Return to Video

Simon Berrow: Làm sao bạn có thể bảo vệ một con cá mập nếu bạn chẳng biết gì về nó?

  • 0:00 - 0:03
    Cá mập khổng lồ là sinh vật tuyệt vời. Trông chúng thật ấn tượng.
  • 0:03 - 0:05
    Chúng có chiều dài 10 mét khi trưởng thành.
  • 0:05 - 0:07
    Một vài con có thể to hơn.
  • 0:07 - 0:09
    Trọng lượng của chúng có thể lên tới 2 tấn.
  • 0:09 - 0:11
    Một số con có thể nặng đến 5 tấn.
  • 0:11 - 0:13
    Chúng là loài cá lớn thứ hai trên thế giới.
  • 0:13 - 0:16
    Ngoài ra, chúng là những động vật ăn sinh vật phù du hoàn toàn vô hại.
  • 0:16 - 0:18
    Và chúng được biết tới với khả năng
  • 0:18 - 0:21
    lọc 1 tỉ mét khối nước một giờ
  • 0:21 - 0:24
    và có thể ăn 30 kilogam động vật phù du mỗi ngày để sinh tồn.
  • 0:24 - 0:26
    Chúng là những sinh vật tuyệt vời.
  • 0:26 - 0:29
    Và ở Ailen, chúng tôi may mắn vì có rất nhiều cá mập khổng lồ
  • 0:29 - 0:31
    cũng như có nhiều cơ hội để hiểu về chúng.
  • 0:31 - 0:33
    Ngoài ra chúng cũng rất quan trọng đối với người dân sống gần bờ
  • 0:33 - 0:35
    trở lại hàng trăm năm trước,
  • 0:35 - 0:38
    đặc biệt ở Claddagh, Duff, Connemara, khu vực duyên hải phía tây Ailen
  • 0:38 - 0:40
    nơi mà những người nông dân đã từng giăng buồm ra khơi để kiếm kế sinh nhai
  • 0:40 - 0:42
    trên những chiếc thuyền đánh cá buồm nhỏ và không mái che của họ
  • 0:42 - 0:44
    thỉnh thoảng thì họ đánh bắt xa bờ, khi khác thì tới một nơi gọi là "Sunfish Bank"
  • 0:44 - 0:46
    cách đảo Achill khoảng 30 dặm về phía Tây,
  • 0:46 - 0:48
    họ tới đây để bắt cá mập khổng lồ.
  • 0:48 - 0:50
    Đây là một bản khắc mộc cũ từ những năm 1700, hay 1800 gì đó
  • 0:50 - 0:53
    Cá mập khổng lồ có ý nghĩa quan trọng đối với họ, vì trong gan của chúng có một lượng dầu rất lớn.
  • 0:53 - 0:55
    Gan loài cá mập này chiếm 1/3 tỉ trọng cơ thể nó, và chứa rất nhiều dầu .
  • 0:55 - 0:57
    Bạn có thể lấy được hàng ga-lông dầu từ gan chúng.
  • 0:57 - 0:59
    Loại dầu đó từng được chuyên dùng cho việc thắp sáng,
  • 0:59 - 1:01
    nhưng còn có công dụng làm liền vết thương và nhiều việc khác nữa.
  • 1:01 - 1:03
    Trên thực tế, vào năm 1742, đèn đường
  • 1:03 - 1:05
    ở hải cảng Galway, Dublin thành phố miền đông Ailen và Waterford, miền nam Ailen
  • 1:05 - 1:07
    được thắp sáng bằng dầu cá mặt trời.
  • 1:07 - 1:09
    Và "cá mặt trời" là một trong những tên gọi của cá mập khổng lồ.
  • 1:09 - 1:11
    Cá mập khổng lồ là loài vật đáng kinh ngạc.
  • 1:11 - 1:14
    Chúng đã ở đây từ rất lâu rồi, và đóng một vai trò hết sức quan trọng đối với cộng đồng dân cư sống gần bờ biển.
  • 1:14 - 1:17
    Chắc chắn rằng, nơi thuận lợi nhất trên thế giới cho việc đánh bắt loài cá khổng lồ này
  • 1:17 - 1:19
    là ở đảo Achill.
  • 1:19 - 1:21
    Đây là vịnh Keem phía trên đảo Achill.
  • 1:21 - 1:24
    Và lũ cá mập thường bơi vào vịnh này.
  • 1:24 - 1:27
    Và ngư dân đóng đáy lưới ở mũi,
  • 1:27 - 1:29
    dụ vào một chiếc lưới khác.
  • 1:29 - 1:32
    và con cá hoảng loạn, đâm vào lưới, lưới này sẽ trùm lên nó.
  • 1:32 - 1:34
    Nó thường bị ngạt thở và bị dìm chết.
  • 1:34 - 1:37
    Hay những lúc, họ bơi trên những chiếc thuyền nhỏ làm từ những cây liễu dai
  • 1:37 - 1:39
    và giết chúng bằng một cây giáo đâm xuyên vào cổ.
  • 1:39 - 1:42
    Và họ kéo những con cá mập này trở lại Purteen Harbor,
  • 1:42 - 1:44
    đun thịt chúng và sử dụng loại dầu này.
  • 1:44 - 1:47
    Ngoài ra họ dùng thịt cá làm phân bón
  • 1:47 - 1:51
    và sử dụng những cái vây của chúng.
  • 1:51 - 1:53
    Đây có thể là mối nguy hại lớn nhất đối với loài cá mập trên toàn thế giới --
  • 1:53 - 1:55
    Đó là việc lấy vây cá mập.
  • 1:55 - 1:57
    Chúng ta thường bị hoảng sợ vì những chiếc"hàm cá mập".
