Γιατί ο COVID-19 μας χτυπάει τώρα -- και πώς να προετοιμαστούμε για την επόμενη έξαρση

Από πού προήλθε ο νέος κορωνοϊός, πώς εξαπλώθηκε τόσο γρήγορα -- και τι θα γίνει μετά; Μοιράζοντας πληροφορίες από την έξαρση, η ειδικός στην παγκόσμια υγεία και Υπότροφος του TED, Αλάνα Σάιχ παρακολουθεί την εξάπλωση του COVID-19, εξηγεί γιατί οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί δεν είναι αποτελεσματικοί και τονίζει τις απαραίτητες ιατρικές αλλαγές που χρειάζονται παγκοσμίως για να προετοιμαστούμε για την επόμενη πανδημία. «Πρέπει να βεβαιωθούμε ότι κάθε χώρα στον κόσμο έχει τη δυνατότητα να ανιχνεύσει νέες ασθένειες και να τις θεραπεύει», λέει.

Θέλω να ξεκινήσω μιλώντας
λίγο για τα διαπιστευτήριά μου

για να σας βάλω στο θέμα,

επειδή, για να πω την αλήθεια,

δεν πρέπει να ακούσετε
την άποψη κανενός ηλικιωμένου

για τον COVID-19.

(Γέλια)

Εργάζομαι στον τομέα της παγκόσμιας
υγείας εδώ και 20 χρόνια περίπου,

και η ειδικότητά μου
είναι στα συστήματα υγείας

και τι συμβαίνει όταν τα συστήματα υγείας
έχουν υποστεί σοβαρό πλήγμα.

Έχω επίσης δουλέψει και
στη δημοσιογραφία παγκόσμιας υγείας.

Έχω γράψει για την παγκόσμια
υγεία και τη βιοασφάλεια

για εφημερίδες και ιστοσελίδες

και πριν λίγα χρόνια δημοσίευσα ένα βιβλίο

για τις μεγάλες απειλές
στην παγκόσμια υγεία για εμάς, ως πλανήτης

Έχω υποστηρίξει κι έχω ηγηθεί
ερευνών επιδημιολογίας,

που κυμαίνονται απ' την αξιολόγηση
θεραπευτικών κέντρων για τον Έμπολα,

μέχρι τη μετάδοση
της φυματίωσης σε νοσοκομεία

και την προετοιμασία
για τη γρίπη των πτηνών.

Έχω μεταπτυχιακό στη Διεθνή Υγεία.

Δεν είμαι γιατρός. Δεν είμαι νοσοκόμα.

Η ειδικότητά μου δεν είναι
η περίθαλψη ασθενών, ή φροντίδα ατόμων.

Η ειδικότητά μου εξετάζει
πληθυσμούς και συστήματα υγείας,

τι συμβαίνει όταν ασθένειες
μεταδίδονται σε μεγάλη κλίμακα.

Αν βαθμολογήσουμε τις γνώσεις
για την εξειδίκευση της παγκόσμιας υγείας,

απ' το ένα μέχρι το 10,

στο ένα θα είναι κάποιος άσχετος
που παραληρεί στο Facebook

και στο 10 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Ίσως εγώ να είμαι στο εφτά ή στο οχτώ.

Οπότε, να θυμάστε αυτό όσο σας μιλάω.

Θ' αρχίσω με τα βασικά,
γιατί νομίζω ότι χάθηκαν

μέσα στον θόρυβο των ΜΜΕ για τον COVID-19.

Λοιπόν, ο COVID-19 είναι ένας κορωνοϊός.

Οι κορωνοϊοί είναι ένα
συγκεκριμένο υποσύνολο ιών

κι έχουν μοναδικά χαρακτηριστικά ως ιοί.

Το γενετικό τους υλικό
χρησιμοποιεί RNA αντί DNA

και η επιφάνειά τους
είναι καλυμμένη με καρφιά.

Χρησιμοποιούν αυτά τα καρφιά
για να εισβάλουν στα κύτταρα.

Αυτά τα καρφιά είναι
η κορόνα στον κορωνοϊό.

Ο COVID-19 είναι γνωστός
ως ένας διαφορετικός κορωνοϊός,

επειδή μέχρι τον Δεκέμβριο
ξέραμε μόνο έξι κορωνοϊούς.

