Steroidler hayatınızı kurtarabilir mi? - Anees Bahji
-
0:07 - 0:11Spordaki kullanımları yüzünden
steroidlerin adı çıkmış durumda. -
0:11 - 0:13Fakat steroidler solunum aletlerinde,
-
0:13 - 0:16zehirli sarmaşıklar ile
egzamayı tedavi eden kremlerde -
0:16 - 0:18ve iltihabı hafifletmeye yarayan
aşılarda da bulunuyor. -
0:18 - 0:23Bu ilaçlardaki steroidler, kas geliştirmek
için kullanılan steroidlerin aynısı değil. -
0:23 - 0:27Doğrusu, bunların hepsinin
temelinde başka bir steroid var, -
0:27 - 0:32bu steroidi vücudumuz doğuştan üretiyor
ve o olmadan da yaşayamayız. -
0:32 - 0:35Bir adım geri gidelim, birçok farklı
steroidin olmasının sebebi -
0:35 - 0:40bu terimin vücuttaki
ortak etkilerden ziyade -
0:40 - 0:43içerdiği ortak molekül yapısını
ifade etmesidir. -
0:43 - 0:46Steroidler doğal ya da sentetik biçimde
meydana gelebilir -
0:46 - 0:50fakat bütün steroidlerin
ortak noktası molekül yapılarıdır, -
0:50 - 0:55bu yapılar, 17 karbon atomundan meydana
gelen dört halka temelinden oluşur -
0:55 - 0:59ve üç altıgen ile bir beşgen
şeklinde dizilmiştir. -
0:59 - 1:04Bir molekül, steroid olabilmek için
bu eksiksiz dizilime sahip olmalıdır, -
1:04 - 1:07yine de çoğunun yan zinciri de vardır -
-
1:07 - 1:12bu yan zincirler, molekülün işleyişini
önemli ölçüde etkileyen ilave atomlardır. -
1:12 - 1:16Steroidler ismini yağlı bir molekül
olan kolesterolden alır. -
1:16 - 1:20Vücutlarımız aslında steroidleri
kolesterolden faydalanarak üretirler. -
1:20 - 1:22Bu yağlı kolesterolün temeli,
-
1:22 - 1:25steroidlerin yağlı hücre
zarını geçebildiğini -
1:25 - 1:28ve hücrelere girebildiğini ifade eder.
-
1:28 - 1:31Hücre içinde gen ifadesini
ve protein sentezini -
1:31 - 1:34doğrudan etkileyebilirler.
-
1:34 - 1:37Bu durum birçok
sinyal moleküllerinden farklıdır, -
1:37 - 1:39sinyal molekülleri hücre zarını geçemez
-
1:39 - 1:43ve etkilerini daha karmaşık yollarla
-
1:43 - 1:46hücre dışından yaratmak zorundadırlar.
-
1:46 - 1:49Yani steroidler, etkilerini
diğer moleküllere nazaran -
1:49 - 1:51daha hızlı yaratırlar.
-
1:51 - 1:55İltihap önleyici ilaç tedavilerinde
kullanılan steroidlere geri dönelim: -
1:55 - 1:58Bu steroidlerin tümü kortizol denen
ve doğal olarak ortaya çıkan -
1:58 - 2:00bir steroidi temel alırlar.
-
2:00 - 2:03Kortizol vücudun birincil stres sinyalidir
-
2:03 - 2:06ve çok fazla sayıda işlevi vardır.
-
2:06 - 2:08Strese neden olan bir şey yaşadığımızda -
-
2:08 - 2:11bir arkadaşımızla kavga etmekten,
bir ayıyla karşılaşmaya -
2:11 - 2:14enfeksiyona veya düşük kan
şekerine kadar olan stres - -
2:14 - 2:20beyin, hipotalamustan hipofiz bezine
bir sinyal göndererek buna tepki verir. -
2:20 - 2:24Daha sonra hipofiz bezi,
böbrek üstü bezine sinyal gönderir. -
2:24 - 2:29Böbrek üstü bezi kortizol salgılar
ve bunun bir kısmını sürekli salıverir. -
2:29 - 2:33Fakat hipofiz bezinden sinyal aldığında
-
2:33 - 2:35çok sayıda kortizolu salıverir,
-
2:35 - 2:38bu da enerji için vücudu daha çok
glikoz üretmeye teşvik eder, -
2:38 - 2:43sindirim gibi hayati olmayan
işlevleri de azaltır -
2:43 - 2:47ve "savaş, kaç ya da dur" tepkisini
aktive edebilir. -
2:47 - 2:49Bu durum kısa vadede faydalıdır
-
2:49 - 2:52fakat çok uzun sürerse uykusuzluk
ve zayıf ruh hali gibi -
2:52 - 2:55nahoş yan etkilere sebep olabilir.