  • 1:57 - 1:59
    Có khoảng 5 hay 6 người đã bị giết chết
  • 1:59 - 2:01
    bởi cá mập hàng năm.
  • 2:01 - 2:04
    Trong thời gian gần đây, con số đó chỉ là một vài, tôi nói đúng chứ? Chính xác là một vài tuần đây thôi.
  • 2:04 - 2:07
    Chúng ta đã giết khoảng 100 triệu con cá mập mỗi năm.
  • 2:07 - 2:09
    Vì vậy tôi không hiểu sự cân bằng là như thế nào.
  • 2:09 - 2:12
    nhưng tôi nghĩ rằng, cá mập lo sợ chúng ta nhiều hơn so với những nỗi lo của chúng ta về chúng.
  • 2:12 - 2:14
    Đây là 1 tài liệu về nghề đánh bắt cá có đầy đủ dẫn chứng,
  • 2:14 - 2:16
    và bạn có thể thấy ở đây, nó đạt mức đỉnh vào những thập niên 50
  • 2:16 - 2:18
    khi mà chúng ta giết 1.500 con cá mập mỗi năm.
  • 2:18 - 2:21
    Và số lượng của chúng giảm một cách nhanh chóng - khi nghề cá bùng nổ và phá sản,
  • 2:21 - 2:24
    dẫn tới việc một số đàn cá bị mất hẳn
  • 2:24 - 2:26
    hay tỉ lệsinh sản thấp.
  • 2:26 - 2:28
    Và họ đã giết khoảng 12.000 con cá mập vào thời kỳ đó,
  • 2:28 - 2:31
    thật vậy bằng cách xâu chuỗi các địa danh Manila
  • 2:31 - 2:33
    ngoài khơi vịnh Keem
  • 2:33 - 2:35
    ở hoàn đảo Achill
  • 2:35 - 2:37
    Cá mập đã bị giết vào những giữa những năm 80,
  • 2:37 - 2:40
    đặc biệt là ở phía đông Dunmore của County Waterford.
  • 2:40 - 2:43
    Và khoảng 2.503.000 con cá mập đã bị giết tính đến 1985,
  • 2:43 - 2:45
    bởi rất nhiều các tàu đánh cá Nauy.
  • 2:45 - 2:48
    Màu đen, bạn không thể nhìn thấy nó một cách rõ ràng, nhưng đây là số lượng tàu săn bắt cá mập khổng lồ của người Nauy
  • 2:48 - 2:50
    và đường thẳng mầu đen ở hoa tiêu
  • 2:50 - 2:52
    biểu thị một tàu đánh bắt cá mập
  • 2:52 - 2:54
    thay cho tàu đánh bắt cá voi.
  • 2:54 - 2:57
    Tầm quan trọng của loài cá mập khổng lồ đối với cộng đồng dân cư sống gần bờ biển
  • 2:57 - 2:59
    được biết đến thông qua ngôn ngữ.
  • 2:59 - 3:01
    Tôi không rõ lắm về tiếng Ailen,
  • 3:01 - 3:04
    Nhưng ở Kerry chúng thường được gọi là "Ainmhide na seolta,"
  • 3:04 - 3:06
    quái vật với những chiếc buồm.
  • 3:06 - 3:09
    Và tên gọi khác "Liop an da lapa,"
  • 3:09 - 3:12
    Con thú to lớn với 2 chiếc vây.
  • 3:12 - 3:15
    "Liabhan mor", liên tưởng tới một loài động vật lớn
  • 3:15 - 3:17
    Hay cái tên mà tôi ưa thích, "Liabhan chor greine,"
  • 3:17 - 3:19
    Loài cá khổng lồ của mặt trời,
  • 3:19 - 3:21
    một cái tên đáng yêu và gợi hình.
  • 3:21 - 3:24
    Trên hòn đảo Tory, một nơi rất khác lạ, nơi mà được gọi là muldoons
  • 3:24 - 3:26
    và dường như không ai biết tại sao.
  • 3:26 - 3:28
    Hi vọng sẽ không có ai từ Tory tới đây; một nơi thật đẹp, thật đáng yêu.
  • 3:28 - 3:31
    Nhưng thông thường thì tất cả đều ở xung quanh hòn đảo,
  • 3:31 - 3:33
    chúng được biết đến là loài cá mặt trời.
  • 3:33 - 3:36
    Cái tên này thể hiện thói quen ngoi lên mặt nước của chúng khi mặt trời xuống bóng.
  • 3:36 - 3:39
    Có một mối quan ngại lớn rằng số lượng loài cá mập khổng lồ đang ngày càng suy giảm
  • 3:39 - 3:41
    trên khắp thế giới.
  • 3:41 - 3:43
    Một vài người nghĩ rằng đó không phải là sự suy giảm số lượng.
  • 3:43 - 3:45
    Điều này có thể là do sự thay đổi trong phân bổ các sinh vật phù du.
  • 3:45 - 3:47
    Và người ta cho rằng cá mập khổng lồ đóng vai trò
  • 3:47 - 3:49
    như một nhân tố biều thị chính xác sự thay đổi khí hậu,
  • 3:49 - 3:51
    bởi vì về cơ bản với chiếc mồm mở rộng của mình,
  • 3:51 - 3:53
    chúng sẽ ăn tất cả các loài sinh vật phù du bơi xung quanh .
  • 3:53 - 3:56
    Cá mập khổng lồ được liệt vào danh sách các loài động vật cần được bảo vệ của IUCN.
  • 3:56 - 3:59
    Có những phong trào ở Châu Âu bảo vệ chúng khỏi sự đánh bắt.
