Kapitalizmin kirli sırrı -- ve ileriye yeni bir yol
-
0:01 - 0:04Ben bir kapitalistim
-
0:05 - 0:08ve sayısız şirket gezip
-
0:08 - 0:11onlarca milyar pazar geliri sağladığım
-
0:11 - 0:1430 yıllık kapitalist bir kariyerden sonra
-
0:14 - 0:20tüm kazananlar içinde yalnız yüzde 1
içinde değil, yüzde 0,01 içindeyim. -
0:22 - 0:25Bugün sizlerle başarımızın sırrını
paylaşmak için buradayım -
0:25 - 0:29çünkü benim gibi zengin kapitalistler
hiç daha zengin olmamıştı. -
0:29 - 0:31Soru şu, bunu nasıl yapıyoruz?
-
0:32 - 0:34Ekonomi pastasından
-
0:34 - 0:38her yıl daha da büyüyen bir dilim
almayı nasıl başarıyoruz? -
0:39 - 0:43Zenginler bizim 30 yıl önce
olduğumuzdan daha mı zeki? -
0:44 - 0:46Şimdi eskiye göre
daha mı sıkı çalışıyoruz? -
0:48 - 0:50Daha uzun, daha mı yakışıklıyız?
-
0:51 - 0:53Ne yazık ki hayır.
-
0:54 - 0:56Yalnızca bir sebebi var:
-
0:56 - 0:57ekonomi.
-
0:58 - 1:00İşte o kirli sır.
-
1:01 - 1:02Ekonomi çevrelerinin
-
1:02 - 1:05halkın çıkarlarını gözettiği
bir dönem vardı -
1:05 - 1:06ama günümüzde,
-
1:06 - 1:08neoliberal dönemde,
-
1:08 - 1:10yalnızca büyük şirketler
-
1:10 - 1:12ve milyarderler için çalışıyorlar
-
1:12 - 1:15ve bu küçük bir soruna yol açıyor.
-
1:16 - 1:19Zenginlerin vergilerini artıran,
-
1:19 - 1:23nüfuz sahibi şirketlere düzenleme
getiren, işçilerin maaşlarını yükselten -
1:23 - 1:26ekonomik politikalar izleyebiliriz.
-
1:26 - 1:28Bunu daha önce yaptık.
-
1:28 - 1:30Ancak neoliberal ekonomistler
-
1:30 - 1:34tüm bu politikaların ciddi
hatalar olduğunu söyler -
1:34 - 1:37çünkü vergileri yükseltmek
ekonomik büyümeyi öldürür -
1:38 - 1:40ve herhangi bir resmi kısıtlama
-
1:40 - 1:42verimsiz olacaktır
-
1:42 - 1:44ve maaşları yükseltmek her
zaman iş olanaklarını öldürür. -
1:45 - 1:47Bu düşüncenin sonucunda
-
1:49 - 1:53son 30 yılda yalnızca ABD'de
-
1:53 - 1:57ilk yüzde 1'lik kesim
21 trilyon dolar zenginleşirken -
1:57 - 2:03alt yüzde 50'lik kesim
900 milyar dolar fakirleşti. -
2:03 - 2:06Dünya çapında kendini çokça tekrar eden,
-
2:06 - 2:08giderek derinleşen eşitsizliğin modeli.
-
2:08 - 2:13Orta sınıf aileler, yaklaşık 40
yıldır sabit kalmış maaşlarla -
2:13 - 2:17zar zor geçinmeye çalışırken
-
2:17 - 2:20neoliberal ekonomistler,
yoksulluk ve küreselleşmenin -
2:20 - 2:23acı verici düzensizliğine karşı
tek makul çözüm önerisi olarak -
2:23 - 2:28hala daha fazla yoksulluk
ve küreselleşmeyi gösteriyor. -
2:29 - 2:32Peki toplumun ne yapması gerekiyor?
-
2:33 - 2:36Yapmamız gereken benim için oldukça açık.
-
2:36 - 2:38Yeni bir ekonomiye ihtiyacımız var.
-
2:39 - 2:43Ekonomi, sıkıcı bilim olarak anılır
-
2:43 - 2:46ve bugün ne kadar o şekilde öğretilse de
-
2:46 - 2:48uçuşan matematiğin aksine
-
2:48 - 2:51bir bilim olmamasının sebebi var.
