Return to Video

Birinci kişi, ikinci kişi ve üçüncü kişi karşılaşması - Rebekah Bergman

  • 0:14 - 0:16
    "Görülmeyen bir adamım ben."
  • 0:16 - 0:21
    "Mrs. Dalloway çiçekleri
    kendi alacağını söylemişti."
  • 0:21 - 0:25
    "Italo Calvino'nun yeni romanını
    okumaya başlamak üzeresiniz."
  • 0:26 - 0:28
    Bu üç açılış satırı;
  • 0:28 - 0:31
    Ralph Ellison'un "Görülmeyen Adam",
  • 0:31 - 0:33
    Virginia Woolf'un "Mrs. Dalloway"
  • 0:33 - 0:37
    ve Italo Calvino'nun "Bir Kış Gecesi
    Eğer Bir Yolcu" adlı eserlerinden.
  • 0:37 - 0:40
    Her biri farklı bakış açılarıyla kurulmuş.
  • 0:40 - 0:43
    Hikâyeyi kimin anlattığı
    ve hangi bakış açısından anlattığı
  • 0:43 - 0:46
    bir yazarın yaptığı
    en önemli tercihlerden biri.
  • 0:46 - 0:51
    Başka bir bakış açısından anlatıldığında
    bir hikâye tamamen değişebilir.
  • 0:53 - 0:54
    Şu peri masalını bir düşünün:
  • 0:54 - 1:00
    "Rapunzel, Rapunzel"
    dedi Prens, "uzat saçlarını."
  • 1:00 - 1:03
    Rapunzel saçlarının örgüsünü açtı
    ve pencereden dışarıya fırlattı.
  • 1:03 - 1:06
    Prens onun saç örgüsüne
    tutunarak kuleye tırmandı.
  • 1:06 - 1:11
    Hikâye dışındaki anlatıcı tarafından
    Rapunzel genellikle böyle anlatılır.
  • 1:11 - 1:14
    Bu bakış açısı üçüncü kişi
    olarak adlandırılır.
  • 1:14 - 1:17
    Fakat Rapunzel, hikâyede
    yer alan bir karakter tarafından
  • 1:17 - 1:20
    birinci kişi bir anlatıcı
    olarak da anlatılabilir.
  • 1:20 - 1:23
    Rapunzel'in saç lülesinin ucu
    ayaklarıma lop diye oturdu.
  • 1:23 - 1:26
    Ben de ona tutunup tırmanmaya başladım.
  • 1:26 - 1:29
    Aah! Düğümümü çözemiyorum.
  • 1:29 - 1:32
    Saç telleri üzerime üzerime geliyor
    ve terime yapışıyor.
  • 1:32 - 1:36
    Birinci kişi anlatıcı olduğunda
    hikâye büyük ölçüde değişebilir,
  • 1:36 - 1:41
    bu, hangi karakterin
    anlatıcı olduğuna da bağlıdır.
  • 1:41 - 1:44
    Mesela anlatıcı, prens
    yerine Rapunzel olsun:
  • 1:44 - 1:47
    Yedi metre uzunluğundaki saçı açmanın
  • 1:47 - 1:51
    ne kadar uzun zaman alacağını
    takdirle karşılayacağını sanmıştım.
  • 1:51 - 1:53
    Ah! Dürüst olmam gerekirse
  • 1:53 - 1:56
    kafa derimin kafatasımdan
    esneyip uzayacağını sanmıştım.
  • 1:56 - 1:59
    "Biraz daha hızlı tırmanamaz mısın acaba?"
  • 1:59 - 2:00
    diye bağırdım.
  • 2:00 - 2:05
    İkinci kişi söz konusu olduğunda
    anlatıcı hikâyeyi okura yönlendirir:
  • 2:05 - 2:06
    Adınızı söyler,
  • 2:07 - 2:10
    saçınızı ona uzatmanızı ister.
  • 2:10 - 2:12
    Saçınızın örgüsünü
    açmayı yeni bitirmişsinizdir
  • 2:12 - 2:14
    fakat çok fazla ziyaretçiniz de yoktur.
  • 2:14 - 2:18
    Üçüncü kişi, birinci kişi ve ikinci kişi
    bakış açılarının her birinin
  • 2:18 - 2:22
    eşsiz olasılıkları ve sınırlılıkları var.
  • 2:22 - 2:26
    Peki, hikâyeniz için
    bir bakış açısını nasıl seçersiniz?
  • 2:26 - 2:28
    Sınırlılıklar ille de kötü
    bir şey demek değildir
  • 2:28 - 2:30
    ve bir hikâyeye odaklanmaya
  • 2:30 - 2:33
    ya da belirli öğeleri
    vurgulamaya yardımcı olabilirler.
  • 2:33 - 2:36
    Mesela, üçüncü kişi anlatıcısı
  • 2:36 - 2:39
    karakterlerden ister istemez
    birazcık dışarıda kalır.
  • 2:39 - 2:43
    Fakat bu, uzaklık hissiyatının
    önemli olduğu hikâyeler için iyi olabilir.
  • 2:43 - 2:46
    Üçüncü kişi anlatıcısı
    sınırlı da olabilir -
  • 2:46 - 2:50
    bu, bir karakterin, düşünceleriyle
    hislerine sadık kalındığı anlamına gelir -
  • 2:50 - 2:52
    ya da anlatıcı "ilahi" olabilir,
  • 2:52 - 2:55
    böylece karakterlerin zihinleri
    arasında hızla geçiş yapabilir
