1
00:00:07,124 --> 00:00:11,007
Incubate Pictures predstavlja

2
00:00:14,004 --> 00:00:18,409
u suradnji s Institutom Post Carbon

3
00:00:23,490 --> 00:00:30,720
NEMA SUTRAŠNJICE

4
00:00:47,079 --> 00:00:49,061
Ovo je Zemlja.

5
00:00:49,057 --> 00:00:51,340
Ovako je izgledala prije 90 milijuna godina.

6
00:00:51,341 --> 00:00:55,087
Geolozi su to razdoblje nazvali Kasna kreda.

7
00:00:55,087 --> 00:00:57,869
Bilo je to vrijeme izrazitog globalnog zatopljenja,

8
00:00:57,869 --> 00:01:00,115
kada su planetom još uvijek vladali dinosauri.

9
00:01:01,100 --> 00:01:02,631
Bezbrižno su živjeli

10
00:01:02,631 --> 00:01:05,300
sigurni u svoj položaj na vrhu hranidbenog lanca,

11
00:01:07,505 --> 00:01:10,100
nesvjesni promjena koje su se događale oko njih.

12
00:01:11,005 --> 00:01:12,350
Kontinenti su se razdvajali,

13
00:01:12,353 --> 00:01:15,353
u zemljinoj kori nastajali su ogromni usjeci.

14
00:01:15,704 --> 00:01:18,600
U njih je prodirala voda, pretvarali su se u mora.

15
00:01:20,037 --> 00:01:21,402
Na visokim temperaturama

16
00:01:21,402 --> 00:01:23,500
bujale su alge i trovale vodu.

17
00:01:25,200 --> 00:01:26,469
Umirale su,

18
00:01:26,500 --> 00:01:28,936
a trilijuni mrvih algi taložilo se na dnu usjeka.

19
00:01:32,027 --> 00:01:34,515
Rijeke su odnosile sedimente u mora

20
00:01:34,515 --> 00:01:37,565
i postupno zatrpavale organske ostatke algi.

21
00:01:38,058 --> 00:01:40,698
Uz pritisak, rasla je i temperatura,

22
00:01:40,698 --> 00:01:43,298
sve dok kemijska reakcija nije organske ostatke

23
00:01:43,298 --> 00:01:45,762
pretvorila u ugljikovodična fosilna goriva:

24
00:01:45,762 --> 00:01:48,252
naftu i prirodni plin.

25
00:01:49,109 --> 00:01:51,627
Sličan se proces odvijao i na kopnu,

26
00:01:51,642 --> 00:01:53,642
gdje je tako nastajao ugljen.

27
00:01:54,614 --> 00:01:57,560
Prirodi je trebalo oko 5 milijuna godina da stvori

28
00:01:57,560 --> 00:02:01,543
fosilna goriva koja naš svijet danas potroši za godinu dana.

29
00:02:02,056 --> 00:02:03,488
Suvremeni način života

30
00:02:03,488 --> 00:02:06,300
ovisi o tom fosiliziranom žaru pradavnog sunca,

31
00:02:06,300 --> 00:02:10,153
iako iznenađujuće mnogo ljudi toga nije svjesno.

32
00:02:12,840 --> 00:02:17,950
Od 1860. geolozi su pronašli preko 2 trilijuna barela nafte.

33
00:02:18,532 --> 00:02:21,778
Od tada je naš svijet potrošio otprilike pola.

34
00:02:25,769 --> 00:02:28,480
Prije vađenja, naftu je potrebno pronaći.

35
00:02:29,323 --> 00:02:33,061
Isprva je to bilo lako, a vađenje je bilo jeftino.

36
00:02:33,061 --> 00:02:36,423
Prvo veliko američko naftno polje bilo je Spindletop,

37
00:02:36,423 --> 00:02:38,129
pronađeno 1900. godine.

38
00:02:38,437 --> 00:02:39,823
Uslijedila su mnoga polja.

39
00:02:41,032 --> 00:02:43,056
Geolozi su pretražili cijelu Ameriku.

40
00:02:43,056 --> 00:02:45,182
Pronašli su ogromna ležišta nafte,

41
00:02:45,182 --> 00:02:47,165
prirodnoga plina i ugljena.

42
00:02:48,088 --> 00:02:50,993
Amerika je proizvodila više nafte od bilo koje druge zemlje,

43
00:02:50,993 --> 00:02:54,029
što joj je omogućilo da postane industrijskom super-silom.

44
00:02:55,845 --> 00:02:57,981
Nakon što naftni izvor počne davati naftu,

45
00:02:57,981 --> 00:03:01,094
samo je pitanje vremena kada će proizvodnja početi opadati.

46
00:03:02,031 --> 00:03:04,947
Pojedini izvori imaju različitu proizvodnost.

47
00:03:05,348 --> 00:03:07,241
Kada izračunamo prosjek njihove proizvodnosti

48
00:03:07,241 --> 00:03:09,521
dobit ćemo grafikon u obliku zvona.

49
00:03:10,583 --> 00:03:12,702
Obično prođe 40 godina

50
00:03:12,702 --> 00:03:14,569
od vrhunca u pronalaženju nalazišta

51
00:03:14,569 --> 00:03:16,500
da neka zemlja dostigne vrhunac proizvodnje nafte,

52
00:03:17,323 --> 00:03:19,700
nakon čega slijedi trajni pad.

53
00:03:20,950 --> 00:03:22,571
Pedestih godina prošlog stoljeća,

54
00:03:22,571 --> 00:03:25,458
geofizičar M. King Hubbert iz Shella predvidio je

55
00:03:25,458 --> 00:03:28,857
da će Amerika dostići vrhunac proizvodnje nafte u 70-ima,

56
00:03:28,857 --> 00:03:32,219
odnosno 40 godina po vrhuncu pronalaženja nafte u SAD.

57
00:03:33,050 --> 00:03:34,508
Nisu mu baš vjerovali.

58
00:03:35,044 --> 00:03:37,060
Međutim, 1970. dostignut je vrhunac

59
00:03:37,060 --> 00:03:38,783
proizvodnje nafte u SAD,

60
00:03:38,783 --> 00:03:40,691
nakon čega je započeo trajni pad.

61
00:03:40,996 --> 00:03:42,823
Hubbert je dobio zadovoljštinu.

62
00:03:45,348 --> 00:03:49,425
Od toga vremena Amerika sve više ovisi o uvozu nafte.

63
00:03:50,471 --> 00:03:53,446
Zbog toga su SAD postale osjetljive na poremećaje u proizvodnji nafte,

64
00:03:53,446 --> 00:03:55,608
što je uzrokovalo ekonomske krize

65
00:03:55,608 --> 00:03:59,485
zbog nestašica nafte 1973. i 1979. godine.

66
00:04:01,669 --> 00:04:05,685
Najviše nafte u povijesti SAD pronađeno je 30-tih godina.

67
00:04:06,200 --> 00:04:07,958
Unatoč razvoju tehnologije,

68
00:04:07,958 --> 00:04:12,726
pronalaženje nove nafte u SAD uporno opada.

69
00:04:14,079 --> 00:04:16,896
Novija nalazišta, poput ANWAR-a,

70
00:04:16,896 --> 00:04:20,899
mogu dati nafte za najviše 17 mjeseci.

71
00:04:21,865 --> 00:04:25,003
Čak i novo nalazište "Jack 2" u Meksičkom zaljevu

72
00:04:25,003 --> 00:04:28,098
može zadovoljiti svega nekoliko mjeseci potražnje u SAD.

73
00:04:29,021 --> 00:04:31,766
Iako velika, ta nalazišta nisu ni blizu

74
00:04:31,766 --> 00:04:34,000
zadovoljavanju energetskih potreba SAD.

75
00:04:35,708 --> 00:04:37,107
Sve je više dokaza

76
00:04:37,107 --> 00:04:40,779
da se svjetska proizvodnja nafte približila svome vrhuncu.