  • 3:59 - 4:02
    Hiện tại có luật cấm đánh bắt chúng, thậm chí không được đưa chúng vào bờ
  • 4:02 - 4:04
    và thậm chí luật còn được áp dụng đối với những trường hợp cá mập khổng lồ vô tình mắc lưới.
  • 4:04 - 4:06
    Loài cá mập này không được bảo vệ ở Ailen.
  • 4:06 - 4:08
    Thực tế rằng, không hề có luật lệ nào nói về việc bảo vệ nó ở Ailen,
  • 4:08 - 4:10
    mặc cho những nỗ lực bảo vệ loài cá mập này
  • 4:10 - 4:13
    và bảo vệ khu vực sinh sống lâu nay của chúng.
  • 4:14 - 4:16
    Chúng ta biết rất ít về chúng.
  • 4:16 - 4:18
    và hầu hết những gì ta biết về chúng
  • 4:18 - 4:20
    chỉ dựa trên những thói quen của chúng khi chúng nổi lên mặt nước.
  • 4:20 - 4:22
    Và chúng ta cố gắng đoán xem chúng đang làm gì
  • 4:22 - 4:24
    qua những hành vi của chúng trên mặt nước.
  • 4:24 - 4:27
    Tôi cũng chỉ mới hiểu ra vấn đề tại một cuộc hội thảo được tổ chức trên hòn đảo nhỏ Man, năm vừa rồi,
  • 4:27 - 4:30
    hiếm khi sống ở nơi nào
  • 4:30 - 4:33
    nơi mà cá mập thường
  • 4:33 - 4:35
    ngoi lên mặt nước để "tắm nắng".
  • 4:35 - 4:37
    Và đây là một cơ hội lý tưởng trong quá trình nghiên cứu khoa học
  • 4:37 - 4:39
    được nhìn và trải nghiệm về loài cá mập khổng lồ,
  • 4:39 - 4:41
    chúng là những sinh vật kỳ diệu.
  • 4:41 - 4:44
    chúng mang đến cho ta cơ hội tuyệt vời để tiếp cận và nghiên cứu chúng
  • 4:44 - 4:47
    Vì vậy đó là những điều chúng tôi đã thực hiện vài năm qua -- nhưng năm năm ngoái là một năm quan trọng --
  • 4:47 - 4:50
    là năm chúng tôi thực hiện việc đánh dấu những con cá mập
  • 4:50 - 4:52
    vì vậy chúng tôi cố gắng tìm ra những ý tưởng mới
  • 4:52 - 4:54
    về sự chính xác trong cách nhìn và sự di chuyển hay những thứ đại loại như vậy.
  • 4:54 - 4:56
    Và chúng tôi tập trung chủ yếu
  • 4:56 - 4:58
    ở phía bắc Donegal và phía tay Kerry -
  • 4:58 - 5:01
    hai khu vực chúng tôi tập trung quan sát.
  • 5:01 - 5:03
    Chúng tôi đánh dấu chúng rất đơn giản, không phải sử dụng công nghệ cao,
  • 5:03 - 5:05
    chỉ với một cái sào lớn và dài.
  • 5:05 - 5:07
    Đây là một chiếc cần câu cá
  • 5:07 - 5:09
    với chiếc gắn thẻ để đánh dấu ở đầu.
  • 5:09 - 5:12
    Lên thuyền và gắn thẻ đánh dấu vào cá mập.
  • 5:12 - 5:14
    Chúng tôi đã làm việc hiệu quả.
  • 5:14 - 5:16
    chúng tôi đã đánh dấu được 105 con cá mập vào mùa hè vừa qua
  • 5:16 - 5:18
    Chúng tôi đã thực hiện được 1/3 công việc trong 3 ngày
  • 5:18 - 5:20
    ngoài khơi Inishowen Peninsula.
  • 5:20 - 5:23
    Một nửa thử thách đã trải qua, ở đúng địa điểm và đúng thời gian.
  • 5:23 - 5:25
    Nhưng đây là một thủ thuật rất dễ và đơn giản.
  • 5:25 - 5:27
    Tôi sẽ chỉ cho bạn biết trông chúng như thế nào.
  • 5:27 - 5:29
    Chúng tôi dùng một camera quan sát trên thuyền
  • 5:29 - 5:31
    và quay phim lũ cá mập.
  • 5:31 - 5:33
    Một trong những việc chúng tôi làm là tìm và phân loại giới tính của những con cá mập.
  • 5:33 - 5:36
    Ngoài ra chúng tôi còn sử dụng 2 máy phát tín hiệu vệ tinh và các thiết bị công nghệ cao khác.
  • 5:36 - 5:38
    Các thiết bị này là các thiết bị lưu trữ.
  • 5:38 - 5:40
    Công việc mà chúng thực hiện là lưu trữ dữ liệu.
  • 5:40 - 5:42
    Một máy phát tín hiệu vệ tinh chỉ hoạt động trong môi trường nước trong
  • 5:42 - 5:44
    và có thể gửi tín hiệu lên vệ tinh.
  • 5:44 - 5:47
    và dĩ nhiên, cá mập, loài cá ít khi ngoi lên mặt nước.
  • 5:47 - 5:50
    Vì vậy việc xác định vị trí của loài cá mập này
  • 5:50 - 5:53
    phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố thời gian và sự di chuyển của mặt trời,
  • 5:53 - 5:55
    thêm vào đó là nhiệt độ của nước và độ sâu mà cá đang bơi.
  • 5:55 - 5:58
    Bạn phải kiên nhẫn để tìm lại hướng đi.
  • 5:58 - 6:01
    Việc nhận diện một con cá mập là khi bạn tháo thiết bị phát sóng sau một thời gian nhất định,
  • 6:01 - 6:03
    trong trường hợp này là 8 tháng,
  • 6:03 - 6:07
    và sự thật là đến một ngày thiết bị này bung ra, trôi lững lờ và nói lời chào tới vệ tinh
  • 6:07 - 6:10
    và gửi, không phải tất cả nhưng vừa đủ dữ liệu cho chúng ta sử dụng.
