Return to Video

စိတ်ဖိစီးမှုက သင့်ဦးနှောက်ကို ထိခိုက်စေပုံ။ Madhumita Murgia

  • 0:07 - 0:09
    သင်ဟာ အိပ်ရတာ ဂနာမငြိမ်ဖြစ်နေလား။
  • 0:09 - 0:10
    ကသိကအောက်ဖြစ်ပြီး ဒေါပွနေတာလား။
  • 0:10 - 0:12
    အသေးအဖွဲလေးတွေကို မေ့နေတာလား၊
  • 0:12 - 0:15
    ဖိစီးပြီး အထီးကျန်ဖြစ်နေတာလား။
  • 0:15 - 0:17
    စိတ်မပူပါနဲ့။ အားလုံးဖြစ်ဖူးပါတယ်။
  • 0:17 - 0:19
    သင်ဟာ စိတ်ဖိစီးခံရတာ ဖြစ်လောက်တယ်။
  • 0:19 - 0:21
    စိတ်ဖိစီးမှုဟာ အမြဲ မကောင်းတဲ့
    အရာတော့ မဟုတ်ပါ။
  • 0:21 - 0:24
    ဥပမာ ပြိုင်ရတဲ့ အားကာစားတစ်ခုကို
    ကစားနေတဲ့အခါ (သို့) အများရှေ့မှာ
  • 0:24 - 0:27
    စကားပြောရတဲ့အခါ
    အပိုစွမ်းအင်ပေါက်ကွဲမှုနဲ့
  • 0:27 - 0:29
    စူးစိုက်မှုအတွက် အသုံးဝင်နိုင်ပါတယ်။
  • 0:29 - 0:30
    ဒါပေမဲ့ အများစု နေ့စဉ် ကြုံရသလို
  • 0:30 - 0:33
    အဆက်မပြတ်ဖြစ်တဲ့အခါ
  • 0:33 - 0:37
    သင့်ဦးနှောက်ကို တကယ် စတင်ပြောင်းလဲစေတယ်။
  • 0:37 - 0:38
    တာရှည် စိတ်ဖိစီးမှုဟာ
  • 0:38 - 0:41
    ဥပမာ ဖီစီးခံရတာမျိုးနဲ့
    အိမ်မှာ စကားများတာတွေက
  • 0:41 - 0:43
    ဦးနှောက်အရွယ်အစား၊
  • 0:43 - 0:44
    တည်ဆောက်မှုကို ထိခိုက်ကာ
  • 0:44 - 0:45
    ၎င်းက သင့်ဗီဇတွေရဲ့
  • 0:45 - 0:48
    အဆင့်တွေအထိ လည်ပတ်ပုံပါ။
  • 0:48 - 0:50
    စိတ်ဖိစီးမှုက hypothalamus pituitary
  • 0:50 - 0:54
    adrenal axis လို့ ခေါ်တာနဲ့ စတင်တယ်။
  • 0:54 - 0:56
    ဦးနှောက်အတွင်းနဲ့ ကျောက်ကပ်ပေါ်က
  • 0:56 - 1:00
    endocrine gland တွေကြားက
    ဆက်သွယ်တုံ့ပြန်မှု အစဉ်အတန်းတစ်ခုပါ။
  • 1:00 - 1:02
    ဒါက စိတ်ဖိစီးမှုမှာ ခန္ဓာရဲ့
    တုံ့ပြန်မှုကို ထိန်းချုပ်တယ်။
  • 1:02 - 1:05
    ဦးနှောက်က စိတ်ဖိစီးတဲ့ အခြေအနေ
    တစ်ခုကို သိရှိတဲ့အခါ
  • 1:05 - 1:09
    HPA ဝင်ရိုးဟာချက်ချင်း နှိုးဆော်ခံရပြီး
    ကော်တီဇောဆိုတဲ့ ဟိုမုန်းကို ထုတ်ပေးတယ်။
  • 1:09 - 1:15
    ဒါက သင့်ခန္ဓာကိုယ်ကို ချက်ချင်း
