Return to Video

Bilgi Çağı'nda silah ne olabilir?

  • 0:01 - 0:02
    Birkaç yıl önce
  • 0:02 - 0:04
    tanıdığım bir Amerikalı savunma danışmanı
  • 0:04 - 0:07
    Özbekistan'a yaptığı bir geziden bahsetti.
  • 0:07 - 0:10
    Buradaki rolü, Özbek hükûmetinin
    kendi vatandaşlarını
  • 0:10 - 0:13
    gözetlemek için kullanabileceği
    teknolojinin satılmasına yardımcı olmaktı.
  • 0:13 - 0:16
    Sonunda Özbek hükûmetine sunduğu
  • 0:16 - 0:18
    pazarlama materyalini benimle paylaştı.
  • 0:18 - 0:23
    Parlak bir broşürde yalnızca telefon
    görüşmelerini engelleyemeyen,
  • 0:23 - 0:25
    aynı zamanda arayan kişiyi,
  • 0:25 - 0:27
    kullandıkları telefon numarasına
    bakılmaksızın
  • 0:27 - 0:29
    benzersiz ses izlerine göre tanımlayan
  • 0:29 - 0:33
    ve coğrafi konumlarını tam olarak
    belirleyen bir teknoloji bulunuyordu.
  • 0:33 - 0:36
    Bu, yıllardır silah ticaretiyle
    uğraşan bir adam.
  • 0:36 - 0:40
    Gizli anlaşmalar yapan Hollywood tipi
    bir silah kaçakçısı değildi.
  • 0:40 - 0:42
    O sadece silahlarını yurt dışına
    satmaya yardımcı olmak için
  • 0:42 - 0:45
    meşru Batılı şirketlerle
    çalışan bir adamdı.
  • 0:45 - 0:47
    Ancak bu tür bir teknolojiyi
    pazarlamaktan rahatsız olmadı.
  • 0:48 - 0:50
    Onun için bu, silah ticaretindeki
    bir sonraki adımdı.
  • 0:50 - 0:53
    Mesela Irak'a silah satmaktan daha kolaydı
  • 0:53 - 0:55
    çünkü çoğu silah satışında olacağı gibi
  • 0:56 - 0:59
    ABD Dışişleri Bakanlığından
    bir ihracat lisansı gerektirmiyordu.
  • 0:59 - 1:03
    Görünüşe göre bu gözetleme araçları
    neredeyse tamamen kaçak
  • 1:03 - 1:06
    çünkü bugün itibariyle
    silah olarak tanımlanmıyorlar.
  • 1:06 - 1:09
    Ama olmalılar ve onları bu şekilde
    düzenlememiz gerekiyor.
  • 1:10 - 1:12
    Son yirmi yılı askeri
    ve istihbarat dünyasının
  • 1:12 - 1:14
    yeni bilim ve teknolojinin gelişimini
  • 1:14 - 1:17
    nasıl teşvik ettiğine bakarak
    geçirmiş bir gazeteciyim.
  • 1:17 - 1:19
    Yeni silahların ortaya çıkışını
    takip ettim
  • 1:19 - 1:21
    ve şirketler bu silahları yurt dışında
  • 1:21 - 1:23
    pazarlamaya başladığında
    ne olacağını araştırdım.
  • 1:23 - 1:26
    Ama bilgi çağında silah ne olabilir?
  • 1:26 - 1:27
    Silahlı insansız hava araçlarının,
  • 1:27 - 1:30
    füzelerin ve bombaların
    silah olduğunu biliyoruz
  • 1:30 - 1:32
    ancak Dışişleri Bakanlığı aslında
  • 1:32 - 1:35
    geniş teknoloji kategorilerini
    silah olarak sınıflandırıyor.
  • 1:35 - 1:39
    Bir oşinografik araştırma gemisiyle
    yurt dışına giden bir bilim insanı,
  • 1:39 - 1:41
    en son çıkmış gece görüş
    gözlüklerini mi almak istiyor?
  • 1:41 - 1:45
    Dışişleri Bakanlığına göre bu,
    potansiyel olarak bir silah.
  • 1:45 - 1:46
    Neden?
