Showing Revision 9 created 02/05/2017 by Thuy Nghiem.

1. Title:
   Căn phòng của Mary: Một thí nghiệm triết học tưởng tượng - Eleanor Nelsen
2. Description:

   Xem bài học đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/mary-s-room-a-philosophical-thought-experiment-eleanor-nelsen

   Hãy tưởng tượng một nhà thần kinh học từ trước tới giờ mới chỉ nhìn thấy những thứ trắng và đen, nhưng cô ấy lại là một chuyên gia về sức nhìn màu và biết tất cả những tính chất vật lí và sinh học của nó. Nếu một ngày nào đó Mary nhìn thấy màu sắc, liệu cô ấy có học được điều gì mới không? Có điều gì về sự nhận biết màu sắc mà cô ấy không biết không? Eleanor Nelsen giải thích về những điều mà thí nghiệm tưởng tượng này có thể dạy chúng ta về sự trải nghiệm

3. 0 0:00 - 0:11
   Hãy tưởng tượng một nhà thần kinh học
   xuất sắc tên Mary.
4. 11149 0:11 - 0:14
   Mary sống trong một căn phòng đen trắng,
5. 13830 0:14 - 0:16
   cô ấy chỉ đọc sách đen trắng
6. 16220 0:16 - 0:20
   và màn hình của cô ấy chỉ hiển thị
   màu đen và trắng.
7. 20360 0:20 - 0:26
   Dù chưa từng thấy màu sắc,
   Mary là một chuyên gia về thị giác màu sắc
8. 26070 0:26 - 0:31
   và biết mọi thứ về tính chất vật lý
   và sinh học của nó.
9. 31221 0:31 - 0:33
   Cô ấy biết cách các
   bước sóng ánh sáng
10. 33421 0:33 - 0:37
    kích thích ba loại tế bào nón
    trên võng mạc,
11. 36842 0:37 - 0:39
    và cách các
    tín hiệu điện tử
12. 38601 0:39 - 0:43
    di chuyển qua các dây thần kinh thị giác
    vào não.
13. 42661 0:43 - 0:45
    Tại đây, chúng thúc đẩy hệ thần kinh
    hoạt động
14. 45232 0:45 - 0:51
    để xử lí hàng triệu màu sắc
    mà hầu hết con người có thể phân biệt.
15. 50751 0:51 - 0:52
    Giờ hãy tưởng tượng
    một ngày
16. 52192 0:52 - 0:55
    màn hình trắng đen của Mary
    bị hỏng
17. 54802 0:55 - 0:58
    và một quả táo có
    màu sắc hiện ra.
18. 57580 0:58 - 0:59
    Lần đầu tiên,
19. 58691 0:59 - 1:03
    Mary có thể tiếp xúc trực tiếp
    với thứ mà cô ấy đã biết nhiều năm.
20. 63372 1:03 - 1:05
    Vậy cô ấy có học được
    gì mới không?
21. 65211 1:05 - 1:10
    Có điều gì về sự cảm thụ màu sắc mà
    cô ấy không biết?
22. 70342 1:10 - 1:13
    Nhà triết học Frank Jackson đã
    đưa ra một thí nghiệm tưởng tượng
23. 73491 1:13 - 1:17
    mang tên Căn phòng của Mary
    vào năm 1982.
24. 77069 1:17 - 1:21
    Ông cho rằng nếu Mary đã biết mọi
    kiến thức vật lí về thị giác màu sắc
25. 81312 1:21 - 1:25
    và nếu trải nghiệm màu sắc vẫn dạy cô ấy
    một điều gì đó mới mẻ,
26. 84722 1:25 - 1:27
    thì trạng thái tâm lí,
    giống như sự cảm thụ màu sắc,
27. 87462 1:27 - 1:32
    sẽ không thể được miêu tả hoàn toàn
    bởi những hiện tượng vật lí.
28. 91583 1:32 - 1:33
    Thí nghiệm Căn phòng của Mary
29. 93492 1:33 - 1:37
    mô tả thứ mà các nhà triết học
    gọi là lý luận kiến thức,
30. 97492 1:37 - 1:40
    rằng có những đặc tính và kiến thức
    phi vật chất
31. 100041 1:40 - 1:45
    chỉ có thể được khám quá
    qua trải nghiệm có ý thức.
32. 104622 1:45 - 1:48
    Lý luận kiến thức đối lập với
    chủ nghĩa duy vật.
33. 108024 1:48 - 1:51
    Chủ nghĩa này cho rằng mọi thứ,
    kể cả trạng thái tâm lí
34. 110603 1:51 - 1:54
    đều có 1 lời giải thích mang tính vật lí.
35. 113684 1:54 - 1:56
    Với những người nghe
    về câu chuyện của Mary,
36. 115813 1:56 - 1:59
    việc thực sự nhìn thấy màu
    dường như chắc chắn
37. 119483 1:59 - 2:03
    sẽ khác hoàn toàn với
    việc được học về nó.
38. 123063 2:03 - 2:06
    Vì vậy, chắc chắn sẽ có những
    tiêu chuẩn về thị giác màu sắc