    လုပ်ဆောင်မှုအတွက် အသင့်ပြင်ပေးတာပါ။
  • 1:15 - 1:18
    ဒါပေမဲ့ ရှည်ကြာတဲ့ အချိန်ကာလတွေက
    မြင်မားတဲ့ ကော်တီဇော အဆင့်တွေဟာ
  • 1:18 - 1:21
    သင့်ဦးနှောက်မှာ ဗြောင်းဆန်စေတယ်။
  • 1:21 - 1:24
    ဥပမာ တာရှည် စိတ်ဖိစီးမှုက
    လုပ်ဆောင်မှု အဆင့်တွေနဲ့
  • 1:24 - 1:28
    သင့်ဦးနှောက်ရဲ အကြောက်ဗဟို
    amygdala ထဲက အာရုံကြောဆက်သွယ်မှု
  • 1:28 - 1:30
    အရေအတွက်ကို တိုးစေတယ်။
  • 1:30 - 1:32
    ကော်တီဇော အဆင့်တွေ မြင့်လာတာကြောင့်
  • 1:32 - 1:35
    သင်ယူခြင်း၊မှတ်ဉာဏ်နဲ့ စိတ်ဖိစီးမှု
  • 1:35 - 1:39
    ထိန်းချုပ်တာနဲ့ဆက်စပ်တဲ့ ဦးနှောက်အပိုင်း
    hypothalamus ထဲကလျှပ်စစ် အချက်ပြမှုတွေ
  • 1:39 - 1:41
    ယိုယွင်းလာတယ်။
  • 1:41 - 1:45
    hippocampus မှာ HPA ဝင်ရိုးရဲ့
    လုပ်ဆောင်မှုလည်း ရှိတော့
  • 1:45 - 1:47
    ၎င်း အားနည်းတဲ့အခါ
  • 1:47 - 1:50
    သင့်ရဲ့ စိတ်ဖိစီးမှု
    ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းပါ အားနည်းတယ်။
  • 1:50 - 1:51
    ဒါပေမဲ့ ဒါပဲ မဟုတ်ပါဘူး။
  • 1:51 - 1:56
    ကော်တီဇောဟာ ပြောရရင် သင့်ဦးနှောက်
    အရွယ်အစားကို ကျုံသွားစေတယ်။
  • 1:56 - 2:01
    ဒါတွေများလွန်းတာက နူရွန်းတွေကြားက
    နာဗ်ကြောဆက် ဆက်သွယ်မှုတွေ ဆုံးရှုံးကာ
  • 2:01 - 2:03
    ဦးနှောက် ရှေ့ပိုင်း အပြင်လွှာ ကျုံ့စေတယ်။
  • 2:03 - 2:07
    ဒါက အာရုံစူးစိုက်ခြင်း၊ ဆုံးဖြတ်ချက်
    ချခြင်း၊ အကဲဖြတ်ခြင်းနဲ့
  • 2:07 - 2:08
    လူမှု တုံလှည်ဆက်သွယ်ခြင်းလို
  • 2:08 - 2:09
    အပြုအမူတွေကို
  • 2:09 - 2:12
    ထိန်းညှိပေးတဲ့ ဦးနှောက်ရဲ့ အပိုင်းပါ။
  • 2:12 - 2:16
    ဒါက hippocampus ထဲမှာ ပိုနည်းတဲ့ ဦးနှောက်
    ဆဲလ်အသစ်တွေလုပ်တာကိုပါ ဖြစ်စေတယ်။
  • 2:16 - 2:20
    ဆိုလိုတာက တာရှည် စိတ်ဖိစီးမှုဟာ
    အရာတွေကို သင်ယူဖို့နဲ့ မှတ်မိဖို့ကို
  • 2:20 - 2:21
    ပိုခက်ခဲအောင် လုပ်နိင်ပြီး
  • 2:21 - 2:24
    ပိုပြင်းထန်တဲ့ စိတ်ပိုင်း ပြဿနာတွေအတွက်