  • 1:46 - 1:49
    Çünkü gece görüş gözlüğü bugün
    dünyanın her yerindeki bilim insanları
  • 1:49 - 1:51
    ve avcılar tarafından kullanılsa da,
  • 1:51 - 1:53
    ilk olarak ordu için
    geliştirilmiş bir kabiliyetti.
  • 1:53 - 1:55
    Yine de, otoriter bir rejimin
  • 1:55 - 1:58
    kendi vatandaşları, muhalifler,
    gazeteciler hakkında
  • 1:58 - 2:01
    casusluk yapmak için kullanabileceği
    gözetleme araçları,
  • 2:01 - 2:03
    bugün ABD hükûmetine göre bir silah değil.
  • 2:04 - 2:05
    Yine de bu gözetim araçları,
  • 2:05 - 2:09
    büyüyen gizli multi milyar dolarlık
    bir endüstrinin parçası.
  • 2:10 - 2:12
    Bu casus pazarının doğuşu,
  • 2:12 - 2:15
    ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatından
    sadece birkaç km uzakta,
  • 2:15 - 2:18
    Virginia'nın kuzeyindeki bir Hilton otele,
    yaklaşık 18 yıl öncesine dayanıyor.
  • 2:19 - 2:22
    Çoğunluğu siyah takımlı erkeklerden
    oluşan birkaç düzine insan,
  • 2:22 - 2:23
    ISS World'ün mütevazı adıyla
  • 2:23 - 2:26
    bir konferans için 2002 baharında
    bir araya geldi.
  • 2:27 - 2:30
    İlk bakışta, bu konferans
    muhtemelen Washington, DC
  • 2:30 - 2:33
    çevresinde gerçekleşen
    düzinelerce etkinliğe benziyordu.
  • 2:33 - 2:35
    Ama bu etkinlik eşsizdi.
  • 2:35 - 2:38
    ISS, İstihbarat Destek Sistemleri
    anlamına gelir
  • 2:38 - 2:39
    ve orada bulunan kişiler,
  • 2:39 - 2:44
    özel iletişimi gözetlemek için teknoloji
    geliştiren şirketlerden insanlar.
  • 2:44 - 2:47
    Başka bir deyişle, bunlar
    kiralık bir tür gizli dinleyicilerdi.
  • 2:47 - 2:50
    Orada bulunmalarının nedeni,
    bir yıldan kısa bir süre önce
  • 2:50 - 2:53
    New York ve Washington'a yönelik
    11 Eylül terörist saldırılarının
  • 2:53 - 2:55
    Kongre'yi Vatanseverlik Yasası
    olarak bilinen
  • 2:55 - 2:57
    yasalar aracılığıyla
    baskıya teşvik etmesiydi.
  • 2:57 - 3:02
    Bu, hükûmete iletişimi izlemek için
    geniş yeni yetkiler verdi.
  • 3:02 - 3:04
    E-postalar, internet aktivitesi,
    telefon görüşmeleri,
  • 3:04 - 3:06
    hatta finansal işlemler.
  • 3:06 - 3:09
    Bu, veriler için anında bir talep yarattı.
  • 3:09 - 3:12
    Gerçek Amerikan girişimci ruhunda,
  • 3:12 - 3:15
    bu verilerin toplanmasına
    yardımcı olacak bir endüstri yükseldi.
  • 3:15 - 3:16
    Ancak 2002'de,
  • 3:16 - 3:18
    bu hala oldukça makul bir olaydı.
  • 3:18 - 3:21
    Dünya nüfusunun yalnızca
    yaklaşık yüzde 10'u
  • 3:21 - 3:22
    interneti kullanıp çevrimiçi oluyordu.
  • 3:22 - 3:26
    Yani toplananların çoğu
    basit e-postalar ve sabit hatlar
  • 3:26 - 3:29
    ve cep telefonları üzerinden yapılan
    telefon görüşmeleriydi.
  • 3:29 - 3:31
    Ancak sonraki birkaç yıl içinde
  • 3:31 - 3:33
    iletişim şeklimiz hızla değişmeye başladı.
