Showing Revision 12 created 11/05/2019 by Heleen Engels.

1. Title:
   Hoe hebben planten onze planeet veranderd? | California Academy of Sciences
2. Description:

   Vasculair of niet-vasculair, landplanten hervormden onze planten op drastische wijze. Keer terug in de tijd – nog voor de dinosaurussen – 420 miljoen jaar geleden en ontdek hoe ze dit voor elkaar brachten, met bijhorend bewijsmateriaal
   - - -

   De California Academy of Sciences is een gerenommeerd wetenschappelijk en educatief instituut dat zich richt op het onderzoeken, verklaren en bewaren van de natuur. Het hoofdkantoor in het Golden Gate Park in San Francisco is de enige plek in de wereld waar een aquarium, planetarium, regenwoud en natuurhistorisch museum – inclusief baanbrekende onderzoeksprogramma's – onder één dak huizen.

   Leer ons kennen:
   • Facebook: https://facebook.com/calacademy
   • Twitter: https://twitter.com/calacademy
   • Instagram: https://instagram.com/calacademy
   • Snapchat: https://www.snapchat.com/add/heycalacademy
   • Tumblr: https://heycalacademy.tumblr.com

3. 1190 0:01 - 0:04
   Hoe hebben planten onze planeet veranderd?
4. 3577 0:04 - 0:05
   California Academy of Sciences
5. 7116 0:07 - 0:09
   Vandaag heb ik een gemakkelijke taak.
6. 9075 0:09 - 0:13
   Ik mag jullie vertellen over
   mijn lievelingsonderwerp, planten!
7. 12947 0:13 - 0:16
   De allereerste landplanten
   om precies te zijn.
8. 15615 0:16 - 0:18
   Het is een mooi verhaal over
   hoe doorheen de tijd
9. 18325 0:18 - 0:21
   kleine planten plaats maakten
   voor meer ingewikkelde planten
10. 21294 0:21 - 0:24
    die de wereld veranderden.
11. 23522 0:24 - 0:26
    Laten we enkele miljoenen jaren
    in de tijd teruggaan.
12. 26145 0:26 - 0:28
    We stoppen niet bij
    de dinosaurussen, sorry.
13. 28305 0:28 - 0:34
    We gaan verder terug in de tijd, naar
    het tijdperk van de eerste landplanten.
14. 34003 0:34 - 0:37
    Ik zou hier niet willen leven,
    maar wie wel?
15. 36877 0:37 - 0:39
    Deze planten alvast wel.
16. 38756 0:39 - 0:41
    De eerste planten op land
    waren piepklein.
17. 41434 0:41 - 0:45
    Ze hadden noch wortels
    noch vaatbundels.
18. 44575 0:45 - 0:48
    Planten gebruiken wortels
    om water op te nemen uit de aardbodem.
19. 47885 0:48 - 0:50
    Aangezien de eerste planten
    geen wortels hadden,
20. 50455 0:50 - 0:52
    groeiden ze dicht bij waterbronnen,
21. 52215 0:52 - 0:54
    zoals rivieren en meren.
22. 54034 0:54 - 0:59
    Vaatbundels transporteren water
    en voedingsstoffen doorheen de plant.
23. 59055 0:59 - 1:02
    Zonder die aanvoer
    groeien planten niet goed,
24. 62325 1:02 - 1:05
    aangezien delen van de plant
    geen water krijgen.
25. 64737 1:05 - 1:09
    De eerste planten leken op de blad- en
    levermossen die we vandaag kennen.
26. 68949 1:09 - 1:12
    Die hebben ook geen echte wortels.
27. 72065 1:12 - 1:17
    Na enkele miljoenen jaren ontwikkelen
    planten wortels en vaatbundels.
28. 76524 1:17 - 1:20
    Via de wortels kunnen planten
    grondwater opnemen
29. 79795 1:20 - 1:23
    waardoor ze nu ook in
    drogere gebieden kunnen groeien.
30. 82614 1:23 - 1:25
    Door de aanvoer van water
    via de vaten op de stengel
31. 85236 1:25 - 1:28
    worden planten steeds groter
32. 87714 1:28 - 1:31
    terwijl ze onderling
    vechten om zonlicht.

