1
00:00:07,124 --> 00:00:11,007
Incubate Pictures predstavlja

2
00:00:14,004 --> 00:00:18,409
u suradnji s Institutom Post Carbon

3
00:00:23,490 --> 00:00:30,720
NEMA SUTRAŠNJICE

4
00:00:47,079 --> 00:00:49,061
Ovo je Zemlja.

5
00:00:49,057 --> 00:00:51,340
Ovako je izgledala prije 90 milijuna godina.

6
00:00:51,341 --> 00:00:55,087
Geolozi su to razdoblje nazvali "Kasna kreda".

7
00:00:55,087 --> 00:00:57,869
Bilo je to vrijeme izrazitog globalnog zatopljenja,

8
00:00:57,869 --> 00:01:00,115
kada su planetom još uvijek vladali dinosauri.

9
00:01:01,100 --> 00:01:02,600
Bezbrižno su živjeli

10
00:01:02,800 --> 00:01:05,300
sigurni u svoj položaj na vrhu hranidbenog lanca,

11
00:01:07,505 --> 00:01:10,100
nesvjesni promjena koje su se događale oko njih.

12
00:01:11,005 --> 00:01:12,350
Kontinenti su se razdvajali,

13
00:01:12,353 --> 00:01:15,353
u zemljinoj kori nastajali su ogromni usjeci.

14
00:01:15,704 --> 00:01:18,600
U njih je prodirala voda, pretvarali su se u mora.

15
00:01:20,037 --> 00:01:21,402
Na visokim temperaturama

16
00:01:21,402 --> 00:01:23,500
bujale su alge i trovale vodu.

17
00:01:25,200 --> 00:01:26,469
Umirale su,

18
00:01:26,500 --> 00:01:28,936
a trilijuni mrvih algi taložilo se na dnu usjeka.

19
00:01:32,027 --> 00:01:34,515
Rijeke su odnosile sedimente u mora

20
00:01:34,515 --> 00:01:37,565
i postupno zatrpavale organske ostatke algi.

21
00:01:38,058 --> 00:01:40,698
Uz pritisak, rasla je i temperatura,

22
00:01:40,698 --> 00:01:43,298
sve dok kemijska reakcija nije organske ostatke

23
00:01:43,298 --> 00:01:45,762
pretvorila u ugljikovodična fosilna goriva:

24
00:01:45,762 --> 00:01:49,021
naftu i prirodni plin.

25
00:01:49,109 --> 00:01:51,627
Sličan se proces odvijao i na kopnu,

26
00:01:51,642 --> 00:01:53,642
gdje je tako nastajao ugljen.

27
00:01:54,614 --> 00:01:57,498
Prirodi je trebalo oko 5 milijuna godina da stvori

28
00:01:57,498 --> 00:02:01,543
fosilna goriva koja naš svijet danas potroši za godinu dana.

29
00:02:02,056 --> 00:02:03,488
Suvremeni način života

30
00:02:03,488 --> 00:02:06,300
ovisi o tom fosiliziranom žaru pradavnog sunca,

31
00:02:06,300 --> 00:02:10,153
iako iznenađujuće mnogo ljudi toga nije svjesno.

32
00:02:12,840 --> 00:02:17,950
Od 1860. geolozi su pronašli preko 2 trilijuna barela nafte.

33
00:02:18,532 --> 00:02:21,778
Od tada je naš svijet potrošio otprilike pola.

34
00:02:25,769 --> 00:02:28,480
Prije vađenja, naftu je potrebno pronaći.

35
00:02:29,323 --> 00:02:33,061
Isprva je to bilo lako, a vađenje je bilo jeftino.

36
00:02:33,061 --> 00:02:36,423
Prvo veliko američko naftno polje bilo je Spindletop,

37
00:02:36,423 --> 00:02:38,129
pronađeno 1900. godine.

38
00:02:38,437 --> 00:02:39,823
Uslijedila su mnoga polja.

39
00:02:41,032 --> 00:02:43,056
Geolozi su pretražili cijelu Ameriku.

40
00:02:43,056 --> 00:02:47,100
Pronašli su ogromna ležišta nafte, prirodnoga plina i ugljena.

41
00:02:48,044 --> 00:02:50,993
Amerika je proizvodila više nafte od bilo koje druge zemlje,

42
00:02:50,993 --> 00:02:54,029
što joj je omogućilo da postane industrijskom super-silom.

43
00:02:55,845 --> 00:02:57,981
Nakon što naftni izvor počne davati naftu,

44
00:02:57,981 --> 00:03:01,094
samo je pitanje vremena kada će proizvodnja početi opadati.

45
00:03:02,031 --> 00:03:04,947
Pojedini izvori imaju različitu proizvodnost.

46
00:03:05,348 --> 00:03:07,241
Kada izračunamo prosjek njihove proizvodnosti

47
00:03:07,241 --> 00:03:09,521
dobit ćemo grafikon u obliku zvona.

48
00:03:10,583 --> 00:03:12,702
Obično prođe 40 godina

49
00:03:12,702 --> 00:03:14,569
od vrhunca u pronalaženju nalazišta

50
00:03:14,569 --> 00:03:16,500
da neka zemlja dostigne vrhunac proizvodnje nafte,

51
00:03:17,323 --> 00:03:19,700
nakon čega slijedi trajno opadanje.

52
00:03:20,950 --> 00:03:22,571
Pedestih godina prošlog stoljeća,

53
00:03:22,571 --> 00:03:25,458
geofizičar M. King Hubbert iz Shella predvidio je

54
00:03:25,458 --> 00:03:28,857
da će Amerika dostići vrhunac proizvodnje nafte u 70-ima,

55
00:03:28,857 --> 00:03:32,219
odnosno 40 godina po vrhuncu pronalaženja nafte u SAD.

56
00:03:33,050 --> 00:03:34,508
Nisu mu baš vjerovali.

57
00:03:35,044 --> 00:03:37,060
Međutim, 1970. dostignut je vrhunac

58
00:03:37,060 --> 00:03:38,783
proizvodnje nafte u SAD,

59
00:03:38,783 --> 00:03:40,691
nakon čega je započeo trajni pad.

60
00:03:40,996 --> 00:03:42,823
Hubbert je dobio zadovoljštinu.

61
00:03:45,348 --> 00:03:49,425
Od toga vremena Amerika sve više ovisi o uvozu nafte.

62
00:03:50,471 --> 00:03:53,446
Zbog toga su SAD postale osjetljive na poremećaje u proizvodnji nafte,

63
00:03:53,446 --> 00:03:55,608
što je uzrokovalo ekonomske krize

64
00:03:55,608 --> 00:03:59,485
zbog nestašica nafte 1973. i 1979. godine.

65
00:04:01,669 --> 00:04:05,685
Najviše nafte u povijesti SAD pronađeno je 30-tih godina.

66
00:04:06,200 --> 00:04:07,958
Unatoč razvoju tehnologije,

67
00:04:07,958 --> 00:04:12,726
pronalaženje nove nafte u SAD uporno opada.

68
00:04:14,079 --> 00:04:16,896
Novija nalazišta, poput ANWAR-a,

69
00:04:16,896 --> 00:04:20,899
mogu dati nafte za najviše 17 mjeseci.

70
00:04:21,865 --> 00:04:25,003
Čak i novo nalazište "Jack 2" u Meksičkom zaljevu

71
00:04:25,003 --> 00:04:28,098
može zadovoljiti svega nekoliko mjeseci potražnje u SAD.

72
00:04:29,021 --> 00:04:31,766
Iako velika, ta nalazišta nisu ni blizu

73
00:04:31,766 --> 00:04:34,000
zadovoljavanju energetskih potreba SAD.

74
00:04:36,031 --> 00:04:37,107
Sve je više dokaza

75
00:04:37,107 --> 00:04:40,779
da se svjetska proizvodnja nafte približila svome vrhuncu.