  • 3:33 - 3:37
    Skype, Facebook ve ardından
    en önemlisi iPhone piyasaya sürüldü
  • 3:37 - 3:39
    ve birkaç yıl içinde milyarlarca insan
  • 3:39 - 3:42
    ceplerimizde egzersiz alışkanlıklarımızdan
  • 3:42 - 3:45
    romantik partnerler bulmamıza
    yardımcı olmak için her şeyi yapan
  • 3:45 - 3:48
    küçük bilgisayarlarla dolaşıyorduk.
  • 3:48 - 3:51
    Aniden, herkesin iletişimini izlemek için
  • 3:51 - 3:54
    Ulusal Güvenlik Teşkilatının
    veya büyük telekomların
  • 3:54 - 3:56
    gelişmiş yeteneklerine ihtiyacınız yoktu.
  • 3:56 - 3:57
    Bazı durumlarda,
  • 3:57 - 4:01
    ihtiyacınız olan tek şey ceplerindeki
    o cihaza erişim sağlamaktı.
  • 4:01 - 4:04
    Bu, tamamen yeni bir endüstri
    türünü doğurdu.
  • 4:04 - 4:07
    Pek çok şirket füze veya uçak üretemez
  • 4:07 - 4:11
    ancak birinin akıllı telefonunu
    hackleyebilecek bir yazılım oluşturmak
  • 4:11 - 4:13
    çok fazla sermaye gerektirmez.
  • 4:13 - 4:16
    Bilgisayar korsanları yıllardır
    etrafta dolaşıyorlar
  • 4:16 - 4:19
    ancak artık becerileri, kolluk kuvvetleri
    ve istihbarat kurumları tarafından
  • 4:19 - 4:22
    yüksek talep gören teknolojileri
    oluşturmak için kullanılabilir.
  • 4:22 - 4:25
    Çok geçmeden, düzinelerce
    ve hatta yüzlerce şirket
  • 4:25 - 4:28
    bu gizlice dinleme pazarına
    girmeye başladı.
  • 4:28 - 4:30
    Virginia'daki o küçük konferans büyüdü
  • 4:30 - 4:34
    ve kısa sürede
    Gizli Dinleyiciler Balosu olarak tanındı.
  • 4:34 - 4:38
    O ilk yıllarda Gizli Dinleyiciler Balosu
    hakkında pek bir şey bilinmiyordu
  • 4:38 - 4:43
    çünkü konferanslar, devlet müşterileri
    ve şirketler dışında herkese kapalıydı.
  • 4:43 - 4:46
    Ancak gazeteciler, bu özel casusluk
    pazarına giren şirketlerin
  • 4:46 - 4:48
    raporlarını görmeye ve duymaya başladı.
  • 4:48 - 4:51
    Garip girişimciler dünyayı dolaşıyor,
  • 4:51 - 4:54
    genellikle otoriter rejimlerle
    anlaşmalar yapıyor.
  • 4:54 - 4:58
    Başından beri, gerçekten gevşek
    bir şekilde düzenlenmiş bir pazardı.
  • 4:58 - 5:02
    Bazı ülkeler bu teknolojileri yurt dışında
    satmak için izne ihtiyaç duyar
  • 5:02 - 5:06
    ancak nadiren geleneksel silahlara
    verilen araştırma türü ile.
  • 5:07 - 5:10
    Örneğin, İtalya merkezli
    Hacking Team şirketinin
  • 5:10 - 5:15
    teknolojisini Mısır ve Kazakistan'daki
    otoriter rejimlere sattığı bildirildi.
  • 5:15 - 5:18
    İsrail merkezli NSO Group
    şirketinin teknolojisini
  • 5:18 - 5:21
    Suudi Arabistan'daki
    rejime sattığı bildirildi
  • 5:21 - 5:22
    ve bu rejim taciz
  • 5:23 - 5:26
    ve hatta bir davada siyasi muhaliflerinden
    birini öldürmekle suçlandı.
  • 5:26 - 5:30
    Biz silahları insanları
    öldüren şeyler olarak düşünüyoruz.
  • 5:30 - 5:31
    Ancak bilgi çağında,
  • 5:31 - 5:35
    en güçlü silahlardan bazıları
    bizi takip edip tanımlayabilen şeyler.
  • 5:36 - 5:39
    Bu, Pentagon ve CIA'in
    yıllardır bildiği bir şey
  • 5:39 - 5:41
    ve tüm dünyada insanları,
  • 5:41 - 5:45
    şüpheli teröristleri takip edebilecek
    teknolojiler geliştirmeye çalıştılar.