  • 6:10 - 6:12
    Và đây là cách duy nhất để tìm hiểu
  • 6:12 - 6:15
    hành vi và sự dịch chuyển của chúng dưới nước.
  • 6:15 - 6:18
    Và đây là 2 bản đồ chúng tôi đã thực hiện.
  • 6:18 - 6:21
    Trên đó, bạn có thể thấy chúng tôi đã đánh dấu 2 lần ngoài khơi Kerry.
  • 6:21 - 6:24
    Và về cơ bản cá mập khổng lồ dành phần lớn thời gian trong năm - 8 tháng cuối năm ở vùng biển Ailen.
  • 6:24 - 6:26
    Vào ngày giáng sinh, nó còn đang quanh quẩn ở khu vực thềm lục địa.
  • 6:26 - 6:28
    Và đây là một bức ảnh vệ tinh mà chúng tôi chưa phân tích
  • 6:28 - 6:30
    với nhiệt độ của nước biển trên bề mặt và độ sâu,
  • 6:30 - 6:32
    nhưng một lần nữa, con cá mập thứ 2 dường dư thích thú dành hết thời gian của mình
  • 6:32 - 6:34
    bơi trong và xung quanh vùng nước Ailen.
  • 6:34 - 6:36
    Năm ngoái, các đồng nghiệp của tôi ở đảo Man
  • 6:36 - 6:38
    đã đánh dấu một con cá mập
  • 6:38 - 6:41
    con cá này tới đảo Man trên đường tới Nova Scotia trong khoảng 90 ngày.
  • 6:41 - 6:44
    Đoạn đường này dài đến 9.500 kilomet. Chúng tôi chưa bao giờ nghĩ điều đó có thể xảy ra.
  • 6:44 - 6:46
    Đồng nghiệp khác ở các bang
  • 6:46 - 6:49
    đã đánh dấu khoảng 20 con cá mập ngoài khơi bang Massachusetts, và những đánh dấu đó không thực sự hiệu quả.
  • 6:49 - 6:51
    Tất cả những gì anh ấy biết là nơi anh ấy đã đánh dấu chúng
  • 6:51 - 6:53
    và anh ấy biết nơi chúng bị chết.
  • 6:53 - 6:55
    Và thiết bị của anh ấy bị bung ra ở vùng biển Caribbean
  • 6:55 - 6:57
    và thậm chí cả ở Brazil.
  • 6:57 - 6:59
    Và chúng tôi tưởng rằng cá mập khổng lồ là loài động vật ôn đới
  • 6:59 - 7:01
    và chỉ sinh sống trên cùng vĩ độ với chúng ta.
  • 7:01 - 7:04
    Nhưng sự thật, chúng cũng đang bơi ngang qua xích đạo.
  • 7:04 - 7:06
    Và rất đơn giản như vậy,
  • 7:06 - 7:08
    chúng ta đang cố gắng khám phá loài cá mập khổng lồ.
  • 7:08 - 7:11
    Tôi nghĩ có một điều
  • 7:11 - 7:13
    hết sức ngạc nghiên và kỳ lạ
  • 7:13 - 7:16
    đó là tính đa dạng trong bộ gen của cá mập rất thấp.
  • 7:16 - 7:19
    Tôi không phải là một nhà nghiên cứu về gen, vì vậy tôi sẽ không ra vẻ am hiểu về gen.
  • 7:19 - 7:22
    Và điều là lý do tại sao chúng ta cần môt sự hợp tác toàn diện.
  • 7:22 - 7:24
    Nhưng ngược lại, tôi là một người nghiên cứu chuyên môn,
  • 7:24 - 7:26
    Tôi cảm thấy hoang mang nếu tôi dành hàng giờ
  • 7:26 - 7:29
    trong phòng thí nghiệm, khoác lên mình chiếc áo khoác trắng -- khiến tôi quên hết tất cả
  • 7:29 - 7:32
    Vì vậy chúng tôi cần cộng tác với những nhà nghiên cứu gen, họ am hiểu về lĩnh vực này.
  • 7:32 - 7:34
    Khi họ nhìn vào bộ gen của loài cá mập khổng lồ,
  • 7:34 - 7:37
    Họ phát hiện ra rằng sự khác biệt này nhỏ đến kinh ngạc.
  • 7:37 - 7:39
    Nếu bạn nhìn vào dòng đầu tiên,
  • 7:39 - 7:42
    bạn có thể nhận ra rằng sự các loài cá mập có bộ gen khá giống nhau.
  • 7:42 - 7:44
    Tôi nghĩ rằng điều này về cơ bản có nghĩa chúng đều là cá mập
  • 7:44 - 7:46
    Và chúng có chung tổ tiên.
  • 7:46 - 7:49
    Nếu bạn nhìn vào sự đa dạng của cấu trúc nu-cle-o-tit,
  • 7:49 - 7:52
    được tổ hợp từ nhiều gen hơn, đó là do được thừa hưởng từ bố mẹ của chúng,
  • 7:52 - 7:55
    bạn có thể thấy rằng cá mập khổng lồ, nếu bạn nhìn vào nghiên cứu thứ nhất,
  • 7:55 - 7:57
    là một trật tự của một sắp xếp ít khác biệt lớn
  • 7:57 - 7:59
    hơn là những loài cá mập khác.
  • 7:59 - 8:01
    Và bạn có thể thấy rằng công việc này đã được thực hiện vào năm 2006
  • 8:01 - 8:04
    Trước đó, chúng ta không hề hiểu về sự đa dạng gen của loài cá mập khổng lồ.
