Yerli bilgelik iklim değişikliğini çözmek için bilimle buluşuyor
-
0:01 - 0:07Muhtemelen hepinizde
akıllı telefon veya iPhone var -
0:07 - 0:11ve hepiniz bu sabah
hava durumuna baktınız. -
0:11 - 0:14Yağmur yağacaksa şemsiyemi;
-
0:14 - 0:18güneşli olacaksa güneş gözlüklerimi;
-
0:18 - 0:21soğuk olacaksa fazladan
bir ceket alayım dediniz. -
0:22 - 0:28Bazen doğru, bazen yanlış bilgi verecek.
-
0:28 - 0:30Bakın size ne diyeceğim:
-
0:30 - 0:34Benim en iyi uygulamam büyükannem.
-
0:34 - 0:36(Gülüşmeler)
-
0:37 - 0:39Kendisine Mamadda diyoruz.
-
0:39 - 0:43Size sadece bugünkü hava durumunu değil
-
0:43 - 0:46gelecek 12 ayınkini tahmin edebiliyor.
-
0:46 - 0:51Verimli bir yağmur sezonu
olup olmayacağını söyleyebiliyor. -
0:51 - 0:55Bu tahminleri sadece
çevresini gözlemleyerek -
0:55 - 0:58rüzgar yönünü,
-
0:58 - 1:00bulut pozisyonunu,
-
1:00 - 1:01kuş göçlerini,
-
1:02 - 1:03meyve büyüklüklerini
-
1:03 - 1:05ve çiçekleri gözlemleyerek yapıyor.
-
1:05 - 1:11Büyükbaş hayvanlarının davranışlarını
gözlemleyerek tahminde bulunabilir. -
1:12 - 1:16Havayı ve yaşadığı ekosistemi
-
1:16 - 1:18bu nedenle daha iyi biliyor.
-
1:19 - 1:24Sığır çobanlarıyla ilgilenen,
-
1:24 - 1:25göçebe bir topluluktan geliyorum.
-
1:25 - 1:27Bizler konargöçeriz.
-
1:27 - 1:30Su ve otlak alan bulmak için
-
1:30 - 1:32bir yerden başka bir yere gideriz.
-
1:32 - 1:38Bir yıl içinde, bin kilometre yani
Kaliforniya kadar yol gidebiliyoruz. -
1:40 - 1:46Bu hayat bize, ekosistemimizle
uyum içinde yaşamamızda yardım ediyor. -
1:47 - 1:48Birbirimizi anlıyoruz.
-
1:49 - 1:53Doğa, bizim süpermarketimiz;
-
1:53 - 1:55yemeğimizi ve suyumuzu
-
1:55 - 1:56oradan alırız.
-
1:56 - 2:00Doğra, şifalı bitkileri
topladığımız eczanemiz. -
2:00 - 2:03Onu korumayı ve ihtiyacımız olan şeyleri
-
2:03 - 2:05bize nasıl verebileceğini
-
2:06 - 2:10daha iyi öğrendiğimiz okulumuz.
-
2:10 - 2:12Fakat iklim değişikliği sebebiyle
-
2:14 - 2:18farklı bir etki deneyimliyoruz.
-
2:20 - 2:22Benim topluluğumda,
-
2:23 - 2:28Afrika'nın en taze beş su
kaynağından birine sahibiz: -
2:28 - 2:30Çad Gölü.
-
2:31 - 2:34Annem doğduğunda
-
2:34 - 2:41Çad Gölü 25 bin
kilometrekarelik su alanıydı. -
2:41 - 2:4730 yıl önce ben doğduğumda
10 bin kilometrekareydi. -
2:47 - 2:50Şimdi ise
-
2:50 - 2:55yaklaşık 1200 kilometrekare su.
-
2:55 - 3:00Yüzde 90'ı buharlaşıp yok oldu.
-
3:01 - 3:0440 milyondan fazla insan
bu gölün etrafında yaşıyor -
3:04 - 3:08ve bu göle güveniyor.
-
3:08 - 3:10Onlar göçebe çobanlar.
-
3:10 - 3:11Onlar balıkçılar.
-
3:11 - 3:14Onlar çiftçiler.
-
3:14 - 3:17Onlar ay sonu maaşına bağlı değiller.
-
3:17 - 3:19Yağış miktarına bağlılar.
-
3:19 - 3:22Onlar yetişen mahsullere
-
3:22 - 3:25ya da büyükbaş hayvanlarının
otlaklarına bağlılar. -
3:27 - 3:29Bunlar, birçok topluluğun
-
3:29 - 3:34ulaşmak için savaştığı azalan kaynaklar.
