William Ury: De route van "nee" naar "ja"

William Ury, auteur van "Getting to Yes", biedt een elegante, eenvoudige (maar geen makkelijke) manier om tot overeenstemming te komen zelfs in de moeilijkste situaties, gaande van familieconflicten tot, misschien, het Midden-Oosten.

Het onderwerp 'moeilijke onderhandeling'

doet mij denken aan een van mijn favoriete verhalen

uit het Midden-Oosten,

over een man die aan zijn drie zonen 17 kamelen naliet.

Aan de eerste zoon liet hij de helft van de kamelen na,

aan de tweede zoon liet hij een derde van de kamelen na,

en aan de jongste zoon liet hij een negende van de kamelen na.

De drie zonen begonnen te onderhandelen.

17 is niet deelbaar door twee.

Het is niet deelbaar door drie.

Het is niet deelbaar door negen.

De gemoederen van de broers raakten gespannen.

Tenslotte gingen ze wanhopig

ten rade bij een oude wijze vrouw.

De oude wijze vrouw dacht lange tijd na over hun probleem

en tenslotte kwam ze terug en zei:

"Wel, ik weet niet of ik jullie kan helpen,

maar je kan als je dat wil tenminste mijn kameel krijgen."

Toen hadden ze dus 18 kamelen.

De eerste zoon nam zijn helft, de helft van 18 is negen.

De tweede zoon nam zijn derde, een derde van 18 is zes.

De jongste zoon nam zijn negende,

een negende van 18 is twee.

Dat maakt 17.

Ze hadden één kameel over.

Ze gaven die terug aan de oude wijze vrouw.

(Gelach)

Als je eventjes nadenkt over dat verhaal,

lijkt het, me dunkt,

op veel van de moeilijke onderhandelingen die we meemaken.

Ze vangen aan zoals de 17 kamelen, geen oplossing mogelijk.

Wat we, op een of andere manier, moeten doen

is afstand nemen van die problemen, zoals die oude wijze vrouw,

het probleem bekijken met nieuwe ogen

en een 18de kameel boven halen.

Die 18de kameel vinden voor wereldconflicten

is de passie van mijn leven.

Eigenlijk bekijk ik de mensheid een beetje zoals die drie broers:

we zijn allemaal één familie.

Dat is wetenschappelijk bewezen,

dankzij de communicatierevolutie,

alle stammen van de planeet, alle 15.000,

staan met elkaar in verbinding.

Het is een grote familiebijeenkomst.

En toch is het, zoals bij vele familiebijeenkomsten,

niet allemaal peis en vree.

Er zijn veel conflicten.

En de vraag is

hoe we omgaan met onze verschillen.

Hoe gaan we om met onze diepste verschillen,

gezien de menselijke neiging naar conflict

en het menselijke vernuft

om wapens met een enorme vernielingskracht te bedenken?

Dat is de vraag.

Gedurende het grootste deel van de laatste 30 --

haast 40 jaar --

heb ik de wereld afgereisd,

in een poging te werken, betrokken te raken in conflicten

gaande van Joegoslavië tot het Midden-Oosten,

van Tsjetsjenië tot Venezuela,

conflicten, die behoren tot de moeilijkste op de aardbol.

Ik heb mezelf die vraag gesteld.

En ik denk dat ik, op een zekere manier,

het geheim gevonden heb van vrede.

Het is eigenlijk verrassend eenvoudig.

Het is niet makkelijk, maar het is eenvoudig.

Het is zelfs niet nieuw.

Misschien is het wel een van de oudste menselijke overleveringen.

Het geheim van vrede zijn wij.

Wij zijn het, die handelen

als de omringende gemeenschap

rond een conflict;

wij kunnen een constructieve rol spelen.

Laat mij jou enkel een verhaal vertellen, een voorbeeld.

Ongeveer 20 jaar geleden was ik in Zuid-Afrika

aan het werk met de partijen in dat conflict,

en ik had een maand over,

dus besteedde ik wat tijd om

met verschillende groepen San Bosjesmannen samen te leven.

Ik was nieuwsgierig naar hen en naar hun manier om conflicten op te lossen.

Want tenslotte waren ze, als een levende herinnering,

jagers en verzamelaars, die een leven

leiden, dat heel erg lijkt op dat van onze voorouders,

gedurende wellicht 99 procent van de menselijke geschiedenis.

En alle mannen bezitten van die gifpijlen, die ze gebruiken voor de jacht en

die absoluut dodelijk zijn.