  • 5:45 - 5:48
    Pentagon akıllı toz denen,
  • 5:48 - 5:51
    onlar bilmeden insanların üzerine saçıp
  • 5:51 - 5:54
    daha sonra konumlarını takip etmek için
    kullanabileceğiniz toz boyutundaki
  • 5:54 - 5:56
    küçük mikro sensörlere yatırım yaptı.
  • 5:56 - 5:58
    Pentagon, risk sermayesi
    şirketi aracılığıyla
  • 5:58 - 6:03
    bir zamanlar "Oprah Magazine"de
    yer alan bir güzellik ürünleri şirketine,
  • 6:03 - 6:06
    sadece deride kaydırarak
    gizlice DNA toplayabilen
  • 6:06 - 6:08
    bir cihaz yapmak için yatırım yaptı.
  • 6:09 - 6:11
    Ancak son on yılda
    dikkate değer bir şey oldu.
  • 6:11 - 6:14
    Pek çok durumda,
    özel pazarın yapabildikleri,
  • 6:14 - 6:19
    Pentagon veya CIA'in mümkün olduğunu
    düşündüğünü bile geride bıraktı.
  • 6:19 - 6:24
    2008'de Pentagon, teröristlerin
    gizli bir DNA veri tabanına sahipti.
  • 6:24 - 6:26
    Yaklaşık 80.000 örneği vardı.
  • 6:27 - 6:29
    Özel AncestryDNA şirketinde
  • 6:29 - 6:33
    bugün 15 milyondan
    fazla kişinin örneği var.
  • 6:33 - 6:36
    En büyük ikinci kalıtımsal
    veritabanı olan 23andMe'de
  • 6:36 - 6:39
    10 milyondan fazla kişinin örneği var.
  • 6:39 - 6:42
    Şimdi, eğer isteyerek
    özel şirketlere veriyor
  • 6:42 - 6:44
    ve hatta bunu yapmanın onurunu ödüyorsak
  • 6:44 - 6:47
    belki de James Bond'a layık
  • 6:47 - 6:49
    DNA toplama tekniklerine
    ihtiyacınız olmayabilir.
  • 6:50 - 6:53
    Peki, birinin DNA örneğiyle
    ne yapabilirsiniz?
  • 6:53 - 6:56
    Amerika Birleşik Devletleri
    ve Çin'deki araştırmacılar,
  • 6:56 - 6:58
    insanların yüz görüntülerini
    oluşturmak için
  • 6:58 - 7:00
    DNA örnekleri kullanmaya çalışıyorlar.
  • 7:00 - 7:04
    Dolayısıyla DNA'yı yüz tanıma
    teknolojisi ile eşleştirirseniz
  • 7:04 - 7:07
    bireyleri veya tüm etnik grupları
    izlemek için kullanılabilecek
  • 7:07 - 7:10
    gerçekten güçlü bir gözetim sisteminin
    temeline sahip olursunuz.
  • 7:10 - 7:13
    Bunun biraz paranoyak
    olduğunu düşünüyorsanız
  • 7:13 - 7:16
    Pentagon'un geçen yıl
    tüm servis üyelerine bir not gönderdiğini
  • 7:16 - 7:19
    ve bilgilerin onları
    veya onların aile üyelerini
  • 7:19 - 7:23
    izlemek için kullanılabileceğine dair
    endişeler üzerine bu ticari DNA kitlerini
  • 7:23 - 7:26
    kesinlikle kullanmamaları konusunda
    onları uyardığını unutmayın.
  • 7:26 - 7:30
    Yine de Pentagon bu teknolojiyle ilgili
    endişe duymasına rağmen,
  • 7:30 - 7:33
    bu pazarda hüküm sürmek için
    neredeyse hiçbir şey yapmadı.
  • 7:33 - 7:35
    Clearview AI adlı bir Amerikan şirketi,
  • 7:35 - 7:39
    sizin, arkadaşlarınızın ve ailenizin
    Instagram'da yayınladığı resimler gibi,
  • 7:39 - 7:43
    internet üzerinden insanların yüzlerinin
    milyarlarca görüntüsünü topluyor
  • 7:43 - 7:46
    ve ardından yüz tanıma hizmetlerini
  • 7:46 - 7:49
    ABD hükûmetine
    ve kolluk kuvvetlerine satıyor.
