WEBVTT

00:00:07.146 --> 00:00:10.836
Spordaki kullanımları yüzünden
steroidlerin adı çıkmış durumda.

00:00:10.836 --> 00:00:12.907
Fakat steroidler solunum aletlerinde,

00:00:12.907 --> 00:00:15.747
zehirli sarmaşıklar ile
egzamayı tedavi eden kremlerde

00:00:15.747 --> 00:00:18.337
ve iltihabı hafifletmeye yarayan
aşılarda da bulunuyor.

00:00:18.337 --> 00:00:23.400
Bu ilaçlardaki steroidler, kas geliştirmek
için kullanılan steroidlerin aynısı değil.

00:00:23.400 --> 00:00:27.190
Doğrusu, bunların hepsinin
temelinde başka bir steroid var,

00:00:27.190 --> 00:00:31.640
bu steroidi vücudumuz doğuştan üretiyor
ve o olmadan da yaşayamayız.

NOTE Paragraph

00:00:31.640 --> 00:00:35.339
Bir adım geri gidelim, birçok farklı
steroidin olmasının sebebi

00:00:35.339 --> 00:00:39.941
bu terimin vücuttaki
ortak etkilerden ziyade

00:00:39.941 --> 00:00:42.881
içerdiği ortak molekül yapısını 
ifade etmesidir.

00:00:42.881 --> 00:00:46.110
Steroidler doğal ya da sentetik biçimde 
meydana gelebilir

00:00:46.110 --> 00:00:49.900
fakat bütün steroidlerin
ortak noktası molekül yapılarıdır,

00:00:49.900 --> 00:00:54.970
bu yapılar, 17 karbon atomundan meydana
gelen dört halka temelinden oluşur

00:00:54.970 --> 00:00:59.050
ve üç altıgen ile bir beşgen
şeklinde dizilmiştir.

00:00:59.050 --> 00:01:03.683
Bir molekül, steroid olabilmek için
bu eksiksiz dizilime sahip olmalıdır,

00:01:03.683 --> 00:01:06.753
yine de çoğunun yan zinciri de vardır -

00:01:06.753 --> 00:01:12.079
bu yan zincirler, molekülün işleyişini
önemli ölçüde etkileyen ilave atomlardır.

00:01:12.079 --> 00:01:16.039
Steroidler ismini yağlı bir molekül
olan kolesterolden alır.

00:01:16.039 --> 00:01:20.032
Vücutlarımız aslında steroidleri
kolesterolden faydalanarak üretirler.

NOTE Paragraph

00:01:20.032 --> 00:01:22.132
Bu yağlı kolesterolün temeli,

00:01:22.132 --> 00:01:25.242
steroidlerin yağlı hücre
zarını geçebildiğini

00:01:25.242 --> 00:01:27.602
ve hücrelere girebildiğini ifade eder.

00:01:27.602 --> 00:01:31.422
Hücre içinde gen ifadesini
ve protein sentezini

00:01:31.422 --> 00:01:33.789
doğrudan etkileyebilirler.

00:01:33.789 --> 00:01:37.399
Bu durum birçok
sinyal moleküllerinden farklıdır,

00:01:37.399 --> 00:01:39.469
sinyal molekülleri hücre zarını geçemez

00:01:39.469 --> 00:01:42.859
ve etkilerini daha karmaşık yollarla

00:01:42.859 --> 00:01:45.628
hücre dışından yaratmak zorundadırlar.

00:01:45.628 --> 00:01:49.375
Yani steroidler, etkilerini
diğer moleküllere nazaran

00:01:49.375 --> 00:01:51.185
daha hızlı yaratırlar.

NOTE Paragraph

00:01:51.185 --> 00:01:55.065
İltihap önleyici ilaç tedavilerinde
kullanılan steroidlere geri dönelim:

00:01:55.065 --> 00:01:58.415
Bu steroidlerin tümü kortizol denen
ve doğal olarak ortaya çıkan

00:01:58.415 --> 00:02:00.025
bir steroidi temel alırlar.

00:02:00.025 --> 00:02:03.265
Kortizol vücudun birincil stres sinyalidir

00:02:03.265 --> 00:02:05.809
ve çok fazla sayıda işlevi vardır.

00:02:05.809 --> 00:02:07.959
Strese neden olan bir şey yaşadığımızda -

00:02:07.959 --> 00:02:11.209
bir arkadaşımızla kavga etmekten,
bir ayıyla karşılaşmaya

00:02:11.209 --> 00:02:13.942
enfeksiyona veya düşük kan
şekerine kadar olan stres -

00:02:13.942 --> 00:02:19.935
beyin, hipotalamustan hipofiz bezine
bir sinyal göndererek buna tepki verir.

00:02:19.935 --> 00:02:24.477
Daha sonra hipofiz bezi,
böbrek üstü bezine sinyal gönderir.

00:02:24.477 --> 00:02:28.951
Böbrek üstü bezi kortizol salgılar
ve bunun bir kısmını sürekli salıverir.

00:02:28.951 --> 00:02:32.521
Fakat hipofiz bezinden sinyal aldığında

00:02:32.521 --> 00:02:34.842
çok sayıda kortizolu salıverir,

00:02:34.842 --> 00:02:38.462
bu da enerji için vücudu daha çok
glikoz üretmeye teşvik eder,

00:02:38.462 --> 00:02:42.882
sindirim gibi hayati olmayan
işlevleri de azaltır

00:02:42.882 --> 00:02:46.763
ve "savaş, kaç ya da dur" tepkisini
aktive edebilir.