  • 2:55 - 2:57
    ve okura daha çok bilgi verebilir.
  • 2:57 - 3:02
    Birinci kişinin hikâyesi, okur ile
    anlatıcı arasında bir yakınlık yaratır.
  • 3:02 - 3:05
    Bu, ayrıca anlatıcının
    bilgisiyle sınırlıdır.
  • 3:05 - 3:08
    Okur, bilgiyi karakterle
    birlikte keşfettiği için
  • 3:08 - 3:11
    bu durum belirsizlik yaratır.
  • 3:11 - 3:12
    Birinci kişi anlatıcısı,
  • 3:12 - 3:16
    karakterin yaşantısını ille de sadık
    bir biçimde sunmak zorunda değildir,
  • 3:16 - 3:19
    bunu kuruntusal veya aldatıcı
    biçimde yapabilir.
  • 3:19 - 3:23
    Kazuo Ishiguro'nun
    "Günden Kalanlar" adlı romanında,
  • 3:23 - 3:25
    ihtiyarlayan bir İngiliz uşak olan Stevens
  • 3:25 - 3:29
    1956'da uzun yıllar süren
    hizmetini hikâye ediyor
  • 3:29 - 3:33
    fakat hizmet ettiği adamın
    kusurlarını kabullenemiyor.
  • 3:33 - 3:35
    Anlatısındaki çatlaklar sebebiyle,
  • 3:35 - 3:40
    kültürün ve sınıf sisteminin yetersiz
    biçimde kabullenilen başarısızlıkları
  • 3:40 - 3:43
    okurun dikkatini er geç bu yöne çekiyor.
  • 3:43 - 3:46
    Justin Torres'in
    "We the Animals" adlı romanı
  • 3:46 - 3:49
    birinci çoğul kişi olan
    bir anlatıcıyla başlar:
  • 3:49 - 3:53
    "Kapışan altı eldik biz,
    altı tepinen ayak,
  • 3:53 - 3:55
    üç kardeştik biz, üç erkek.
  • 3:55 - 3:58
    Daha çok, hep daha çok için
    kavgaya sıvanmış üç küçük kraldık."
  • 3:58 - 4:04
    Hikâyenin yolu boyunca bakış açısı
    birinci tekil kişiye geçiş yapar,
  • 4:04 - 4:05
    yani "biz" yerine "ben" olur.
  • 4:05 - 4:07
    Bu geçiş, oğlanlar reşit olduğunda
  • 4:07 - 4:10
    ve kardeşlerden birinin, diğerlerine
    yabancılaştığında gerçekleşir.
  • 4:11 - 4:14
    İkinci kişi ise daha az
    yaygın olan bir tercihtir.
  • 4:14 - 4:16
    İkinci kişi, başka bir “sen” olması için
  • 4:16 - 4:19
    okurun şüphesini yazarın
    askıya almasını gerektirir.
  • 4:19 - 4:21
    Okuru bir karakterin
    perspektifine yerleştirmek
  • 4:21 - 4:24
    kaçınılmazlık ile
    belirsizlik oluşturabilir.
  • 4:24 - 4:28
    Fakat bazen ikinci kişi,
    okuru hikâyeye yaklaştırmak yerine,
  • 4:28 - 4:32
    onların kendi hikâyesinden
    anlatıcıyı uzaklaştırmayı amaçlar.
  • 4:32 - 4:34
    Bu gibi durumlarda
    ikinci kişi olan anlatıcılar,
  • 4:34 - 4:38
    kendilerinden "ben" yerine
    "sen" diye söz ederler.
  • 4:38 - 4:43
    Yazarlar bakış açısı üzerinde
    sürekli diri varyasyonlar denerler.
  • 4:43 - 4:46
    Yeni sanal gerçeklik ile
    arttırılmış gerçeklik teknolojileri
  • 4:46 - 4:50
    bu denemelerin gerçekleşme
    olasılıklarını genişletebilirler.
  • 4:50 - 4:54
    İnsanları, sanal boşluktaki belirli
    bakış açılarına yerleştirerek
  • 4:54 - 4:58
    hikâyeleri anlatma ve deneyimleme
    biçimimizi nasıl değiştirebiliriz?
Title:
Birinci kişi, ikinci kişi ve üçüncü kişi karşılaşması - Rebekah Bergman
Speaker:
Rebekah Bergman
Description:

Tüm dersi görüntülemek için tıklayın: https://ed.ted.com/lessons/first-person-vs-second-person-vs-third-person-rebekah-bergman

Hikâyeyi kimin anlattığı ve hangi bakış açısından anlattığı, bir yazarın yaptığı en önemli bazı tercihlerden biri. Başka bir bakış açısından anlatıldığında bir hikâye tamamen değişebilir. Üçüncü kişi, birinci kişi ve ikinci kişi bakış açılarının her birinin eşsiz olasılıkları ve sınırlılıkları var. Peki, hikâyeniz için bir bakış açısını nasıl seçersiniz? Rebekah Bergman, bir hikâyeye odaklanmanın farklı yollarını keşfediyor.

Ders: Rebekah Bergman, yöneten: Gibbons Studio.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:00

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.