1
00:00:06,897 --> 00:00:08,547
Otobanda yol alıyorsunuz

2
00:00:08,547 --> 00:00:12,347
ve bir anda sonsuz sıralı
stop lambaları ötede görünüyor.

3
00:00:12,347 --> 00:00:14,587
Kaza yok, trafik ışıkları yok,

4
00:00:14,587 --> 00:00:17,523
hız limitinde bir değişiklik yok
ya da yol daralmıyor.

5
00:00:17,523 --> 00:00:21,007
Peki neden bu kadar trafik var?

6
00:00:21,007 --> 00:00:24,587
Trafik görünür bir sebep olmadan
durma noktasına geldiğinde

7
00:00:24,587 --> 00:00:27,517
buna aldatıcı trafik sıkışıklığı deniyor.

8
00:00:27,517 --> 00:00:30,417
Aldatıcı trafik sıkışıklığı
acil bir hadise,

9
00:00:30,417 --> 00:00:35,017
bu kontrolden çıkan ve parçalarının
toplamından büyük olan bir hareket.

10
00:00:35,017 --> 00:00:38,647
Fakat buna rağmen,
sıkışıklıkları örnek olarak alabiliriz,

11
00:00:38,647 --> 00:00:41,237
hatta onları şekillendiren
prensipleri de anlayabiliriz

12
00:00:41,237 --> 00:00:43,777
ve gelecekte bu tür
bir trafiği engellemeye

13
00:00:43,777 --> 00:00:46,197
düşündüğünüzden daha çok yaklaşabiliriz.

14
00:00:46,197 --> 00:00:48,980
Aldatıcı trafik sıkışıklığının
ortaya çıkması için

15
00:00:48,980 --> 00:00:51,090
yolda çok fazla araba olması gerekir.

16
00:00:51,090 --> 00:00:54,210
Bu, ille de çok fazla sayıda arabanın

17
00:00:54,210 --> 00:00:56,400
şeritten kolayca geçmesi anlamına gelmez,

18
00:00:56,400 --> 00:00:58,773
en azından her sürücü,
diğer sürücülere nazaran

19
00:00:58,773 --> 00:01:02,563
aynı hızda gitmeyip aynı alanı
bırakmadığında böyle olur.

20
00:01:02,563 --> 00:01:04,983
Böyle yoğun ama akıcı olan bir trafikte,

21
00:01:04,983 --> 00:01:09,411
trafik sıkışıklığına yol açan
olaylar dizisini başlatmak için

22
00:01:09,411 --> 00:01:11,641
ufacık bir rahatsızlık yeterli.

23
00:01:11,641 --> 00:01:14,081
Diyelim ki bir sürücü hafifçe frene bastı.

24
00:01:14,081 --> 00:01:18,405
Ardından gelen her sürücü
frene biraz daha sert basacak,

25
00:01:18,405 --> 00:01:21,745
böylece, yol boyunca arkada
yer alan arabalara da yayılan

26
00:01:21,745 --> 00:01:23,525
stop lambaları dalgası oluşacak.

27
00:01:23,525 --> 00:01:28,514
Bu dur kalk dalgaları, otoban boyunca
kilometrelerce sürebilir.

28
00:01:28,514 --> 00:01:31,051
Az yoğun olan yoldaki
arabalarla trafik kolayca akar

29
00:01:31,051 --> 00:01:32,659
çünkü şerit değiştiren

30
00:01:32,659 --> 00:01:36,161
ya da yavaşlama eğilimindeki
şahsi araçların

31
00:01:36,161 --> 00:01:38,451
verdiği küçük rahatsızlıklar

32
00:01:38,451 --> 00:01:41,271
diğer sürücülerin uyumuyla sönümlenir.

33
00:01:41,271 --> 00:01:45,603
Fakat yoldaki arabaların sayısı
kritik yoğunluğu bir kez aştığında

34
00:01:45,603 --> 00:01:50,028
arabalar birbirlerine genellikle
35 metre uzaklıkta duruyor olurlar,

35
00:01:50,028 --> 00:01:53,318
böylece sistemin hareketi
çarpıcı biçimde değişir.

36
00:01:53,318 --> 00:01:56,801
Dinamik dengesizlik açığa çıkmaya başlar,

37
00:01:56,801 --> 00:01:59,661
bunun anlamı, küçük
rahatsızlıkların güçlenmesidir.

38
00:01:59,661 --> 00:02:03,661
Dinamik dengesizlik, aldatıcı trafik
sıkışıklığına özel bir şey değildir,

39
00:02:03,661 --> 00:02:07,756
ayrıca yağmur damlalarından,
kum tepeciklerinden, bulut dağılımlarından

40
00:02:07,756 --> 00:02:10,146
ve daha birçok şeyden de sorumludur.

41
00:02:10,146 --> 00:02:13,326
Dengesizlik, pozitif
geri bildirim döngüsüdür.

42
00:02:13,326 --> 00:02:15,856
Kritik yoğunluğun üzerindeki
her ekstra araç

43
00:02:15,856 --> 00:02:19,379
yol üzerinde verilen bir
noktanın içinden geçerek

44
00:02:19,379 --> 00:02:22,159
saniyedeki araba sayısını düşürür.