    အခြေအနေပေးနိုင်တာပါ။
  • 2:24 - 2:29
    ဥပမာ စိတ်ညှိုးငယ်ခြင်းနဲ့
    နောက်ဆုံး အယ်ဇိုင်းမား ရောဂါပါ။
  • 2:29 - 2:33
    စိတ်ဖိစီးမှုရဲ့ သက်ရောက်မှုတွေက
    သင့်ဦးနှောက်ရဲ့DNA အထိ ပျံ့နှံ့နိုင်တယ်။
  • 2:33 - 2:34
    စမ်းသပ်မှုတစ်ခုမှာ ပြတာက
  • 2:34 - 2:39
    ကြွက်မတစ်ကောင်က သူ့မွေးကင်းစကလေးကို
    ပုံပိုးတဲ့ စောင့်ရှောက်တဲ့ ပမာဏဟာ ဒီကလေးက
  • 2:39 - 2:44
    နောက်ပိုင်း စိတ်ဖိစီးမှုကိုတုံ့ပြန်ပုံကို
    သတ်မှတ်ရာမှာ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ်ပါတယ်။
  • 2:44 - 2:48
    စောင့်ရှောက်တဲ့ မိခင်တွေရဲ့ သားပေါက်တွေဟာ
    စိတ်ဖိစီးမှုကို အထိမခံဖြစ်တာနည်းတယ်။
  • 2:48 - 2:52
    အကြောင်းက သူတို့ဦနှောက်တွေဟာ ပိုများတဲ့
    ကော်တီဇော လက်ခံရာတွေဖြစ်စေလို့ပါ။
  • 2:52 - 2:55
    ဒါက ကော်တီဇောမှာ ကပ်ပြီး
    စိတ်ဖိစီးမှုတုံ့ပြန်မှုကို လျော့စေတယ်။
  • 2:55 - 2:58
    ပေါ့ဆတဲ့ မိခင်တွေရဲ့ သားပေါက်တွေမှာ
    ဆန့်ကျင်ဘက် ရလဒ်ရခဲ့တော့
  • 2:58 - 3:02
    ဘဝတစ်လျှောက်လုံး စိတ်ဖိစီးမှုကို
    အထိမခံဖြစ်လာခဲ့တယ်။
  • 3:02 - 3:05
    ဗီဇလွှမ်းမိုးမှုကနေ မဟုတ်တဲ့
    ပြောင်းလဲမှုတွေလို့ ယူဆတယ်။
  • 3:05 - 3:08
    ဆိုလိုတာက ဗီဇဆိုင်ရာ ကုဒ်ကို တိုကိရိုက်
    မပြောင်းလဲစေဘဲ
  • 3:08 - 3:11
    ထိတွေ့ခံရတဲ့ ဗီဇကို သက်ရောက်တာပါ။
  • 3:11 - 3:14
    မိခင်တွေဟာ ဖလှယ်ခံရရင်
    ပြောင်းလဲမှုတွေဟာ ပြောင်းပြန်ဖြစ်နိုင်တယ်။
  • 3:14 - 3:16
    ဒါပေမဲ့ အံ့ဩစရာ အကျိုးဆက်တစ်ခုရှိတယ်။
  • 3:16 - 3:20
    မိခင် ကြွက်တစ်ကောာင်ကြောင့်ဖြစ်တဲ့
    ဒီဗီဇလွမ်းမိုးမှုကနေ မဟုတ်တဲ့
  • 3:20 - 3:24
    ပြောင်းလဲမှုတွေကို သူ့နောက်က ကြက်တွေရဲ့
    မျိုးဆက်တွေကို လက်ဆင့်ကမ်းပေးခဲ့တယ်။
  • 3:24 - 3:28
    တစ်နည်းဆိုရရင် ဒီလုပ်ဆောင်မှုတွေရဲ့
    အကျိုးဆက်တွေဟာ အမွေရနိုင်တာပါ။
  • 3:28 - 3:30
    ဒါပေမဲ့ သတင်းဆိုချည်းတော့ မဟုတ်ဘူး။
  • 3:30 - 3:35