-
2:51 - 2:55Hatta artan sayıda
akademisyenler ve uygulayanlar -
2:55 - 3:01neoliberal ekonomik kuramın
tehlikeli boyutta yanlış olduğunda -
3:01 - 3:04ve bugünün yükselen eşitsizlik krizi ile
-
3:04 - 3:06siyasi istikrarsızlığın
-
3:06 - 3:11yıllarca süren kötü ekonomik kuramın
sonucu olduğunda hemfikir. -
3:11 - 3:17Beni zengin eden ekonomi modeli
yalnızca yanlış değil, -
3:17 - 3:19tamamen ters
-
3:19 - 3:21çünkü ortaya çıktı ki
-
3:21 - 3:25ekonomik büyümeyi sağlayan şey
mali sermaye değil, -
3:25 - 3:26insanlar;
-
3:27 - 3:32kamu yararına olan kişisel çıkar değil,
-
3:32 - 3:33mütekabiliyet;
-
3:35 - 3:39refahımızı sağlayan rekabet değil,
-
3:39 - 3:40iş birliği.
-
3:41 - 3:46Şu an gördüğümüz, ne adil
ne de kucaklayıcı olan bir ekonomi -
3:46 - 3:51modern bir toplumun
gelişmesi için gerekli olan -
3:51 - 3:53ileri düzey sosyal
iş birliğini sağlayamaz. -
3:53 - 3:56Nerede yanlış yaptık?
-
3:57 - 4:01Acı verici şekilde apaçık ortada ki
-
4:01 - 4:07neoliberal ekonomik kuramı
pohpohlayan temel varsayımlar -
4:08 - 4:11tarafsız bir açıdan son derece yanlış.
-
4:11 - 4:14Bugün sizleri, önce bu hatalı
varsayımların birkaçına götüreceğim -
4:14 - 4:21ve ardından bilimin; refahın aslında
nereden geldiği önermesini açıklayacağım. -
4:21 - 4:26Bir numaralı neoliberal ekonomi varsayımı:
-
4:26 - 4:30Pazar, verimli bir denge sistemidir.
-
4:30 - 4:36Yani basitçe, ekonomide bir şey
yükselirse, örneğin maaşlar, -
4:36 - 4:40başka bir şey düşer, mesela iş olanakları.
-
4:41 - 4:44Örneğin, yaşadığım şehir Seattle'da
-
4:45 - 4:502014'te milletimizin ilk 15 dolarlık
asgari ücretini ilan ettiğimizde -
4:50 - 4:54neoliberaller değerli denge
sistemleriyle kafayı yediler. -
4:55 - 4:58"Eğer iş gücünün bedelini artırırsanız
-
4:58 - 5:00iş dünyası daha az
satın alır." diye uyardılar. -
5:00 - 5:03"Binlerce düşük gelirli işçi
işini kaybedecek, -
5:03 - 5:05lokantalar kapanacak." dediler.
-
5:05 - 5:06Ama...
-
5:07 - 5:08hiçbiri olmadı.
-
5:09 - 5:12İşsizlik oranında sert bir düşüş yaşandı.
-
5:13 - 5:16Seattle'da lokantalar patladı.
-
5:16 - 5:17Neden?
-
5:18 - 5:20Çünkü denge sistemi diye bir şey yok.
-
5:22 - 5:25Çünkü maaşları yükseltmek
iş olanaklarını öldürmez, onları yaratır. -
5:25 - 5:26Çünkü, örneğin
-
5:26 - 5:31lokanta sahipleri, birden çalışanlarına
yeterli miktarda ücret ödeyince -
5:31 - 5:35çalışanların kendileri de
lokantalarda yiyebiliyor. -
5:35 - 5:37Bu, lokanta sektörünü küçültmüyor;
-
5:37 - 5:39açıkça büyütüyor.
-
5:41 - 5:43(Alkış)
-
5:43 - 5:44Teşekkürler.