76
00:04:41,091 --> 00:04:46,315
Na svjetskoj razini, vrhunac pronalaženja nafte bio je 60-ih godina.

77
00:04:46,315 --> 00:04:47,811
Više od 40 godina kasnije,

78
00:04:47,811 --> 00:04:49,846
pad u pronalaženju novih nalazišta

79
00:04:49,846 --> 00:04:51,500
čini se nezaustavljivim.

80
00:04:54,014 --> 00:04:56,500
Čak 54 od 65 zemalja proizvođačica nafte

81
00:04:56,500 --> 00:04:58,983
već je dostiglo svoj vrhunac.

82
00:05:00,669 --> 00:05:04,245
Preostale će ga dostići u najbližoj budućnosti.

83
00:05:06,095 --> 00:05:07,800
Našem svijetu treba ekvivalent

84
00:05:07,800 --> 00:05:10,058
proizvodnje jedne Saudijske Arabije

85
00:05:10,058 --> 00:05:11,208
svake tri godine,

86
00:05:11,208 --> 00:05:14,027
da nadomjesti pad proizvodnje postojećih nalazišta.

87
00:05:15,700 --> 00:05:17,051
Šezdesetih godina prošloga stoljeća

88
00:05:17,051 --> 00:05:19,970
pronađeno je šest barela nafte na svaki potrošeni barel.

89
00:05:20,878 --> 00:05:22,085
Četiri desetljeća kasnije,

90
00:05:22,085 --> 00:05:25,442
naš svijet troši od tri do šest barela nafte

91
00:05:25,442 --> 00:05:27,223
po svakom pronađenom barelu.

92
00:05:29,029 --> 00:05:31,508
Nakon svjetskog vrhunca proizvodnje nafte,

93
00:05:31,508 --> 00:05:33,763
potražnja za naftom rasti će brže od ponude,

94
00:05:33,763 --> 00:05:36,271
a cijene goriva bit će izrazito nestabilne,

95
00:05:36,271 --> 00:05:39,350
što će utjecati na puno više od troškova vožnje.

96
00:05:41,600 --> 00:05:44,058
Suvremeni gradovi ovisni su o fosilnim gorivima.

97
00:05:44,319 --> 00:05:46,380
Čak se i ceste rade od asfalta,

98
00:05:46,380 --> 00:05:47,819
jednog od naftnih derivata,

99
00:05:47,819 --> 00:05:49,742
kao i krovovi mnogih kuća.

100
00:05:51,091 --> 00:05:53,282
Velika područja bila bi nenastanjiva

101
00:05:53,282 --> 00:05:56,531
bez grijanja zimi ili klimatizacije ljeti.

102
00:05:57,922 --> 00:06:00,931
Širenje prigradskih naselja potiče duga putovanja

103
00:06:00,931 --> 00:06:02,931
na posao, u škole i trgovine.

104
00:06:04,039 --> 00:06:05,965
Veliki su gradovi urbanistički isplanirani

105
00:06:05,965 --> 00:06:08,733
tako da su stambena i komercijalna područja udaljena,

106
00:06:08,733 --> 00:06:10,600
što ljude prisiljava na vožnju.

107
00:06:11,068 --> 00:06:13,497
Prigradska su naselja projektirana uz pretpostavku

108
00:06:13,497 --> 00:06:16,500
obilne dostupnosti nafte i energije.

109
00:06:19,300 --> 00:06:21,481
Kemikalije koje se rafiniraju iz fosilnih goriva,

110
00:06:21,481 --> 00:06:23,245
takozvane petrokemikalije,

111
00:06:23,245 --> 00:06:26,522
nužne su u proizvodnji bezbrojnih proizvoda.

112
00:06:28,044 --> 00:06:29,823
Suvremena industrijska poljoprivreda

113
00:06:29,823 --> 00:06:32,115
izrazito je ovisna o fosilnim gorivima,

114
00:06:32,450 --> 00:06:33,450
kao i bolnice,

115
00:06:33,650 --> 00:06:34,800
zrakoplovstvo,

116
00:06:34,950 --> 00:06:36,700
vodoopskrba,

117
00:06:37,000 --> 00:06:38,623
i vojska SAD,

118
00:06:38,623 --> 00:06:42,767
koja sama troši oko 140 milijuna barela nafte godišnje.

119
00:06:44,246 --> 00:06:48,289
Fosilna goriva nužna su i u proizvodnji plastike i polimera,

120
00:06:48,289 --> 00:06:52,828
ključnih materijala za računala, kućnu elektroniku i odjeću.

121
00:06:54,030 --> 00:06:57,273
Globalna ekonomija trenutačno ovisi o beskonačnom rastu,

122
00:06:57,273 --> 00:07:00,332
a to zahtijeva sve veću ponudu jefine energije.

123
00:07:01,300 --> 00:07:04,206
Toliko smo ovisni o nafti i drugim fosilnim gorivima,

124
00:07:04,206 --> 00:07:06,963
da čak i manje potreškoće u proizvodnji mogu imati

125
00:07:06,963 --> 00:07:10,405
dalekosežne posljedice po sve aspekte naših života.

126
00:07:17,079 --> 00:07:21,472
ENERGIJA

127
00:07:22,208 --> 00:07:24,783
Energija je sposobnost obavljanja rada.

128
00:07:25,814 --> 00:07:27,877
Prosječni Amerikanac danas raspolaže

129
00:07:27,877 --> 00:07:32,701
energetskim ekvivalentom 150 robova koji rade 24 sata dnevno.

130
00:07:34,317 --> 00:07:37,957
Tvari u kojima je pohranjena energija za rad zovemo gorivima.

131
00:07:38,680 --> 00:07:41,379
Neka goriva sadrže više energije od drugih.

132
00:07:41,533 --> 00:07:43,548
To se naziva gustoćom energije.

133
00:07:44,671 --> 00:07:47,641
Od svih goriva, nafta je najkritičnija.

134
00:07:48,379 --> 00:07:51,513
Naš svijet troši oko 30 milijardi barela godišnje,

135
00:07:51,513 --> 00:07:53,966
što odgovara 1 kubičnoj milji nafte,

136
00:07:53,966 --> 00:07:56,035
u kojoj je toliko energije

137
00:07:56,035 --> 00:07:58,865
koliko bi proizvele 52 nuklearne elektrane

138
00:07:58,866 --> 00:08:01,403
tijekom narednih 50 godina.

139
00:08:02,746 --> 00:08:06,988
Iako se nafta u SAD koristi za proizvodnju samo 1,6% struje,

140
00:08:06,988 --> 00:08:10,573
pogonsko je gorivo za 96% prijevoza.

141
00:08:11,831 --> 00:08:15,490
Dvije trećine američke nafte 2008. bilo je iz uvoza.

142
00:08:16,108 --> 00:08:17,850
Najviše iz Kanade,

143
00:08:17,900 --> 00:08:19,000
Meksika,

144
00:08:19,600 --> 00:08:20,865
Saudijske Arabije,

145
00:08:21,296 --> 00:08:22,504
Venezuele,

146
00:08:22,735 --> 00:08:25,677
Nigerije, Iraka i Angole.

147
00:08:27,133 --> 00:08:29,150
Nafta je jedinstvena zbog više razloga.

148
00:08:29,852 --> 00:08:31,142
Ima visoku gustoću energije.

149
00:08:32,367 --> 00:08:34,633
U jednom barelu nafte je energija jednaka

150
00:08:34,633 --> 00:08:37,248
skoro trogodišnjem ljudskom radu.

151
00:08:38,285 --> 00:08:40,262
Tekuća je na sobnoj temperaturi,

152
00:08:40,262 --> 00:08:41,707
lako se prevozi

153
00:08:41,707 --> 00:08:43,805
i koristi za male motore.

154
00:08:45,079 --> 00:08:47,847
Za dobivanje energije potrebno je potrošiti energiju.