39. 126057 2:06 - 2:07
    vượt khỏi những mô tả
40. 127057 2:07 - 2:09
    vật lí của nó
41. 129153 2:09 - 2:13
    Lý luận kiến thức không chỉ là về
    thị giác màu sắc.
42. 132702 2:13 - 2:18
    Căn phòng của Mary dùng sức nhìn màu
    để tượng trưng cho trải nghiệm có ý thức.
43. 138205 2:18 - 2:22
    Nếu khoa học tự nhiên không thể
    giải thích cho sức nhìn màu,
44. 141713 2:22 - 2:27
    thì có lẽ nó cũng không thể giải thích
    cho trải nghiệm có ý thức.
45. 146844 2:27 - 2:29
    Ví dụ, ta có thể biết được
    mọi thông tin vật lí
46. 149304 2:29 - 2:33
    về cấu trúc và chức năng của
    bộ não con người,
47. 152724 2:33 - 2:38
    nhưng vẫn không thể hiểu được
    cảm giác khi được là người đó.
48. 157794 2:38 - 2:42
    Những trải nghiệm không thể diễn tả này
    có các đặc tính gọi là cảm thụ tính,
49. 162407 2:42 - 2:48
    những tiêu chuẩn chủ quan mà ta
    không thể miêu tả hay đong đếm.
50. 167585 2:48 - 2:50
    Cảm thụ tính là trải nghiệm riêng biệt
    với mỗi người,
51. 170469 2:50 - 2:52
    như bị ngứa,
52. 171714 2:52 - 2:53
    yêu,
53. 172934 2:53 - 2:55
    hay cảm thấy buồn chán.
54. 174634 2:55 - 2:59
    Khái niệm vật lí không thể
    giải thích những trạng thái tâm thần này.
55. 179577 3:00 - 3:02
    Các nhà triết học quan tâm đến vấn đề
    trí tuệ nhân tạo
56. 182185 3:02 - 3:04
    đã sử dụng lý luận kiến thức
57. 183985 3:04 - 3:07
    để đưa ra giả thuyết rằng
    khôi phục một trạng thái vật lí
58. 186715 3:07 - 3:11
    không nhất thiết phải có
    một trạng thái tâm thần phản hồi.
59. 191375 3:11 - 3:13
    Nói cách khác,
60. 192656 3:13 - 3:16
    để tạo nên một hệ thống máy tính bắt chước
    chức năng của từng nơron
61. 196304 3:16 - 3:17
    của bộ não con người
62. 197466 3:17 - 3:23
    sẽ không cần một bộ não điện toán hoá
    có ý thức.
63. 202665 3:23 - 3:27
    Không phải tất cả các nhà triết học đều
    nghĩ thí nghiệm căn phòng của Mary có ích
64. 206927 3:27 - 3:30
    Một số cho rằng kiến thức sâu rộng
    của cô ấy về sức nhìn màu
65. 209836 3:30 - 3:33
    sẽ giúp cô ấy tạo ra một trạng thái
    tâm thần tương tự
66. 212636 3:33 - 3:35
    khi thực sự nhìn thấy màu sắc đó.
67. 215446 3:35 - 3:40
    Việc màn hình bị hỏng sẽ không giúp
    cô ấy biết thêm điều gì mới.
68. 219655 3:40 - 3:43
    Một số khác cho rằng kiến thức ban đầu
    của cô ấy chưa bao giờ đủ
69. 222945 3:43 - 3:46
    bởi nó dựa hoàn toàn
    vào các khái niệm vật lí
70. 225816 3:46 - 3:49
    mà có thể được truyền tải bằng ngôn ngữ.
71. 228506 3:49 - 3:50
    Nhiều năm sau khi đề xuất,
72. 230085 3:50 - 3:54
    Jackson đã thay đổi hoàn toàn
    quan điểm của mình về thí nghiệm này.
73. 233826 3:54 - 3:57
    Ông quyết định rằng
    việc Mary nhìn thấy màu đỏ
74. 236886 3:57 - 4:02
    vẫn tạo ra những hiện tượng vật lí
    đáng kể trong bộ não,
75. 241726 4:02 - 4:06
    thay vì những cảm thụ tính vô danh
    không có lời giải thích vật lí.
76. 245557 4:06 - 4:08
    Dù vậy vẫn chưa có
    lời giải thích dứt khoát
77. 247637 4:08 - 4:11
    cho việc liệu Mary
    có học được điều gì mới
78. 251037 4:11 - 4:13
    khi cô ấy nhìn thấy quả táo không.
79. 252866 4:13 - 4:16
    Liệu có tồn tại giới hạn cơ bản
    cho kiến thức của chúng ta
80. 255976 4:16 - 4:19
    về những điều mà mình chưa trải nghiệm?
81. 258917 4:19 - 4:22
    Và liệu điều này có nghĩa là có một số
    khía cạnh của vũ trụ
82. 261948 4:22 - 4:25
    mà ta không bao giờ có thể lĩnh hội?
83. 265338 4:25 - 4:31
    Hay khoa học và triết học sẽ giúp chúng ta
    vượt qua giới hạn của bộ não người?