45
00:02:22,159 --> 00:02:25,931
Bu, dolayısıyla yolun
bir bölümünden çıkmak için

46
00:02:25,931 --> 00:02:30,179
şehir içi zincirleme kaza olma
süresini uzattığı anlamına gelir,

47
00:02:30,179 --> 00:02:32,307
bu da araç yoğunluğunu daha çok arttırır

48
00:02:32,307 --> 00:02:34,877
ve sonunda trafiğin
dur kalk hâline gelmesine yol açar.

49
00:02:34,877 --> 00:02:36,896
Sürücüler trafik
sıkışıklığından çok uzakta

50
00:02:36,896 --> 00:02:40,246
ve önceden fren yapmaları gerektiğini
fark etmeye yatkın değillerdir,

51
00:02:40,246 --> 00:02:44,432
bu da çarpışmadan kaçınmak için
daha sert fren yapmalarıyla sonuçlanır.

52
00:02:44,432 --> 00:02:48,695
Bu, fren dalgasını araçtan araca
değişerek güçlendirir.

53
00:02:48,695 --> 00:02:53,371
Dahası, sürücüler durgunluktan
çıkmak için süratle hızlanmaya meyillidir,

54
00:02:53,371 --> 00:02:56,171
yani arabayı ortalama bir trafik akışından

55
00:02:56,171 --> 00:02:58,191
daha hızlı sürmeyi denerler.

56
00:02:58,191 --> 00:03:00,913
Sonra, yine fren yapmak zorunda kalırlar,

57
00:03:00,913 --> 00:03:03,573
sonunda daha çok dur kalk
bir trafiğe sebep olan

58
00:03:03,573 --> 00:03:05,813
bir başka geri bildirim
döngüsü oluştururlar.

59
00:03:05,813 --> 00:03:09,223
Her iki durumda da, sürücüler
trafiği daha kötüleştirirler

60
00:03:09,223 --> 00:03:13,498
çünkü yolun ilerisindeki
trafik durumlarını iyi algılayamazlar.

61
00:03:13,498 --> 00:03:16,628
Bağlantılı araçlardan
yol sensörlerine kadar

62
00:03:16,628 --> 00:03:21,058
ilerideki trafik durumlarına
dair verilerle donanmış olan arabalar,

63
00:03:21,058 --> 00:03:24,578
aldatıcı trafiği, gerçek zamanlı olarak
etkisiz hâle getirebilirler.

64
00:03:24,578 --> 00:03:29,058
Bu araçlar genel akışın
ortalama hızıyla eşleşen

65
00:03:29,058 --> 00:03:32,787
sabit bir hızı ve güvenliği sürdürürler

66
00:03:32,787 --> 00:03:35,407
ve trafik dalgalarının
oluşumunu engellerler.

67
00:03:35,407 --> 00:03:38,217
Hâlihazırda trafik dalgası
olan durumlarda,

68
00:03:38,217 --> 00:03:39,977
otomatik araç bunu öngörüp

69
00:03:39,977 --> 00:03:44,897
ve insan bir sürücüye nazaran
daha kademeli olarak erkenden fren yapar

70
00:03:44,897 --> 00:03:47,977
ve dalganın gücünü düşürür.

71
00:03:47,977 --> 00:03:51,197
Bu durum çok fazla
sürücüsüz aracı kapsamaz.

72
00:03:51,197 --> 00:03:54,425
Son bir deney,
her 20 insan sürücüye karşılık,

73
00:03:54,425 --> 00:03:56,480
bir sürücüsüz arabanın

74
00:03:56,480 --> 00:04:00,540
trafik dalgalarını azaltmak ve engellemek
için yeterli olduğunu ortaya koydu.

75
00:04:00,540 --> 00:04:03,570
Trafik sıkışıklıkları sadece
her gün olan bir sıkıntı değildir,

76
00:04:03,570 --> 00:04:06,280
ölümcül olayların, boşa gitmiş kaynakların

77
00:04:06,280 --> 00:04:09,240
ve gezegeni tehdit eden
kirliliğin temel sebepleridir.

78
00:04:09,240 --> 00:04:12,480
Fakat yeni teknoloji, bu modelleri
azaltmaya yardımcı olabilir,

79
00:04:12,480 --> 00:04:14,190
yollarımızı daha güvenli,

80
00:04:14,190 --> 00:04:17,991
günlük seyahatlerimizi daha etkili
hâle getirebilir ve havayı temizleyebilir.

81
00:04:17,991 --> 00:04:20,214
Bir sonraki sefer
trafikte sıkışıp kaldığınızda

82
00:04:20,214 --> 00:04:23,297
diğer sürücülerin ille de haince araba
kullanmaları gerekmediğini

83
00:04:23,297 --> 00:04:25,887
ama sadece ilerideki trafikten
haberdar olmadıklarını

84
00:04:25,887 --> 00:04:28,226
ve buna göre araba sürmeleri gerektiğini

85
00:04:28,226 --> 00:04:30,833
bu video size hatırlatmaya
yardımcı olabilir.