77
00:04:41,091 --> 00:04:46,315
Na svjetskoj razini, vrhunac pronalaženja nafte bio je 60-ih godina.

78
00:04:46,315 --> 00:04:47,811
Više od 40 godina kasnije,

79
00:04:47,811 --> 00:04:49,846
pad u pronalaženju novih nalazišta

80
00:04:49,846 --> 00:04:51,500
čini se nezaustavljivim.

81
00:04:54,014 --> 00:04:56,500
Čak 54 od 65 zemalja proizvođačica nafte

82
00:04:56,500 --> 00:04:58,983
već je dostiglo svoj vrhunac.

83
00:05:00,669 --> 00:05:04,245
Preostale će ga dostići u najbližoj budućnosti.

84
00:05:06,095 --> 00:05:07,800
Našem svijetu treba ekvivalent

85
00:05:07,800 --> 00:05:10,058
proizvodnje jedne Saudijske Arabije

86
00:05:10,058 --> 00:05:11,208
svake tri godine,

87
00:05:11,208 --> 00:05:14,027
da nadomjesti pad proizvodnje postojećih nalazišta.

88
00:05:15,700 --> 00:05:17,051
Šezdesetih godina prošloga stoljeća

89
00:05:17,051 --> 00:05:19,970
pronađeno je šest barela nafte na svaki potrošeni barel.

90
00:05:20,878 --> 00:05:22,085
Četiri desetljeća kasnije,

91
00:05:22,085 --> 00:05:25,442
naš svijet troši od tri do šest barela nafte

92
00:05:25,442 --> 00:05:27,223
po svakom pronađenom barelu.

93
00:05:29,029 --> 00:05:31,508
Nakon svjetskog vrhunca proizvodnje nafte,

94
00:05:31,508 --> 00:05:33,763
potražnja za naftom rasti će brže od ponude,

95
00:05:33,763 --> 00:05:36,271
a cijene goriva bit će izrazito nestabilne,

96
00:05:36,271 --> 00:05:39,350
što će utjecati na puno više od troškova vožnje.

97
00:05:41,600 --> 00:05:44,058
Suvremeni gradovi ovisni su o fosilnim gorivima.

98
00:05:44,319 --> 00:05:46,380
Čak se i ceste rade od asfalta,

99
00:05:46,380 --> 00:05:47,819
jednog od naftnih derivata,

100
00:05:47,819 --> 00:05:49,742
kao i krovovi mnogih kuća.

101
00:05:51,091 --> 00:05:53,282
Velika područja bila bi nenastanjiva

102
00:05:53,282 --> 00:05:56,531
bez grijanja zimi ili klimatizacije ljeti.

103
00:05:57,922 --> 00:06:00,931
Širenje prigradskih naselja potiče duga putovanja

104
00:06:00,931 --> 00:06:02,931
na posao, u škole i trgovine.

105
00:06:04,039 --> 00:06:05,965
Veliki su gradovi urbanistički isplanirani

106
00:06:05,965 --> 00:06:08,733
tako da su stambena i komercijalna područja udaljena,

107
00:06:08,733 --> 00:06:10,600
što ljude prisiljava na vožnju.

108
00:06:11,068 --> 00:06:13,497
Prigradska su naselja projektirana uz pretpostavku

109
00:06:13,497 --> 00:06:16,500
obilne dostupnosti nafte i energije.

110
00:06:19,300 --> 00:06:21,481
Kemikalije koje se rafiniraju iz fosilnih goriva,

111
00:06:21,481 --> 00:06:23,245
takozvane petrokemikalije,

112
00:06:23,245 --> 00:06:26,522
nužne su u proizvodnji bezbrojnih proizvoda.

113
00:06:28,044 --> 00:06:29,823
Suvremena industrijska poljoprivreda

114
00:06:29,823 --> 00:06:32,115
izrazito je ovisna o fosilnim gorivima,

115
00:06:32,450 --> 00:06:33,450
kao i bolnice,

116
00:06:33,650 --> 00:06:34,800
zrakoplovstvo,

117
00:06:34,950 --> 00:06:36,700
vodoopskrba,

118
00:06:37,000 --> 00:06:38,623
i vojska SAD, koja sama troši

119
00:06:38,623 --> 00:06:42,736
oko 140 milijuna barela nafte godišnje.

120
00:06:44,246 --> 00:06:48,289
Fosilna goriva nužna su i u proizvodnji plastike i polimera,

121
00:06:48,289 --> 00:06:52,828
ključnih materijala za računala, kućnu elektroniku i odjeću.

122
00:06:54,030 --> 00:06:57,273
Globalna ekonomija trenutačno ovisi o beskonačnom rastu,

123
00:06:57,273 --> 00:07:00,332
a to zahtijeva sve veću ponudu jefine energije.

124
00:07:01,300 --> 00:07:04,206
Toliko smo ovisni o nafti i drugim fosilnim gorivima,

125
00:07:04,206 --> 00:07:06,963
da čak i manje potreškoće u proizvodnji mogu imati

126
00:07:06,963 --> 00:07:10,405
dalekosežne posljedice po sve aspekte naših života.

127
00:07:17,079 --> 00:07:21,472
ENERGIJA

128
00:07:22,208 --> 00:07:24,783
Energija je sposobnost obavljanja rada.

129
00:07:25,814 --> 00:07:27,877
Prosječni Amerikanac danas raspolaže

130
00:07:27,877 --> 00:07:32,701
energetskim ekvivalentom 150 robova koji rade 24 sata dnevno.

131
00:07:34,317 --> 00:07:37,957
Tvari u kojima je pohranjena energija za rad zovemo gorivima.

132
00:07:38,680 --> 00:07:41,148
Neka goriva sadrže više energije od drugih.

133
00:07:41,672 --> 00:07:43,548
To se naziva gustoćom energije.

134
00:07:44,671 --> 00:07:47,641
Od svih goriva, nafta je najkritičnija.

135
00:07:48,379 --> 00:07:51,513
Naš svijet troši oko 30 milijardi barela godišnje,

136
00:07:51,513 --> 00:07:53,966
što odgovara 1 kubičnoj milji nafte,

137
00:07:53,966 --> 00:07:56,035
u kojoj je toliko energije

138
00:07:56,035 --> 00:07:58,865
koliko bi proizvele 52 nuklearne elektrane

139
00:07:58,866 --> 00:08:01,403
tijekom narednih 50 godina.

140
00:08:02,746 --> 00:08:06,988
Iako se nafta u SAD koristi za proizvodnju samo 1,6% struje,

141
00:08:06,988 --> 00:08:10,573
pogonsko je gorivo za 96% prijevoza.

142
00:08:11,831 --> 00:08:15,490
Dvije trećine američke nafte 2008. bilo je iz uvoza.

143
00:08:16,108 --> 00:08:17,850
Najviše iz Kanade,

144
00:08:17,900 --> 00:08:19,000
Meksika,

145
00:08:19,600 --> 00:08:20,865
Saudijske Arabije,

146
00:08:21,296 --> 00:08:22,504
Venezuele,

147
00:08:22,735 --> 00:08:25,677
Nigerije, Iraka i Angole.

148
00:08:27,133 --> 00:08:29,150
Nafta je jedinstvena zbog više razloga.

149
00:08:29,852 --> 00:08:31,142
Ima visoku gustoću energije.

150
00:08:32,367 --> 00:08:34,633
U jednom barelu nafte je energija jednaka

151
00:08:34,633 --> 00:08:37,248
skoro trogodišnjem ljudskom radu.

152
00:08:38,285 --> 00:08:40,262
Tekuća je na sobnoj temperaturi,

153
00:08:40,262 --> 00:08:41,707
lako se prevozi

154
00:08:41,707 --> 00:08:43,805
i koristi za male motore.

155
00:08:45,079 --> 00:08:47,847
Za dobivanje energije potrebno je potrošiti energiju.