-
3:34 - 3:37İlk gelen bu kaynaklardan
rahatça yararlanır. -
3:37 - 3:41İkinci gelen bu kaynaklar için
ölüm pahasına savaşmak zorunda. -
3:43 - 3:48İklim değişimi, sosyal
hayatımızı değiştirerek -
3:48 - 3:51çevremizi etkiliyor.
-
3:52 - 3:58Bu bölgede erkek
ve kadının rolleri farklıdır. -
3:58 - 4:02Erkek ailesini besler,
-
4:02 - 4:04topluluğuna göz kulak olur.
-
4:04 - 4:06Bunu yapmazsa
-
4:08 - 4:10itibarı tehlikeye girer.
-
4:13 - 4:16Başka bir şey yaparak
durumu düzeltemez. -
4:18 - 4:24İklim değişimi erkeklerimizi
bizden alıp götürüyor. -
4:24 - 4:25Göç budur.
-
4:26 - 4:32Büyük bir şehre taşınıp
6-12 ay kalıyorlar. -
4:32 - 4:36Bir iş bulup eve para yolluyorlar.
-
4:37 - 4:38Eğer iş bulamazlarsa
-
4:38 - 4:41Akdeniz'i kullanarak
-
4:41 - 4:44Avrupa'ya göçüyorlar.
-
4:44 - 4:48Bazıları orada ölüyor fakat
kimse gitmekten vazgeçmiyor. -
4:51 - 4:53Tabii ki durum, göç alan
-
4:53 - 4:55gelişmiş ülkeler için üzücü.
-
4:56 - 4:59Göçmenleri ağırlamaya alışmaları lazım.
-
5:01 - 5:04Peki ya geride kalanlar ne olacak?
-
5:04 - 5:09Erkeğin rolünü oynamaları gereken
-
5:09 - 5:10kadın ve çocuklar;
-
5:10 - 5:12yemek, sağlık, aile,
-
5:12 - 5:16çocuklar ve yaşlıların güvenliğini
-
5:16 - 5:18sağlamak zorundalar.
-
5:19 - 5:24O kadınlar, benim kahramanlarım.
-
5:26 - 5:30Onlar yenilikçi, çözüm üretici.
-
5:31 - 5:34Çok küçük bir kaynağı topluluk için
-
5:34 - 5:37büyük bir şeye dönüştürüyorlar.
-
5:37 - 5:39Bunlar benim insanlarım.
-
5:40 - 5:46Yerel insanlarımızın
geleneksel bilgilerini, -
5:46 - 5:51hayatta kalmak için dayanıklı
hale gelelim diye kullanıyoruz. -
5:53 - 5:57Bilgilerimiz; sadece kendi
topluluğumuz için değil -
5:57 - 6:02bizimle yaşayan herkesle
paylaşmak için var. -
6:02 - 6:05Dünya çapında yerli insanlar,
-
6:05 - 6:09dünyadaki biyolojik çeşitliliğin
yüzde 80'ini kurtarıyor. -
6:10 - 6:12Bunu bilim insanları söylüyor.
-
6:14 - 6:16Amazon'daki yerli insanlar,
-
6:17 - 6:23ulusal parktan bile daha iyi,
en çeşitli ekosistemi bulabilirsiniz. -
6:24 - 6:27Pasifikteki yerli halk,
-
6:27 - 6:30büyükanne ve büyükbaba,
-
6:30 - 6:36kasırgadan sonra nereden
yemek bulacaklarını biliyordu. -
6:37 - 6:41Bizim insanlarımızın bilgileri,
-
6:41 - 6:44bize ve diğer insanlara
-
6:44 - 6:47iklim değişiminde hayatta
kalma konusunda yardım ediyor. -
6:47 - 6:49Dünya kaybediyor.
-
6:49 - 6:54Türlerin yüzde 60'ını çoktan kaybettik
-
6:54 - 6:56ve bu sayı her geçen gün artıyor.
-
6:57 - 7:02Bir gün, bir bilim insanını
topluluğuma götürdüm. -
7:02 - 7:08"TV ve radyoda havanın
iyi olacağını söylüyorsunuz -
7:09 - 7:11peki benim insanlarımın yanına
gelmeye ne dersiniz?" dedim. -
7:11 - 7:13Geldiler.
-
7:14 - 7:16Birlikte oturdular.
-
7:16 - 7:20Birden biz göçebeler
eşyalarımızı toplamaya başladık. -
7:20 - 7:23"Bir yere mi gidiyoruz?" dediler.
-
7:23 - 7:26"Hayır, gitmiyoruz.