  • 8:04 - 8:07
    Chúng ta không hề biết, làm thế nào để phân biệt chúng so với những con cá mập khác
  • 8:07 - 8:09
    Có nhận diện được chúng không?
  • 8:09 - 8:11
    Và dĩ nhiên, điều đó rất quan trọng nếu bạn muốn tìm hiểu
  • 8:11 - 8:13
    số lượng và tình trạng của loài động vật này.
  • 8:14 - 8:16
    Và Les Noble ở Aberdeen
  • 8:16 - 8:18
    đã cố gắng khám phá những điều khó tin nhất.
  • 8:18 - 8:21
    Vì vậy anh ấy đã thực hiện các nghiên cứu khác
  • 8:21 - 8:24
    sử dụng các vi vệ tinh,
  • 8:24 - 8:27
    đắc hơn nhiều nhưng lại rất nhanh chóng
  • 8:27 - 8:30
    và, điều này đã làm cho anh ấy ngạc nhiên bởi cnhững thiết bị này cho kết quả gần như giông hệt nhau
  • 8:30 - 8:32
    Nghĩa là
  • 8:32 - 8:35
    những con cá mập kia, vì lý do nào đó, chúng có những sự khác biệt rất nhỏ
  • 8:35 - 8:37
    Và người ta suy luận rằng đó là một nút cổ chai, nút cổ chai trong cấu trúc gen
  • 8:37 - 8:39
    được cho là có từ 12.000 năm trước,
  • 8:39 - 8:42
    và điều này dẫn đến tính đa dạng thấp.
  • 8:42 - 8:44
    Và chưa hết, nếu bạn nhìn vào những con cá mập voi,
  • 8:44 - 8:47
    cũng là một loài cá mập lớn ăn phù du,
  • 8:47 - 8:49
    nhưng chúng có tính đa dạng hơn nhiều
  • 8:49 - 8:51
    tuy nhiên nó không hẳn đã rõ ràng tất cả.
  • 8:51 - 8:53
    Họ khám phá ra rằng không có sự khác biệt nào về cấu trúc gen
  • 8:53 - 8:56
    giữa bất cứ loài cá mập khổng lồ đại dương trên thế giới.
  • 8:56 - 8:58
    Vì vậy, thậm chí đối với loài cá mập khổng lồ sinh sống trên khắp các vùng biển của thế giới này,
  • 8:58 - 9:00
    bạn bạn cũng khó có thể tìm ra được sự khác biệt về mặt di truyền
  • 9:00 - 9:03
    dù chúng ở những nơi khác nhau như Thái Bình Dương, Ailen, hay Nam Mỹ.
  • 9:03 - 9:05
    Về cơ bản chúng giống nhau.
  • 9:05 - 9:08
    Nhưng một lần nữa, điều này lại khiến chúng ta phải ngạc nhiên. Bạn sẽ không ngờ được.
  • 9:08 - 9:10
    Tôi không hiểu. Tôi không lgiả vờ hiểu rõ về điều này.
  • 9:10 - 9:12
    Cũng có thể do tôi nghi ngờ các ngà di truyền học cũng không hiều gì về nó
  • 9:12 - 9:14
    nhưng họ đưa ra được các con số.
  • 9:14 - 9:16
    Và thậm chí, bạn có thể ước tính số lượng loài cá này.
  • 9:16 - 9:18
    dựa vào sự khác biệt của bộ gen.
  • 9:18 - 9:21
    Rus Hoelzel đã có kết quả khá chính xác về số lượng loài này
  • 9:21 - 9:23
    khoảng 8.200 con.
  • 9:23 - 9:25
    Số lượng như vậy.
  • 9:25 - 9:27
    8.000 con cá mập trên thế giới.
  • 9:27 - 9:29
    Chắc bạn đang nghĩ, " Thật buồn cười. Không đời nào."
  • 9:29 - 9:31
    Vì thế Les thực hiện một cuộc nghiên cứu tỉ mỉ hơn
  • 9:31 - 9:33
    và ông ấy đã ước tính, số lượng của chúng vượt qua con số 9.000.
  • 9:33 - 9:36
    Và sử dụng máy phát tín hiệu vi vệ tinh khác nhau để thu thập được nhiều kết quả.
  • 9:36 - 9:39
    Nhưng tính toán sau tất cả nghiên cứu này chỉ ra
  • 9:39 - 9:41
    số lượng của chúng chỉ khoảng 5.000,
  • 9:41 - 9:43
    Cá nhân tôi hoàn toàn không tin vào kết quả này,
  • 9:43 - 9:45
    nhưng tôi là người hay hoài nghi.
  • 9:45 - 9:47
    Nhưng thậm chí nếu bảo bạn đưa ra vài con số,
  • 9:47 - 9:50
    Có thể bạn nói rằng số lượng của chúng cỡ khoảng 20,000 cá thể.
  • 9:50 - 9:52
    Bạn có nhớ bao nhiêu con cá mập kia đã bị giết ở ngoài khơi Achill
  • 9:52 - 9:55
    trong những thập niên 50 và 70 ko?
  • 9:55 - 9:57
    Nó phản ánh sự thật rằng
  • 9:57 - 10:00
    loài động vật này có nguy cơ bị tuyệt chủng
  • 10:00 - 10:02
    bởi vì số lượng của chúng quá ít.
  • 10:02 - 10:05
    Trên thực tế, trong số 20,000 con cá mập khổng lồ, ước tính có khoảng 8000 con cá cái.
  • 10:05 - 10:08
    Chỉ có khoảng 8.000 con cá mập khổng lồ cái trên thế giới thôi ư?
  • 10:08 - 10:10
    Tôi không biết. Tôi không tin vào điều này.