Ο COVID-19 είναι ο έβδομος.

Είναι νέος για μας.

Μόλις έγινε η αλληλούχιση
του γονιδίου του,

μόλις πήρε το όνομά του.

Γι' αυτό είναι καινούργιος.

Αν θυμάστε το SARS,
το Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο,

ή το MERS,

το Μεσανατολικό Αναπνευστικό Σύνδρομο,

αυτοί ήταν κορωνοϊοί.

Και οι δύο λέγονται αναπνευστικά σύνδρομα,

γιατί αυτό κάνουν οι κορωνοϊοί,

στοχεύουν στους πνεύμονές σας.

Δεν σας προκαλούν εμετό,
δεν ματώνουν τα μάτια σας,

δεν σας κάνουν να αιμορραγείτε.

Έχουν στόχο τους πνεύμονές σας.

Ο COVID-19 κάνει το ίδιο.

Προκαλεί διάφορα αναπνευστικά συμπτώματα,

από ξηρό βήχα και πυρετό

μέχρι και θανατηφόρα πνευμονία.

Κι αυτό το εύρος των συμπτωμάτων
είναι ένας απ' τους λόγους

που είναι τόσο δύσκολο
να παρακολουθηθεί αυτή η έξαρση.

Πολύς κόσμος προσβάλλεται
από τον COVID-19, αλλά τόσο ελαφριά,

που τα συμπτώματά τους είναι τόσο ήπια
που δεν πάνε καν σε έναν γιατρό.

Δεν καταχωρούνται στο σύστημα.

Τα παιδιά, ειδικά, προσβάλλονται ελαφριά

και πρέπει να είμαστε ευγνώμονες γι' αυτό.

Οι κορωνοϊοί είναι ζωονοσογόνοι,

δηλαδή μεταδίδονται από ζώα σε ανθρώπους.

Κάποιοι κορωνοϊοί μεταδίδονται
από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Αυτοί μεταδίδονται
πιο γρήγορα και πιο μακριά,

όπως ακριβώς ο COVID-19.

Οι ζωογόνες ασθένειες
είναι δύσκολο να τις ξεφορτωθούμε,

επειδή έχουν ένα ζώο-απόθεμα.

Ένα παράδειγμα είναι η γρίπη των πτηνών,

που μπορούμε να την εξαλείψουμε
από γαλοπούλες, από πάπιες,

αλλά έρχεται πίσω κάθε χρόνο,
γιατί τη φέρνουν τα άγρια πουλιά.

Δεν ακούτε συχνά γι' αυτή,

επειδή δεν μεταδίδεται
από άνθρωπο σε άνθρωπο,

όμως υπάρχει έξαρση σε πτηνοτροφεία
κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο.

Ο COVID-19 πιθανότατα μεταδόθηκε
από τα ζώα στους ανθρώπους

σε λαϊκή αγορά άγριων ζώων
στη Γουχάν, στην Κίνα.

Τώρα, πάμε στα λιγότερα βασικά.

Αυτή δεν είναι η τελευταία
έξαρση που θα δούμε.

Θα υπάρχουν κι άλλες εξάρσεις
κι άλλες επιδημίες.

Δεν είναι υπόθεση, είναι δεδομένο.

Κι είναι αποτέλεσμα του τρόπου
που εμείς, ως άνθρωποι,

φερόμαστε στον πλανήτη.

Οι επιλογές των ανθρώπων
μάς οδηγούν σε μια θέση

όπου θα δούμε κι άλλες εξάρσεις.

Ένα κομμάτι είναι συνέπεια
της κλιματικής αλλαγής

και ο τρόπος που το θερμότερο κλίμα
μας κάνει πιο φιλόξενους

σε ιούς και βακτήρια.

Όμως είναι και ο τρόπος που πιέζουμε
την τελευταία άγρια ζωή του πλανήτη μας.