156
00:08:48,646 --> 00:08:52,900
Trik je u tome da se potroši manje da bi se dobilo više.

157
00:08:53,393 --> 00:08:55,625
Taj se omjer naziva EROEI:

158
00:08:55,625 --> 00:08:59,376
povrat energije po uloženoj energiji.

159
00:09:00,915 --> 00:09:03,272
Konvencionalna nafta je dobar primjer.

160
00:09:03,779 --> 00:09:07,573
Najprije je izvađena kvalietnija i dostupnija sirova nafta.

161
00:09:08,331 --> 00:09:11,732
Naftaši su trošili energiju 1 barela nafte

162
00:09:11,732 --> 00:09:13,839
da bi pronašli i izvadili 100.

163
00:09:14,839 --> 00:09:17,854
Omjer EROEI nafte bio je 100.

164
00:09:18,810 --> 00:09:21,054
Nakon što je izvađena dostupnija nafta,

165
00:09:21,054 --> 00:09:23,829
naftu se počelo tražiti duboko na moru,

166
00:09:23,829 --> 00:09:25,731
ili u dalekim zemljama,

167
00:09:25,731 --> 00:09:28,796
za što je trebalo sve više energije.

168
00:09:29,445 --> 00:09:32,354
Sada se često pronalazi teška ili sumporna sirova nafta,

169
00:09:32,354 --> 00:09:34,647
a nju je skuplje prerađivati u rafinerijama.

170
00:09:35,208 --> 00:09:38,632
Danas se omjer EROEI nafte snizio na samo 10.

171
00:09:40,033 --> 00:09:41,541
Ako se više energije potroši

172
00:09:41,541 --> 00:09:45,953
za dobivanje energije no što je ima u gorivu, to se ne isplati.

173
00:09:49,579 --> 00:09:52,582
Moguće je jednu vrstu goriva preraditi u drugu.

174
00:09:53,131 --> 00:09:54,604
Kad god se tako radi,

175
00:09:54,604 --> 00:09:57,870
dio energije iz izvornog goriva se gubi.

176
00:09:58,736 --> 00:10:01,100
Na primjer, postoji nekonvencionalna nafta:

177
00:10:01,100 --> 00:10:03,417
bitumenozni pijesak i naftni škriljevac.

178
00:10:04,027 --> 00:10:06,600
Nalazišta bitumenoznog pijeska većinom su u Kanadi.

179
00:10:07,000 --> 00:10:09,900
Dvije trećine svjetskih zaliha naftnog škriljevca je u SAD.

180
00:10:11,091 --> 00:10:14,272
Obje ove vrste goriva mogu se preraditi u sintetičku sirovu naftu,

181
00:10:14,272 --> 00:10:17,290
no to zahtijeva velike količine topline i slatke vode,

182
00:10:17,290 --> 00:10:19,192
što njihov EROEI smanjuje

183
00:10:19,192 --> 00:10:22,753
na pet, pa do samo jedan i pol.

184
00:10:24,500 --> 00:10:26,308
Naftni škriljevac je izrazito siromašno gorivo,

185
00:10:26,308 --> 00:10:29,150
koje u istoj težini sadrži tek trećinu energije

186
00:10:29,151 --> 00:10:31,100
jedne kutije žitnih pahuljica.

187
00:10:32,741 --> 00:10:35,700
Ugljena ima u ogromnim količinama, a od njega se proizvodi

188
00:10:35,700 --> 00:10:38,040
skoro pola električne energije na svijetu.

189
00:10:38,400 --> 00:10:41,400
Naš svijet troši skoro 2 kubične milje ugljena godišnje.

190
00:10:42,562 --> 00:10:46,875
No svjetska proizvodnja mogla bi doseći vrhunac prije 2040.

191
00:10:47,929 --> 00:10:51,750
Tvrdnja da Amerika ima ugljena za više stoljeća vara,

192
00:10:51,750 --> 00:10:55,725
jer se ne uzima u obzir porast potražnje i pad kvalitete.

193
00:10:56,259 --> 00:10:59,113
Kameni ugljen visoke kvalitete je uglavnom izvađen;

194
00:10:59,113 --> 00:11:02,730
preostao je manje kvalitetan ugljen niže energetske gustoće.

195
00:11:04,056 --> 00:11:07,331
Vađenjem površinskih slojeva ugljena proizvodnja se otežava

196
00:11:07,331 --> 00:11:10,355
jer rudari moraju kopati dublje i u teže dostupnim područjima.

197
00:11:11,100 --> 00:11:14,300
Često se za pristup ležištima ugljena koristi otvoreni kop,

198
00:11:14,301 --> 00:11:17,047
što ima razorne posljedice po okoliš.

199
00:11:19,660 --> 00:11:22,760
Uz naftu i plin često se pronalazi i zemni plin.

200
00:11:23,708 --> 00:11:26,646
Vrhunac pronalaženja konvencionalnog zemnog plina u SAD

201
00:11:26,646 --> 00:11:30,283
bio je 50-tih, a vrhunac proizvodnje dostignut je 70-tih.

202
00:11:31,003 --> 00:11:34,125
Ako grafikon pomaknemo unaprijed za 23 godine

203
00:11:34,125 --> 00:11:37,416
vidjet ćemo vjerojatnu budućnost proizvodnje

204
00:11:37,416 --> 00:11:40,000
konvencionalnog zemnog plina u SAD.

205
00:11:41,044 --> 00:11:43,961
Nedavna unapređenja omogućila su vađenje nekonvencionalnog

206
00:11:43,961 --> 00:11:46,967
zemnog plina, poput plina iz naftnog škriljevca,

207
00:11:46,967 --> 00:11:49,668
što bi moglo odgoditi pad proizvodnje na nešto godina.

208
00:11:51,207 --> 00:11:54,017
Nekonvencionalni zemni plin je kontroverzno gorivo

209
00:11:54,017 --> 00:11:57,228
jer cijene energije trebaju biti visoke da bi bio profitabilan.

210
00:11:58,061 --> 00:12:01,565
Čak i s nekonvencionalnim zemnim plinom, vrhunac svjetske

211
00:12:01,565 --> 00:12:04,891
proizvodnje zemnog plina mogao bi biti dostignut oko 2030.

212
00:12:07,485 --> 00:12:10,917
Postoje i velike rezerve urana za nuklernu fiziju.

213
00:12:12,027 --> 00:12:14,818
Za zamjenu 10 teravata energije koju danas proizvodimo

214
00:12:14,818 --> 00:12:17,224
od fosilnih goriva, bilo bi potrebno

215
00:12:17,224 --> 00:12:20,092
10.000 nuklearnih elektrana. Uz takvu potrošnju,

216
00:12:20,092 --> 00:12:24,300
poznate rezerve urana potrajale bi samo 10 do 20 godina.

217
00:12:25,815 --> 00:12:29,083
Pokusi s brzim oplodnim plutonijskim reaktorima

218
00:12:29,083 --> 00:12:31,107
u Francuskoj i Japanu

219
00:12:31,108 --> 00:12:33,102
pokazali su se skupim promašajima.

220
00:12:34,041 --> 00:12:37,737
Nuklearna fuzija nosi se s velikim tehničkim preprekama.

221
00:12:38,653 --> 00:12:40,408
Tu su i obnovljivi izvori energije.

222
00:12:40,854 --> 00:12:44,922
Enegija vjetra ima visoki EROEI, ali je neujednačena.

223
00:12:45,600 --> 00:12:47,400
Kinetička hidro enegija je pouzdana,

224
00:12:47,405 --> 00:12:50,410
no većina rijeka u razvijenim zemljama je već u branama.

225
00:12:52,035 --> 00:12:54,002
Konvencionalne geotermalne elektrane

226
00:12:54,003 --> 00:12:57,246
koriste toplinu koju nalazimo blizu zemljine površine.

227
00:12:57,246 --> 00:12:59,352
Ograničene su samo na ta područja.