155
00:08:48,646 --> 00:08:52,900
Trik je u tome da se potroši manje da bi se dobilo više.

156
00:08:53,393 --> 00:08:55,625
Taj se omjer naziva EROEI:

157
00:08:55,625 --> 00:08:59,376
povrat energije po uloženoj energiji.

158
00:09:00,915 --> 00:09:03,272
Konvencionalna nafta je dobar primjer.

159
00:09:03,779 --> 00:09:07,573
Najprije je izvađena kvalietnija i dostupnija sirova nafta.

160
00:09:08,331 --> 00:09:14,532
Naftaši su trošili energiju 1 barela nafte da bi pronašli i izvadili 100.

161
00:09:14,532 --> 00:09:17,854
Omjer EROEI nafte bio je 100.

162
00:09:18,810 --> 00:09:21,054
Nakon što je izvađena dostupnija nafta,

163
00:09:21,054 --> 00:09:23,829
naftu se počelo tražiti duboko na moru,

164
00:09:23,829 --> 00:09:25,731
ili u dalekim zemljama,

165
00:09:25,731 --> 00:09:28,796
za što je bilo potrebno sve više energije.

166
00:09:29,445 --> 00:09:32,354
Sada se često pronalazi teška ili sumporna sirova nafta,

167
00:09:32,354 --> 00:09:34,647
a nju je skuplje prerađivati u rafinerijama.

168
00:09:35,208 --> 00:09:38,632
Danas se omjer EROEI nafte snizio na samo 10.

169
00:09:40,033 --> 00:09:42,510
Ako se za dobivanje goriva potroši više energije

170
00:09:42,510 --> 00:09:46,183
no što je ima u gorivu, to se ne isplati.

171
00:09:49,579 --> 00:09:52,582
Moguće je jednu vrstu goriva preraditi u drugu.

172
00:09:53,131 --> 00:09:54,604
Kad god se tako radi,

173
00:09:54,604 --> 00:09:57,870
dio energije iz izvornog goriva se gubi.

174
00:09:58,736 --> 00:10:01,100
Na primjer, postoji nekonvencionalna nafta:

175
00:10:01,100 --> 00:10:03,417
bitumenozni pijesak i naftni škriljevac.

176
00:10:04,027 --> 00:10:06,600
Nalazišta bitumenoznog pijeska većinom su u Kanadi.

177
00:10:07,000 --> 00:10:09,900
Dvije trećine svjetskih zaliha naftnog škriljevca je u SAD.

178
00:10:11,091 --> 00:10:14,272
Obje ove vrste goriva mogu se preraditi u sintetičku sirovu naftu,

179
00:10:14,272 --> 00:10:17,290
no to zahtijeva velike količine topline i slatke vode,

180
00:10:17,290 --> 00:10:19,192
što njihov EROEI smanjuje

181
00:10:19,192 --> 00:10:22,753
na pet, pa do samo jedan i pol.

182
00:10:24,500 --> 00:10:26,308
Naftni škriljevac je izrazito siromašno gorivo,

183
00:10:26,308 --> 00:10:29,150
koje u istoj težini sadrži tek trećinu energije

184
00:10:29,151 --> 00:10:31,100
jedne kutije žitnih pahuljica.

185
00:10:32,741 --> 00:10:35,700
Ugljena ima u ogromnim količinama, a od njega se proizvodi

186
00:10:35,700 --> 00:10:38,040
skoro pola električne energije na svijetu.

187
00:10:38,400 --> 00:10:41,400
Naš svijet troši skoro 2 kubične milje ugljena godišnje.

188
00:10:42,562 --> 00:10:46,875
No svjetska proizvodnja mogla bi doseći vrhunac prije 2040.

189
00:10:47,929 --> 00:10:51,750
Tvrdnja da Amerika ima ugljena za više stoljeća vara,

190
00:10:51,750 --> 00:10:55,725
jer se ne uzima u obzir porast potražnje i pad kvalitete.

191
00:10:56,259 --> 00:10:59,113
Kameni ugljen visoke kvalitete je uglavnom izvađen;

192
00:10:59,113 --> 00:11:02,730
preostao je manje kvalitetan ugljen niže energetske gustoće.

193
00:11:04,056 --> 00:11:07,331
Vađenjem površinskih slojeva ugljena proizvodnja se otežava

194
00:11:07,331 --> 00:11:10,355
jer rudari moraju kopati dublje i u teže dostupnim područjima.

195
00:11:11,100 --> 00:11:14,300
Često se za pristup ležištima ugljena koristi otvoreni kop,

196
00:11:14,301 --> 00:11:17,047
što ima razorne posljedice po okoliš.

197
00:11:19,660 --> 00:11:22,760
Uz naftu i plin često se pronalazi i zemni plin.

198
00:11:23,708 --> 00:11:27,877
Vrhunac pronalaženja konvencionalnog zemnog plina u SAD bio je 50-tih,

199
00:11:27,877 --> 00:11:30,283
a vrhunac proizvodnje dostignut je 70-tih.

200
00:11:31,029 --> 00:11:34,125
Ako grafikon pomaknemo unaprijed za 23 godine

201
00:11:34,125 --> 00:11:37,416
vdijet ćemo vjerojatnu budućnost proizvodnje

202
00:11:37,416 --> 00:11:40,000
konvencionalnog zemnog plina u SAD.

203
00:11:41,044 --> 00:11:45,223
Nedavna unapređenja omogućila su vađenje nekonvencionalnog zemnog plina,

204
00:11:45,223 --> 00:11:47,244
poput plina iz naftnog škriljevca,

205
00:11:47,244 --> 00:11:49,668
što bi moglo odgoditi pad proizvodnje na nešto godina.

206
00:11:51,207 --> 00:11:54,017
Nekonvencionalni zemni plin je kontroverzno gorivo

207
00:11:54,017 --> 00:11:57,228
jer cijene energije trebaju biti visoke da bi bio profitabilan.

208
00:11:58,061 --> 00:12:02,104
Čak i s nekonvencionalnim zemnim plinom, vrhunac svjetske proizvodnje

209
00:12:02,104 --> 00:12:04,891
zemnog plina mogao bi biti dostignut oko 2030.

210
00:12:07,485 --> 00:12:10,917
Postoje i velike rezerve urana za nuklernu fiziju.

211
00:12:12,027 --> 00:12:16,141
Za zamjenu 10 teravata energije, koju naš svijet danas proizvodi od fosilnih goriva,

212
00:12:16,141 --> 00:12:18,953
bilo bi potrebno 10.000 nuklearnih elektrana.

213
00:12:18,958 --> 00:12:24,300
Uz takvu potrošnju, poznate rezerve urana potrajale bi samo 10 do 20 godina.

214
00:12:25,815 --> 00:12:29,083
Pokusi s brzim oplodnim plutonijskim reaktorima

215
00:12:29,083 --> 00:12:31,107
u Francuskoj i Japanu

216
00:12:31,108 --> 00:12:33,102
pokazali su se skupim promašajima.

217
00:12:34,041 --> 00:12:37,737
Nuklearna fuzija nosi se s velikim tehničkim preprekama.

218
00:12:38,653 --> 00:12:40,408
Tu su i obnovljivi izvori energije.

219
00:12:40,854 --> 00:12:44,922
Enegija vjetra ima visoki EROEI, ali je neujednačena.

220
00:12:45,600 --> 00:12:47,400
Kinetička hidro enegija je pouzdana,

221
00:12:47,405 --> 00:12:50,410
no većina rijeka u razvijenim zemljama je već u branama.

222
00:12:52,035 --> 00:12:54,002
Konvencionalne geotermalne elektrane

223
00:12:54,003 --> 00:12:57,246
koriste toplinu koju nalazimo blizu zemljine površine.

224
00:12:57,246 --> 00:12:59,352
Ograničene su samo na ta područja.