Όταν καίμε κι οργώνουμε
το τροπικό δάσος του Αμαζονίου

για να έχουμε φτηνή γη για κτήματα,

όταν το τελευταίο αφρικανικό δάσος
μετατρέπεται σε φάρμες,

όταν τα άγρια ζώα στην Κίνα
γίνονται θηράματα μέχρι αφανισμού,

οι άνθρωποι έρχονται σ' επαφή
με πληθυσμούς άγριας ζωής

που δεν έχουν ξανασυναντήσει προηγουμένως,

και αυτοί οι πληθυσμοί
έχουν νέες ασθένειες:

βακτήρια, ιούς, πράγματα
για τα οποία δεν είμαστε έτοιμοι.

Οι νυχτερίδες, ειδικά,

κουβαλούν ασθένειες που είναι
μολυσματικές για τους ανθρώπους,

όμως δεν είναι τα μόνα ζώα που το κάνουν.

Οπότε όσο κάνουμε περιοχές
λιγότερο απομονωμένες

οι εξάρσεις θα συνεχίσουν να έρχονται.

Δεν μπορούμε να σταματήσουμε
τις εξάρσεις με καραντίνα,

ή με ταξιδιωτικούς περιορισμούς.

Αυτή είναι η πρώτη αντίδραση όλων:

«Ας τους ακινητοποιήσουμε όλους.
Ας σταματήσουμε αυτήν την έξαρση».

Όμως είναι πολύ δύσκολο
να μπουν όλοι σε καραντίνα.

Είναι πολύ δύσκολο
να απαγορεύσουμε τα ταξίδια.

Ακόμα κι οι χώρες που έχουν
επενδύσει στη δημόσια υγεία,

όπως οι ΗΠΑ κι η Νότια Κορέα,

δεν μπορούν να βάλουν
περιορισμούς αρκετά γρήγορα,

ώστε να σταματήσουν αμέσως μια έξαρση.

Υπάρχουν υλικοτεχνικοί και ιατρικοί λόγοι.

Αν δούμε τώρα τον COVID-19,

φαίνεται ότι υπάρχει μια περίοδος
όπου η μόλυνση δεν εμφανίζει συμπτώματα

μέχρι και για 24 μέρες.

Άρα κάποιος μπορεί να περπατάει
με τον ιό, χωρίς να δείχνει σημάδια.

Δεν θα μπουν σε καραντίνα,
γιατί κανείς δεν ξέρει ότι τη χρειάζονται.

Ακόμα, η καραντίνα και
οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί κοστίζουν.

Οι άνθρωποι είναι κοινωνικά όντα

και αντιστέκονται όταν προσπαθείτε
να τους ακινητοποιήσετε

ή όταν προσπαθείτε να τους χωρίσετε.

Είδαμε στην έξαρση του Έμπολα
πως αν θέσετε άτομα σε καραντίνα,

προσπαθούν να ξεφύγουν.

Οι ασθενείς, αν ξέρουν ότι υπάρχει
αυστηρό πρωτόκολλο καραντίνας,

μπορεί να μην πάνε στον γιατρό,

γιατί φοβούνται το σύστημα υγείας
ή δεν έχουν χρήματα για περίθαλψη

και δεν θέλουν να είναι
μακριά από φίλους και οικογένεια.

Οι πολιτικοί και κυβερνητικοί εκπρόσωποι

όταν ξέρουν ότι θα μπουν σε καραντίνα,

αν μιλήσουν για εξάρσεις και κρούσματα,

μπορεί να κρύψουν πληροφορίες για να μη
δώσουν έναυσμα στο πρωτόκολλο καραντίνας.

Και φυσικά, αυτό το είδος
αποφυγής και μη ειλικρίνειας

είναι ο λόγος που είναι δύσκολη
η παρακολούθηση μιας έξαρσης ασθένειας.

Μπορούμε να βελτιωθούμε στην καραντίνα
και στους ταξιδιωτικούς περιορισμούς,

και θα έπρεπε,

όμως δεν είναι η μόνη μας
επιλογή, ούτε και η καλύτερη

για να αντιμετωπίζουμε
τέτοιες καταστάσεις.

Ο μόνος μακροπρόθεσμος τρόπος
για να κάνουμε πιο ήπιες τις εξάρσεις,

είναι να εξελίξουμε
το παγκόσμιο σύστημα υγείας,

ώστε να υποστηρίζει κρίσιμες λειτουργίες
περίθαλψης σε όλες τις χώρες του κόσμου

κι έτσι, ακόμα και οι φτωχές χώρες

θα μπορούν να αναγνωρίζουν γρήγορα και
να θεραπεύουν νέες μολυσματικές ασθένειες,

καθώς αναδύονται.