-
5:46 - 5:48İkinci varsayım ise
-
5:50 - 5:55bir şeyin bedeli
her zaman değeri kadardır. -
5:55 - 5:59Basitçe demek oluyor ki eğer siz
yılda 50.000 dolar kazanıyorken -
5:59 - 6:01ben 50 milyon dolar kazanıyorsam,
-
6:01 - 6:06bunun sebebi benim, sizden
bin kat fazla değer üretmem. -
6:07 - 6:08Şimdi,
-
6:08 - 6:11eğer kendinize yılda 50
milyon dolar öderken -
6:11 - 6:14işçilere yoksulluk sınırında
ücretler ödeyen bir CEO iseniz -
6:14 - 6:17bunun rahatlatıcı bir
varsayım olduğunu öğrenmek -
6:17 - 6:20sizi şaşırtmayacaktır.
-
6:20 - 6:24Ama lütfen, bunu sayısız
iş yürütmüş birinden duyun: -
6:24 - 6:26bu saçmalık.
-
6:26 - 6:29İnsanlara değerleri kadar ödenmiyor.
-
6:29 - 6:32Pazarlık güçleri kadar ödeniyor
-
6:32 - 6:35ve maaşların GSYİH'ten azalan payları
-
6:35 - 6:38işçiler daha az üretken olduğu için değil
-
6:38 - 6:41işverenler güçlendiği için.
-
6:42 - 6:44Ve --
-
6:44 - 6:45(Alkış)
-
6:47 - 6:52Ve iş gücü ile sermaye arasındaki
bu devasa dengesizlik -
6:52 - 6:54sanki yokmuş gibi davranmasıyla
-
6:54 - 6:58neoliberal ekonomik kuramı, özünde
-
6:58 - 7:00zenginler için bir koruma haline geldi.
-
7:02 - 7:04En kötücül olan üçüncü varsayım,
-
7:04 - 7:07insanları "homo economicus"
denen bir şeyle tanımlayan -
7:07 - 7:09bir davranış modeli.
-
7:09 - 7:14Basitçe demek oluyor ki
hepimiz tamamen bencil, -
7:14 - 7:18tamamen mantıksal ve acımasızca
çıkar gözeten varlıklarız. -
7:20 - 7:22Kendinize sorun,
-
7:22 - 7:24hayatınız boyunca
-
7:24 - 7:28başkalarına yaptığınız her iyilikte
-
7:28 - 7:31kendi çıkarınızı gözetiyor
olmanız mümkün mü? -
7:31 - 7:34Bir asker, silah arkadaşlarını korumak
için bir bombanın üzerine atlarken -
7:34 - 7:38aslında yaptığı tek şey kendi
dar, bireysel çıkarını mı gözetmek? -
7:38 - 7:40Bunun, tüm mantıksal
ahlak sezileriyle çelişen -
7:40 - 7:43bir delilik olduğunu düşünüyorsanız
-
7:43 - 7:44sebebi öyle olması.
-
7:44 - 7:46Son bilimsel çalışmalara göre
-
7:46 - 7:48doğru da değil.
-
7:48 - 7:51Ancak neoliberal ekonomistlerin
soğuk, zalim kalplerinde -
7:51 - 7:54bu ekonomik model yatıyor
-
7:54 - 7:57ve ahlaki açıdan yıpratıcı olduğu gibi
-
7:57 - 8:00bilimsel açıdan da yanlış
-
8:00 - 8:03çünkü insanların,
-
8:03 - 8:08özünde bencil olduğunu kabul edip,
-
8:08 - 8:10dünyaya dönüp
-
8:10 - 8:13içindeki tüm apaçık refaha bakarsak
-
8:14 - 8:17milyarlarca bencil hareketin
-
8:17 - 8:21büyülü bir şekilde refaha
ve ortak menfaate dönüşmesi -
8:21 - 8:23mantıksal olmalı,
-
8:23 - 8:27tanıma göre doğru olmalı.
-
8:27 - 8:30Eğer biz insanlar basitçe
bencil, çıkarcı varlıklarsak -
8:30 - 8:33o zaman bencilliğimiz, refahımızın sebebi.
-
8:34 - 8:37Bu ekonomik düşünüşe göre
-
8:37 - 8:39açgözlülük iyidir,
-
8:40 - 8:42eşitsizliği derinleştirmek etkilidir
-
8:42 - 8:44ve şirketlerin tek amacı
-
8:44 - 8:47hissedarları zenginleştirmek olmalıdır
-
8:47 - 8:50çünkü aksi durumlar
ekonomik büyümeyi yavaşlatmak olur -
8:50 - 8:52ve bütün ekonomiye zarar verir.