Yağmur yağacak," dedim. -
7:26 - 7:30"Hiç bulut yok. Yağmur yağacağını
nereden biliyorsunuz?" dediler. -
7:30 - 7:33"Evet, yağmur yağacak." deyip
eşyalarımızı topladık. -
7:33 - 7:37Birden sağanak yağış başladı.
-
7:37 - 7:40Bilim insanları koşturdu,
-
7:40 - 7:43ağaçların altında saklanıp
eşyalarını korumaya çalıştılar. -
7:43 - 7:44Biz eşyalarımızı çoktan toplamıştık.
-
7:44 - 7:46(Gülüşmeler)
-
7:47 - 7:51Yağmur dinince ciddi bir tartışma başladı.
-
7:51 - 7:54"Yağmur yağacağını
nasıl bildiniz?" dediler. -
7:55 - 7:59Dedik ki: "Yaşlı kadınlar, böceklerin
-
7:59 - 8:02yumurtalarını evlerine
götürdüğünü gözlemlediler. -
8:02 - 8:06Böcekler konuşur veya
televizyon izleyemezler. -
8:06 - 8:11Fakat nesillerini ve yemeklerini
-
8:11 - 8:13nasıl koruyacaklarını öngörebiliyorlar.
-
8:13 - 8:16Bizim için bu, en fazla birkaç saat içinde
-
8:16 - 8:19yağmur yağacağına işarettir."
-
8:19 - 8:20Bunun üzerine onlar
-
8:20 - 8:23biz bilgiye sahibiz fakat ekolojik bilgiyi
-
8:23 - 8:29ve hava durumu bilgisini
birleştiremiyoruz, dediler. -
8:30 - 8:33Meteoroloji uzmanları
ve kendi topluluğumla -
8:33 - 8:38insanları iklim değişimine
adapte edebilmek, -
8:38 - 8:42onlara daha iyi bilgi vermek
üzere çalışmaya başladım. -
8:45 - 8:51Bana sorarsanız, elimizde olan
bütün bilgi sistemlerini birleştirirsek -
8:51 - 8:54bilim, teknoloji,
-
8:54 - 8:56geleneksel bilgi --
-
8:56 - 9:00gezegenimizi ve insanımızı koruyup
-
9:00 - 9:03kaybettiğimiz ekosistemi
restore etmek için -
9:03 - 9:06elimizden gelenin en
iyisini yapmış oluruz. -
9:07 - 9:09Bunu başka bir yoldan da yaptım.
-
9:10 - 9:14Çok sevdiğim bir aleti kullandım.
-
9:14 - 9:18Üç boyutlu katılımcı
harita sistemi deniliyor. -
9:18 - 9:23Kadın, erkek, genç, yaşlı,
-
9:23 - 9:25kuşaklararası her insanı
-
9:26 - 9:29bir araya getirebildiği için
katılımcı diyoruz. -
9:29 - 9:32Bilimsel bilgileri kullanıyorlar.
-
9:32 - 9:35Topluluk bir araya gelip
bu haritayı yapıyor. -
9:35 - 9:38Kutsal ormanlarımızın,
su dağıtma yerimizin, -
9:38 - 9:42geçitlerimizin,
-
9:42 - 9:44her mevsimde gittiğimiz yerlerin
-
9:44 - 9:48nerelerde olduğunu çözüyorlar.
-
9:50 - 9:54Bu aletler kadınların kapasitesini
inşa ettiği için harikalar. -
9:54 - 9:57Bizim topluluğumuzda
-
9:57 - 9:59kadınlar ve erkekler birlikte oturamaz.
-
9:59 - 10:03Erkekler sürekli konuşur;
-
10:03 - 10:04kadınlarsa arkada oturur.
-
10:04 - 10:06Karar vermek için orada değiller.
-
10:06 - 10:10Erkekler olayı çözdükten sonra
-
10:10 - 10:13onlara, kadınları bakmaları
için çağırmalarını söylüyoruz. -
10:13 - 10:15Erkekler "Tamam" diyorlar
-
10:15 - 10:17çünkü ilk işi çoktan yaptılar.
-
10:17 - 10:18(Gülüşmeler)
-
10:18 - 10:20Kadınlar gelip haritaya bakınca
-
10:20 - 10:23"Aa, hayır," diyor.
-
10:23 - 10:24(Gülüşmeler)
-
10:24 - 10:25"Bu yanlış.
-
10:25 - 10:29İlacı buradan, yemeği şuradan alıyoruz.
-
10:29 - 10:30Şuradansa --"
-
10:30 - 10:33Harita üzerindeki bilgileri değiştirip
-
10:33 - 10:34erkekleri çağırdık.
-
10:35 - 10:37Kadınların dedikleri hakkında düşündüler.
-
10:37 - 10:39Hepsi kafalarını salladı.