Η Κίνα έχει δεχθεί μεγάλη κριτική
για τον τρόπο αντιμετώπισης του COVID-19.

Όμως τι και αν ο COVID-19
εμφανιζόταν στο Τσαντ,

που έχει τρεισήμισι γιατρούς
για κάθε 100.000 άτομα;

Αν εμφανιζόταν στη Λαϊκή
Δημοκρατία του Κονγκό,

που μόλις τώρα τελείωσαν
οι τελευταίες θεραπείες για τον Έμπολα;

Η αλήθεια είναι ότι τέτοιες χώρες
δεν έχουν τους πόρους

να ανταποκριθούν
σε μια μολυσματική ασθένεια,

να θεραπεύσουν κόσμο
ή να τις ανιχνεύσουν γρήγορα

και να βοηθήσουν όλον τον υπόλοιπο κόσμο.

Ηγήθηκα μιας αξιολόγησης των κέντρων
θεραπείας του Έμπολα στη Σιέρρα Λεόνε

και η αλήθεια είναι, ότι οι τοπικοί
γιατροί στη Σιέρρα Λεόνε

αναγνώρισαν γρήγορα την κρίση του Έμπολα,

πρώτα ως έναν επικίνδυνο
μεταδοτικό ιό που προκαλεί αιμορραγία

και μετά ως Έμπολα.

Αλλά ενώ τον είχαν αναγνωρίσει, δεν είχαν
τους πόρους να τον αντιμετωπίσουν.

Δεν είχαν αρκετούς γιατρούς,
δεν είχαν αρκετά νοσοκομειακά κρεβάτια

και δεν είχαν αρκετές πληροφορίες
για το πώς να τον θεραπεύσουν

ή πώς να εφαρμόσουν ελέγχο της μόλυνσης.

Στη Σιέρρα Λεόνε πέθαναν
έντεκα γιατροί απ' τον Έμπολα.

Η χώρα είχε μόνο 120 όταν άρχισε η κρίση.

Αντίθετα, το ιατρικό κέντρο Μπέιλορ
στο Ντάλας έχει πάνω από χίλιους γιατρούς.

Αυτές οι ανισότητες είναι
που σκοτώνουν τον κόσμο.

Πρώτα πεθαίνουν οι φτωχοί
όταν αρχίζει η έξαρση,

και μετά πεθαίνουν
άνθρωποι σε όλον τον κόσμο

όταν η έξαρση εξαπλώνεται.

Αν θέλουμε να επιβραδυνθούν οι εξάρσεις

και να μειωθεί η επίδρασή τους,

πρέπει να βεβαιωθούμε,
ότι όλες οι χώρες στον κόσμο

έχουν τη δυνατότητα
να αναγνωρίσουν νέες ασθένειες,

να τις θεραπεύσουν

και να τις αναφέρουν
ώστε να μοιραστούν πληροφορίες.

Ο COVID-19 θα είναι μεγάλο βάρος
στα συστήματα υγείας.

Ο COVID-19 αποκάλυψε
και κάποιες πραγματικές αδυναμίες

στις εφοδιαστικές αλυσίδες
της παγκόσμιας υγείας.

Τα πρόχειρα, φτωχά συστήματα
είναι φοβερά όταν τα πράγματα πάνε καλά,

αλλά όταν υπάρχει κρίση,
αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε αποθέματα.

Αν ένα νοσοκομείο -- ή μια χώρα --

έχει έλλειψη από προστατευτικές μάσκες
ή από προσωπικό προστατευτικό εξοπλισμό,

δεν υπάρχει κάποια μεγάλη αποθήκη
απ' όπου μπορεί να ανεφοδιαστεί.

Πρέπει να παραγγείλετε
περισσότερες από τον προμηθευτή,

να περιμένετε να κατασκευαστούν
και να περιμένετε να σταλούν,

συνήθως απ' την Κίνα.

Αυτή είναι μια καθυστέρηση, τότε που
το πιο σημαντικό είναι είμαστε άμεσοι.

