Najsłynniejszy lekarz starożytnego Rzymu - Ramon Glazov

Zobacz całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/ancient-rome-s-most-notorious-doctor-ramon-glazov

W połowie XVI wieku anatom Andreas Vesalius dokonał szokującego odkrycia: w najsłynniejszych na świecie tekstach o anatomii człowieka były błędy. Mimo że Vesalius wiedział, że ma rację, ogłoszenie tego oznaczałoby podważenie autorytetu Galena z Pergamonu. Kim była ta potężna osoba? Dlaczego odczuwano przed nią taki respekt i strach, mimo upływu 1300 lat? Ramon Glazov opisuje najsłynniejszego lekarza w historii medycyny.

Lekcja: Ramon Glazov, reżyseria: Anton Bogaty.

W połowie XVI wieku

młody, utalentowany anatom Andreas
Vesalius dokonał szokującego odkrycia:

w najsłynniejszych na świecie tekstach
o anatomii człowieka były błędy.

Nie tylko pomijały wiele
szczegółów ludzkiego ciała,

ale opisywały też organy
małp i innych ssaków.

Mimo że Vesalius wiedział, że ma rację,

ogłoszenie tego oznaczałoby
podważenie autorytetu Galena z Pergamonu,

najsłynniejszego lekarza
w historii medycyny.

Kim była ta wpływowa postać?

Dlaczego lekarze ponad 1300 lat później

czuli przed nim taki respekt i strach?

Galen, urodzony w 129 roku naszej ery,

opuścił dom jako nastolatek,

żeby zdobywać wiedzę medyczną
w regionie Morza Śródziemnego.

Powrócił do domu

jako zdolny chirurg z pasją do anatomii

i zamiłowaniem do pokazów.

Chętnie uczestniczył w publicznych
konkursach anatomicznych,

pragnąc zaimponować kolegom po fachu.

Podczas jednego z pokazów

pozbawił świnię głosu,
podwiązując jeden z jej nerwów.

W innym wyciął małpie jelita
i rzucił wyzwanie swoim kolegom,

żeby wstawili je z powrotem.

Kiedy im się nie udało, sam to zrobił.

Te makabryczne wyczyny przyniosły mu
stanowisko chirurga gladiatorów.

Ostatecznie opuścił arenę,
żeby zostać osobistym lekarzem

czterech rzymskich cesarzy.

Gdy jego koledzy dyskutowali
nad symptomami i ich pochodzeniem,

Galen obsesyjnie studiował anatomię.

Był przekonany, że każdy organ
pełni konkretną funkcję.

Ponieważ rzymskie władze
zakazały badań na ludzkich zwłokach,

Galen przeprowadził
niezliczone sekcje zwierząt.

Mimo tych ograniczeń,

gruntowne badania doprowadziły
go do niezwykle trafnych wniosków.

Jedną z najważniejszych zasług Galena

była obserwacja, że to mózg,
a nie serce, kontroluje ciało.

Potwierdził swoją teorię,
otwierając czaszkę żywej krowy.

Naciskając na różne części mózgu,

mógł powiązać dane obszary
z konkretnymi funkcjami.

Inne eksperymenty pozwoliły mu
wyróżnić nerwy czuciowe i ruchowe,

dowieść, że nerki produkują mocz

oraz wydedukować, że oddychanie
kontrolują mięśnie i nerwy.

Jednak te burzliwe eksperymenty
doprowadziły go też do błędnych wniosków.

Galen nigdy nie pojął,
że krew stale krąży po ciele.

Myślał, że wątroba ciągle wytwarza
nową krew na miejsce tej,

która zostaje całkowicie zużyta
w drodze do organów.

Galen przyczynił się także
do wzmocnienia pozycji teorii humoralnej.

Wysunięta przez Hipokratesa
wieki wcześniej,

mylna hipoteza przypisywała przyczynę
większości problemów medycznych

zaburzeniom równowagi między czterema
płynami w ciele, zwanymi humorami.

Aby przywrócić ich równowagę,
lekarze stosowali niebezpieczne zabiegi,

jak upuszczanie krwi czy przeczyszczanie.

Przez błędne rozumienie układu krążenia,

Galen był zagorzałym
zwolennikiem tych metod,

mimo ich czasem śmiertelnych konsekwencji.

Niestety, ego Galena
doprowadziło go do przekonania,

że wszystkie jego odkrycia
są niezwykle ważne.

Pisał rozprawy naukowe na każdy temat:

od anatomii przez odżywianie
aż po podejście do pacjenta,

skrupulatnie katalogując swoje pisma,
aby zapewnić ich przetrwanie.

Przez ponad 13 wieków
obszerna kolekcja dzieł Galena

dominowała we wszystkich
szkołach medycznych.

Jego teksty stały się podstawą
dla następnych pokoleń lekarzy,

którzy z kolei pisali nowe rozprawy
sławiące idee Galena.

Nawet lekarze, którzy dokonywali
sekcji ludzkich zwłok,

ślepo powtarzali błędy Galena,

mimo jasnych dowodów, że jest inaczej.

Nieliczni na tyle odważni,
żeby przedstawić odmienne opinie

byli ignorowani albo wyśmiewani.

Przez 1300 lat dorobek Galena
pozostał nietykalny,

aż renesansowy anatom Vesalius
opowiedział się przeciwko niemu.

Jako wybitny naukowiec i wykładowca

wpłynął na wielu młodych
lekarzy swoich czasów.

Ale nawet wtedy
trzeba było kolejnych stu lat,

żeby powstały dokładne
opisy przepływu krwi

i kolejnych dwustu, żeby teoria
humoralna odeszła w przeszłość.

Na szczęście dziś możemy
czerpać korzyści z odkryć Galena

bez powielania jego błędów.

Jednak płynie z tego równie ważna lekcja.

Nauka ciągle ewoluuje

i dowody powinny być ważniejsze od ego.