Hoe gaan zij om met hun geschillen?

Wat ik heb geleerd, is dat

telkens de gemoederen hoog oplopen in die gemeenschappen,

er iemand is die de gifpijlen gaat verbergen in het oerwoud

en dan gaat iedereen neerzitten in zo'n cirkel,

ze zitten neer en ze praten en ze praten.

Het kan twee dagen duren, drie, vier,

maar ze gaan niet rusten

tot ze een oplossing gevonden hebben,

of nog beter, een verzoening.

En als de gemoederen nog te gespannen zijn,

dan sturen ze iemand weg om zijn familie te bezoeken,

als een soort afkoelingsperiode.

Dat systeem is, denk ik,

wellicht wat ons in leven heeft gehouden tot nu toe,

gezien onze menselijke neigingen.

Dat systeem noem ik de derde kant.

Want als je erover nadenkt,

als we normaal denken aan een conflict, als we het beschrijven,

dan zijn er altijd twee kanten.

Het gaat over de Arabieren versus de Israëli, werkman versus management,

echtgenoot versus echtgenote, republikeinen versus democraten,

maar wat we vaak niet zien

is dat er altijd een derde kant is.

En de derde kant van het conflict zijn wij,

het is de omringende gemeenschap,

het zijn de vrienden, de bondgenoten,

de familie, de buren.

Wij kunnen een ongelooflijk constructieve rol spelen.

De meest fundamentele manier wellicht

waarop de derde kant kan helpen,

is de partijen te herinneren aan wat echt op het spel staat.

Ter wille van de kinderen, ter wille van de familie,

ter wille van de gemeenschap, ter wille van de toekomst,

laten we een ogenblik stoppen met vechten en beginnen te praten.

Want, het zit zo,

als we betrokken raken in een conflict,

is het heel makkelijk om het perspectief kwijt te raken.

Het is heel makkelijk om te reageren.

Menselijke wezens: we zijn machines die reageren.

En, zoals het gezegde luidt,

als je boos bent, zal je de beste speech houden

die je ooit zult betreuren.

De derde kant herinnert ons hieraan.

De derde kant helpt ons naar het balkon te gaan,

een metafoor voor een plaats met een perspectief,

waar we onze blik kunnen richten op wat telt.

Laat mij jou een verhaaltje vertellen uit mijn eigen ervaring in het onderhandelen.

Enkele jaren gelden was ik als bemiddelaar betrokken

in heel moeilijke gesprekken

tussen de leiders van Rusland

en die van Tsjetsjenië.

Er was een oorlog aan de gang, zoals je weet.

We hadden een ontmoeting in Den Haag,

in het Vredespaleis,

in de zelfde ruimte waar het Joegoslavische oorlogstribunaal

plaats vindt.

De besprekingen kregen een eerder moeizame start

toen de vice-president van Tsjetsjenië

naar de Russen begon te wijzen en zei:

"Jullie horen precies in deze stoelen te zitten,

want jullie gaan terecht staan voor oorlogsmisdaden."

Dan ging hij verder, hij draaide zich naar mij en zei:

"Jij bent een Amerikaan.

Kijk naar wat jullie, Amerikanen, doen in Puerto Rico."

Mijn geest begon te razen: "Puerto Rico? Wat weet ik over Puerto Rico?"

Ik maakte aanstalten om te reageren

maar dan probeerde ik eraan te denken naar het balkon te gaan.

Toen hij pauzeerde

en iedereen naar mij keek voor een antwoord,

kon ik, vanuit een balkon-perspectief, hem bedanken voor zijn bemerkingen

en ik zei: "Ik apprecieer uw kritiek op mijn land

en ik beschouw het als een teken dat we onder vrienden zijn

en vrijuit met elkaar kunnen spreken.

We zijn hier niet om over Puerto Rico of over het verleden te spreken.

We zijn hier om te bekijken of we een manier kunnen bedenken

om het lijden en het bloedvergieten in Tsjetsjenië te stoppen."

De bespreking zat weer op de rails.

Dat is de rol van de derde kant:

de partijen helpen om naar het balkon te gaan.

Laten we het dan nu eens hebben over

wat overal beschouwd wordt als het moeilijkste conflict ter wereld,

of het meest onmogelijke conflict:

het Midden-Oosten.

De vraag is: waar is de derde kant hier?

Hoe kunnen we in godsnaam naar het balkon gaan?