-
8:53 - 8:59Benim ve ilk yüzde 1'deki
zengin ahbaplarımın son 40 yılda -
8:59 - 9:04büyümenin hemen hemen tüm faydalarını
kapmamızı sağlayan ekonomik politikaları -
9:04 - 9:06üreten düşünce yapısını,
-
9:06 - 9:10yani neoliberallerin
ideolojik temel taşını oluşturan şey -
9:10 - 9:12bu bencillik dolu müjdeydi.
-
9:13 - 9:15Ancak
-
9:15 - 9:17bunun yerine
-
9:17 - 9:21insanların son derece iş birlikçi
-
9:21 - 9:24ve karşılıklı olduğunu belirten
-
9:24 - 9:27son deneysel çalışmaları,
-
9:27 - 9:32bilimi ve sezgisel ahlaki
değerleri benimsersek -
9:32 - 9:34mantıken,
-
9:34 - 9:37refahımızın kaynağının
-
9:37 - 9:38bencillik değil
-
9:38 - 9:40iş birliği olması gerekiyor
-
9:40 - 9:43ve insanlığın ekonomik süper gücü
-
9:43 - 9:45çıkarcılığımız değil
-
9:46 - 9:49özümüzdeki mütekabiliyet.
-
9:50 - 9:54Bu yeni ekonomi modelinin kalbinde
-
9:54 - 9:59olabileceğimizin en iyisi olmamızı
sağlayacak hikayemiz yatıyor -
9:59 - 10:02ve eski ekonomik modelin aksine
-
10:02 - 10:05bu erdemli bir hikaye,
-
10:05 - 10:08doğruluk erdemini de barındırıyor.
-
10:09 - 10:10Şimdi,
-
10:11 - 10:13bu yeni ekonomik modelin
kendi düşündüğüm -
10:13 - 10:16ya da geliştirdiğim bir şey olmadığının
altını çizmek istiyorum. -
10:16 - 10:19Teorileri ve örnekleri,
dünya çapında üniversitelerde; -
10:19 - 10:21ekonomi üzerine son araştırmalar,
-
10:21 - 10:24karmaşıklık teorisi, evrim teorisi,
-
10:24 - 10:27psikoloji, antropoloji
ve diğer alanlar baz alınarak -
10:27 - 10:29geliştirilip ayrıştırılıyor.
-
10:29 - 10:33Bu yeni model daha kendi kitabına
-
10:33 - 10:36hatta kararlaştırılmış bir
ada bile sahip olmasa da -
10:36 - 10:38ana hatlarıyla
-
10:38 - 10:42refahın kaynağını açıklayışı şu şekilde.
-
10:43 - 10:47Piyasa kapitalizmi, refahın
-
10:47 - 10:51artan yenilikler
ve yükselen talep arasındaki -
10:51 - 10:55olumlu geri bildirimden ortaya çıktığı
-
10:55 - 10:57evrimsel bir sistem.
-
10:57 - 11:02İnovasyon, insani sorunları
çözdüğümüz işlemdir; -
11:03 - 11:05tüketici talebi ise
-
11:05 - 11:08pazarın, yararlı inovasyonları
seçtiği mekanizmadır -
11:08 - 11:12ve problem çözdükçe daha refah oluruz.
-
11:12 - 11:16Ancak daha refah oldukça
-
11:16 - 11:17sorunlarımız ve çözümlerimiz
-
11:17 - 11:20karmaşıklaşmaya başlar
-
11:20 - 11:23ve bu artan teknik karmaşıklık,
-
11:23 - 11:28modern bir ekonomiyi tanımlayacak
daha da özelleşmiş ürünler üretmek için -
11:28 - 11:30daha da yüksek seviyelerde
-
11:31 - 11:35sosyal ve ekonomik işbirliği gerektirir.