  • 10:10 - 10:12
    Vấn đề
  • 10:12 - 10:14
    là có phải họ bị thúc ép phải lấy nhiều vật mẫu
  • 10:14 - 10:16
    Họ không có đủ các vật mẫu.
  • 10:16 - 10:18
    để nghiên cứu về gen
  • 10:18 - 10:20
    một cách đầy đủ chi tiết.
  • 10:20 - 10:23
    Bạn nhận mẫu thử từ đâu
  • 10:23 - 10:25
    cho việc phân tích gen của mình?
  • 10:25 - 10:27
    Hiển nhiên là từ xác những con cá mập bị chết,
  • 10:27 - 10:29
    Những xác con cá mập bị chết bị phân hủy.
  • 10:29 - 10:32
    Chúng tôi có thể thu thập được 2 hay 3 con cá mập bị chết ở Ailen mỗi năm,
  • 10:32 - 10:34
    nếu chúng ta may mắn.
  • 10:34 - 10:36
    Mẫu thử khác có thể lấy được từ việc đánh bắt chúng.
  • 10:36 - 10:39
    Chúng ta có thể đánh bắt một vài con trên bề mặt của lưới đánh cá.
  • 10:39 - 10:42
    Bây giờ thì điều này bị cấm, và đó là tin tốt cho chúng.
  • 10:42 - 10:44
    Một vài con bị bắt trong lưới rà, lưới vét.
  • 10:44 - 10:47
    Đây là một con cá mập bị đánh bắt ở Howth, ngay trước giáng sinh,
  • 10:47 - 10:50
    Điều này là bất hợp pháp, bởi vì bạn không được phép làm điều này theo luật của Liên Đoàn Châu Âu,
  • 10:50 - 10:53
    và con cá này đã được bán với giá 8 euro mỗi kg thịt.
  • 10:53 - 10:56
    Họ thậm chí còn đăng cả công thức làm món ăn lên tường, cho đến khi họ được thông báo rằng, việc làm này là bất hợp pháp.
  • 10:56 - 10:59
    Và họ đã đồng ý làm theo.
  • 10:59 - 11:01
    Nếu bạn quan sát tất cả những nghiên cứu mà tôi đã cho các bạn xem.
  • 11:01 - 11:04
    tổng số lượng vật mẫu trên toàn thế giới
  • 11:04 - 11:06
    là 86 tính đến thời điểm hiện tại.
  • 11:06 - 11:08
    Và nó là một công việc quan trọng,
  • 11:08 - 11:10
    họ có thể hỏi những câu hỏi rất thú vị,
  • 11:10 - 11:12
    và nói cho chúng ta biết số lượng của chúng
  • 11:12 - 11:15
    số lượng nhận diện được cũng như cấu trúc quần thể loài,
  • 11:15 - 11:18
    nhưng họ bị giới hạn năng lực nghiên cứu bởi vì thiếu các vật mẫu.
  • 11:18 - 11:20
    Hiện nay khi chúng tôi đánh dấu những con cá mập,
  • 11:20 - 11:23
    vấn đề là làm thế nào có thể đánh dấu được chúng ở vị trí phía trước xương sường -- phải thực hiện rất nhanh --
  • 11:23 - 11:25
    vì đôi khi những con cá mập này sẽ chống cự.
  • 11:25 - 11:28
    có lần chúng tôi bơi ngược về Malin Head phía trên Donegal,
  • 11:28 - 11:31
    con cá mập sẽ quẫy mạnh vào mạn sườn của tầu bằng cái đuôi của nó,
  • 11:31 - 11:34
    hơn nữa, tôi nghĩ, tôi thực sự hoảng hốt khi chiếc thuyền tới gần nó,
  • 11:34 - 11:36
    hơn là việc bắn tên đánh dấu nó.
  • 11:36 - 11:39
    Và cuối cùng mọi chuyện cũng ổn. Chúng tôi ướt đẫm. Nhưng may là không có chuyện gì xảy ra.
  • 11:39 - 11:41
    và sau đó tôi và Emmett
  • 11:41 - 11:43
    quay trở lại Malin Head, ở bến tàu,
  • 11:43 - 11:46
    Tôi nhận ra một vài chất lỏng trơn, đặc và đen trước tàu.
  • 11:46 - 11:48
    Và tôi nhớ -- tôi đã từng dành rất nhiều thời gian trên những con tàu đánh cá
  • 11:48 - 11:50
    Tôi nhớ các ngư dân khẳng định với tôi rằng
  • 11:50 - 11:52
    khi một con cá mập khổng lồ bị mắc lưới
  • 11:52 - 11:54
    nó thường thải chất lỏng này.
  • 11:54 - 11:56
    Và tôi nghĩ chất lỏng kia chắc chắc của một con cá mập nào đó.
  • 11:56 - 11:58
    Hiện tại chúng tôi có một mối quan tâm
  • 11:58 - 12:00
    trong việc thu thập các mẩu mô để nghiên cứu về gen
  • 12:00 - 12:02
    bởi vì chúng tôi nghĩ những mẫu này rất quý giá.
  • 12:02 - 12:04
    Và chúng tôi sử dụng các phương pháp truyền thống --
  • 12:04 - 12:06
    Tôi có một cây súng bắn tên, bạn có thể nhìn thấy nó trên tay tôi đây,
  • 12:06 - 12:09
    cái này được chúng tôi sử dụng để lấy các mẫu vật của cá voi cũng như cá heo cho việc nghiên cứu về gen.
  • 12:09 - 12:11
    Và tôi đã thử, tôi dùng rất nhiều thủ thuật.
  • 12:11 - 12:13
    nhưng vô ích, nó chỉ làm gẫy mũi tên của tôi
  • 12:13 - 12:15
    vì da cá mập rất cứng.