225
00:13:00,860 --> 00:13:02,750
Kod pokusnih dubinskih geotermalnih sustava

226
00:13:02,750 --> 00:13:06,042
potrebno je napraviti dvije bušotine duboke 6 milja.

227
00:13:06,043 --> 00:13:09,167
Niz jednu se pumpa voda, koja se u dubini zemlje zagrije,

228
00:13:09,167 --> 00:13:12,451
uzdiže se uz drugu bušotinu i tako se proizvodi struja.

229
00:13:13,091 --> 00:13:16,546
Prema nedavnoj studiji s MIT-a, ta bi tehnologija

230
00:13:16,546 --> 00:13:21,181
mogla zadovoljavati 10% energetskih potreba SAD do 2050.

231
00:13:22,091 --> 00:13:25,638
Kinetička energija valova ograničena je na obalna područja.

232
00:13:25,638 --> 00:13:29,677
Energetska gustoća valova različita je po područjima.

233
00:13:30,491 --> 00:13:34,477
Prenošenje struje nastale od valova u unutrašnjost bio bi problem.

234
00:13:34,892 --> 00:13:38,792
Osim toga, turbine korodiraju od slane vode.

235
00:13:40,650 --> 00:13:42,708
Biogoriva su ona goriva koja možemo uzgajati.

236
00:13:43,095 --> 00:13:46,445
Drvo ima nisku gustoću energije i sporo raste.

237
00:13:46,445 --> 00:13:49,958
Naš svijet troši 3,7 kubične milje drva godišnje.

238
00:13:51,437 --> 00:13:53,332
Biodizel i etanol

239
00:13:53,332 --> 00:13:56,679
rade se od usjeva poljoprivrede ovisne o nafti.

240
00:13:57,500 --> 00:14:00,361
Energetska dobit tih goriva vrlo je niska.

241
00:14:01,641 --> 00:14:05,137
Ima političara koji bi etanol radili od kukuruza.

242
00:14:05,137 --> 00:14:08,300
Da bi se etanolom zamijenilo desetinu očekivanih potreba

243
00:14:08,300 --> 00:14:13,188
SAD za naftom u 2020. bilo bi potrebno 3% tla.

244
00:14:14,676 --> 00:14:19,652
Za trećinu bi bilo potrebno 3 puta više tla no što se sada koristi za uzgoj hrane.

245
00:14:20,031 --> 00:14:23,333
Za zamjenu cijele potrošnje nafte SAD u 2020.

246
00:14:23,333 --> 00:14:27,080
bilo bi potrebno dvostuko više tla nego za uzgoj hrane.

247
00:14:28,862 --> 00:14:33,500
Vodik treba izdvojiti iz zemnog plina, ugljena ili vode,

248
00:14:33,500 --> 00:14:36,917
za što je potrebno više energije nego što se dobije od vodika.

249
00:14:36,917 --> 00:14:39,800
Zbog toga je malo vjerojatno da će vodik biti gorivo.

250
00:14:42,115 --> 00:14:45,379
Svi fotonaponski solarni paneli na svijetu proizvode energije

251
00:14:45,379 --> 00:14:47,800
koliko dvije termoelektrane na ugljen.

252
00:14:48,800 --> 00:14:51,400
Pri tome se ekvivalent od 1 do 4 tone ugljena

253
00:14:51,400 --> 00:14:54,400
potroši za proizvodnju jednog solarnog panela.

254
00:14:56,100 --> 00:15:00,000
Panelima bi trebalo prekriti čak 140.000 četvornih milja

255
00:15:00,000 --> 00:15:02,118
za zadovoljavnaje trenutačne svjetske potražnje za energijom.

256
00:15:02,300 --> 00:15:06,700
U 2007. bilo ih je za samo 4 četvorne milje.

257
00:15:08,431 --> 00:15:12,442
Solarne termoelektrane su veliki potencijal,

258
00:15:12,442 --> 00:15:16,250
no trenutačno je svega nekoliko u pogonu.

259
00:15:17,577 --> 00:15:19,550
Uz to, ograničene su na sunčana područja,

260
00:15:19,550 --> 00:15:21,808
pa bi veliku količinu struje

261
00:15:21,808 --> 00:15:24,433
trebalo prenositi dalekovodima.

262
00:15:26,054 --> 00:15:29,796
Sve alternative nafti ovise o strojevima koje pogoni nafta,

263
00:15:29,796 --> 00:15:34,371
ili su za njih potrebni materijali poput plastike, koja se proizvodi od nafte.

264
00:15:36,037 --> 00:15:38,608
Razmatrajući buduće tvrdnje o fantastičnim novim gorivima

265
00:15:38,608 --> 00:15:40,334
ili izumima, treba se zapitati:

266
00:15:40,564 --> 00:15:44,615
Ima li zagovornik operativni komercijalni model za taj izum?

267
00:15:44,950 --> 00:15:46,875
Koja mu je gustoća energije?

268
00:15:47,500 --> 00:15:49,958
Može li se pohraniti ili lako distribuirati?

269
00:15:50,742 --> 00:15:52,652
Je li pouzdan ili neujednačen?

270
00:15:53,083 --> 00:15:56,000
Može li se proširiti cijelom zemljom?

271
00:15:56,515 --> 00:15:58,800
Ima li prikrivenih tehničkih problema?

272
00:15:59,800 --> 00:16:01,587
Koliki je EROEI?

273
00:16:02,326 --> 00:16:04,362
Kakav je utjecaj na okoliš?

274
00:16:05,486 --> 00:16:07,946
Zapamtite da veliki brojevi mogu zavarati.

275
00:16:08,044 --> 00:16:09,900
Na primjer: 1 milijarda barela nafte

276
00:16:09,901 --> 00:16:13,868
zadovoljit će svjetsku potražnju samo 12 dana.

277
00:16:15,058 --> 00:16:19,000
Tranzicija s fosilnih goriva bit će ogroman izazov.

278
00:16:19,500 --> 00:16:24,817
Proizvodnja struje u SAD 2007. bila je 48,5% od ugljena,

279
00:16:24,817 --> 00:16:27,643
21,6% od zemnog plina.

280
00:16:27,643 --> 00:16:30,384
1,6% od nafte,

281
00:16:30,384 --> 00:16:32,922
19,4% od nuklearki,

282
00:16:32,922 --> 00:16:34,900
5,8% od hidroelektrana.

283
00:16:35,087 --> 00:16:38,785
Od ostalih obnovljivih izvora samo 2,5%.

284
00:16:39,822 --> 00:16:43,125
Je li moguće sustav koji se temelji na fosilnim gorivima

285
00:16:43,125 --> 00:16:45,700
zamijeniti kombinacijom alternativa?

286
00:16:46,400 --> 00:16:49,146
Potreban je znatan tehnološki napredak,

287
00:16:49,146 --> 00:16:51,500
kao i politička volja i suradnja,

288
00:16:52,238 --> 00:16:53,400
velika ulaganja,

289
00:16:53,542 --> 00:16:55,500
međunarodni konsenzus,

290
00:16:56,050 --> 00:16:59,746
preinaka svjetskog gospodarstva vrijednog 45 trilijuna dolara,

291
00:16:59,746 --> 00:17:01,889
što uključuje prijevoz,

292
00:17:01,889 --> 00:17:03,000
industrijsku proizvodnju,

293
00:17:03,001 --> 00:17:05,083
te poljoprivrednu proizvodnju,

294
00:17:05,083 --> 00:17:08,700
kao i vlasti kompetentne za upravljanje tranzicijom.

295
00:17:10,000 --> 00:17:11,846
Čak i ako se sve to ostvari,

296
00:17:11,846 --> 00:17:14,523
možemo li nastaviti s dosadašnjim načinom života?

297
00:17:18,404 --> 00:17:20,794
RAST

298
00:17:21,178 --> 00:17:23,300
Ove bakterije žive u boci.