-
11:36 - 11:41Eski ekonomik model tabii ki doğru;
-
11:41 - 11:44rekabet, pazarda önemli bir rol oynuyor
-
11:44 - 11:46ancak göremediği şey ise
-
11:46 - 11:51bu, büyük kapsamda, yüksek işbirliği
içindeki gruplar arasındaki bir rekabet -- -
11:51 - 11:56şirketler arasında rekabet,
şirket ağları arasında rekabet, -
11:56 - 11:59milletler arasında rekabet --
-
11:59 - 12:03ve başarılı iş yürütmüş herkes bilir ki
-
12:03 - 12:06herkesin yeteneklerini dahil ederek
iş birlikçi bir takım oluşturmak -
12:08 - 12:12bir avuç bencil ahmaktan
neredeyse her zaman daha iyidir. -
12:13 - 12:18Peki neoliberalizmi geride nasıl bırakıp
-
12:20 - 12:24daha sürdürülebilir, refah
-
12:25 - 12:28ve eşit bir toplum oluşturabiliriz?
-
12:28 - 12:32Yeni ekonomi, yalnızca beş kural öneriyor.
-
12:32 - 12:39Birincisi: Başarılı ekonomiler
birer orman değil bahçedir. -
12:40 - 12:43Bu, piyasanın tıpkı bahçeler gibi
-
12:43 - 12:46ilgilenilmesinin gerektiği
-
12:47 - 12:50ve piyasanın, insanların sorunlarını
çözmek için icat edilmiş -
12:50 - 12:53en harika sosyal teknoloji
olduğu anlamına gelir. -
12:53 - 12:58Ancak sosyal standartlar ve demokratik
denetimlerden muaf tutulmasıyla -
12:58 - 13:02piyasalar, kaçınılmaz olarak
çözdüğünden fazla sorun yaratıyor. -
13:02 - 13:03İklim değişimi,
-
13:03 - 13:052008'deki büyük ekonomik kriz
-
13:06 - 13:07akla gelen ilk örnekler.
-
13:08 - 13:11İkinci kural:
-
13:11 - 13:15Dahil etme, ekonomik büyümeyi doğurur.
-
13:16 - 13:21Dahil etmenin, varsa, ekonomik
büyüme zamanında karşılanabilecek -
13:21 - 13:24süslü bir lüks olduğu neoliberal düşünüş
-
13:24 - 13:26hem yanlış hem de tam ters.
-
13:27 - 13:30Ekonomi insan demektir.
-
13:31 - 13:33Piyasa ekonomisinde büyümeyi sağlayan şey
-
13:33 - 13:37çeşitli yollarla daha
çok insanı dahil etmektir. -
13:38 - 13:40Üçüncü prensip:
-
13:40 - 13:46İş birliğinin amacı, yalnızca
hissedarları zengin etmek değildir. -
13:46 - 13:50Günümüz ekonomik hayatının
en büyük sahtekarlığı, -
13:50 - 13:52iş birliğinin tek amacının
-
13:52 - 13:55ve yöneticilerin tek sorumluluğunun
-
13:55 - 13:59kendilerini ve hissedarları zengin etmek
olduğu neoliberal düşüncedir. -
14:00 - 14:04Yeni ekonomi modeli; işbirliğinin amacının
-
14:04 - 14:06müşteriler, işçiler,
-
14:06 - 14:09toplum ve hissedarlar beraber olarak
-
14:09 - 14:12tüm tarafların refahını
sağlamak olduğu konusunda -
14:12 - 14:14diretebilir ve diretmelidir.
-
14:16 - 14:18Kural dört:
-
14:18 - 14:20Açgözlülük iyi değildir.
-
14:23 - 14:26Doymak bilmemek
sizi bir kapitalist yapmaz, -
14:26 - 14:28sizi bir psikopat yapar.
-
14:28 - 14:31(Kahkaha)
-
14:31 - 14:35(Alkış)
-
14:35 - 14:40Bizimki gibi işbirliğine
bu denli bağımlı bir ekonomide -
14:40 - 14:44sosyopati, topluma
olduğu kadar işe de zararlı. -
14:45 - 14:47Beşinci ve son olarak,
-
14:48 - 14:51fizik kanunlarının aksine
-
14:52 - 14:55ekonomi kanunları bir seçimdir.
-
14:57 - 14:58Neoliberal ekonomik kuramı
-
14:58 - 15:03kendisini size değişmez,
doğal kural olarak pazarladı. -
15:03 - 15:07Oysa ki sosyal normları
ve kurulduğu hikayeler -
15:07 - 15:09sözdebilime dayanır.