-
2:55 - 3:00Kortizol, bağışıklık sistemiyle de
karmaşık yollarla etkileşim içindedir, -
3:00 - 3:01bu, duruma göre değişir
-
3:01 - 3:05ve belirli bağışıklık işlevlerini
arttırır veya azaltır. -
3:05 - 3:07Enfeksiyonla mücadele esnasında,
-
3:07 - 3:10bağışıklık sistemi sıklıkla
iltihaba yol açar. -
3:10 - 3:14Kortizol, bağışıklık sisteminin
iltihaba yol açma yetisini baskılar, -
3:14 - 3:17bu da yine kısa vadede faydalı olabilir.
-
3:17 - 3:20Fakat çok fazla kortizol
olumsuz etkilere yol açabilir, -
3:20 - 3:22bu olumsuz etkilerden biri ise
-
3:22 - 3:26bağışıklık sisteminin kemik iliği ile
lenf bezi yenileme yetisini düşürmektir. -
3:26 - 3:29Çok uzun süre yüksek seviyelerde
kalmasını engellemek için -
3:29 - 3:32kortizol, böbrek üstü bezinin
-
3:32 - 3:35daha çok kortizol salıvermesine
yol açan sinyali baskılar. -
3:35 - 3:37Tıbbi kortikosteroidler,
-
3:37 - 3:40alerjik tepkimelerle,
döküntülerle ve astımla savaşmak için -
3:40 - 3:44kortizolün bağışıklık sistemindeki
etkilerini temel alır. -
3:44 - 3:47Bunların hepsi iltihabın türleridir.
-
3:47 - 3:51Aynı mekanizmayı paylaşan
birçok sentetik steroid vardır, -
3:51 - 3:53bu steroidler vücudun
kortizol kaynağını arttırırlar, -
3:53 - 3:55bu da karşılığında,
-
3:55 - 3:59iltihaba yol açan ve aşırı etkin olan
bağışıklık tepkilerini durdurur. -
3:59 - 4:02Bu kortikosteroidler
hücrelere gizlice sokulurlar -
4:02 - 4:06ve iltihap sinyallerinin
gen ifadesini baskılayarak -
4:06 - 4:09"yangın alarmı"nı kapatabilirler.
-
4:09 - 4:12Solunum aletlerindeki
ve kremlerdeki steroidler -
4:12 - 4:16sadece etki altındaki organı,
yani deriyi veya akciğerleri etkilerler. -
4:16 - 4:19Bunların damar içine tesir eden
veya ağızdan alınan çeşitleri -
4:19 - 4:22kronik otoimmün hastalıkları
tedavi etmek için kullanılır, -
4:22 - 4:24bu hastalıklara, bütün vücudu etkileyen
-
4:24 - 4:26lupus veya iltihabi bağırsak
hastalığı örnek verilebilir. -
4:26 - 4:31Bu hastalıklarda, vücudun bağışıklık
sistemi kendi hücrelerine saldırır, -
4:31 - 4:35bu süreç, sürekli olan astım ataklarına
veya döküntüye benzer. -
4:35 - 4:38Düşük dozajlı ve durağan bir steroid
-
4:38 - 4:42bu kaçak bağışıklık tepkisinin kontrol
altında tutulmasına yarayabilir -
4:42 - 4:44fakat uzun süre maruz kalma
sonucunda oluşan -
4:44 - 4:47olumsuz psikolojik
ve fizyolojik etkiler yüzünden -
4:47 - 4:51daha yüksek dozajlar, acil durumlar
ve ani ateşlenmeler için ayrılmıştır. -
4:51 - 4:55Astım atağı, zehirli sarmaşık izi
ve hassas bağırsak sendromu -
4:55 - 4:58birbirleriyle tamamen alakasız görünse de
-
4:58 - 5:00hepsinin ortak bir yanı var:
-
5:00 - 5:04faydadan çok zararı olan
bir bağışıklık tepkisi. -
5:04 - 5:07Ayrıca kortikosteroidler size
devasa kas kazandırmaz, -
5:07 - 5:11yalnızca vücudun kendisine karşı
en iyi savunmacısı olabilirler.
- Title:
- Steroidler hayatınızı kurtarabilir mi? - Anees Bahji
- Speaker:
- Anees Bahji
- Description:
-
Tüm dersi görüntülemek için tıklayın: https://ed.ted.com/lessons/can-steroids-save-your-life-anees-bahji
Spordaki kullanımlarıyla steroidlerin adı çıkmış durumda. Fakat steroidler solunum aletlerinde, zehirli sarmaşıklar ile egzamayı tedavi eden kremlerde ve iltihabı hafifletmeye yarayan aşılarda da bulunuyor. Bu ilaçlardaki steroidler, kas geliştirmek için kullanılan steroidlerin aynısı değil. Doğrusu, bunların hepsinin temelinde başka bir steroid var - bu steroidi vücudumuz doğuştan üretiyor ve bu olmadan da yaşayamayız. Anees Bahji, kortikosteroid bilimini keşfediyor.
Ders: Anees Bahji, yönetmen: Nick Hilditch.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:11
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for Can steroids save your life? | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for Can steroids save your life? | ||
Miraç Şendil accepted Turkish subtitles for Can steroids save your life? | ||
Miraç Şendil edited Turkish subtitles for Can steroids save your life? | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for Can steroids save your life? | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for Can steroids save your life? | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for Can steroids save your life? |