Simon Berrow: Hakkında hiçbir şey bilmediğiniz bir köpekbalığını nasıl koruyabilirsiniz?
-
0:00 - 0:03Büyük camgözler, hayranlık uyandıran canlılar. Tek kelimeyle muhteşemler.
-
0:03 - 0:05Boyları 10 metreye ulaşıyor.
-
0:05 - 0:07Daha büyük olduğunu söyleyenler bile var.
-
0:07 - 0:09Ağırlıkları iki tona yaklaşıyor.
-
0:09 - 0:11Beş tona ulaştığını söyleyenler bile var.
-
0:11 - 0:13Dünyanın ikinci büyük balığı.
-
0:13 - 0:16Ama planktonla beslenen zararsız hayvanlar.
-
0:16 - 0:18Aynı zamanda her saat başı
-
0:18 - 0:21bir kilometreküp suyu filtreledikleri,
-
0:21 - 0:24günde 30 kg hayvansal planktonla beslendikleri düşünülüyor.
-
0:24 - 0:26Gerçekten de inanılmaz canlılar.
-
0:26 - 0:29Biz çok şanslıyız çünkü İrlanda'da çok sayıda büyük camgözlerimiz var.
-
0:29 - 0:31Onlar üzerine çalışma olanaklarımız da...
-
0:31 - 0:33Sahil şeridindeki topluluklar için de
-
0:33 - 0:35yüzyıllar boyunca çok önemli canlılar oldular,
-
0:35 - 0:38özellikle de Claddagh, Duff, Connemara'dakiler için.
-
0:38 - 0:40Burada geçimlik tarım yapan çiftçiler,
-
0:40 - 0:42balıkçı tekneleri ve filikalarıyla
-
0:42 - 0:44uzak kıyılara, zaman zaman da Achill Adası'nın
-
0:44 - 0:4648 km batısındaki Sunfish Bank denen yere
-
0:46 - 0:48büyük camgözleri öldürmek için giderlerdi.
-
0:48 - 0:50Bu, 1800'lerden kalma bir gravür.
-
0:50 - 0:53Özellikle de karaciğerlerinden elde edilen yağ nedeniyle önemliydiler.
-
0:53 - 0:55Büyük camgözlerin vücudunun üçte biri karaciğerdir ve yağ ile doludur.
-
0:55 - 0:57Zamanında karaciğerinden galonlarca yağ çıkarıyorlar,
-
0:57 - 0:59bu yağı aydınlanma amacıyla kullanıyorlardı.
-
0:59 - 1:01Aynı zamanda yaraları ve diğer şeyleri örtmek için kullanılıyordu.
-
1:01 - 1:03Gerçekten de 1742 yılında
-
1:03 - 1:05Galway, Dublin ve Waterford'daki sokak lambaları
-
1:05 - 1:07güneşbalığı yağıyla donatılıyordu.
-
1:07 - 1:09Güneşbalığı (sunfish) tanımı da, büyük camgözlerin diğer adıdır.
-
1:09 - 1:11Bu nedenle her zaman önemli oldular.
-
1:11 - 1:14Uzun süredir bu sulardalar ve sahil şeridindekiler için hayati konumdalar.
-
1:14 - 1:17Yazılı kaynaklarda sıkça adı geçen ve en bilinen
-
1:17 - 1:19büyük camgöz av noktası Achill Adası'dır.
-
1:19 - 1:21Bu fotoğraflar, Achill Adası yakınlarındaki Keem Koyu'ndan.
-
1:21 - 1:24Zamanında köpekbalıkları bu koya gelir,
-
1:24 - 1:27balıkçılar da ağlarını burundan aşağı sallar
-
1:27 - 1:29ve boylu boyunca diğer ağa kadar uzatırlardı.
-
1:29 - 1:32Köpekbalıkları yaklaştığında ağa takılır ve ağ da hayvanların üzerine katlanırdı.
-
1:32 - 1:34Köpekbalıkları da boğularak can verirdi.
-
1:34 - 1:37Bazen de "currach" adı verilen ufak teknelerle yorgun düşürülüp
-
1:37 - 1:39enselerinin arkasına gelen mızrak darbesiyle öldürülürlerdi.