228
00:13:00,860 --> 00:13:02,750
Kod pokusnih dubinskih geotermalnih sustava

229
00:13:02,750 --> 00:13:06,042
potrebno je napraviti dvije bušotine duboke 6 milja.

230
00:13:06,043 --> 00:13:09,167
Niz jednu se pumpa voda, koja se u dubini zemlje zagrije,

231
00:13:09,167 --> 00:13:12,451
uzdiže se uz drugu bušotinu i tako se proizvodi struja.

232
00:13:13,091 --> 00:13:16,546
Prema nedavnoj studiji s MIT-a, ta bi tehnologija

233
00:13:16,546 --> 00:13:21,181
mogla proizvoditi 10% struje u SAD do 2050.

234
00:13:22,091 --> 00:13:25,638
Kinetička energija valova ograničena je na obalna područja.

235
00:13:25,638 --> 00:13:29,677
Energetska gustoća valova različita je po područjima.

236
00:13:30,491 --> 00:13:34,477
Prenošenje struje nastale od valova u unutrašnjost bio bi problem.

237
00:13:34,892 --> 00:13:38,792
Osim toga, turbine korodiraju od slane vode.

238
00:13:40,650 --> 00:13:42,708
Biogoriva su ona goriva koja možemo uzgajati.

239
00:13:43,095 --> 00:13:46,445
Drvo ima nisku gustoću energije i sporo raste.

240
00:13:46,445 --> 00:13:49,958
Naš svijet troši 3,7 kubičnih milja drva godišnje.

241
00:13:51,437 --> 00:13:53,886
Biodizel i etanol rade se od usjeva

242
00:13:53,886 --> 00:13:56,679
koje uzgaja poljoprivreda ovisna o nafti.

243
00:13:57,500 --> 00:14:00,361
Energetska dobit tih goriva vrlo je niska.

244
00:14:01,641 --> 00:14:04,676
Ima političara koji bi etanol radili od kukuruza.

245
00:14:05,137 --> 00:14:08,577
Za zamijenu etanolom desetine očekivanih američkih potreba nafte

246
00:14:08,577 --> 00:14:13,188
2020. bilo bi potrebno 3% zemljišta u SAD.

247
00:14:14,676 --> 00:14:17,462
Za trećinu bi bilo potrebno 3 puta veće zemljište

248
00:14:17,462 --> 00:14:19,174
od onog na kojem se sada uzgaja hrana.

249
00:14:19,820 --> 00:14:23,333
Za zamjenu cijele potrošnje nafte SAD u 2020.

250
00:14:23,333 --> 00:14:27,080
bilo bi potrebno dvostuko veće zemljište nego za uzgoj hrane.

251
00:14:28,862 --> 00:14:33,500
Vodik treba izdvojiti iz zemnog plina, ugljena ili vode,

252
00:14:33,500 --> 00:14:36,917
za što je potrebno više energije nego što se dobije od vodika.

253
00:14:36,917 --> 00:14:39,800
Zbog toga je malo vjerojatno da će vodik biti gorivo.

254
00:14:42,115 --> 00:14:45,379
Svi fotonaponski solarni paneli na svijetu proizvode energije

255
00:14:45,379 --> 00:14:47,800
koliko dvije termoelektrane na ugljen.

256
00:14:48,800 --> 00:14:51,400
Pri tome se ekvivalent od 1 do 4 tone ugljena

257
00:14:51,400 --> 00:14:54,400
potroši za proizvodnju jednog solarnog panela.

258
00:14:56,100 --> 00:15:00,000
Panelima bi trebalo prekriti čak 140.000 četvornih milja

259
00:15:00,000 --> 00:15:02,118
za zadovoljavanje trenutačne svjetske potražnje za energijom.

260
00:15:02,300 --> 00:15:06,700
U 2007. bilo ih je za samo 4 četvorne milje.

261
00:15:08,431 --> 00:15:12,442
Solarne termoelektrane su veliki potencijal,

262
00:15:12,442 --> 00:15:16,250
no trenutačno je svega nekoliko u pogonu.

263
00:15:17,577 --> 00:15:19,550
Uz to, ograničene su na sunčana područja,

264
00:15:19,550 --> 00:15:21,808
pa bi veliku količinu struje

265
00:15:21,808 --> 00:15:24,433
trebalo prenositi dalekovodima.

266
00:15:26,054 --> 00:15:29,796
Sve alternative nafti ovise o strojevima koje pogoni nafta,

267
00:15:29,796 --> 00:15:32,022
ili su za njih potrebni materijali poput plastike,

268
00:15:32,022 --> 00:15:33,892
koja se proizvodi od nafte.

269
00:15:35,492 --> 00:15:38,608
Razmatrajući buduće tvrdnje o fantastičnim novim gorivima

270
00:15:38,608 --> 00:15:40,334
ili izumima, treba se zapitati:

271
00:15:40,564 --> 00:15:44,615
Ima li zagovornik operativni komercijalni model za taj izum?

272
00:15:44,950 --> 00:15:46,875
Koja mu je gustoća energije?

273
00:15:47,500 --> 00:15:49,958
Može li se pohraniti ili lako distribuirati?

274
00:15:50,742 --> 00:15:52,652
Je li pouzdan ili neujednačen?

275
00:15:53,083 --> 00:15:56,000
Može li se proširiti cijelom zemljom?

276
00:15:56,515 --> 00:15:58,800
Ima li prikrivenih tehničkih problema?

277
00:15:59,800 --> 00:16:01,587
Koliki je EROEI?

278
00:16:02,326 --> 00:16:04,362
Kakav je utjecaj na okoliš?

279
00:16:05,486 --> 00:16:07,946
Zapamtite da veliki brojevi mogu zavarati.

280
00:16:08,044 --> 00:16:09,900
Na primjer: 1 milijarda barela nafte

281
00:16:09,901 --> 00:16:13,868
zadovoljit će svjetsku potražnju samo 12 dana.

282
00:16:15,058 --> 00:16:19,000
Tranzicija s fosilnih goriva bit će ogroman izazov.

283
00:16:19,500 --> 00:16:24,817
Proizvodnja struje u SAD 2007. bila je 48,5% od ugljena,

284
00:16:24,817 --> 00:16:27,643
21,6% od zemnog plina.

285
00:16:27,643 --> 00:16:30,384
1,6% od nafte,

286
00:16:30,384 --> 00:16:32,922
19,4% od nuklearki,

287
00:16:32,922 --> 00:16:34,900
5,8% od hidroelektrana.

288
00:16:35,087 --> 00:16:38,785
Od ostalih obnovljivih izvora samo 2,5%.

289
00:16:39,822 --> 00:16:43,125
Je li moguće sustav koji se temelji na fosilnim gorivima

290
00:16:43,125 --> 00:16:45,700
zamijeniti kombinacijom alternativa?

291
00:16:46,400 --> 00:16:49,146
Potreban je znatan tehnološki napredak,

292
00:16:49,146 --> 00:16:51,500
kao i politička volja i suradnja,

293
00:16:52,238 --> 00:16:53,400
velika ulaganja,

294
00:16:53,542 --> 00:16:55,500
međunarodni konsenzus,

295
00:16:56,050 --> 00:16:59,746
preinaka svjetskog gospodarstva vrijednog 45 trilijuna dolara,

296
00:16:59,746 --> 00:17:01,889
što uključuje prijevoz,

297
00:17:01,889 --> 00:17:03,000
industrijsku proizvodnju,

298
00:17:03,001 --> 00:17:05,083
te poljoprivrednu proizvodnju,

299
00:17:05,083 --> 00:17:08,700
kao i vlasti kompetentne za upravljanje tranzicijom.

300
00:17:10,000 --> 00:17:11,846
Čak i ako se sve to ostvari,

301
00:17:11,846 --> 00:17:14,523
možemo li nastaviti s dosadašnjim načinom života?

302
00:17:18,404 --> 00:17:20,794
RAST

303
00:17:21,178 --> 00:17:23,300
Ove bakterije žive u boci.