-
10:39 - 10:41"Evet haklılar, gerçekten haklılar.
-
10:41 - 10:43İnanılmaz haklılar."
-
10:43 - 10:46Bu şekilde kadınların
kapasitesini inşa ettik. -
10:46 - 10:48Üç boyutlu katılımcı harita sisteminde
-
10:48 - 10:50onlara söz hakkı vererek.
-
10:50 - 10:52Kadınlar adapte olma konusunda
-
10:52 - 10:55topluluğa yardım etmek
için gerekli ayrıntıları alır. -
10:55 - 10:58Erkeklerse büyük resmin bilgisine sahip.
-
10:58 - 11:01Bunları bir araya getirince bu harita
-
11:01 - 11:05onlara tartışmalarında yardım ediyor.
-
11:05 - 11:08Kaynaklara ulaşmak,
-
11:08 - 11:10kaynakları daha iyi paylaşmak,
-
11:10 - 11:12onları yenilemek
-
11:12 - 11:13ve uzun dönem sürdürmek için
-
11:15 - 11:17topluluklar arasındaki kavgayı azaltıyor.
-
11:20 - 11:23Bizim bilgimiz gerçekten yararlı.
-
11:23 - 11:25Yerli insanların bilgisi
-
11:25 - 11:29gezegenimiz için çok önemli.
-
11:29 - 11:33Tüm insanlar için hayati önemde.
-
11:34 - 11:40Bilimsel bilgi 200 yıl önce keşfedildi;
-
11:40 - 11:42teknoloji 100 yıl önce,
-
11:42 - 11:47yerli insanların bilgisi
ise 1000 yıl önce. -
11:48 - 11:51Peki neden bu üçünü bir araya getirip
-
11:51 - 11:54bu üç bilgiyi birleştirip
-
11:54 - 11:56iklim değişiminden etkilenenlere
-
11:56 - 12:02daha iyi dayanma gücü vermiyoruz ki?
-
12:02 - 12:04Artık yalnızca gelişmekte
olan ülkeler değil -
12:04 - 12:06gelişmiş ülkeler de etkileniyor.
-
12:06 - 12:10Kasırga gördük. Her yeri sel bastı.
-
12:10 - 12:13Burada, Kaliforniya'da bile yangın gördük.
-
12:13 - 12:16Tüm bu bilgilerin bir araya gelmesi lazım.
-
12:16 - 12:18İnsanları da merkeze koymalıyız.
-
12:18 - 12:21Karar merciilerinin de değişmesi lazım.
-
12:21 - 12:22Bilim insanları söylüyor,
-
12:23 - 12:25biz söylüyoruz;
-
12:25 - 12:28biz bu bilgiye sahibiz.
-
12:28 - 12:31Bunu değiştirmemiz için 10 yılımız var.
-
12:32 - 12:3410 yıl hiçbir şey.
-
12:34 - 12:36Bunun için birlikte çalışmamız gerekiyor
-
12:36 - 12:39ve hemen şimdi harekete geçmeliyiz.
-
12:39 - 12:40Teşekkürler.
-
12:40 - 12:44(Alkışlar)
- Title:
- Yerli bilgelik iklim değişikliğini çözmek için bilimle buluşuyor
- Speaker:
- Hindou Oumarou Ibrahim
- Description:
-
Çevre aktivisti Hindou Oumarou Ibrahim, iklim değişikliği kadar büyük bir sorunu çözmek için hem bilime hem de yerli bilgeliğe ihtiyacımız olduğuna dikkat çekiyor. Bu ilgi çekici konuşmada Çad'daki göçebe topluluğunun nesli tükenmekte olan ekosistemleri geri kazanmak için bilim adamları ile nasıl yakın işbirliği içinde çalıştığını paylaşıyor ve daha dayanıklı toplulukların nasıl oluşturulacağı konusunda dersler veriyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 13:00
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for Indigenous knowledge meets science to take on climate change | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for Indigenous knowledge meets science to take on climate change | ||
Ezgisu Karakaya accepted Turkish subtitles for Indigenous knowledge meets science to take on climate change | ||
Ezgisu Karakaya edited Turkish subtitles for Indigenous knowledge meets science to take on climate change | ||
Ezgisu Karakaya edited Turkish subtitles for Indigenous knowledge meets science to take on climate change | ||
Mehmet Fatih Erdem edited Turkish subtitles for Indigenous knowledge meets science to take on climate change | ||
Mehmet Fatih Erdem edited Turkish subtitles for Indigenous knowledge meets science to take on climate change | ||
Mehmet Fatih Erdem edited Turkish subtitles for Indigenous knowledge meets science to take on climate change |