Αν ήμασταν τέλεια
προετοιμασμένοι για τον COVID-19,

η Κίνα θα αναγνώριζε
πιο γρήγορα την έξαρση.

Θα ήταν έτοιμοι να περιθάλψουν
αυτούς που προσβλήθηκαν απ' τον ιό

χωρίς να χτίσουν νέα κτίρια.

Θα έλεγαν την αλήθεια στους πολίτες

και δεν θα βλέπαμε αυτές
τις τρελές φήμες να διαδίδονται

στα κοινωνικά μέσα της Κίνας.

Επίσης, θα μοιραζόντουσαν πληροφορίες
με τις αρχές παγκόσμιας υγείας,

ώστε να βγάλουν ανακοίνωση
στα εθνικά συστήματα υγείας

και να ετοιμαστούν
για την εξάπλωση του ιού.

Τότε, τα εθνικά συστήματα υγείας
θα μπορούσαν να αποθηκεύσουν

τον εξοπλισμό που χρειάζονταν

και να εκπαιδεύσουν παρόχους υγείας
στη θεραπεία και τον έλεγχο της μόλυνσης.

Θα είχαμε επιστημονικά βασιμένα
πρωτόκολλα, για το τι πρέπει να κάνουμε,

όπως όταν μια κρουαζιέρα έχει ασθενείς.

Και θα είχαμε αληθινές πληροφορίες
να μοιράζονται σε όλο τον κόσμο

ώστε να μη βλέπαμε ντροπιαστικά
επεισόδια ξενοφοβίας,

όπως στη Φιλαδέλφια που έγινε επίθεση
σε άτομα που έμοιαζαν Ασιάτες.

Όμως ακόμα κι αν είμαστε έτοιμοι,

πάλι θα είχαμε εξάρσεις.

Με τις επιλογές που κάνουμε
καταλαμβάνοντας αυτό τον πλανήτη

τις κάνουμε αναπόφευκτες.

Εφόσον έχουμε μια επικρατούσα άποψη
ειδικών για τον COVID-19, είναι αυτή:

εδώ στις ΗΠΑ και παγκοσμίως

τα πράγματα θα χειροτερέψουν,
πριν καλυτερέψουν.

Βλέπουμε περιπτώσεις όπου η ανθρώπινη
μετάδοση δεν γίνεται από ταξιδιώτες,

αλλά γίνονται μέσα στην κοινότητα.

Βλέπουμε φορείς του COVID-19

και δεν ξέρουμε από πού προήλθε η μόλυνση.

Αυτό είναι ένδειξη
ότι μια έξαρση χειροτερεύει,

όχι ότι είναι υπό έλεγχο.

Είναι θλιβερό, αλλά αναμενόμενο.

Οι ειδικοί παγκόσμιας υγείας,

όταν μιλάνε για το σενάριο νέων ιών,

αυτο είναι ένα από
τα σενάρια που περιγράφουν.

Όλοι ευχόμασταν να περάσει εύκολα,

όμως όταν οι ειδικοί μιλάνε
για ιογενή μόλυνση,

μ' αυτό τον τρόπο
περιμένουν να κινηθεί ο ιός.

Εδώ θέλω να κλείσω
με μια προσωπική συμβουλή.

Να πλένετε τα χέρια σας.

Να τα πλένετε πολύ.

Ξέρω ότι ήδη τα πλένετε,
επειδή δεν είστε αηδιαστικοί,

όμως να τα πλένετε ακόμη περισσότερο.

Οργανώστε τη ρουτίνα σας
για να πλένετε τα χέρια σας.

Πλένετέ τα κάθε φορά που μπαίνετε
και φεύγετε από ένα κτίριο.

Πλένετέ τα όταν πάτε σε μια σύσκεψη
κι όταν φεύγετε απ' αυτή.

Κάντε το πλύσιμο χεριών μια συνήθεια.

Απολυμάνετε το κινητό σας.

Το αγγίζετε με βρόμικα χέρια όλη την ώρα.

Ξέρω ότι το παίρνετε μαζί σας στο μπάνιο.

(Γέλια)

Οπότε απολυμάνετέ το και σκεφτείτε
να μην το χρησιμοποιείτε συχνά δημοσίως.