304
00:17:23,500 --> 00:17:25,800
Njihov se broj udvostručuje svake minute.

305
00:17:26,892 --> 00:17:29,300
U 11 sati u boci je jedna bakterija.

306
00:17:29,764 --> 00:17:32,100
U 12 sati boca je puna.

307
00:17:32,773 --> 00:17:35,295
Napola je puna minutu do 12;

308
00:17:35,295 --> 00:17:37,985
ima mjesta za samo još jedno udvostručenje.

309
00:17:38,669 --> 00:17:40,710
Bakterije su shvatile opasnost.

310
00:17:41,033 --> 00:17:43,825
Potražile su nove boce i pronašle 3.

311
00:17:44,271 --> 00:17:46,560
Misle da su riješile problem.

312
00:17:47,083 --> 00:17:49,600
U 12 sati prva boca je puna.

313
00:17:50,000 --> 00:17:53,136
Minutu nakon 12 puna je druga boca.

314
00:17:54,000 --> 00:17:56,820
Dvije minute nakon 12 pune su sve boce.

315
00:17:57,900 --> 00:17:59,928
S takvim smo problemom suočeni

316
00:17:59,928 --> 00:18:03,200
zbog udvostručenja uzrokovanog eksponencijalnim rastom.

317
00:18:06,061 --> 00:18:09,280
Nakon što je čovječanstvo počelo koristiti ugljen i naftu kao goriva,

318
00:18:09,280 --> 00:18:12,700
doživjeli smo rast bez premca.

319
00:18:14,029 --> 00:18:17,326
Čak i niske stope rasta s vremenom daju veliki porast.

320
00:18:18,600 --> 00:18:20,012
Uz stopu rasta od 1%,

321
00:18:20,012 --> 00:18:22,900
gospodarstvo se udvostruči za 70 godina.

322
00:18:23,500 --> 00:18:27,087
Uz 2% udvostruči se za 35 godina.

323
00:18:27,087 --> 00:18:29,264
Uz stopu rasta od 10%

324
00:18:29,264 --> 00:18:32,350
gospodarstvo će se udvostručiti za samo 7 godina.

325
00:18:33,400 --> 00:18:36,750
Ako gospodarstvo raste sadašnjom prosječnom stopom od 3%

326
00:18:36,750 --> 00:18:39,750
udvostruči se svake 23 godine.

327
00:18:40,600 --> 00:18:43,161
Svakim udvostručenjem potražnja za energijom

328
00:18:43,161 --> 00:18:47,023
i resursima nadilazi sva prethodna udvostručenja.

329
00:18:48,079 --> 00:18:51,788
Financijski sustav temelji se na pretpostavci rasta,

330
00:18:51,788 --> 00:18:55,778
a za to je potrebno sve više i više energije.

331
00:18:56,700 --> 00:18:58,469
Banke posuđuju novac kojeg nemaju

332
00:18:58,469 --> 00:19:00,600
i tako ga, zapravo, stvaraju.

333
00:19:01,000 --> 00:19:04,816
Zajmoprimci tako stvoreni novac koriste za rast svoga poslovanja

334
00:19:04,816 --> 00:19:07,754
i otplatu duga uvećanog za kamatu,

335
00:19:07,754 --> 00:19:09,553
za što je također potreban rast.

336
00:19:10,500 --> 00:19:13,019
Zbog ovakvog stvaranja novca iz dugova

337
00:19:13,019 --> 00:19:17,616
većinu svjetske novčane mase čine dugovi uvećani za kamate.

338
00:19:19,056 --> 00:19:22,100
Bez stalno novih i sve većih generacija

339
00:19:22,101 --> 00:19:24,200
zajmoprimaca koji stvaraju rast,

340
00:19:24,208 --> 00:19:25,871
i tako otplaćuju te dugove,

341
00:19:25,871 --> 00:19:28,300
svjetsko gospodarstvo bi se urušilo.

342
00:19:30,010 --> 00:19:31,625
Poput piramidalne prijevare,

343
00:19:31,625 --> 00:19:34,148
sustav mora rasti ili propada.

344
00:19:35,500 --> 00:19:37,588
Djelomično i zbog takvog sustava dugova,

345
00:19:37,588 --> 00:19:40,400
učinci gospodarskog rasta bili su spektakularni:

346
00:19:40,800 --> 00:19:41,600
u bruto domaćem proizvodu,

347
00:19:41,601 --> 00:19:43,112
izgrađenim branama,

348
00:19:43,112 --> 00:19:44,258
potrošnji vode,

349
00:19:44,706 --> 00:19:46,456
potrošnji umjetnih gnojiva,

350
00:19:46,456 --> 00:19:47,762
prirastu stanovništva,

351
00:19:47,762 --> 00:19:49,669
potrošnji papira,

352
00:19:49,669 --> 00:19:51,105
proizvodnji vozila,

353
00:19:51,105 --> 00:19:52,411
telekomunikacijama,

354
00:19:52,411 --> 00:19:54,100
i turizmu.

355
00:19:55,068 --> 00:19:57,453
Svjetsko stanovništvo poraslo je na 7 milijardi,

356
00:19:57,453 --> 00:20:01,189
a očekuje se da će do 2050. prerasti 9 milijardi.

357
00:20:02,041 --> 00:20:05,500
Na ravnoj i beskonačnoj Zemlji to ne bi bio problem.

358
00:20:06,300 --> 00:20:08,686
No Zemlja je okrugla i ograničena,

359
00:20:08,686 --> 00:20:11,686
pa ćemo s vremenom dostići granice rasta.

360
00:20:13,084 --> 00:20:14,302
Gospodarski rast

361
00:20:14,302 --> 00:20:18,300
doveo je do porasta dušikovih oksida u atmosferi

362
00:20:18,301 --> 00:20:19,100
i metana,

363
00:20:19,101 --> 00:20:20,702
nastanka ozonskih rupa,

364
00:20:20,870 --> 00:20:22,833
učestalosti katastrofalnih poplava,

365
00:20:22,833 --> 00:20:25,833
onečišćenja morskih ekosustava,

366
00:20:25,874 --> 00:20:27,703
uključujući zagađenje voda dušikom,

367
00:20:27,703 --> 00:20:30,759
gubitka prašuma i šuma,

368
00:20:30,759 --> 00:20:33,110
porasta obrađenih površina

369
00:20:33,110 --> 00:20:36,110
te izumiranja biljnih i životinjskih vrsta.

370
00:20:38,052 --> 00:20:40,200
Ako zrno riže stavimo na

371
00:20:40,201 --> 00:20:42,070
prvo polje šahovske ploče,

372
00:20:42,070 --> 00:20:45,200
udvostručimo i na drugo stavimo 2 zrna,

373
00:20:46,014 --> 00:20:48,600
opet udvostručimo i na treće stavimo 4 zrna,

374
00:20:49,100 --> 00:20:51,562
opet udvostručimo i na četvrto stavimo 8 zrna,

375
00:20:51,562 --> 00:20:52,788
i nastavimo tako,

376
00:20:52,788 --> 00:20:55,471
stavljajući na svako polje dvostruko više zrna

377
00:20:55,471 --> 00:20:57,100
nego na prethodno,

378
00:20:57,101 --> 00:20:59,001
kada dođemo do posljednjeg polja

379
00:20:59,002 --> 00:21:01,244
trebat će nam astronomski velik broj zrna:

380
00:21:03,800 --> 00:21:05,215
9 kvintilijuna,

381
00:21:05,215 --> 00:21:07,466
223 kvadrilijuna,

382
00:21:07,466 --> 00:21:09,290
372 trilijuna,

383
00:21:09,290 --> 00:21:11,275
36 milijardi,

384
00:21:11,275 --> 00:21:13,051
854 milijuna,

385
00:21:13,051 --> 00:21:16,552
776 tisuća zrna.