-
1:39 - 1:42Ardından Purteen Limanı'na kadar halatla çekilip
-
1:42 - 1:44burada kaynatılır, yağ yapılırdı.
-
1:44 - 1:47Hayvanların etini aynı zamanda
-
1:47 - 1:51gübre olarak kullanır, yüzgeçlerini de keserlerdi.
-
1:51 - 1:53İşte dünya çapında köpekbalıklarının karşısındaki en büyük tehdit de bu:
-
1:53 - 1:55yüzgeçlerinin kesilmesi.
-
1:55 - 1:57"Jaws" yüzünden çoğumuz köpekbalığından ürküyoruz.
-
1:57 - 1:59Senede beş ya da altı kişi
-
1:59 - 2:01köpekbalığı saldırısından ölüyor.
-
2:01 - 2:04Hatta geçenlerde, birkaç hafta önce biri daha ölmüştü, değil mi?
-
2:04 - 2:07Bizse, yılda yaklaşık 100 milyon köpekbalığı öldürüyoruz.
-
2:07 - 2:09Dolayısıyla aradaki dengeyi gerçekten kuramıyorum
-
2:09 - 2:12ama köpekbalıklarının bizden korkmaya çok daha fazla hakları var.
-
2:12 - 2:14En bilinen av noktalarından biri olduğunu söylemiştim.
-
2:14 - 2:16Gördüğünüz gibi avlanma, 50'li yıllarda doruğa ulaştı
-
2:16 - 2:18ve yılda 1500 köpekbalığı öldürülür hale geldi.
-
2:18 - 2:21Tabii ki sayıları hızla azaldı; klasik bir ani yükseliş ve düşüş hikayesi olarak
-
2:21 - 2:24balık stokları tükendi veya
-
2:24 - 2:26üreme oranları düştü.
-
2:26 - 2:28Bu süre içinde 12 bine yakın köpekbalığı katledildi.
-
2:28 - 2:31Achill Adası'ndaki
-
2:31 - 2:33Keem Koyu'nun ucundan saldıkları
-
2:33 - 2:35manila keneviri halatıyla hepsini öldürdüler.
-
2:35 - 2:3780'lerin ortasına geldiğimizde katliamlar hala sürüyordu,
-
2:37 - 2:40özellikle de County Waterford'daki Dunmore East taraflarında...
-
2:40 - 2:43İki buçuk yıl içinde, 1985'e kadar toplam 3 bin köpekbalığı öldürüldü.
-
2:43 - 2:45Gelenlerin büyük çoğunluğu Norveç gemileriydi.
-
2:45 - 2:48Burada pek belli olmasa da, siyah olanlar Norveç av gemileri.
-
2:48 - 2:50Gözcü yerindeki siyah çizgi de
-
2:50 - 2:52köpekbalığı avı için geldiklerini belirtiyor,
-
2:52 - 2:54balina değil.
-
2:54 - 2:57Büyük camgözlerin kıyı toplulukları için önemi,
-
2:57 - 2:59dillerine de yansımış.
-
2:59 - 3:01İrlanda dili uzmanı kesilmeyeceğim başınıza,
-
3:01 - 3:04ama Kerry'de bu hayvanlar "Ainmhide na seolta" olarak,
-
3:04 - 3:06yani, "yelkenli canavar" olarak bilinirdi.
-
3:06 - 3:09Tabii bir de "Liop an da lapa" olarak;
-
3:09 - 3:12yani "çift yüzgeçli hantal yaratık".
-
3:12 - 3:15"Liabhan mor" ise büyük hayvan demek.
-
3:15 - 3:17Ama asıl favorim, "Liabhan chor greine",
-
3:17 - 3:19"güneşin azametli balığı".
-
3:19 - 3:21Bu çok güzel ve çağrışımları olan bir isim.
-
3:21 - 3:24Başlı başına garip bir yer olan Tory Adası'nda, "Muldoon Ailesi'nden" olarak biliniyorlardı.
-
3:24 - 3:26Nedeni kimse bilmiyor.
-
3:26 - 3:28Umarım Tory Ada'lı kimse yoktur burada; ne de olsa güzel bir yer.
-
3:28 - 3:31Ama adanın genelinde daha çok
-
3:31 - 3:33güneşbalığı olarak anılırlardı.