Ik beweer niet een antwoord te hebben

voor het conflict in het Midden-Oosten,

maar ik denk dat ik een eerste stap heb,

letterlijk een eerste stap,

iets wat ieder van ons kan doen als derde-kanters.

Laat me jullie eerst één vraag stellen.

Hoevelen onder jullie

waren in de voorbije jaren

bezorgd over het Midden-Oosten op een of ander moment

en hebben zich afgevraagd wat men kon doen?

Enkel uit nieuwsgierigheid, hoevelen onder jullie?

Oké, het overgrote deel van ons dus.

En van hieruit is het zo ver weg.

Waarom besteden we zo veel aandacht aan dit conflict?

Door het aantal doden?

Er zijn honderd maal meer mensen die sterven

in een conflict in Afrika dan in het Midden-Oosten.

Nee, het is door het verhaal,

omdat we ons persoonlijk betrokken voelen

in dat verhaal.

Of we nu christen, moslim of jood zijn,

religieus of niet,

we voelen dat we er een persoonlijke inzet bij hebben.

Verhalen zijn belangrijk. Als antropoloog weet ik dat.

Verhalen zijn het vehikel om kennis over te brengen.

Ze geven betekenis aan ons leven.

Dat vertellen we hier bij TED, we vertellen verhalen.

Verhalen zijn de sleutel.

En dus is mijn punt:

laten we proberen de politiek op te lossen

daar in het Midden-Oosten,

maar laten we ook naar het verhaal kijken.

Laten we naar de basis proberen te gaan van dit alles.

Laten we kijken of we de derde kant er op kunnen toepassen.

Wat zou dat betekenen? Wat is het verhaal hier?

Wij, antropologen, weten

dat iedere cultuur zijn scheppingsverhaal heeft.

Wat is het scheppingsverhaal van het Midden-Oosten?

Samengevat luidt het als volgt:

4000 jaar geleden trok een man met zijn familie

doorheen het Midden-Oosten

en sindsdien is de wereld nooit meer eender geweest.

Die man was natuurlijk

Abraham.

Hij stond voor eenheid,

de eenheid van zijn familie.

Hij is de vader van ons allemaal.

Maar het gaat niet alleen om waar hij voor stond, ook om zijn boodschap.

Zijn basisboodschap was ook eenheid,

de onderlinge verbondenheid van alles en de eenheid van alles.

Zijn basiswaarde was respect,

vriendelijkheid tegenover vreemden.

Daar is hij voor gekend, voor zijn gastvrijheid.

In die betekenis

is hij een symbolische derde kant

van het Midden-Oosten.

Hij doet er ons aan denken

dat we allen deel zijn van een groter geheel.

Hoe zou je nu -

bedenk dit een ogenblik.

Vandaag hebben we te kampen met de plaag van het terrorisme.

Wat is terrorisme?

Terrorisme is in wezen een onschuldige buitenstaander nemen

en hem behandelen als een vijand die je wil doden

met de bedoeling angst te creëren.

Wat is het tegenovergestelde van terrorisme?

Dat is een onschuldige buitenstaander nemen

en hem behandelen als een vriend

die welkom is bij je thuis

met de bedoeling begrip te zaaien en te doen groeien,

of respect of liefde.

Dus wat als

je het verhaal van Abraham neemt,

wat het verhaal van een derde kant is,

wat als dat zou kunnen --

omdat Abraham voor gastvrijheid staat --

wat als dat een tegengif voor terrorisme kon zijn?

Wat als dat een vaccin zou kunnen zijn

tegen religieuze onverdraagzaamheid?

Hoe zou je dat verhaal tot leven wekken?

Het is namelijk niet genoeg alleen een verhaal te vertellen --

dat is krachtig --

maar men moet het verhaal meemaken.

Ze moeten het verhaal kunnen beleven. Hoe zou je dat doen?

Ik dacht erover dit als volgt te doen.

En dat brengt ons naar de eerste stap hier.

Want de eenvoudigste manier om dat te doen, is:

je gaat stappen.

Je gaat stappen in de voetsporen van Abraham.

Je stapt opnieuw de voetstappen van Abraham.

Want stappen bezit een echte kracht.

Als antropoloog weet je dat stappen datgene is wat ons tot mensen heeft gemaakt.

Het is grappig, als je stapt,

dan stap je zij aan zij

in dezelfde gemeenschappelijke richting.

Als ik nu tegenover jou zou komen, gezicht tegenover gezicht,

en zo dicht bij jou zou komen,

dan zou jij je bedreigd voelen.