299
00:17:23,500 --> 00:17:25,800
Njihov se broj udvostručuje svake minute.

300
00:17:26,892 --> 00:17:29,300
U 11 sati u boci je jedna bakterija.

301
00:17:29,764 --> 00:17:32,100
U 12 sati boca je puna.

302
00:17:32,773 --> 00:17:35,295
Napola je puna minutu do 12;

303
00:17:35,295 --> 00:17:37,985
ima mjesta za samo još jedno udvostručenje.

304
00:17:38,669 --> 00:17:40,710
Bakterije su shvatile opasnost.

305
00:17:41,033 --> 00:17:43,825
Potražile su nove boce i pronašle 3.

306
00:17:44,271 --> 00:17:46,560
Misle da su riješile problem.

307
00:17:47,083 --> 00:17:49,600
U 12 sati prva boca je puna.

308
00:17:50,000 --> 00:17:53,136
Minutu nakon 12 puna je druga boca.

309
00:17:54,000 --> 00:17:56,820
Dvije minute nakon 12 pune su sve boce.

310
00:17:57,900 --> 00:17:59,928
S takvim smo problemom suočeni

311
00:17:59,928 --> 00:18:03,200
zbog udvostručenja uzrokovanog eksponencijalnim rastom.

312
00:18:06,061 --> 00:18:09,280
Nakon što je čovječanstvo počelo koristiti ugljen i naftu kao goriva,

313
00:18:09,280 --> 00:18:12,700
doživjeli smo rast bez premca.

314
00:18:14,029 --> 00:18:17,326
Čak i niske stope rasta s vremenom daju veliki porast.

315
00:18:18,600 --> 00:18:20,012
Uz stopu rasta od 1%,

316
00:18:20,012 --> 00:18:22,900
gospodarstvo se udvostruči za 70 godina.

317
00:18:23,500 --> 00:18:27,087
Uz 2% udvostruči se za 35 godina.

318
00:18:27,087 --> 00:18:29,264
Uz stopu rasta od 10%

319
00:18:29,264 --> 00:18:32,350
gospodarstvo će se udvostručiti za samo 7 godina.

320
00:18:33,400 --> 00:18:36,750
Ako gospodarstvo raste sadašnjom prosječnom stopom od 3%

321
00:18:36,750 --> 00:18:39,750
udvostruči se svake 23 godine.

322
00:18:40,600 --> 00:18:43,161
Svakim udvostručenjem potražnja za energijom

323
00:18:43,161 --> 00:18:47,023
i resursima nadilazi sva prethodna udvostručenja.

324
00:18:48,079 --> 00:18:51,788
Financijski sustav temelji se na pretpostavci rasta,

325
00:18:51,788 --> 00:18:55,778
a za to je potrebno sve više i više energije.

326
00:18:56,700 --> 00:18:58,469
Banke posuđuju novac kojeg nemaju

327
00:18:58,469 --> 00:19:00,600
i tako ga, zapravo, stvaraju.

328
00:19:01,000 --> 00:19:04,816
Zajmoprimci tako stvoreni novac koriste za rast svoga poslovanja

329
00:19:04,816 --> 00:19:07,754
i otplatu duga uvećanog za kamatu,

330
00:19:07,754 --> 00:19:09,553
za što je također potreban rast.

331
00:19:10,500 --> 00:19:13,019
Zbog ovakvog stvaranja novca iz dugova

332
00:19:13,019 --> 00:19:17,616
većinu svjetske novčane mase čine dugovi uvećani za kamate.

333
00:19:19,056 --> 00:19:22,100
Bez stalno novih i sve većih generacija

334
00:19:22,101 --> 00:19:24,200
zajmoprimaca koji stvaraju rast,

335
00:19:24,208 --> 00:19:25,871
i tako otplaćuju te dugove,

336
00:19:25,871 --> 00:19:28,300
svjetsko gospodarstvo bi se urušilo.

337
00:19:30,010 --> 00:19:31,625
Poput piramidalne prijevare,

338
00:19:31,625 --> 00:19:34,148
sustav mora rasti ili propada.

339
00:19:35,500 --> 00:19:37,588
Djelomično i zbog takvog sustava dugova,

340
00:19:37,588 --> 00:19:40,400
učinci gospodarskog rasta bili su spektakularni:

341
00:19:40,800 --> 00:19:41,600
u bruto domaćem proizvodu,

342
00:19:41,601 --> 00:19:43,112
izgrađenim branama,

343
00:19:43,112 --> 00:19:44,258
potrošnji vode,

344
00:19:44,706 --> 00:19:46,456
potrošnji umjetnih gnojiva,

345
00:19:46,456 --> 00:19:47,762
prirastu stanovništva,

346
00:19:47,762 --> 00:19:49,669
potrošnji papira,

347
00:19:49,669 --> 00:19:51,105
proizvodnji vozila,

348
00:19:51,105 --> 00:19:52,411
telekomunikacijama,

349
00:19:52,411 --> 00:19:54,100
i turizmu.

350
00:19:55,068 --> 00:19:57,453
Svjetsko stanovništvo poraslo je na 7 milijardi,

351
00:19:57,453 --> 00:20:01,189
a očekuje se da će do 2050. prerasti 9 milijardi.

352
00:20:02,041 --> 00:20:05,500
Na ravnoj i beskonačnoj Zemlji to ne bi bio problem.

353
00:20:06,300 --> 00:20:08,686
No Zemlja je okrugla i ograničena,

354
00:20:08,686 --> 00:20:11,686
pa ćemo s vremenom dostići granice rasta.

355
00:20:13,084 --> 00:20:14,302
Gospodarski rast

356
00:20:14,302 --> 00:20:18,300
doveo je do porasta dušikovih oksida u atmosferi

357
00:20:18,301 --> 00:20:19,100
i metana,

358
00:20:19,101 --> 00:20:20,702
nastanka ozonskih rupa,

359
00:20:20,870 --> 00:20:22,833
učestalosti katastrofalnih poplava,

360
00:20:22,833 --> 00:20:25,833
onečišćenja morskih ekosustava,

361
00:20:25,874 --> 00:20:27,703
uključujući zagađenje voda dušikom,

362
00:20:27,703 --> 00:20:30,759
gubitka prašuma i šuma,

363
00:20:30,759 --> 00:20:33,110
porasta obrađenih površina

364
00:20:33,110 --> 00:20:36,110
te izumiranja biljnih i životinjskih vrsta.

365
00:20:38,052 --> 00:20:40,200
Ako zrno riže stavimo na

366
00:20:40,201 --> 00:20:42,070
prvo polje šahovske ploče,

367
00:20:42,070 --> 00:20:45,200
udvostručimo i na drugo stavimo 2 zrna,

368
00:20:46,014 --> 00:20:48,600
opet udvostručimo i na treće stavimo 4 zrna,

369
00:20:49,100 --> 00:20:51,562
opet udvostručimo i na četvrto stavimo 8 zrna,

370
00:20:51,562 --> 00:20:52,788
i nastavimo tako,

371
00:20:52,788 --> 00:20:55,471
stavljajući na svako polje dvostruko više zrna

372
00:20:55,471 --> 00:20:57,100
nego na prethodno,

373
00:20:57,101 --> 00:20:59,001
kada dođemo do posljednjeg polja

374
00:20:59,002 --> 00:21:01,244
trebat će nam astronomski velik broj zrna:

375
00:21:03,800 --> 00:21:05,215
9 kvintilijuna,

376
00:21:05,215 --> 00:21:07,466
223 kvadrilijuna,

377
00:21:07,466 --> 00:21:09,290
372 trilijuna,

378
00:21:09,290 --> 00:21:11,275
26 milijarde,

379
00:21:11,275 --> 00:21:13,051
854 milijuna,

380
00:21:13,051 --> 00:21:16,552
776 tisuća zrna.