-
3:33 - 3:36Çünkü güneş çıktığında, yüzeye çıkıp güneşlenirlerdi.
-
3:36 - 3:39Büyük camgözlerin dünya çapında sayılarının azaldığına
-
3:39 - 3:41dair son zamanlarda önemli kaygılar var.
-
3:41 - 3:43Bazıları popülasyonda bir azalma olmadığını iddia ediyor.
-
3:43 - 3:45Planktonların dağılımındaki değişim yüzünen olabileceğini belirtiyorlar.
-
3:45 - 3:47Aynı zamanda büyük camgözlerin, iklim değişikliğinin
-
3:47 - 3:49en belirgin göstergelerinden biri olduğunu söylüyorlar.
-
3:49 - 3:51Çünkü plankton sayaçları gibiler;
-
3:51 - 3:53ağızları sürekli açık halde etrafta dolanıyorlar.
-
3:53 - 3:56IUCN listesinde bugün "hassas" türler sınıfına giriyorlar.
-
3:56 - 3:59Avrupa'da bu hayvanların yakalanmasını önlemeye yönelik girişimler de var.
-
3:59 - 4:02Hatta yakın zamanda, yakanlanmalarına ve karaya çıkarılmalarına,
-
4:02 - 4:04yanlışlıkla yakalanmış olsalar bile, yasak getirilmiş durumda.
-
4:04 - 4:06Ancak İrlanda'da koruma altında değiller.
-
4:06 - 4:08Hatta İrlanda'da yasal statüleri bile yok.
-
4:08 - 4:10Bu türler için önemli bir konumda olmamıza ve
-
4:10 - 4:13büyük camgözlerin tarihsel boyuttaki onca önemine rağmen...
-
4:14 - 4:16Onlar hakkında çok az şey biliyoruz.
-
4:16 - 4:18Bildiklerimizin çoğu da,
-
4:18 - 4:20yüzeye çıkma alışkanlıkları sonucunda öğrendiklerimiz.
-
4:20 - 4:22Ancak yüzeydeki davranışlarını gözleyerek
-
4:22 - 4:24ne yaptıklarını tahmin etmeye çalışıyoruz.
-
4:24 - 4:27Geçen sene Man Adası'ndaki bir konferansta farkına varabildim:
-
4:27 - 4:30Büyük camgözlerin düzenli olarak, sıklıkla ve tahmini aralıklarla
-
4:30 - 4:33güneşlenmek için yüzeye çıktığı bir yerde
-
4:33 - 4:35yaşamanın ne kadar sıradışı bir deneyim olduğunu anladım.
-
4:35 - 4:37Bilim dünyası için de
-
4:37 - 4:39büyük camgözleri görmek bambaşka bir deneyim
-
4:39 - 4:41çünkü gerçekten muhteşem hayvanlar.
-
4:41 - 4:44Bu hayvanlar üzerine çalışmalar yapmak ve onlara ulaşmak için de müthiş bir fırsat.
-
4:44 - 4:47Geçtiğimiz yıl ağırlıklı olmak üzere, son birkaç yıldır
-
4:47 - 4:50köpekbalıklarını etiketliyoruz.
-
4:50 - 4:52Böylece onları nerelerde gördüğümüzü,
-
4:52 - 4:54rotalarını ve benzer şeyleri takip edebiliyoruz.
-
4:54 - 4:56Aktif olarak çalıştığım
-
4:56 - 4:58Kuzey Donegal ve Batı Kerry
-
4:58 - 5:01bölgelerine odaklandık.
-
5:01 - 5:03Yüksek teknoloji kullanmadan basit etiketlemeler yaptık;
-
5:03 - 5:05büyük ve uzun sırıklarla etiketledik.
-
5:05 - 5:07Bu, ucunda etiket olan
-
5:07 - 5:09bir tür olta kamışı.
-
5:09 - 5:12Bota atlıyor ve köpekbalıklarını etiketliyoruz.
-
5:12 - 5:14Bu yöntem oldukça etkili de oldu.
-
5:14 - 5:16Geçtiğimiz yaz 105 köpekbalığı etiketledik.
-
5:16 - 5:18Üç gün içinde Inishowen Yarımadası'nda
-
5:18 - 5:2050 tanesini etiketledik.