386
00:21:17,044 --> 00:21:18,563
To je više zrna nego što ih je ljudska rasa

387
00:21:18,563 --> 00:21:21,563
uzgojila tijekom posljednih 10.000 godina.

388
00:21:22,900 --> 00:21:24,124
Suvremena ekonomija,

389
00:21:24,124 --> 00:21:25,407
poput zrna na šahovskoj ploči,

390
00:21:25,407 --> 00:21:27,300
udvostručjuje se svakih nekoliko desetljeća.

391
00:21:27,700 --> 00:21:30,785
Na kojem smo sada polju šahovske ploče?

392
00:21:33,087 --> 00:21:34,913
Osim energije,

393
00:21:34,913 --> 00:21:37,659
za civilizaciju su nužni brojni resursi:

394
00:21:37,950 --> 00:21:39,252
pitka voda,

395
00:21:39,252 --> 00:21:40,480
tlo,

396
00:21:40,480 --> 00:21:41,316
hrana,

397
00:21:41,316 --> 00:21:42,126
šume,

398
00:21:42,126 --> 00:21:44,500
i razne vrste minerala i metala.

399
00:21:45,087 --> 00:21:46,581
Rast je ograničen

400
00:21:46,581 --> 00:21:49,208
nužnim resursom kojega imamo najmanje.

401
00:21:51,062 --> 00:21:52,544
Bačva je napravljena od dužica

402
00:21:52,544 --> 00:21:54,978
i kao što voda puni bačvu,

403
00:21:54,978 --> 00:21:57,792
rast ne može biti veći od najkraće dužice,

404
00:21:57,792 --> 00:22:00,900
odnosno najoskudnijeg nužnog resursa.

405
00:22:02,300 --> 00:22:03,833
Ljudska bića trenutačno koriste

406
00:22:03,833 --> 00:22:06,869
40% cjelokupne fotosinteze na planetu Zemlja.

407
00:22:07,513 --> 00:22:09,737
Možda će biti moguće koristiti 80%,

408
00:22:09,737 --> 00:22:13,500
no teško da ćemo ikada koristiti 160%.

409
00:22:22,842 --> 00:22:25,900
HRANA

410
00:22:27,000 --> 00:22:28,180
Svjetska proizvodnja hrane

411
00:22:28,180 --> 00:22:29,900
izrazito ovisi o fosilnim gorivima.

412
00:22:32,040 --> 00:22:33,143
Prije 1. svjetskog rata

413
00:22:33,143 --> 00:22:35,468
sva je poljoprivreda bila ekološka.

414
00:22:36,040 --> 00:22:39,804
Po otkriću gnojiva i pesticida od fosilnih goriva

415
00:22:39,804 --> 00:22:42,500
došlo je do velikog porasta u proizvodnji hrane,

416
00:22:42,500 --> 00:22:45,300
što je omogućilo porast ljudske populacije.

417
00:22:47,818 --> 00:22:49,391
Primjena umjetnih gnojiva

418
00:22:49,391 --> 00:22:51,600
nahranila je daleko više ljudi nego što bi bilo moguće

419
00:22:51,601 --> 00:22:54,567
samo uz ekološku poljoprivredu.

420
00:22:55,912 --> 00:22:58,351
Fosilna goriva potrebna su za strojeve,

421
00:22:58,351 --> 00:22:59,814
prijevoz,

422
00:22:59,750 --> 00:23:01,062
rashladne uređaje,

423
00:23:01,068 --> 00:23:02,557
plastičnu ambalažu,

424
00:23:02,557 --> 00:23:04,135
te kuhanje.

425
00:23:05,385 --> 00:23:06,909
Suvremena poljoprivreda koristi tlo

426
00:23:06,909 --> 00:23:10,600
za pretvaranje fosilnih goriva u hranu, a hrane u ljude.

427
00:23:12,004 --> 00:23:13,920
Oko 7 kalorija energije fosilnih goriva

428
00:23:13,920 --> 00:23:16,920
potroši se za proizvodnju 1 kalorije hrane.

429
00:23:19,300 --> 00:23:22,683
U SAD hrana putuje oko 1.500 milja

430
00:23:22,683 --> 00:23:25,236
od uzgajivača do potrošača.

431
00:23:29,836 --> 00:23:31,527
Osim opadanja dostupnosti fosilnih goriva, postoji

432
00:23:31,527 --> 00:23:34,896
više prijetnji po sadašnji sustav proizvodnje hrane.

433
00:23:35,200 --> 00:23:36,333
Jefina energija,

434
00:23:36,333 --> 00:23:37,927
tehnološka unapređenja

435
00:23:37,927 --> 00:23:41,349
i novčani poticaji doveli su do pretjeranog izlova riba.

436
00:23:43,091 --> 00:23:45,708
Vrhunac ribolova dosegnut je krasnih 80-tih,

437
00:23:45,708 --> 00:23:48,708
nakon čega se ribarstvo premjestilo u dublje vode.

438
00:23:53,083 --> 00:23:55,716
Ispiranje dušika iz tla tretiranog umjetnim gnojivima

439
00:23:55,716 --> 00:23:59,500
truje rijeke i mora, stvarajući ogromne mrtve zone.

440
00:24:00,500 --> 00:24:02,998
Ovom brzinom cjelokupna populacija riba

441
00:24:02,998 --> 00:24:05,525
izumrijet će do 2048.

442
00:24:06,983 --> 00:24:09,065
Kiše koje su zakiselili gradovi i industrija

443
00:24:09,065 --> 00:24:12,356
ispiru vitalna hranjiva iz tla, poput kalija,

444
00:24:12,356 --> 00:24:13,218
kalcija

445
00:24:13,218 --> 00:24:14,500
i magnezija.

446
00:24:18,027 --> 00:24:20,095
Još jedna prijetnja je nedostatak vode.

447
00:24:20,200 --> 00:24:21,973
Mnogi ratari za navodnjavanje koriste vodu

448
00:24:21,973 --> 00:24:24,901
ispumpanu iz podzemnih vodonosnika.

449
00:24:26,547 --> 00:24:28,891
Za punjenje vodonosnika potrebne su tisuće godina,

450
00:24:28,891 --> 00:24:30,772
a mogu biti iscrpljeni u nekoliko desetljeća,

451
00:24:30,772 --> 00:24:32,600
poput izvora nafte.

452
00:24:33,537 --> 00:24:36,203
Razina vode u ogromnom američkom vodonosniku Ogallala

453
00:24:36,203 --> 00:24:38,600
toliko je pala da su se mnogi ratari morali vratiti

454
00:24:38,600 --> 00:24:40,750
manje produktivnom uzgoju bez navodnjavanja.

455
00:24:42,102 --> 00:24:45,323
Uz to, navodnjavanje i umjetna gnojiva mogu

456
00:24:45,323 --> 00:24:48,600
dovesti do salinizacije - nakupljanja soli u tlu.

457
00:24:49,038 --> 00:24:51,500
To je glavni uzrok opustinjavanja.

458
00:24:53,078 --> 00:24:56,100
Još jedna prijetnja je gubitak površinskog sloja tla.

459
00:24:56,500 --> 00:24:58,283
Prije 200 godina američke prerije

460
00:24:58,283 --> 00:25:00,600
prekrivalo je oko 180 cm tla.

461
00:25:01,100 --> 00:25:03,333
Danas je, zbog oranja i pogrešnog postupanja,

462
00:25:03,333 --> 00:25:05,718
otprilike pola nestalo.

463
00:25:08,462 --> 00:25:13,273
Navodnjavanje potiče pojavu gljivica žitne hrđe, poput UG-99,

464
00:25:13,273 --> 00:25:17,700
koja potencijalno može unišiti 80% svjetske žetve žitarica.

465
00:25:18,733 --> 00:25:20,083
Prema riječima Normana Borlauga,

466
00:25:20,083 --> 00:25:23,162
oca Zelene revolucije, žitna hrđa ima

467
00:25:23,162 --> 00:25:27,902
"ogroman potencijal za uništavanje društva i ljudi."