00:02:46.763 --> 00:02:48.852
Bu durum kısa vadede faydalıdır

00:02:48.852 --> 00:02:52.219
fakat çok uzun sürerse uykusuzluk
ve zayıf ruh hali gibi

00:02:52.219 --> 00:02:55.299
nahoş yan etkilere sebep olabilir.

00:02:55.299 --> 00:02:59.675
Kortizol, bağışıklık sistemiyle de
karmaşık yollarla etkileşim içindedir,

00:02:59.675 --> 00:03:01.282
bu, duruma göre değişir

00:03:01.282 --> 00:03:04.779
ve belirli bağışıklık işlevlerini
arttırır veya azaltır.

00:03:04.779 --> 00:03:06.769
Enfeksiyonla mücadele esnasında,

00:03:06.769 --> 00:03:09.929
bağışıklık sistemi sıklıkla
iltihaba yol açar.

00:03:09.929 --> 00:03:14.179
Kortizol, bağışıklık sisteminin
iltihaba yol açma yetisini baskılar,

00:03:14.179 --> 00:03:17.335
bu da yine kısa vadede faydalı olabilir.

00:03:17.335 --> 00:03:20.349
Fakat çok fazla kortizol
olumsuz etkilere yol açabilir,

00:03:20.349 --> 00:03:21.843
bu olumsuz etkilerden biri ise

00:03:21.843 --> 00:03:25.988
bağışıklık sisteminin kemik iliği ile
lenf bezi yenileme yetisini düşürmektir.

00:03:25.988 --> 00:03:29.138
Çok uzun süre yüksek seviyelerde
kalmasını engellemek için

00:03:29.138 --> 00:03:31.579
kortizol, böbrek üstü bezinin

00:03:31.579 --> 00:03:35.135
daha çok kortizol salıvermesine
yol açan sinyali baskılar.

NOTE Paragraph

00:03:35.135 --> 00:03:37.017
Tıbbi kortikosteroidler,

00:03:37.017 --> 00:03:40.049
alerjik tepkimelerle,
döküntülerle ve astımla savaşmak için

00:03:40.049 --> 00:03:44.008
kortizolün bağışıklık sistemindeki
etkilerini temel alır.

00:03:44.008 --> 00:03:46.844
Bunların hepsi iltihabın türleridir.

00:03:46.844 --> 00:03:50.915
Aynı mekanizmayı paylaşan
birçok sentetik steroid vardır,

00:03:50.915 --> 00:03:53.405
bu steroidler vücudun
kortizol kaynağını arttırırlar,

00:03:53.405 --> 00:03:54.578
bu da karşılığında,

00:03:54.578 --> 00:03:59.095
iltihaba yol açan ve aşırı etkin olan
bağışıklık tepkilerini durdurur.

00:03:59.095 --> 00:04:02.051
Bu kortikosteroidler
hücrelere gizlice sokulurlar

00:04:02.051 --> 00:04:06.281
ve iltihap sinyallerinin
gen ifadesini baskılayarak

00:04:06.281 --> 00:04:08.889
"yangın alarmı"nı kapatabilirler.

NOTE Paragraph

00:04:08.889 --> 00:04:11.786
Solunum aletlerindeki
ve kremlerdeki steroidler

00:04:11.786 --> 00:04:16.054
sadece etki altındaki organı,
yani deriyi veya akciğerleri etkilerler.

00:04:16.054 --> 00:04:18.965
Bunların damar içine tesir eden
veya ağızdan alınan çeşitleri

00:04:18.965 --> 00:04:21.752
kronik otoimmün hastalıkları
tedavi etmek için kullanılır,

00:04:21.752 --> 00:04:23.637
bu hastalıklara, bütün vücudu etkileyen

00:04:23.637 --> 00:04:26.317
lupus veya iltihabi bağırsak
hastalığı örnek verilebilir.

00:04:26.317 --> 00:04:30.740
Bu hastalıklarda, vücudun bağışıklık
sistemi kendi hücrelerine saldırır,

00:04:30.740 --> 00:04:35.419
bu süreç, sürekli olan astım ataklarına
veya döküntüye benzer.

00:04:35.419 --> 00:04:37.769
Düşük dozajlı ve durağan bir steroid

00:04:37.769 --> 00:04:41.648
bu kaçak bağışıklık tepkisinin kontrol
altında tutulmasına yarayabilir

00:04:41.648 --> 00:04:44.125
fakat uzun süre maruz kalma
sonucunda oluşan

00:04:44.125 --> 00:04:46.704
olumsuz psikolojik
ve fizyolojik etkiler yüzünden

00:04:46.704 --> 00:04:51.488
daha yüksek dozajlar, acil durumlar
ve ani ateşlenmeler için ayrılmıştır.

NOTE Paragraph

00:04:51.488 --> 00:04:55.498
Astım atağı, zehirli sarmaşık izi
ve hassas bağırsak sendromu

00:04:55.498 --> 00:04:57.766
birbirleriyle tamamen alakasız görünse de

00:04:57.766 --> 00:04:59.789
hepsinin ortak bir yanı var:

00:04:59.789 --> 00:05:03.576
faydadan çok zararı olan 
bir bağışıklık tepkisi.

00:05:03.911 --> 00:05:07.238
Ayrıca kortikosteroidler size
devasa kas kazandırmaz,

00:05:07.238 --> 00:05:11.037
yalnızca vücudun kendisine karşı
en iyi savunmacısı olabilirler.