-
5:20 - 5:23İşin asıl zor olan tarafı, doğru zamanda doğru yerde olabilmek.
-
5:23 - 5:25Bunun dışında oldukça sade ve kolay bir teknik.
-
5:25 - 5:27Neye benzediklerini şimdi göstereceğim.
-
5:27 - 5:29Botun üzerindeyken, köpekbalıklarını çekmek için
-
5:29 - 5:31çubuk kameralar kullanıyoruz.
-
5:31 - 5:33Öncelikle köpekbalığının cinsiyetini anlamaya çalışıyoruz.
-
5:33 - 5:36Bir miktar uydu etiketi kullandığımız için yüksek teknolojiye kaydığımız durumlar da oluyor arada.
-
5:36 - 5:38Bunlar arşiv etiketlerimiz.
-
5:38 - 5:40Verileri bunlara depoluyoruz.
-
5:40 - 5:42Uydu etiketi, suyun berrak olduğu zamanlarda çalışıyor
-
5:42 - 5:44ve uyduya sinyal gönderebiliyor.
-
5:44 - 5:47Köpekbalıkları da çoğu zaman sualtında olduğu için
-
5:47 - 5:50bu etiket, zamanı, güneşin durumunu,
-
5:50 - 5:53su sıcaklığını ve derinliğini hesap ederek
-
5:53 - 5:55köpekbalıklarının yerini belirliyor.
-
5:55 - 5:58Böylece tüm rotalarını yeniden yapılandırabiliyorsunuz.
-
5:58 - 6:01Belirli bir süre sonra etiketin köpekbalığından ayrılmasını ayarlayabiliyorsunuz.
-
6:01 - 6:03Genellikle bu sekiz ay sonraya ayarlanıyor.
-
6:03 - 6:07Etiketin düştüğü o güne kadar,
-
6:07 - 6:10kullanabileceğimiz tüm veriler elimize ulaşıyor.
-
6:10 - 6:12Sualtındaki davranışlarını ve rotalarını
-
6:12 - 6:15tespit etmenin tek yolu bu.
-
6:15 - 6:18Hazırladığımız haritalardan bazıları da şöyle.
-
6:18 - 6:21Bir tanesini iki kez Kerry yakınlarında işaretlemişiz.
-
6:21 - 6:24Zamanının çoğunu, son sekiz ay boyunca İrlanda sularında geçirmiş.
-
6:24 - 6:26Yılbaşında şelf kırığı bölgesinde görülmüş.
-
6:26 - 6:28Burada, henüz yüzey sıcaklığı ve derinlikle ilgili
-
6:28 - 6:30kesin referans alamadığımız bir köpekbalığı var.
-
6:30 - 6:32Bu ikinci köpekbalığı da, zamanının büyük bölümünü
-
6:32 - 6:34İrlanda suları çevresinde geçirmiş.
-
6:34 - 6:36Man Adası'ndaki çalışma arkadaşlarımız,
-
6:36 - 6:38geçen yıl bir köpekbalığını etiketledi.
-
6:38 - 6:41Bu köpekbalığı, Man Adası'ndan Nova Scotia'ya 90 günde ulaşmıştı.
-
6:41 - 6:44Bu, 9 bin 500 kilometre demek; bunu yapabileceğini tahmin bile edemezdik.
-
6:44 - 6:46ABD'deki bir başka çalışma arkadaşımız,
-
6:46 - 6:49pek işe yaramamış olsa da, Massachusetts yakınlarında 20 köpekbalığını etiketledi.
-
6:49 - 6:51Elindeki tek bilgi, onları nerede etiketlediği ve
-
6:51 - 6:53bu etiketlerin nerelerde düştüğü.
-
6:53 - 6:55Etiketler, Karayipler'de
-
6:55 - 6:57ve hatta Brezilya'da düşmüştü.
-
6:57 - 6:59Oysa biz, büyük camgözlerin ılıman bölgelerde yaşadığını
-
6:59 - 7:01ve yalnızca bu enlemde gezindiğini düşünüyorduk.
-
7:01 - 7:04Ama bu çalışmalar sonucunda, Ekvator'u da geçtiklerini farkettik.
-
7:04 - 7:06Bu tür basit yöntemlerle
-
7:06 - 7:08büyük camgözler hakkında bilgi sahibi olmaya çalışıyoruz.