Χρησιμοποιείτε το TikTok
και το Instagram μόνο όταν είστε σπίτι.

Μην αγγίζετε το πρόσωπό σας.

Μην τρίβετε τα μάτια σας.

Μην τρώτε τα νύχια σας.

Μην σκουπίζετε τη μύτη σας
με το δάχτυλό σας.

Ούτως ή άλλως μην το κάνετε,
είναι αηδιαστικό.

(Γέλια)

Μη φοράτε προστατευτικές μάσκες.

Οι μάσκες είναι για τους άρρωστους
και τους παρόχους υγείας.

Αν είστε άρρωστος, η μάσκα συγκρατεί
τον βήχα και το φτέρνισμα

και προστατεύει τους γύρω σας.

Κι αν είστε πάροχος υγείας,

η μάσκα σας είναι ένα εργαλείο
από ένα σετ εργαλείων

ονόματι, προσωπικός
προστατευτικός εξοπλισμός

που εκπαιδευτήκατε
για τη χρήση του, σε θεραπεία ασθενών

ώστε να μην αρρωστήσετε ο ίδιος.

Αν είστε υγιείς και φοράτε μάσκα,

το μόνο που κάνετε είναι
να ιδρώσετε το πρόσωπό σας.

(Γέλια)

Αφήστε τις μάσκες στα μαγαζιά

για τους γιατρούς, τις νοσοκόμες
και τους αρρώστους.

Αν νομίζετε ότι έχετε
συμπτώματα του COVID-19,

μείνετε σπίτι και
συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

Αν διαγνωστείτε με COVID-19,
να θυμάστε, ότι γενικά είναι πολύ ήπιος.

Κι αν είστε καπνιστής,

τώρα είναι η καλύτερη ώρα
για να κόψετε το κάπνισμα.

Βασικά, αν είστε καπνιστής,

τώρα είναι πάντα η καλύτερη ώρα
για να κόψετε το κάπνισμα.

Όμως αν είστε καπνιστής
και αν ανησυχείτε για τον COVID-19,

σας εγγυώμαι, η διακοπή του καπνίσματος
είναι το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε

για να προστατέψετε τον εαυτό σας από
τις χειρότερες επιδράσεις του COVID-19.

Ο COVID-19 είναι τρομακτικός,

σε μια εποχή που όλα τα νέα
φαίνονται τρομακτικά.

Και υπάρχουν πολλές κακές αλλά ελκυστικές
επιλογές, για να τον αντιμετωπίσουμε:

πανικός, ξενοφοβία,
αγοραφοβία, απολυταρχισμός,

απλουστευμένα ψέματα που μας πείθουν,
ότι το μίσος, η οργή και η μοναξιά

είναι η λύση στις εξάρσεις.

Όμως δεν είναι.

Απλώς μας κάνουν
λιγότερο προετοιμασμένους.

Υπάρχουν επίσης βαρετές
αλλά χρήσιμες επιλογές

για την αντιμεώπιση των εξάρσεων,

όπως η βελτίωση της ιατρικής
περίθαλψης εδώ και παντού,

η επένδυση στις υποδομές υγείας
και στην παρακολούθηση ασθενειών,

ώστε να ξέρουμε πότε
έρχονται νέες ασθένειες,

η δημιουργία συστημάτων
υγείας σε όλο τον κόσμο,

η ενδυνάμωση των εφοδιαστικών αλυσίδων,
ώστε να είναι έτοιμες σε έκτακτη ανάγκη

και η βελτίωση στην εκπαίδευση,

ώστε να μιλάμε για εξάρσεις
και τις πιθανότητες κινδύνου

χωρίς να πανικοβαλόμαστε άσκοπα.

Η ισότητα πρέπει να μας καθοδηγήσει,

γιατι σ' αυτή την κατάσταση,
όπως και σ' άλλες,

η ισότητα είναι προς όφελός μας.

Σας ευχαριστώ πολύ, που μ' ακούσατε σήμερα

και μπορώ να είμαι η πρώτη που θα σας πω:

πλύνετε τα χέρια σας,
όταν φύγετε από το θέατρο.

(Χειροκρότημα)