468
00:25:29,079 --> 00:25:32,000
Upotreba biogoriva znači da će manje zemljišta

469
00:25:32,001 --> 00:25:34,031
biti dostupno za proizvodnju hrane.

470
00:25:36,762 --> 00:25:39,200
Određeno područje ima ograničen nosivi kapacitet.

471
00:25:39,508 --> 00:25:41,642
To je broj životinja ili ljudi

472
00:25:41,642 --> 00:25:43,800
koji tu mogu trajno živjeti.

473
00:25:44,083 --> 00:25:48,663
Ukoliko vrsta pređe nosivi kapacitet toga područja, dolazi do pomora

474
00:25:48,663 --> 00:25:51,700
sve dok se populacija ne vrati u prirodne granice.

475
00:25:53,029 --> 00:25:54,705
Naš svijet je takav pomor izbjegao

476
00:25:54,705 --> 00:25:56,400
pronalaženjem novih obradivih površina,

477
00:25:56,400 --> 00:25:57,875
ili povećavanjem proizvodnje,

478
00:25:57,875 --> 00:26:00,980
što je bilo moguće uglavnom zbog nafte.

479
00:26:02,308 --> 00:26:04,238
Za nastavak rasta potrebno je

480
00:26:04,238 --> 00:26:06,676
više resursa nego što ih planet Zemlja ima,

481
00:26:06,676 --> 00:26:09,900
ali nisu nam na raspolaganju novi planeti.

482
00:26:11,079 --> 00:26:13,238
Suočena sa svim tim izazovima,

483
00:26:13,238 --> 00:26:16,417
svjetska proizvodnja hrane treba se udvostručiti do 2050.

484
00:26:16,301 --> 00:26:18,900
kako bi nahranila rastuće svjetsko stanovništvo.

485
00:26:21,044 --> 00:26:23,667
Milijarda ljudi već se nedostatno hrani ili gladuje.

486
00:26:24,200 --> 00:26:26,586
Bit će izazov nahraniti preko 9 milijardi ljudi

487
00:26:26,586 --> 00:26:28,135
u godinama koje su pred nama, kada će

488
00:26:28,135 --> 00:26:31,900
svjetska proizvodnja nafte i zemnog plina opadati.

489
00:26:40,131 --> 00:26:42,600
SRETAN ZAVRŠETAK

490
00:26:45,988 --> 00:26:48,100
Globalna ekonomija eksponencijalno raste,

491
00:26:48,101 --> 00:26:49,902
za oko 3% godišnje,

492
00:26:49,902 --> 00:26:53,270
trošeći sve veću količinu neobnovljivih goriva,

493
00:26:53,270 --> 00:26:54,900
minerala i metala,

494
00:26:54,901 --> 00:26:56,849
kao i obnovljive resurse

495
00:26:56,849 --> 00:27:00,271
poput vode, šuma, tla i riba,

496
00:27:00,280 --> 00:27:02,335
brže nego što se mogu obnoviti.

497
00:27:03,900 --> 00:27:05,574
Čak i uz stopu rasta od 1%

498
00:27:05,574 --> 00:27:08,200
gospodarstvo bi se udvostručilo za 70 godina.

499
00:27:10,016 --> 00:27:13,058
Problem je još veći zbog drugih čimbenika:

500
00:27:13,058 --> 00:27:15,500
globalizacija omogućava da ljudi s jednog kontinenta

501
00:27:15,500 --> 00:27:18,500
kupuju robu i hranu proizvedenu na drugom kraju svijeta.

502
00:27:19,095 --> 00:27:20,751
Linije dobave su duge,

503
00:27:20,751 --> 00:27:23,751
pa se tako brže troše ograničene zalihe nafte.

504
00:27:26,057 --> 00:27:29,333
Sada i za ono najnužnije ovisimo o dalekim zemljama.

505
00:27:30,346 --> 00:27:32,800
Suvremeni gradovi ovisni su o fosilnim gorivima.

506
00:27:34,033 --> 00:27:36,404
Bankarstvo se uglavnom temelji na dugu,

507
00:27:36,404 --> 00:27:40,231
što ljude uvlači u spiralu dugova i otplata,

508
00:27:40,231 --> 00:27:41,800
stvarajući tako rast.

509
00:27:43,095 --> 00:27:45,446
Što učiniti u vezi s tim problemima?

510
00:27:46,491 --> 00:27:48,600
Mnogi vjeruju da se kriza može spriječiti

511
00:27:48,600 --> 00:27:50,250
pomoću štednje,

512
00:27:50,251 --> 00:27:51,587
tehnologije,

513
00:27:51,587 --> 00:27:52,568
kontroliranog rasta,

514
00:27:52,568 --> 00:27:53,800
recikliranja,

515
00:27:53,801 --> 00:27:55,100
električnih i hibridnih vozila,

516
00:27:55,101 --> 00:27:57,061
zamjena

517
00:27:57,061 --> 00:27:58,300
ili sudjelovanja na izborima.

518
00:27:59,845 --> 00:28:01,371
Štednja može smanjiti troškove,

519
00:28:01,371 --> 00:28:03,696
no sama po sebi neće spasiti planet.

520
00:28:05,000 --> 00:28:06,977
Ako dio stanovništva smanji potrošnju nafte,

521
00:28:06,977 --> 00:28:09,900
smanjena potražnja spustit će cijenu,

522
00:28:09,901 --> 00:28:12,167
što će drugima omogućiti da je kupuju jeftinije.

523
00:28:13,000 --> 00:28:14,106
Na sličan način,

524
00:28:14,106 --> 00:28:17,400
učinkovitiji motor koji troši manje energije

525
00:28:17,401 --> 00:28:20,900
dovest će, paradoksalno, do veće potrošnje.

526
00:28:21,900 --> 00:28:22,896
U 19. stoljeću

527
00:28:22,896 --> 00:28:25,535
engleski ekonomist William Stanley Jevons

528
00:28:25,535 --> 00:28:28,100
shvatio je da su bolji parni strojevi

529
00:28:28,101 --> 00:28:31,000
ugljen učinili isplativijim gorivom,

530
00:28:31,001 --> 00:28:32,797
što je dovelo do povećane upotrebe parnih strojeva,

531
00:28:32,797 --> 00:28:35,800
a to je povećalo ukupnu potrošnju ugljena.

532
00:28:37,087 --> 00:28:40,200
Povećana upotreba potrošit će energiju ili resurse

533
00:28:40,201 --> 00:28:42,400
sačuvane uštedama.

534
00:28:47,691 --> 00:28:49,446
Mnogi vjeruju da će znanstvenici

535
00:28:49,446 --> 00:28:51,744
riješiti ove probleme novim tehnologijama.

536
00:28:52,500 --> 00:28:55,105
Ali tehnologija nije energija.

537
00:28:56,048 --> 00:28:57,900
Tehnologija može energiju pretvoriti u rad,

538
00:28:57,901 --> 00:28:59,500
ali je ne može zamijeniti.

539
00:29:00,300 --> 00:29:02,147
I također troši resurse.

540
00:29:02,393 --> 00:29:04,304
Na primjer, računala se proizvode

541
00:29:04,304 --> 00:29:05,996
s jednom desetinom energije

542
00:29:05,996 --> 00:29:07,785
potrebne za proizvodnju automobila.

543
00:29:08,872 --> 00:29:10,250
Naprednije tehnologije

544
00:29:10,251 --> 00:29:12,150
mogu i pogoršati situaciju,

545
00:29:12,151 --> 00:29:14,436
jer su za mnoge potrebni rijetki minerali,

546
00:29:14,436 --> 00:29:16,200
koji se također bliže iscrpljivanju.

547
00:29:17,058 --> 00:29:18,063
Na primjer,

548
00:29:18,063 --> 00:29:21,724
97% svjetske proizvodnje rijetkih kovina dolazi iz Kine,

549
00:29:21,724 --> 00:29:24,800
većinom iz jednog rudnika u Južnoj Mongoliji.