    ¶

33. 90886 1:31 - 1:34
    En nu wordt het echt interessant.
34. 93636 1:34 - 1:36
    Wanneer planten wortels ontwikkelen,
35. 95517 1:36 - 1:39
    veranderen ze de fysische en chemische
    eigenschappen van het aardoppervlak.
36. 99464 1:39 - 1:42
    Ten eerste, vormen ze bodem.
37. 102397 1:42 - 1:46
    Wortels dringen door
    het stenige aardoppervlak heen,
38. 105996 1:46 - 1:48
    en hoe dieper ze gaan,
39. 108446 1:48 - 1:52
    breken ze het gesteente
    in steeds kleinere delen.
40. 111999 1:52 - 1:56
    De wortels produceren op basis van
    koolstofdioxide ook zuren
41. 115709 1:56 - 1:58
    die het gesteente verder doen afbreken.
42. 118520 1:59 - 2:02
    Ten slotte, wanneer planten afsterven
    en rotten, komen er voedingsstoffen vrij
43. 122339 2:02 - 2:05
    die de aarde verder verrijken.
44. 124860 2:05 - 2:08
    Maar dat is niet het enige
    waar deze vroege planten voor zorgen,
45. 127968 2:08 - 2:10
    ze hebben ook invloed op het klimaat.
46. 130451 2:10 - 2:13
    Planten halen koolstofdioxide
    uit de atmosfeer.
47. 133288 2:13 - 2:17
    Door middel van fotosynthese
    gebruiken planten het zonlicht
48. 136789 2:17 - 2:22
    om de koolstofdioxide met water
    om te zetten in suiker en zuurstof.
49. 142208 2:22 - 2:25
    De planten geven de zuurstof
    daarna weer af aan de atmosfeer,
50. 145128 2:25 - 2:28
    maar bewaren de energie
    uit de suiker om te groeien.
51. 148347 2:28 - 2:31
    Een deel van de suiker
    dient als bouwstof
52. 150987 2:31 - 2:33
    voor de algemene structuur van de plant,
53. 152968 2:33 - 2:37
    waarbij in feite koolstof
    wordt onttrokken uit de koolstofdioxide
54. 156609 2:37 - 2:39
    die oorspronkelijk in
    het plantweefsel werd opgenomen.
55. 159207 2:39 - 2:42
    Wanneer de planten afsterven,
    rotten ze op de grond
56. 162277 2:42 - 2:46
    en een deel van dat plantmateriaal,
    waaronder de koolstof,
57. 165598 2:46 - 2:48
    wordt in de aardbodem opgeslagen.
58. 167678 2:48 - 2:50
    Maar er is meer!
59. 169928 2:50 - 2:53
    Weet je nog dat planten zuren
    produceren uit koolstofdioxide?
60. 173279 2:53 - 2:58
    Die reageren op het aardgesteente
    en meer koolstofdioxide wordt opgeslagen.
61. 178249 2:58 - 3:02
    De koolstofdioxide in de atmosfeer
    houdt onze planeet warm
62. 181899 3:02 - 3:04
    Bij minder koolstofdioxide in de lucht,
63. 183833 3:04 - 3:07
    koelt de planeet langzaam af
    tijdens die periode.
64. 186908 3:07 - 3:11
    Begrijp je hoe planten onze planeet
    voor altijd drastisch hebben veranderd?
65. 191347 3:11 - 3:14
    We hebben zelfs bewijs
    voor een groot deel van dit verhaal.
66. 195029 3:15 - 3:17
    Hoe broos en fijn deze planten ook waren,
67. 197428 3:17 - 3:19
    zijn ze toch gefossileerd.
68. 199058 3:19 - 3:21
    Hoe weten we of het planten zijn?
69. 200708 3:21 - 3:27
    Omdat ze erg op
    onze huidige planten lijken.
70. 206648 3:27 - 3:30
    Dit is een levende levermos,
71. 209617 3:30 - 3:33
    en dit is een vergroting
    van een levermosfossiel.
72. 212598 3:33 - 3:35
    Dit toont ons dat planten
    heel erg klein waren,
73. 215396 3:35 - 3:38
    zonder vaten en wortels.
74. 217978 3:38 - 3:41
    Op het moment dat planten wortels
    en vaten ontwikkelden,
75. 221207 3:41 - 3:45
    konden ze overal groeien
    en werden ze alsmaar sterker.
76. 224997 3:45 - 3:48
    Dat betekent dat fossiele
    vondsten alsmaar verbeteren?
77. 227577 3:48 - 3:50
    Mm-hmm.
    - Wat hebben we hier, Cindy?
78. 229698 3:50 - 3:53
    Dit is een fossiel van een plant
    die nog steeds vrij klein was.
79. 233418 3:53 - 3:55
    Dit zijn de stengels
80. 234738 3:55 - 3:58
    en je ziet dat het
    een erg kleine plant was.
81. 237778 3:58 - 4:01
    Vergelijk dat nu even
    met een jongere versie.
82. 241688 4:02 - 4:03
    Dit is ook een stengel.
83. 243123 4:03 - 4:06
    Het is eigenlijk een
    dwarsdoorsnede van een stam.
84. 245918 4:06 - 4:08
    Dit was ooit een boom
85. 247568 4:08 - 4:13
    en we hebben ook de takken
    die eraan groeiden, hier.
86. 254209 4:14 - 4:17
    We hebben ook fossiele bodem.
87. 256572 4:17 - 4:21
    En we kunnen zien dat planten aarde vormen
    op basis van volkanische gesteente.
88. 261042 4:21 - 4:23
    Met deze informatie
    kunnen we onderzoeken
89. 263157 4:23 - 4:26
    hoe vroege landplanten aarde vormden.
90. 266257 4:26 - 4:30
    Wanneer planten groter worden,
91. 269546 4:30 - 4:32
    daalt de temperatuur van de aarde.
92. 272718 4:33 - 4:36
    Het bewijs daarvoor vinden we hier
93. 275947 4:36 - 4:39
    in de schelpen van prehistorische
    mariene organismen.
94. 278567 4:39 - 4:42
    Het indrukwekkende is dat wetenschappers
    de temperatuur kunnen meten
95. 281928 4:42 - 4:45
    van de omgeving waarin
    deze schelpen werden gevormd.
96. 284757 4:45 - 4:47
    En dat is ook mogelijk
    in geval van fossiele bodem.
97. 287197 4:47 - 4:51
    Begrijp je hoe planten onze planeet
    voor eeuwig drastisch hebben veranderd?
98. 291257 4:51 - 4:53
    Dankjewel, planten!