381
00:21:17,044 --> 00:21:18,563
To je više zrna nego što ih je ljudska rasa

382
00:21:18,563 --> 00:21:21,563
uzgojila tijekom posljednih 10.000 godina.

383
00:21:22,900 --> 00:21:24,124
Suvremena ekonomija,

384
00:21:24,124 --> 00:21:25,407
poput zrna na šahovskoj ploči,

385
00:21:25,407 --> 00:21:27,300
udvostručjuje se svakih nekoliko desetljeća.

386
00:21:27,700 --> 00:21:30,785
Na kojem smo sada polju šahovske ploče?

387
00:21:33,087 --> 00:21:34,913
Osim energije,

388
00:21:34,913 --> 00:21:37,659
za civilizaciju su nužni brojni resursi:

389
00:21:37,950 --> 00:21:39,252
pitka voda,

390
00:21:39,252 --> 00:21:40,480
tlo,

391
00:21:40,480 --> 00:21:41,316
hrana,

392
00:21:41,316 --> 00:21:42,126
šume,

393
00:21:42,126 --> 00:21:44,500
i razne vrste minerala i metala.

394
00:21:45,087 --> 00:21:46,581
Rast je ograničen

395
00:21:46,581 --> 00:21:49,208
nužnim resursom kojega imamo najmanje.

396
00:21:51,062 --> 00:21:52,544
Bačva je napravljena od dužica

397
00:21:52,544 --> 00:21:54,978
i kao što voda puni bačvu,

398
00:21:54,978 --> 00:21:57,792
rast ne može biti veći od najkraće dužice,

399
00:21:57,792 --> 00:22:00,900
odnosno najoskudnijeg nužnog resursa.

400
00:22:02,300 --> 00:22:03,833
Ljudska bića trenutačno koriste

401
00:22:03,833 --> 00:22:07,300
40% cjelokupne fotosinteze na planetu Zemlja.

402
00:22:08,021 --> 00:22:09,737
Iako je možda moguće koristiti 80%

403
00:22:09,737 --> 00:22:13,500
nikada nećemo koristiti 160%.

404
00:22:22,842 --> 00:22:25,900
HRANA

405
00:22:27,000 --> 00:22:28,180
Svjetska proizvodnja hrane

406
00:22:28,180 --> 00:22:29,900
izrazito ovisi o fosilnim gorivima.

407
00:22:32,040 --> 00:22:33,143
Prije 1. svjetskog rata

408
00:22:33,143 --> 00:22:35,468
sva je poljoprivreda bila ekološka.

409
00:22:36,040 --> 00:22:39,804
Po otkriću gnojiva i pesticida od fosilnih goriva

410
00:22:39,804 --> 00:22:42,500
došlo je do velikog porasta u proizvodnji hrane,

411
00:22:42,500 --> 00:22:45,300
što je omogućilo porast ljudske populacije.

412
00:22:47,818 --> 00:22:49,391
Primjena umjetnih gnojiva

413
00:22:49,391 --> 00:22:51,600
nahranila je daleko više ljudi nego što bi bilo moguće

414
00:22:51,601 --> 00:22:54,567
samo uz ekološku poljoprivredu.

415
00:22:55,912 --> 00:22:58,351
Fosilna goriva potrebna su za strojeve,

416
00:22:58,351 --> 00:22:59,814
prijevoz,

417
00:22:59,750 --> 00:23:01,062
rashladne uređaje,

418
00:23:01,068 --> 00:23:02,557
plastičnu ambalažu,

419
00:23:02,557 --> 00:23:04,135
te kuhanje.

420
00:23:05,385 --> 00:23:07,340
Suvremena poljoprivreda koristi tlo za pretvaranje

421
00:23:07,340 --> 00:23:10,600
fosilnih goriva u hranu, a hrane u ljude.

422
00:23:12,004 --> 00:23:13,920
Oko 7 kalorija energije fosilnih goriva

423
00:23:13,920 --> 00:23:16,920
potroši se za proizvodnju 1 kalorije hrane.

424
00:23:19,300 --> 00:23:22,683
U SAD hrana putuje oko 1.500 milja

425
00:23:22,683 --> 00:23:25,236
od uzgajivača do potrošača.

426
00:23:29,836 --> 00:23:31,527
Uz opadanje dostupnosti fosilnih goriva,

427
00:23:31,527 --> 00:23:34,896
ima još prijetnji po sadašnji sustav proizvodnje hrane.

428
00:23:35,200 --> 00:23:36,333
Jefina energija,

429
00:23:36,333 --> 00:23:37,927
tehnološka unapređenja

430
00:23:37,927 --> 00:23:41,349
i novčani poticaji doveli su do pretjeranog izlova riba.

431
00:23:43,091 --> 00:23:45,708
Vrhunac ribolova dosegnut je krasnih 80-tih,

432
00:23:45,708 --> 00:23:48,708
nakon čega se ribarstvo premjestilo u dublje vode.

433
00:23:53,083 --> 00:23:55,716
Ispiranje dušika iz tla tretiranog umjetnim gnojivima

434
00:23:55,716 --> 00:23:59,500
truje rijeke i mora, stvarajući ogromne mrtve zone.

435
00:24:00,500 --> 00:24:01,306
Ovom brzinom

436
00:24:01,306 --> 00:24:03,971
doći će do izumiranja cjelokupne populacije riba

437
00:24:03,971 --> 00:24:05,930
do 2048.

438
00:24:07,091 --> 00:24:11,311
Kiše koje su zakiselili gradovi i industrija ispiru vitalna hranjiva iz tla,

439
00:24:11,311 --> 00:24:12,356
poput kalija,

440
00:24:12,356 --> 00:24:13,218
kalcija

441
00:24:13,218 --> 00:24:14,500
i magnezija.

442
00:24:18,027 --> 00:24:20,095
Druga prijetnja je nedostatak vode.

443
00:24:20,200 --> 00:24:25,200
Mnogi ratari za navodnjavanje koriste vodu ispumpanu iz podzemnih vodonosnika.

444
00:24:26,050 --> 00:24:28,891
Za punjenje vodonosnika potrebne su tisuće godina,

445
00:24:28,891 --> 00:24:30,772
a mogu biti iscrpljeni u nekoliko desetljeća,

446
00:24:30,772 --> 00:24:32,600
poput izvora nafte.

447
00:24:34,029 --> 00:24:36,911
Razina vode u ogromnom američkom vodonosniku Ogallala toliko je pala

448
00:24:36,911 --> 00:24:40,750
da su se mnogi ratari morali vratiti manje produktivnom uzgoju bez navodnjavanja.

449
00:24:42,056 --> 00:24:46,576
Uz to, navodnjavanje i umjetna gnojiva mogu dovesti do salinizacije:

450
00:24:47,000 --> 00:24:48,600
nakupljanja soli u tlu.

451
00:24:49,300 --> 00:24:51,500
To je glavni uzrok opustinjavanja.

452
00:24:53,078 --> 00:24:56,100
Još jedna prijetnja je gubitak površinskog sloja tla.

453
00:24:56,500 --> 00:24:57,652
Prije 200 godina

454
00:24:57,652 --> 00:25:00,600
američke prerije prekrivalo je 6 stopa tla.

455
00:25:01,100 --> 00:25:03,333
Danas je, zbog oranja i pogrešnog postupanja,

456
00:25:03,333 --> 00:25:06,333
otprilike pola nestalo.

457
00:25:08,800 --> 00:25:13,273
Navodnjavanje potiče pojavu gljivica žitne rđe, poput UG-99,

458
00:25:13,273 --> 00:25:17,700
koja potencijalno može unišiti 80% svjetske žetve žitarica.

459
00:25:19,010 --> 00:25:20,083
Prema riječima Normana Borlauga,

460
00:25:20,083 --> 00:25:22,207
oca Zelene revolucije,

461
00:25:22,300 --> 00:25:27,902
žitna hrđa ima "ogroman potencijal za uništavanje društva i ljudi."