  • 7:49 - 7:53
    Bu teknolojinin tamamen kabul edilebilir
    bir uygulaması olduğunu düşünseniz bile,
  • 7:53 - 7:57
    onları özel kişilere, şirketlere
    ve hatta yabancı hükûmetlere
  • 7:57 - 7:59
    satış yapmaktan alıkoyacak hiçbir şey yok.
  • 7:59 - 8:02
    Bu tam olarak
    bazı şirketlerin yaptığı şey.
  • 8:02 - 8:05
    Kuzey Virginia'da başlayan
    şu Gizli Dinleyici Balosu mu?
  • 8:05 - 8:09
    Bugün, dünya çapında
    birçok şehirde düzenleniyor.
  • 8:09 - 8:13
    ISS eğitim ve konferanslarına
    binlerce kişi katılıyor.
  • 8:13 - 8:17
    Ortaya çıkan şirketlerin çoğu
    Orta Doğu ve Çin'den geliyor.
  • 8:17 - 8:19
    Casus pazarı küreselleşti.
  • 8:20 - 8:22
    Şimdi dünyanın dört bir yanındaki
    silah gösterilerinde,
  • 8:22 - 8:26
    yüz tanıma teknolojisi
    ve telefon korsanlığı yazılımı sergileyen,
  • 8:26 - 8:29
    tanklar ve füzelerle geleneksel
    silah üreticilerinin hemen yanında
  • 8:29 - 8:31
    görüntülenen şirketleri göreceksiniz.
  • 8:31 - 8:33
    Bu kol gösterilerinin etrafında dolaşarak
  • 8:33 - 8:35
    distopik tavşan deliklerinden aşağı inerek
  • 8:35 - 8:37
    her hareketimizi takip edecek
  • 8:37 - 8:40
    gelecekteki gözetim teknolojisi
    hakkında düşünmek oldukça kolay.
  • 8:40 - 8:43
    Bir Pentagon danışmanının bana
    ordunun gerçekten ihtiyaç duyduğu şeyin,
  • 8:43 - 8:46
    dünyanın herhangi bir yerindeki insanları
    sadece DNA'larına dayanarak
  • 8:46 - 8:49
    izleyebilen uzay tabanlı uydular
    olduğunu söylediğini hatırlıyorum.
  • 8:49 - 8:52
    Folyo şapkalara yatırım
    yapmanız için yeterli.
  • 8:52 - 8:53
    Ama gerçek şu ki
  • 8:53 - 8:56
    geleceğin ne tür bir teknoloji
    getireceğini bilmiyoruz.
  • 8:56 - 8:59
    Ancak bugün, düzenleme yokluğunda
  • 8:59 - 9:01
    bu pazarın çoktan patladığını biliyoruz.
  • 9:01 - 9:04
    Aslında, otoriter rejimlere
    gözetim teknolojisi satmakla
  • 9:04 - 9:07
    suçlanan şirketlerden biri,
  • 9:07 - 9:11
    bugün, COVID-19 hastalarının takip
    edilmesine yardımcı olmayı teklif ediyor.
  • 9:11 - 9:14
    Tabii ki teknoloji, temas takibi yoluyla
  • 9:14 - 9:17
    bir pandemiyi kontrol etmeye
    yardımcı olma vaadini veriyor.
  • 9:17 - 9:21
    Ama aynı zamanda özelleştirilmiş kitlesel
    gözetlemeye başka bir kapı açıyor.
  • 9:22 - 9:25
    Peki bu özel casusluk pazarı
    hakkında ne yapacağız?
  • 9:25 - 9:27
    Saklanabiliriz, çevrimdışı olabiliriz,
  • 9:27 - 9:30
    sosyal medyadan çıkabiliriz,
    akıllı telefonlarımızı bırakabiliriz,
  • 9:30 - 9:31
    bir mağarada yaşayabiliriz
  • 9:31 - 9:34
    ama gerçek şu ki
    profesyonel casus olmak için eğitilmedik,
  • 9:34 - 9:37
    sahte kimlikler altında
    veya kimlikler olmadan yaşayamayız.