Maar als ik schouder aan schouder stap,

zelfs als de schouders elkaar raken,

dan is het geen probleem.

Wie vecht terwijl hij stapt?

Daarom gaat men tijdens onderhandelingen vaak,

als het moeilijk gaat, wandelen in de bossen.

Zo kreeg ik het idee

waarom niet een pad, een route

op hem te inspireren --

zoals de zijderoute, zoals de Appalachian trail --

een pad dat in de voetstappen zou treden

van Abraham.

Men zei: "Dat is waanzin, dat kan je niet doen.

Je kan niet in het voetspoor van Abraham lopen. Het is te onveilig.

Je moet al die grenzen over.

Het doorkruist 10 verschillende landen in het Midden-Oosten,

want het verenigt ze allemaal."

Daarna bestudeerden we het idee op Harvard.

We deden ons boekenonderzoek.

Enkele jaren geleden besloot een deel van ons,

ongeveer 25 van ons uit 10 verschillende landen,

te bekijken of we in het voetspoor van Abraham konden lopen,

vanaf zijn oorspronkelijke geboorteplek in de stad Urfa

in Zuid-Turkije, Noord-Mesopotamië.

We namen een bus, deden een paar wandelingen

en gingen naar Harran,

waar hij, volgens de Bijbel, zijn reis aanvatte.

Dan staken we de grens over naar Syrië, gingen naar Aleppo,

dat, zo bleek, genoemd werd naar Abraham.

We gingen naar Damascus,

dat een lange geschiedenis heeft rond Abraham.

Dan gingen we naar Noord-Jordanië,

naar Jeruzalem,

dat geheel over Abraham gaat, naar Bethlehem,

en tenslotte naar de plaats waar hij begraven werd

in Hebron.

We gingen dus effectief van wieg tot graf.

We lieten zien dat het mogelijk was. Het was een wonderlijke reis.

Mag ik eens iets vragen?

Hoevelen van jullie hebben de ervaring gehad

van in een vreemde buurt

of een vreemd land te zijn,

en een totale, volkomen vreemdeling

komt naar je toe en behandelt je vriendelijk,

nodigt je misschien uit in zijn huis, geeft je iets te drinken,

geeft je een koffie, geeft je een maaltijd?

Hoevelen van jullie hebben ooit die ervaring gehad?

Dat is de kern

van de Abraham-route.

Dat ontdek je, je gaat binnen in die dorpjes in het Midden-Oosten

waar je vijandigheid verwacht,

en je krijgt de meest verbazingwekkende gastvrijheid,

dat alles in het teken van Abraham.

"In de naam van vader Abraham,

laat me je wat te eten aanbieden."

Wat we ontdekten

is dat Abraham niet een of andere figuur uit een boek is voor deze mensen,

hij leeft, hij is een levende aanwezigheid.

En om een lang verhaal kort te maken,

in de laatste paar jaren,

begonnen duizenden mensen

stukken van de Abraham-route te stappen

in het Midden-Oosten,

en ze genoten van de gastvrijheid van de mensen daar.

Ze begonnen te stappen

in Israël en Palestina,

in Jordanië, in Turkije, in Syrië.

Het is een wonderlijke ervaring.

Mannen, vrouwen, jong en oud --

meer vrouwen dan mannen, in feite, interessant.

Voor hen die niet konden stappen,

die niet in staat zijn daar nu te geraken,

begonnen mensen wandelingen te organiseren

in steden, in hun eigen gemeenschappen.

In Cincinnati bijvoorbeeld, dat een wandeling organiseerde

van een kerk naar een moskee naar een synagoge

en iedereen had samen een Abrahammaal.

Het was de dag van de Abrahamroute.

In Sao Paulo, Brazilië, is het een jaarlijks gebeuren geworden

voor duizenden mensen om te lopen

tijdens een virtuele Abrahamroute-loop,

die de verschillende gemeenschappen samen brengt.

De media houdt ervan, ze zijn er echt gek van.

Ze overladen het met aandacht

want het is visueel,

en het verkondigt een idee,

die idee van de gastvrijheid van Abraham,

van vriendelijkheid tegenover vreemdelingen.

En nog maar een paar weken geleden

was er een verhaal over op de nationale radiozender.

Verleden maand

stond er een stuk over in de Guardian,

in de Manchester Guardian,

twee volledige bladzijden.

En ze lieten een inwoner aan het woord

die zei: "Deze loop verbindt ons met de wereld."

Hij zei dat het als een licht was dat in ons leven kwam.