  • 12:15 - 12:17
    Không có cách nào để lấy được mẫu vật từ chúng.
  • 12:17 - 12:20
    Việc đó không hiệu quả.
  • 12:20 - 12:23
    Và khi tôi nhìn thấy chất lỏng màu đen trên mũi tàu,
  • 12:23 - 12:26
    Tôi nghĩ, "Sao không sử dụng cái được ban tặng trên thế giới này ..."
  • 12:26 - 12:28
    Và tôi đã nạo lấy chúng.
  • 12:28 - 12:31
    Tôi chỉ có rất ít lọ chứa cồn để gửi tới các nhà phân tích gen.
  • 12:31 - 12:33
    Tôi đã lấy những chất lỏng đó và gửi tới Aberdeen.
  • 12:33 - 12:35
    Tôi nói "Anh thử xem"
  • 12:35 - 12:37
    Và họ nghiên cứu chúng trong hàng tháng.
  • 12:37 - 12:39
    Chúng tôi chỉ có duy nhất một cuộc hội thảo ở Man.
  • 12:39 - 12:41
    Nhưng tôi vẫn liên lạc bằng email
  • 12:41 - 12:43
    "Anh đã xem qua chất lỏng tôi gửi cho anh chưa?"
  • 12:43 - 12:45
    Và anh ấy nói, "vâng, vâng, từ từ, bình tĩnh, ngay đây."
  • 12:45 - 12:47
    Dù sao đi chăng nữa anh ấy nghĩ anh ấy nên thực hiện việc kiểm tra mẫu thử,
  • 12:47 - 12:49
    bởi vì tôi chưa từng gặp anh ấy
  • 12:49 - 12:51
    và anh ấy có thể mất mặt nếu anh ấy không nghiên cứu mẫu tôi đã gửi cho anh ấy.
  • 12:51 - 12:54
    và anh ấy đã sửng sốt khi phát hiện ra ADN trong chất lỏng.
  • 12:54 - 12:56
    Họ đã phóng đại và kiểm tra nó
  • 12:56 - 12:58
    và họ tìm ra, vâng, đó chính là ADN của cá mập khổng lồ,
  • 12:58 - 13:01
    được lấy từ chất lỏng đó.
  • 13:01 - 13:03
    Anh ấy đã rất mừng.
  • 13:03 - 13:06
    Chất lỏng này được đặt tên là chất lỏng cá mập của Simon
  • 13:06 - 13:09
    Tôi nghĩ "Này, anh biết không, tôi có thể nghiên cứu dựa vào kết quả này đấy."
  • 13:09 - 13:11
    chúng tôi thống nhất tiến hành công việc
  • 13:11 - 13:13
    và thu thập thêm chất lỏng.
  • 13:13 - 13:17
    được sử dụng 3.500 đô cho máy phát tín hiệu vệ tinh,
  • 13:19 - 13:22
    tôi nghĩ tôi nên đầu tư 7.95 USD - giá của mỗi máy phát --
  • 13:22 - 13:25
    cho kho phần cứng của mình ở Kilrush
  • 13:25 - 13:27
    đối với công việc lau chùi bằng tay
  • 13:27 - 13:30
    và thậm chí phải trả ít tiền hơn cho người lau chùi lò thí nghiệm.
  • 13:30 - 13:33
    việc lau chùi phòng thí nghiệm
  • 13:33 - 13:35
    là hết sức cần thiết
  • 13:35 - 13:38
    tôi có một cơ hội
  • 13:38 - 13:40
    để tóm một vài con cá mập.
  • 13:40 - 13:42
    Đang bước sang tháng 8,
  • 13:42 - 13:44
    thông thường thì cá mập hoạt động mạnh nhất vào tháng 7.
  • 13:44 - 13:46
    và hiếm khi bạn nhìn thấy chúng vào lúc này.
  • 13:46 - 13:49
    Bạn cũng hiếm khi có thể đến đúng chỗ để tìm ra những con cá mập vào tháng 8 .
  • 13:49 - 13:51
    Chúng tôi đã rất thất vọng.
  • 13:51 - 13:54
    Chúng tôi đã vội vã tới Blasket ngay sau khi chúng tôi nhận được thông tin chúng đang ở đó
  • 13:54 - 13:56
    và quyết tâm tìm ra chúng.
  • 13:56 - 13:58
    chỉ với việc chạm tay lên con cá mập
  • 13:58 - 14:00
    khi nó đang bơi phía dưới con thuyền --
  • 14:00 - 14:02
    bạn thấy rằng, đây là một con cá mập đang bởi ở dưới thuyền --
  • 14:02 - 14:04
    chúng tôi xoay sở để lấy mẫu chất lỏng.
  • 14:04 - 14:06
    và nó đây rồi!.
  • 14:06 - 14:09
    Nhìn xem, chất lỏng màu đen này đáng yêu phải không :)
  • 14:09 - 14:12
    và trong vòng nửa giờ đồng hồ,
  • 14:12 - 14:15
    chúng tôi đã thu thập được 5 mẫu thừ 5 con cá mập khác nhau,
  • 14:15 - 14:18
    được lấy mẫu sử dụng hệ thống mẫu thử cá mập của Simon.
  • 14:18 - 14:20
    (Cười)
  • 14:20 - 14:25
    (Vỗ tay)
  • 14:25 - 14:28
    Tôi đã nghiên cứu về cá voi và cá heo ở Ailen trong suốt 20 năm qua,
  • 14:28 - 14:30
    và chúng gây cho tôi ít nhiều ấn tượng.
