Pokój Mary: Eksperyment myśli filozoficznej - Eleanor Nelsen

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/mary-s-room-a-philosophical-thought-experiment-eleanor-nelsen

Wyobraźcie sobie Mary, neurobiologa, która choć nigdy nie widziała żadnego koloru, jest ekspertką od widzenia barwnego i wie o tym zjawisku wszystko od strony biologicznej i fizycznej. Jeśli pewnego dnia zobaczy barwę, to czy nauczy ją to czegoś nowego? Istnieje coś w postrzeganiu kolorów, czego wcześniej nie wiedziała? Eleanor Nelsen tłumaczy, czego ten eksperyment myślowy może nas nauczyć o doświadczeniu.

Lekcja: Eleanor Nelsen, animacja: Maxime Dupuy.

Wyobraźcie sobie wybitną
neurobiolog o imieniu Mary.

Mary żyje w czarno-białym pokoju,

czyta tylko czarno-białe książki,

a obrazy na ekranach jej urządzeń
są wyłącznie czarno-białe.

Choć nigdy nie widziała żadnego koloru,
Mary jest ekspertką od widzenia barwnego

i wie o tym zjawisku wszystko
od strony biologicznej i fizycznej.

Wie, jak różne częstotliwości światła

stymulują trzy rodzaje czopków w siatkówce

i jak impulsy elektryczne

wędrują wzdłuż
nerwu optycznego do mózgu.

Tam tworzą wzory aktywności nerwowej,

które odpowiadają milionom kolorów
rozpoznawalnych dla większości ludzi.

Teraz wyobraźcie sobie,

że pewnego dnia czarno-biały
ekran Mary ulega awarii

i jabłko okazuje się kolorowe.

Po raz pierwszy

Mary może doświadczyć czegoś,
o czym wiedziała od lat.

Czy dowiedziała się czegoś nowego?

Jest coś, o czym wcześniej nie wiedziała?

Filozof Frank Jackson zaproponował
eksperyment myślowy

"Pokój Mary" w 1982 roku.

Twierdził, że jeśli Mary wie
wszystko o widzeniu barwnym,

a mimo to zobaczenie koloru
wciąż uczy ją czegoś nowego,

to stany umysłu,
takie jak percepcja koloru,

nie mogą być całkowicie opisane
fizycznymi faktami.

Eksperyment myślowy "Pokój Mary"

opisuje to, co naukowcy
nazywają "argumentem z wiedzy".

Według niego istnieją
niefizyczne właściwości i wiedza,

które mogą zostać odkryte tylko
przez świadome doświadczenie.

Argument z wiedzy zaprzecza fizykalizmowi,

mówiącemu, że wszystko,
włącznie ze stanami umysłu,

ma fizyczne wyjaśnienie.

Większości słuchających historii Mary

wydaje się oczywiste, że widzenie barwy

to coś zupełnie innego
niż uczenie się o tym.

Musi istnieć jakaś właściwość
widzenia barwnego,

która przekracza fizyczny opis.

Argument z wiedzy nie odnosi się
tylko do widzenia barw.

Pokój Mary to przykład
świadomego doświadczenia.

Jeśli nauki fizyczne nie mogą całkowicie
wytłumaczyć widzenia barwnego,

może nie do końca mogą wytłumaczyć
też inne doświadczenia świadomości.

Możemy znać każdy fizyczny szczegół

budowy i funkcji czyjegoś mózgu,

ale wciąż nie być w stanie zrozumieć,
jak to jest być tą osobą.

Te nieopisywalne doświadczenia
mają właściwości zwane qualia,

subiektywne właściwości, których nie można
dokładnie opisać albo zmierzyć.

Dla każdej osoby qualia są unikalne,

jak wysypka,

zakochanie się

czy znudzenie.

Fizyczne fakty nie mogą
ich do końca wytłumaczyć.

Filozofowie zainteresowani
sztuczną inteligencją

używają argumentu wiedzy

do stwierdzenia,
że odtworzenie stanu fizycznego

niekoniecznie wytworzy
odpowiedni stan umysłu.

Innymi słowy,

zbudowanie komputera imitującego
funkcję każdego neuronu ludzkiego mózgu

niekoniecznie stworzy świadomy
skomputeryzowany mózg.

Nie wszyscy filozofowie zgadzają się,
że ten eksperyment ma sens.

Niektórzy sądzą, że rozległa wiedza
Mary o widzeniu barwnym

mogłaby pozwolić jej wytworzyć
taki sam stan umysłu,

jak przy faktycznym patrzeniu na kolor.

Awaria obrazu nie pokazałaby
niczego nowego.

Według innych wiedza Mary
nigdy nie była kompletna,

bo oparto ją tylko
na tych fizycznych faktach,

które można przekazać słownie.

Po latach

Jackson całkowicie zmienił
stosunek do swojego eksperymentu.

Uznał, że nawet doświadczenie
widzenia czerwieni przez Mary

to wciąż wydarzenie fizyczne w mózgu,
które można zmierzyć,

i które nie wykracza
poza fizyczne wyjaśnienie.

Wciąż brak jasnej odpowiedzi na pytanie,

czy Mary dowiaduje się czegoś nowego,

kiedy patrzy na jabłko.

Czy istnieją fundamentalne
ograniczenia naszej wiedzy o czymś,

czego nie możemy doświadczyć?

Czy oznaczałoby to,
że istnieją aspekty wszechświata,

których nie jesteśmy w stanie pojąć?

Może nauka i filozofia pozwolą
pokonać ograniczenia naszego umysłu?