Het bracht ons hoop.

En daar gaat het net over.

Maar het heeft niet alleen met psychologie te maken,

het gaat om economie,

want als mensen wandelen, geven ze geld uit.

Die vrouw daar, Um Ahmad,

is een vrouw die leeft op een route in Noord-Jordanië.

Ze is hopeloos arm.

Ze is deels blind, haar man kan niet werken,

ze heeft zeven kinderen.

Maar wat ze wel kan, is koken.

Zo begon ze te koken voor groepjes wandelaars

die doorheen het dorp trokken en een maaltijd hadden bij haar thuis.

Ze zaten op de grond.

Ze heeft zelfs geen tafelkleed.

Ze maakt het heerlijkste eten,

vers van de groenten in het omliggende land.

Zo kwamen er meer en meer wandelaars.

Sinds kort begon ze een inkomen te verdienen

om voor haar gezin te zorgen.

Ze vertelde aan ons team daar:

"Jullie hebben mij een gezicht gegeven

in een dorp waar de mensen ooit beschaamd waren

om mij aan te kijken."

Dat is wat de Abrahamroute vermag.

Er zijn letterlijk honderden zulke gemeenschappen

door het Midden-Oosten, langs de route.

Het potentieel is in wezen het spel te veranderen.

En om het spel te veranderen, moet je het kader veranderen,

de manier waarop we de dingen zien --

het kader veranderen

van vijandigheid naar gastvrijheid,

van terrorisme naar toerisme.

En in die betekenis is de Abrahamroute

een spelwisselaar.

Mag ik je iets laten zien?

Ik heb hier een kleine eikel

die ik opgeraapt heb terwijl ik wandelde op de route

eerder dit jaar.

De eikel heeft een verband met de eik, natuurlijk --

groeit aan een eikenboom,

die heeft een verband met Abraham.

Op dit moment is de route als een eikel:

ze bevindt zich nog in een vroege fase.

Hoe zou de eikenboom er uitzien?

Ik denk terug aan mijn kindertijd,

nadat ik geboren was hier in Chicago, bracht ik een groot deel ervan

door in Europa.

Als je op de puinhopen van

laten we zeggen Londen was geweest

in 1945, of in Berlijn

en je had gezegd:

"Binnen 60 jaar

zal dit het meest vredige, welvarende deel van de planeet zijn",

dan zou men gedacht hebben

dat je gegarandeerd gek was.

Maar ze slaagden er in dankzij een gemeenschappelijke identiteit -- Europa --

en een gemeenschappelijke economie.

Dus is mijn vraag: als het kan in Europa

waarom dan niet in het Midden-Oosten?

Waarom niet, dankzij een gemeenschappelijke identiteit --

het verhaal van Abraham --

en dankzij een gemeenschappelijke economie

die grotendeels zou gebaseerd zijn op toerisme?

Laat me dan besluiten

door te zeggen dat in de laatste 35 jaar,

terwijl ik bezig was met

de gevaarlijkste, moeilijkste en onhandelbaarste

conflicten op de planeet,

ik nog het eerste conflict moet zien

waarvan ik het gevoel heb dat het niet kan worden veranderd.

Het is uiteraard niet gemakkelijk

maar het is mogelijk.

Het lukte in Zuid-Afrika.

Het lukte in Noord-Ierland.

Het zou overal kunnen lukken.

Het hangt eenvoudig weg af van ons.

Het hangt af van ons, die de derde kant opnemen.

Laat me je dus uitnodigen

te overwegen de derde kant op te nemen,

zelfs onder de vorm van een heel kleine stap.

Straks hebben we een pauze.

Ga gewoon naar iemand toe

die van een andere cultuur, een ander land,

een ander volk is, iets anders,

en knoop een gesprek aan; luister naar hem.

Dat is een handeling van de derde kant.

Dat is de Abraham-route bewandelen.

Na een TEDTalk,

waarom geen TEDWalk?

Laat ik je achterlaten

met drie dingen.

Het eerste is: het geheim voor vrede

is de derde kant.

De derde kant zijn wij,

ieder van ons,

kan met een enkele stap,

de wereld een stap

dichter bij vrede brengen.

Een oud Afrikaans spreekwoord zegt:

"Als spinnenwebben samenspannen,

kunnen ze zelfs de leeuw aan."

Als we zouden kunnen

onze vredewebben van de derde kant samenspannen,

kunnen we zelfs de leeuw van de oorlog aan.

Heel erg bedankt.

(Applaus)