  • 14:30 - 14:32
    Bạn có thể có cơ hội thấy cá voi lưng gù dài cả chục mét
  • 14:32 - 14:34
    chúng tôi đã ở ngoài khơi Wexford trong 1 hay 2 tháng.
  • 14:34 - 14:37
    Bạn luôn nghĩ rằng mình có quyền tạm quên đi thế giới
  • 14:37 - 14:39
    Và tôi đang nghĩ về những cú nhảy lên khỏi mặt nước của cá voi lưng gù
  • 14:39 - 14:41
    và cá heo.
  • 14:41 - 14:43
    Nhưng này, mỗi khi những điều này diễn ra trước mắt bạn
  • 14:43 - 14:45
    và bạn cũng chỉ có cơ hội được quan sát khi chúng tới gần.
  • 14:45 - 14:47
    và đây có thể là một tài sản lớn --
  • 14:47 - 14:49
    Chất lỏng cá mập của Simon.
  • 14:49 - 14:51
    Năm nay, chúng tôi đã có tiền
  • 14:51 - 14:54
    để tiến hành vào việc thu thập nhiều hơn các mẫu thí nghiệm.
  • 14:54 - 14:56
    Và một điều có vẻ rất hữu dụng
  • 14:56 - 14:59
    là chúng tôi sử dụng một chiếc máy quay phim - đây là đồng nghiệp của tôi với chiếc máy quay phim
  • 14:59 - 15:01
    chúng tôi có thể nhìn xuống phía dưới con cá mập.
  • 15:01 - 15:04
    Bạn có thể nhận ra, trên mình những con cá đực có những mấu bám
  • 15:04 - 15:07
    đung đưa phía sau những con cá mập.
  • 15:07 - 15:09
    Vì vậy bạn có thể dễ dàng đoán biết được giới tính của chúng.
  • 15:09 - 15:11
    Và chúng ta có thể đoán được giới tính của cá mập
  • 15:11 - 15:13
    trước khi chúng tôi lấy mẫu nó,
  • 15:13 - 15:16
    chúng tôi có thể nói với những nhà phân tích gen là mẫu thí nghiệm được lấy từ con đực hay con cái.
  • 15:16 - 15:18
    Bởi vì hiện nay, xét về việc nghiên cứu gen mà nói
  • 15:18 - 15:20
    thì không có sự khác biệt về gen giữa con đực và con cái,
  • 15:20 - 15:22
    thông tin này đã làm tôi vô cùng ngạc nhiên,
  • 15:22 - 15:25
    bởi vì họ không hề có cơ sở để
  • 15:25 - 15:27
    có thể xác định giới tính của một con cá mập
  • 15:27 - 15:29
    đây là một điều quan trọng
  • 15:29 - 15:32
    để đưa ra luật áp dụng trong thương mại
  • 15:32 - 15:36
    về cá mập khổng lồ và các loài khác trong quần thể của chúng,
  • 15:36 - 15:38
    bởi vì buôn bán cá mập là bất hợp pháp.
  • 15:38 - 15:40
    chúng bị bắt và bầy bán trên thị trường
  • 15:40 - 15:42
    Vì thế, là một nhà sinh vật học,
  • 15:42 - 15:44
    bạn chỉ muốn có cơ hội để được khám phá chúng.
  • 15:44 - 15:46
    Bạn muốn khám phá bằng tất cả khả năng của mình.
  • 15:46 - 15:49
    Tóm lại, chúng thường rất im lặng. Chúng thường thay đổi tính cách theo mùa.
  • 15:49 - 15:52
    Bạn chỉ muốn tìm hiểu về chúng nhiều nhất và sơm nhất
  • 15:52 - 15:54
    Nhưng điều này không phải lập dị
  • 15:54 - 15:57
    rằng bạn thường quan tâm tới các mẫu vật
  • 15:57 - 16:00
    và tạo cơ hội cho các ngành khác, chẳng hạn nhưng các nhà di truyền học,
  • 16:00 - 16:03
    những người có thể tìm ra rất nhiều thông tin từ những mẫu vật đó.
  • 16:03 - 16:05
    như tôi đã nói,
  • 16:05 - 16:08
    những thứ này đến với bạn theo một cách kỳ lạ. Hãy nghiên cứu chúng khi bạn có thể.
  • 16:08 - 16:10
    Tôi sẽ xem nó như là một tài sản khoa học của mình.
  • 16:10 - 16:13
    Hi vọng rằng, tôi có thể tìm ra thứ gì đó gây ấn tượng sâu sắc và lãng mạn trước khi tôi chết.
  • 16:13 - 16:16
    Nhưng đây là thời điểm để thực hiện, cảm ơn vì điều đó.
  • 16:16 - 16:18
    Và hãy quan tâm tới lũ cá mập.
  • 16:18 - 16:21
    Nếu bạn quan tâm nhiều hơn, chúng ta sẽ thiết lập ngay một website về cá mập khổng lồ
  • 16:21 - 16:24
    cảm ơn, cảm ơn các bạn vì đã lắng nghe.
  • 16:24 - 16:26
    (Vỗ tay)
Title:
Simon Berrow: Làm sao bạn có thể bảo vệ một con cá mập nếu bạn chẳng biết gì về nó?
Speaker:
Simon Berrow
Description:

Chúng là loài cá lớn thứ hai trên thế giới, chúng hầu như đã tuyệt chủng, và chúng ta hầu như không hề biết về chúng. Tại TEDxDublin, Simon Berrow miêu tả về loài cá mập khổng lồ tuyệt vời ("Loài cá khổng lồ của mặt trời" theo tên gọi của người Ailen), và bằng kỹ thuật đặc biệt, đơn giản, anh ấy đang học cách để bảo vệ chúng.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
16:26
hai nguyen added a translation

Vietnamese subtitles

Revisions