-
15:10 - 15:13Eğer daha adil, daha refah
-
15:13 - 15:17ve daha sürdürülebilir bir ekonomiyi
gerçekten istiyorsak; -
15:17 - 15:20eğer işleyen demokrasiler
-
15:20 - 15:22ve sivil toplum istiyorsak
-
15:22 - 15:24yeni bir ekonomi modelimiz olmak zorunda.
-
15:25 - 15:27İyi haber ise şu:
-
15:27 - 15:29yeni bir ekonomi modeli istiyorsak
-
15:29 - 15:33yapmamız gereken tek şey
onu uygulamayı seçmek. -
15:33 - 15:34Teşekkürler.
-
15:34 - 15:39(Alkış)
-
15:52 - 15:55Moderatör: Nick, eminim bu soruyu
çok fazla duyuyorsundur. -
15:56 - 15:59Madem ekonomik sistemden
bu kadar rahatsızsın -
15:59 - 16:04neden paranı bir köşeye atıp
yüzde 99'luk kesime katılmıyorsun? -
16:04 - 16:07Nick Hanauer: Evet, hayır, yani, doğru.
-
16:07 - 16:08Bu çok duyuluyor. Bu çok duyuluyor.
-
16:09 - 16:12"Madem vergilerle bu kadar ilgilisin
neden daha fazla vermiyorsun, -
16:12 - 16:15madem maaşlarla bu kadar ilgilisin
neden daha fazla ödemiyorsun?" -
16:15 - 16:16Bunu yapabilirdim.
-
16:17 - 16:19Ama sorun şu ki
-
16:19 - 16:20bu ciddi bir fark yaratmıyor
-
16:20 - 16:25ve tam yüz bin kat daha etkili
bir strateji geliştirdim. -
16:25 - 16:26Moderatör: Pekala.
-
16:26 - 16:28NH: Paramı açıklamalar oluşturup,
-
16:28 - 16:30tüm zenginlerin vergi verip
-
16:30 - 16:34çalışanlara daha iyi ödemelerini
sağlayacak yasaların geçmesine harcamak. -
16:34 - 16:36(Alkış)
-
16:36 - 16:37Örneğin
-
16:37 - 16:41ayarladığımız 15 dolarlık asgari ücret
-
16:41 - 16:4330 milyon çalışanı etkiledi.
-
16:43 - 16:44Bu daha çok iş görüyor.
-
16:44 - 16:45Moderatör: Bu harika.
-
16:45 - 16:48Fikrini değiştirirsen sana alacak buluruz.
-
16:48 - 16:50NH: Tamamdır teşekkür ederim.
Moderatör: Çok teşekkürler.
- Title:
- Kapitalizmin kirli sırrı -- ve ileriye yeni bir yol
- Speaker:
- Nick Hanauer
- Description:
-
Artan eşitsizlik ve yükselen politik dengesizlik yıllarca süren kötü ekonomik kuramın doğrudan sonucudur, diyor girişimci Nick Hanauer. İleri görüşlü bir konuşmada ahlaken yıpratıcı olmakla birlikte bilimsel açıdan da yanlış olarak nitelediği "açgözlülük iyidir" felsefesinin detaylarına iniyor ve mütekabiliyet ile iş birliği esaslarına dayanan yeni bir ekonomi anlayışı öne sürüyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 17:03
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for The dirty secret of capitalism -- and a new way forward | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for The dirty secret of capitalism -- and a new way forward | ||
Adel Kuzulu accepted Turkish subtitles for The dirty secret of capitalism -- and a new way forward | ||
Adel Kuzulu edited Turkish subtitles for The dirty secret of capitalism -- and a new way forward | ||
Giray Başbuğ edited Turkish subtitles for The dirty secret of capitalism -- and a new way forward | ||
Giray Başbuğ edited Turkish subtitles for The dirty secret of capitalism -- and a new way forward | ||
Giray Başbuğ edited Turkish subtitles for The dirty secret of capitalism -- and a new way forward | ||
Giray Başbuğ edited Turkish subtitles for The dirty secret of capitalism -- and a new way forward |