    ဖိစီးနေတဲ့ဦးနှောက်ကို ကော်တီဇောက လုပ်တာကို
    ပြောင်းပြန်ဖြစ်ဖို့ နည်းးများစွာရှိတယ်။
  • 3:35 - 3:39
    စွမ်းအား အကောင်းဆုံး လက်နက်တွေကတော့
    လေ့ကျင့်ခန်းနဲ့ ကမ္မဋ္ဌာန်းရှုတာပါ။
  • 3:39 - 3:40
    ဒါက အသက် ပြင်းပြင်းရှူခြင်းနဲ့
  • 3:40 - 3:44
    သင့်ဝန်းကျင်ကို သတိမူပြီး စူးစိုက်ခြင်း
    ပါဝင်ပါတယ်။
  • 3:44 - 3:46
    ဒီလုပ်ဆေယင်မှု နှစ်ခုစလုံးက
    စိတ်ဖိစီးမှုကို လျော့ကျစေပြီး
  • 3:46 - 3:50
    hippocampus အရွယ်အစားကို
    တိုးလာစေပါတယ်။
  • 3:50 - 3:52
    ဒီနည်းနဲ့ သင့်မှတ်ဉာဏ်
    တိုးတက်စေတာပါ။
  • 3:52 - 3:54
    ဒီတော့ နေ့စဉ်ဘဝ ဖိအားကို
    အရှုံးပေးစိတ် မဖြစ်ပါစေနဲ့။
  • 3:54 - 3:59
    စိတ်ဖီစီးမှုက သင့်ကို မထိန်းချုပ်ခင်
    သင်က အဲဒါကို ထိန်းချုပ်လိုက်ပါ။
Title:
စိတ်ဖိစီးမှုက သင့်ဦးနှောက်ကို ထိခိုက်စေပုံ။ Madhumita Murgia
Speaker:
Madhumita Murgia
Description:

သင်ခန်းစာ အပြည့်အစုံကို http://ed.ted.com/lessons/how-stress-affects-your-brain-madhumita-murgia တွင် ကြည့်ရှုပါ။

စိတ်ဖိစီးမှု အမြဲတမ်း မကောင်းတဲ့အရာတော့ မဟုတ်ပါ။ ဆိုပါစို့ သင်ဟာ ပြိုင်ဆိုင်ရတဲ့ အားကာစားတစ်ခုကို ကစားနေတဲ့အခါ သို့မဟုတ် လူအများရှေ့မှာ စကားပြောဖို့လိုတဲ့အခါ အပိုစွမ်းအင်ပေါက်ကွဲမှုနဲ့ စူးစိုက်မှုအတွက် အသုံးဝင်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒါက အဆက်မပြတ်ဖြစ်တဲ့အခါမှာတော့ သင့်ရဲ့ဦးနှောက်ကို တကယ်ကို စတင်ပြောင်းလဲစေတယ်။ Madhumita Murgia ကနေပြီး တာရှည် စိတ်ဖိစီးမှုဟာ ဦးနှောက်အရွယ်အစား၊ ၎င်းရဲ့တည်ဆောက်မှုကို ထိခိုက်စေပြီး ၎င်းက သင့်ဗီဇတွေရဲ့ အဆင့်တွေအထိ စေနိုင်ပုံကို ပြသထားပါတယ်။
သင်ခန်းစာကို Madhumita Murgia က ပြုစုပြီး Andrew Zimbelman က ရိုက်ကူးထားပါတယ်။

Madhumita Murgia ရဲ့ သင်ခန်းစာကို Andrew Zimbelma မှ စီစဉ်ရိုက်ကူးပေးထားပါတယ်။
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:16

Burmese subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.