  • 9:38 - 9:42
    Bugünlerde gerçek casuslar bile
    dikkat çekmemekte zorlanıyor.
  • 9:42 - 9:44
    Yüzü veya DNA'sı birinin
    veri tabanında bulunuyorsa
  • 9:44 - 9:47
    Jason Bourne'un kaç pasaportu
    olduğu önemli değil.
  • 9:48 - 9:51
    Ama hükûmetler bile casusluk
    araçlarının kontrolünü kaybettiyse
  • 9:51 - 9:53
    bu konuda yapabileceğimiz bir şey var mı?
  • 9:53 - 9:54
    Duyduğum bir argüman,
  • 9:54 - 9:58
    ABD şirketlerin bu tür teknolojileri
    yurt dışına satmasını kısıtlasa bile,
  • 9:58 - 10:01
    Çin merkezli şirketlerin
    devreye girebileceği yönünde.
  • 10:01 - 10:06
    Ama bugün silah ticaretini
    kusurlu da olsa düzenliyoruz.
  • 10:06 - 10:09
    Aslında birkaç yıl önce bunu yapmak için
  • 10:09 - 10:14
    gözetim yazılımı için ihracat lisansları
    gerekli tutan çok taraflı teklif vardı.
  • 10:14 - 10:17
    Amerika Birleşik Devletleri,
    bu gönüllü düzenlemeleri
  • 10:17 - 10:19
    kabul eden ülkeler arasındaydı
  • 10:19 - 10:22
    ancak Washington'da,
    bu öneri basitçe gücünü kaybetti.
  • 10:22 - 10:26
    Gözetim teknolojisini kötüye kullanmakla
    suçlanan bazı ülkeler de dahil olmak üzere
  • 10:26 - 10:28
    daha az kısıtlamayla yurt dışına
  • 10:28 - 10:31
    daha fazla silah satmayı
    tercih eden bir yönetimimiz var.
  • 10:31 - 10:34
    Bence ilerlemek için bu öneriyi
    canlandırmamız gerekecek,
  • 10:34 - 10:35
    hatta bir adım daha ileri gitmeliyiz.
  • 10:35 - 10:39
    Gözetleme teknolojisi hakkındaki
    düşüncelerimizi kökten değiştirmeli
  • 10:39 - 10:42
    ve bu araçları silah olarak
    tanımlamalıyız.
  • 10:42 - 10:44
    Bu, hükûmetin geleneksel silahları,
  • 10:44 - 10:46
    gelişmiş uçakları ve füzeleri
    kontrol ettikleri şekilde
  • 10:46 - 10:49
    satışlarını düzenleme ve kontrol etmesine
  • 10:49 - 10:51
    ve ihraç etmesine izin verecek.
  • 10:51 - 10:54
    Ancak bu, kim olduğumuzu,
    ne yaptığımızı, ne söylediğimizi
  • 10:54 - 10:58
    ve hatta bazı durumlarda
    ne düşündüğümüzü takip eden teknolojinin
  • 10:58 - 11:01
    gelişmiş bir silah biçimi olduğunu
    kabul etmek anlamına gelir.
  • 11:01 - 11:03
    Bu silahlar, casusluk pazarının
    kaprislerine göre,
  • 11:03 - 11:06
    en yüksek teklifi verenin
    sahip olabileceği
  • 11:06 - 11:07
    ve çok güçlü hale geliyor.
  • 11:08 - 11:09
    Teşekkürler.
Title:
Bilgi Çağı'nda silah ne olabilir?
Speaker:
Sharon Weinberger
Description:

Gazeteci Sharon Weinberger, mikroskobik "akıllı toz" izleme cihazlarından DNA izleme teknolojisine ve gelişmiş yüz tanıma yazılımlarına kadar, özelleştirilmiş kitlesel gözetlemenin küresel, düzenlenmemiş pazarında tüyler ürpertici bir tura liderlik ediyor. Weinberger, genellikle kötü niyetli müşterilere hitap eden bu büyüyen milyarlarca dolarlık piyasayı dizginlemek için hükûmetlerin gözetim araçlarını tehlikeli ve güçlü silahlar olarak sınıflandırmaları gerektiğine inanıyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
11:23

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.