462
00:25:29,079 --> 00:25:32,000
Upotreba biogoriva znači da će manje tla

463
00:25:32,001 --> 00:25:35,108
biti dostupno za proizvodnju hrane.

464
00:25:37,054 --> 00:25:39,200
Određeno područje ima ograničen nosivi kapacitet.

465
00:25:40,000 --> 00:25:41,642
To je broj životinja ili ljudi

466
00:25:41,642 --> 00:25:43,800
koji tu mogu trajno živjeti.

467
00:25:44,083 --> 00:25:47,494
Ukoliko vrsta pređe nosivi kapacitet toga područja

468
00:25:47,494 --> 00:25:51,700
dolazi do pomora sve dok se populacija ne vrati u prirodne granice.

469
00:25:53,029 --> 00:25:54,167
Naš svijet je takav pomor izbjegao

470
00:25:54,167 --> 00:25:56,400
pronalaženjem novih obradivih površina,

471
00:25:56,400 --> 00:25:57,875
ili povećavanjem proizvodnje,

472
00:25:57,875 --> 00:26:00,980
što je bilo moguće uglavnom zbog nafte.

473
00:26:01,000 --> 00:26:03,638
Za nastavak rasta

474
00:26:03,638 --> 00:26:06,900
potrebno je više resursa nego što ih planet Zemlja ima,

475
00:26:07,091 --> 00:26:09,900
ali nisu nam na raspolaganju novi planeti.

476
00:26:11,079 --> 00:26:13,251
Suočena sa svim tim izazovima,

477
00:26:13,300 --> 00:26:16,417
svjetska proizvodnja hrane treba se udvostručiti do 2050.

478
00:26:16,301 --> 00:26:18,900
kako bi nahranila rastuće svjetsko stanovništvo.

479
00:26:21,044 --> 00:26:23,667
Milijarda ljudi već se nedostatno hrani ili gladuje.

480
00:26:24,200 --> 00:26:27,600
Bit će izazov nahraniti preko 9 milijardi ljudi u godinama koje su pred nama,

481
00:26:28,094 --> 00:26:31,900
dok će svjetska proizvodnja nafte i zemnog plina biti u padu.

482
00:26:41,054 --> 00:26:42,600
SRETAN ZAVRŠETAK

483
00:26:45,988 --> 00:26:48,100
Globalno gospodarstvo eksponencijalno raste,

484
00:26:48,101 --> 00:26:50,000
za oko 3% godišnje,

485
00:26:50,056 --> 00:26:53,270
trošeći sve veću količinu neobnovljivih goriva,

486
00:26:53,270 --> 00:26:54,900
minerala i metala,

487
00:26:54,901 --> 00:26:56,849
kao i obnovljive resurse

488
00:26:56,849 --> 00:27:00,271
poput vode, šuma, tla i riba

489
00:27:00,280 --> 00:27:02,335
brže nego što se mogu obnoviti.

490
00:27:03,900 --> 00:27:05,574
Čak i uz stopu rasta od 1%

491
00:27:05,574 --> 00:27:08,200
gospodarstvo bi se udvostručilo za 70 godina.

492
00:27:10,016 --> 00:27:13,058
Problem je još veći zbog drugih čimbenika:

493
00:27:13,058 --> 00:27:15,500
globalizacija omogućava da ljudi s jednog kontinenta

494
00:27:15,500 --> 00:27:18,500
kupuju robu i hranu proizvedenu na drugom kraju svijeta.

495
00:27:19,095 --> 00:27:20,751
Linije dobave su duge,

496
00:27:20,751 --> 00:27:23,751
tako se brže troše ograničene zalihe nafte.

497
00:27:26,057 --> 00:27:29,333
Sada i za ono najnužnije ovisimo o dalekim zemljama.

498
00:27:30,700 --> 00:27:32,800
Suvremeni gradovi ovisni su o fosilnim gorivima.

499
00:27:34,033 --> 00:27:36,600
Bankarstvo se uglavnom temelji na dugu

500
00:27:36,650 --> 00:27:40,029
i uvlačenju ljudi u spiralu dugova i otplata,

501
00:27:40,200 --> 00:27:41,800
stvarajući tako rast.

502
00:27:43,095 --> 00:27:46,200
Što učiniti u vezi s tim problemima?

503
00:27:47,029 --> 00:27:48,600
Mnogi vjeruju da se kriza može spriječiti

504
00:27:48,600 --> 00:27:50,250
pomoću štednje,

505
00:27:50,251 --> 00:27:51,079
tehnologije,

506
00:27:51,079 --> 00:27:52,568
kontroliranog rasta,

507
00:27:52,568 --> 00:27:53,800
recikliranja,

508
00:27:53,801 --> 00:27:55,100
električnih i hibridnih vozila,

509
00:27:55,101 --> 00:27:57,061
zamjena

510
00:27:57,061 --> 00:27:58,300
ili sudjelovanja na izborima.

511
00:28:00,091 --> 00:28:01,371
Štednja može smanjiti troškove,

512
00:28:01,371 --> 00:28:03,696
no sama po sebi neće spasiti planet.

513
00:28:05,000 --> 00:28:07,250
Ako dio stanovništva smanji potrošnju nafte,

514
00:28:07,300 --> 00:28:09,900
smanjena potražnja spustit će cijenu,

515
00:28:09,901 --> 00:28:12,167
što će drugima omogućiti da je kupuju jeftinije.

516
00:28:13,000 --> 00:28:13,583
Na sličan način,

517
00:28:13,583 --> 00:28:17,400
učinkovitiji motor koji troši manje energije

518
00:28:17,401 --> 00:28:20,900
dovest će, paradoksalno, do veće potrošnje.

519
00:28:21,900 --> 00:28:22,896
U 19. stoljeću

520
00:28:22,896 --> 00:28:25,535
engleski ekonomist William Stanley Jevons

521
00:28:25,535 --> 00:28:28,100
shvatio je da su bolji parni strojevi

522
00:28:28,101 --> 00:28:31,000
ugljen učinili isplativijim gorivom,

523
00:28:31,001 --> 00:28:32,797
što je dovelo do povećane upotrebe parnih strojeva,

524
00:28:32,797 --> 00:28:35,800
a to je povećalo ukupnu potrošnju ugljena.

525
00:28:37,087 --> 00:28:40,200
Povećana upotreba potrošit će energiju ili resurse

526
00:28:40,201 --> 00:28:42,400
sačuvane uštedama.

527
00:28:48,029 --> 00:28:48,708
Mnogi vjeruju da će znanstvenici

528
00:28:48,708 --> 00:28:51,990
ove probleme riješiti novim tehnologijama.

529
00:28:52,500 --> 00:28:55,105
Ali tehnologija nije energija.

530
00:28:56,048 --> 00:28:57,900
Tehnologijom možemo pretvoriti energiju u rad,

531
00:28:57,901 --> 00:28:59,500
no ona nije zamjena za energiju.

532
00:29:00,300 --> 00:29:02,393
Tehnologija također troši resurse.

533
00:29:02,393 --> 00:29:03,042
Na primjer,

534
00:29:03,042 --> 00:29:04,750
računala se proizvode s jednom desetinom

535
00:29:04,751 --> 00:29:07,708
energije potrebne za proizvodnju automobila.

536
00:29:08,872 --> 00:29:10,250
Naprednije tehnologije

537
00:29:10,251 --> 00:29:12,150
mogu i pogoršati situaciju,

538
00:29:12,151 --> 00:29:14,436
jer su za mnoge potrebni rijetki minerali,

539
00:29:14,436 --> 00:29:16,200
koji se također bliže iscrpljivanju.

540
00:29:17,058 --> 00:29:17,832
Na primjer,

541
00:29:17,832 --> 00:29:21,724
97% svjetske proizvodnje rijetkih kovina dolazi iz Kine,

542
00:29:21,724 --> 00:29:24,800
većinom iz jednog rudnika u Južnoj Mongoliji.