550
00:29:26,500 --> 00:29:28,833
Ti se minerali koriste u katalizatorima,

551
00:29:28,833 --> 00:29:30,542
avionskim motorima,

552
00:29:30,542 --> 00:29:33,250
jakim magnetima i tvrdim diskovima,

553
00:29:33,250 --> 00:29:35,151
baterijama za hibridna vozila,

554
00:29:35,151 --> 00:29:36,353
laserima,

555
00:29:36,353 --> 00:29:37,583
prenosivim rendgenskim uređajima,

556
00:29:37,583 --> 00:29:39,801
štitnicima za nuklearne reaktore,

557
00:29:39,801 --> 00:29:41,708
kompaktnim diskovima,

558
00:29:41,708 --> 00:29:43,550
motorima hibridnih vozila,

559
00:29:43,551 --> 00:29:45,313
niskoenergetskim žaruljama,

560
00:29:45,313 --> 00:29:46,567
optičkim kablovima,

561
00:29:46,567 --> 00:29:48,200
i ravnim ekranima.

562
00:29:49,083 --> 00:29:52,549
U Kini razmatraju ograničavanje izvoza tih minerala,

563
00:29:52,549 --> 00:29:54,300
a potražnja raste.

564
00:29:57,083 --> 00:30:00,087
Takozvani održivi razvoj ili kontrolirani razvoj

565
00:30:00,087 --> 00:30:03,700
neće biti od pomoći, jer se neobnovljivi metali i minerali

566
00:30:03,701 --> 00:30:05,375
troše u sve većim količinama,

567
00:30:05,375 --> 00:30:07,517
uključujući i rijetke kovine.

568
00:30:08,900 --> 00:30:10,500
Recikliranje neće riješiti problem

569
00:30:10,501 --> 00:30:11,582
jer i ono troši energiju,

570
00:30:11,583 --> 00:30:14,400
a proces nije 100% učinkovit.

571
00:30:16,010 --> 00:30:19,820
Moguće je iskoristiti samo manji dio recikliranog materijala.

572
00:30:20,443 --> 00:30:22,820
Veliki dio je zauvijek izgubljen kao otpad.

573
00:30:25,056 --> 00:30:27,600
Električna vozila idu na struju.

574
00:30:28,054 --> 00:30:30,557
Kako većina struje dolazi od fosilnih goriva,

575
00:30:30,557 --> 00:30:32,600
to nije rješenje.

576
00:30:33,095 --> 00:30:37,270
Osim toga, nafta se troši u proizvodnji svih vrsta vozila.

577
00:30:37,804 --> 00:30:41,200
Za svaku gumu potrebno je oko 25 litara nafte.

578
00:30:43,040 --> 00:30:47,333
Na svijetu je 2010. bilo oko 800 milijuna automobila.

579
00:30:47,400 --> 00:30:49,042
Uz trenutačne stope rasta,

580
00:30:49,042 --> 00:30:52,950
do 2025. bit će ih oko 2 milijarde.

581
00:30:53,562 --> 00:30:57,200
Nije vjerojatno da planet može dugo uzdržavati toliko vozila

582
00:30:57,201 --> 00:30:59,800
bez obzira na njihovo pogonsko gorivo.

583
00:31:01,031 --> 00:31:02,241
Mnogi ekonomisti vjeruju

584
00:31:02,241 --> 00:31:05,326
da će slobodno tržite zamijeniti jedan izvor energije

585
00:31:05,326 --> 00:31:07,400
drugim kroz tehnološke inovacije.

586
00:31:08,100 --> 00:31:10,200
Međutim, glavne zamjene za naftu

587
00:31:10,201 --> 00:31:12,292
također se iscrpljuju.

588
00:31:13,577 --> 00:31:16,200
Uz to, zamjena ne uzima u obzir vrijeme

589
00:31:16,200 --> 00:31:18,593
potrebno za pripremu tranzicije.

590
00:31:19,593 --> 00:31:22,202
Hirschev izvještaj Ministarstva energetike SAD

591
00:31:22,202 --> 00:31:24,782
procjenjuje da će trebati najmanje 2 desetljeća

592
00:31:24,782 --> 00:31:27,531
za pripremu na posljedice naftnog vrhunca.

593
00:31:28,900 --> 00:31:31,170
Problemi nestašica energije,

594
00:31:31,171 --> 00:31:33,068
iscrpljivanja resursa,

595
00:31:33,068 --> 00:31:34,750
gubitka tla

596
00:31:34,750 --> 00:31:39,180
i zagađenja okoliša simptomi su jednog većeg problema

597
00:31:40,500 --> 00:31:41,700
- rasta!

598
00:31:43,700 --> 00:31:46,333
Dok god nas financijski sustav prisiljava na beskonačan rast,

599
00:31:46,333 --> 00:31:49,300
malo je vjerojatno da će reforme uspjeti.

600
00:31:49,927 --> 00:31:52,542
Pa kako će, onda, izgledati budućnost?

601
00:31:53,833 --> 00:31:56,375
Optimisti vjeruju da će se rast nastaviti zauvijek,

602
00:31:56,375 --> 00:31:57,806
bez granica.

603
00:31:59,044 --> 00:32:02,125
Pesimisti misle da ćemo se vratiti u novo Kameno doba

604
00:32:02,125 --> 00:32:03,762
ili izumrijeti.

605
00:32:04,800 --> 00:32:06,955
Istina je možda negdje u sredini.

606
00:32:07,417 --> 00:32:11,900
Moguće je da bi se društvo moglo vratiti u jednostavnije stanje,

607
00:32:11,900 --> 00:32:14,792
ono u kojem se troši puno manje energije.

608
00:32:15,767 --> 00:32:17,987
To bi značilo teži život za većinu.

609
00:32:17,987 --> 00:32:19,800
Više fizičkog rada,

610
00:32:19,800 --> 00:32:21,202
više rada na zemlji

611
00:32:21,202 --> 00:32:24,111
i lokalnom proizvodnjom roba, hrane i usluga.

612
00:32:25,310 --> 00:32:28,500
Što napraviti kao pripremu za takvu moguću budućnost?

613
00:32:29,083 --> 00:32:33,292
Očekujte pad dobave hrane i robe iz udaljenih mjesta.

614
00:32:34,104 --> 00:32:35,762
Počnite pješačiti ili voziti bicikl.

615
00:32:36,500 --> 00:32:39,079
Naviknite se na manju potrošnju struje.

616
00:32:40,029 --> 00:32:41,100
Otplatite dugove.

617
00:32:41,900 --> 00:32:42,893
Izbjegavajte banke ako možete.

618
00:32:43,400 --> 00:32:45,300
Umjesto kupovanja u trgovačkim centrima,

619
00:32:45,301 --> 00:32:47,910
podržite lokalne obrte.

620
00:32:48,427 --> 00:32:51,600
Kupujte na tržnicama namirnice koje rastu u blizini.

621
00:32:51,601 --> 00:32:55,417
Pretvorite travnjak u vrt i uzgajajte vlastitu hranu.

622
00:32:55,450 --> 00:32:57,100
Naučite raditi zimnicu.

623
00:32:58,400 --> 00:33:00,000
Pripremite upotrebu lokalnih valuta

624
00:33:00,000 --> 00:33:02,500
za slučaj da gospodarstvo prestane funkcionirati,

625
00:33:02,500 --> 00:33:05,500
i postanite što više samodostatni.

626
00:33:07,016 --> 00:33:09,485
Niti jedan od ovih koraka neće spriječiti kolaps,

627
00:33:09,485 --> 00:33:12,568
no mogu vam povećati šanse u niskoenergetskoj budućnosti,

628
00:33:12,568 --> 00:33:15,417
onoj u kojoj ćemo se morati više oslanjati sami na sebe,

629
00:33:15,417 --> 00:33:18,417
baš kao nekada naši preci.