543
00:29:26,500 --> 00:29:28,833
Ti se minerali koriste u katalizatorima,

544
00:29:28,833 --> 00:29:30,542
avionskim motorima,

545
00:29:30,542 --> 00:29:33,250
jakim magnetima i tvrdim diskovima,

546
00:29:33,250 --> 00:29:35,151
baterijama za hibridna vozila,

547
00:29:35,151 --> 00:29:36,353
laserima,

548
00:29:36,353 --> 00:29:37,583
prenosivim rendgenskim uređajima,

549
00:29:37,583 --> 00:29:39,801
štitnicima za nuklearne reaktore,

550
00:29:39,801 --> 00:29:41,708
kompaktnim diskovima,

551
00:29:41,708 --> 00:29:43,550
motorima hibridnih vozila,

552
00:29:43,551 --> 00:29:45,313
niskoenergetskim žaruljama,

553
00:29:45,313 --> 00:29:46,567
optičkim kablovima,

554
00:29:46,567 --> 00:29:48,200
i ravnim ekranima.

555
00:29:49,083 --> 00:29:52,549
U Kini razmatraju ograničavanje izvoza tih minerala,

556
00:29:52,549 --> 00:29:54,300
a potražnja raste.

557
00:29:57,083 --> 00:30:00,750
Takozvani održivi razvoj ili kontrolirani razvoj neće biti od pomoći,

558
00:30:00,750 --> 00:30:03,700
jer se neobnovljivi metali i minerali svejedno troše

559
00:30:03,701 --> 00:30:05,375
u sve većim količinama,

560
00:30:05,375 --> 00:30:07,517
uključujući i rijetke kovine.

561
00:30:08,900 --> 00:30:10,500
Recikliranje neće riješiti problem

562
00:30:10,501 --> 00:30:11,582
jer i ono troši energiju,

563
00:30:11,583 --> 00:30:14,400
a proces nije 100% učinkovit.

564
00:30:16,010 --> 00:30:19,820
Moguće je iskoristiti samo manji dio materijala koji se reciklira.

565
00:30:19,820 --> 00:30:22,820
Veći dio je zauvijek izgubljen kao otpad.

566
00:30:25,056 --> 00:30:27,600
Električna vozila idu na struju.

567
00:30:28,054 --> 00:30:30,557
Kako veći dio struje dolazi od fosilnih goriva,

568
00:30:30,557 --> 00:30:32,600
to nije rješenje.

569
00:30:33,095 --> 00:30:37,270
Osim toga, nafta se troši u proizvodnji svih vrsta vozila.

570
00:30:37,270 --> 00:30:41,200
Za svaku gumu potrebno je oko 7 galona nafte.

571
00:30:43,040 --> 00:30:47,333
Na svijetu je 2010. bilo oko 800 milijuna automobila.

572
00:30:47,400 --> 00:30:49,042
Uz trenutačne stope rasta,

573
00:30:49,042 --> 00:30:52,950
do 2025. bit će ih oko 2 milijarde.

574
00:30:53,900 --> 00:30:57,200
Nije vjerojatno da planet može dugo uzdržavati toliko vozila

575
00:30:57,201 --> 00:30:59,800
bez obzira na njihovo pogonsko gorivo.

576
00:31:01,031 --> 00:31:02,500
Mnogi ekonomisti vjeruju

577
00:31:02,687 --> 00:31:05,326
da će slobodno tržite zamijeniti jedan izvor energije

578
00:31:05,326 --> 00:31:07,400
drugim kroz tehnološke inovacije.

579
00:31:08,100 --> 00:31:10,200
Međutim, glavne zamjene za naftu

580
00:31:10,201 --> 00:31:12,292
također se iscrpljuju.

581
00:31:13,900 --> 00:31:18,570
Uz to, zamjena ne uzima u obzir vrijeme potrebno za pripremu tranzicije.

582
00:31:20,000 --> 00:31:21,833
Hirschev izvještaj Ministarstva energetike SAD

583
00:31:21,833 --> 00:31:25,350
procjenjuje da će najmanje 2 desetljeća biti potrebno za pripremu

584
00:31:25,351 --> 00:31:27,900
na posljedice naftnog vrhunca.

585
00:31:28,900 --> 00:31:31,170
Problemi nestašica energije,

586
00:31:31,171 --> 00:31:33,068
iscrpljivanja resursa,

587
00:31:33,068 --> 00:31:34,750
gubitka tla

588
00:31:34,750 --> 00:31:39,180
i zagađenja okoliša simptomi su jednog većeg problema

589
00:31:40,500 --> 00:31:42,500
- rasta!

590
00:31:43,700 --> 00:31:46,333
Dok god nas financijski sustav prisiljava na beskonačan rast,

591
00:31:46,333 --> 00:31:49,300
malo je vjerojatno da će reforme uspjeti.

592
00:31:49,927 --> 00:31:52,542
Pa kako će, onda, izgledati budućnost?

593
00:31:54,033 --> 00:31:56,375
Optimisti vjeruju da će se rast nastaviti zauvijek,

594
00:31:56,375 --> 00:31:57,806
bez granica.

595
00:31:59,044 --> 00:32:02,125
Pesimisti misle da ćemo se vratiti u novo Kameno doba

596
00:32:02,125 --> 00:32:04,100
ili izumrijeti.

597
00:32:05,031 --> 00:32:06,417
Istina je možda negdje u sredini.

598
00:32:07,417 --> 00:32:11,964
Moguće je da bi se društvo moglo vratiti u jednostavnije stanje,

599
00:32:12,100 --> 00:32:14,792
ono u kojem se troši puno manje energije.

600
00:32:16,029 --> 00:32:18,095
To bi značilo teži život za većinu.

601
00:32:18,095 --> 00:32:18,708
S više fizičkog rada,

602
00:32:18,708 --> 00:32:20,417
više rada na zemlji

603
00:32:20,417 --> 00:32:24,111
i lokalnom proizvodnjom roba, hrane i usluga.

604
00:32:25,079 --> 00:32:28,500
Što napraviti kao pripremu za takvu moguću budućnost?

605
00:32:29,083 --> 00:32:33,292
Očekujte pad dobave hrane i robe iz udaljenih mjesta.

606
00:32:34,104 --> 00:32:35,762
Počnite pješačiti ili voziti bicikl.

607
00:32:36,500 --> 00:32:39,079
Naviknite se na manju potrošnju struje.

608
00:32:40,029 --> 00:32:41,100
Otplatite dugove.

609
00:32:41,900 --> 00:32:42,893
Izbjegavajte banke ako možete.

610
00:32:43,400 --> 00:32:45,300
Umjesto kupovanja u trgovačkim centrima,

611
00:32:45,301 --> 00:32:48,095
podržite lokalne obrte.

612
00:32:48,150 --> 00:32:51,600
Kupujte hranu koja raste u blizini, na tržnicama.

613
00:32:51,601 --> 00:32:55,417
Pretvorite travnjak u vrt i uzgajajte vlastitu hranu.

614
00:32:55,450 --> 00:32:57,100
Naučite raditi zimnicu.

615
00:32:58,400 --> 00:33:00,000
Pripremite upotrebnu lokalnih valuta

616
00:33:00,000 --> 00:33:02,500
za slučaj da gospodarstvo prestane funkcionirati,

617
00:33:02,500 --> 00:33:05,500
i postanite što više samodostatni.

618
00:33:07,016 --> 00:33:08,500
Niti jedan od ovih koraka neće spriječiti kolaps,

619
00:33:08,500 --> 00:33:12,500
no mogu vam povećati šanse u niskoenergetskoj budućnosti,

620
00:33:13,091 --> 00:33:15,417
onoj u kojoj ćemo se morati više oslanjati sami na sebe,

621
00:33:15,417 --> 00:33:18,417
baš kao nekada naši preci.