-
7:08 - 7:11Beni çok şaşırtan
-
7:11 - 7:13ve oldukça ilginç bulduğum bir detay var:
-
7:13 - 7:16Köpekbalıklarının genetik çeşitliliği çok az.
-
7:16 - 7:19Kalıtım bilimci olmadığım için, genetikle ilgili her şeyi anlıyormuş gibi yapmayacağım.
-
7:19 - 7:22Disiplinlerarası işbirliğinin sevdiğim yanı da bu işte.
-
7:22 - 7:24Ben daha çok arazi adamıyım;
-
7:24 - 7:26üzerimde beyaz önlüğümle laboratuvarda saatlerimi geçirdiğim zaman,
-
7:26 - 7:29panik atak geçirip oradan kaçmaya çalışıyorum.
-
7:29 - 7:32Genetikçilerle bu nedenle çalışabiliyoruz.
-
7:32 - 7:34Büyük camgözlerin genetiğini incelediklerinde,
-
7:34 - 7:37çeşitliliğin çok düşük olduğunu görmüşler.
-
7:37 - 7:39İlk sıraya baktığınızda,
-
7:39 - 7:42farklı köpekbalığı türlerinin birbirine ne kadar benzediğini göreceksiniz.
-
7:42 - 7:44Aslında her birinin köpekbalığı olduğunu
-
7:44 - 7:46ve ortak bir soydan geldiğini görüyoruz.
-
7:46 - 7:49Nükleotid çeşitliliğini incelediğimizde,
-
7:49 - 7:52yani ebeveynlerden geçen genler bazında baktığımızda,
-
7:52 - 7:55ilk çalışmada görülen büyük camgözlerin,
-
7:55 - 7:57diğer köpekbalığı türlerine oranla
-
7:57 - 7:59çeşitlilik açısından büyüklük kertesine göre değerlendilrildiğini görürsünüz.
-
7:59 - 8:01Bu çalışma 2006 yılında yapılmıştı.
-
8:01 - 8:042006'dan önce , büyük camgözlerin genetik çeşitliliğine dair hiçbir bilgimiz yoktu.
-
8:04 - 8:07Farklı populasyonlarla ayırt edlip edilmediklerini,
-
8:07 - 8:09alt populasyonları olup olmadığını bilmiyorduk.
-
8:09 - 8:11Ve tabii ki, çok önemli olan populasyon büyüklüklerinin ne olduğunu ve
-
8:11 - 8:13hayvanların koruma statülerini bilmiyorduk.
-
8:14 - 8:16Aberdeen'den Les Noble,
-
8:16 - 8:18araştırma sonuçlarını çok ilginç bularak
-
8:18 - 8:21başka bir çalışma yapmak istedi.
-
8:21 - 8:24Çalışmasında, çok daha pahalı olan ve
-
8:24 - 8:27çok daha fazla zaman alan mikro-uydular kullandı.
-
8:27 - 8:30Oysa o da, neredeyse bizimle aynı sonuçları elde etti.
-
8:30 - 8:32Nedendir bilinmez ama sonuçta
-
8:32 - 8:35büyük camgözlerin çeşitliliğinin oldukça düşük olduğu ortaya çıktı.
-
8:35 - 8:37Belki de nedeni, genetik bir darboğazdır.
-
8:37 - 8:39Belki de bundan 12 bin yıl önce gerçekleşen herhangi bir tıkanıklık,
-
8:39 - 8:42genetik çeşitliliğin az olmasına neden olmuştur.
-
8:42 - 8:44Oysa, planktonla beslenen ve büyük bir köpekbalığı türü olan
-
8:44 - 8:47balina köpekbalığına baktığınızda,
-
8:47 - 8:49çeşitliliğinin daha fazla olduğunu görürsünüz.
-
8:49 - 8:51Buna bir anlam veremiyoruz.
-
8:51 - 8:53Dünyanın dört bir yanındaki büyük camgözler arasında
-
8:53 - 8:56hiçbir genetik farklılık yok.
-
8:56 - 8:58Büyük camgözler dünyanın farklı bölgelerine yayılmış olsa da,
-
8:58 - 9:00aralarında genetik olarak hiçbir fark bulamıyorsunuz:
-
9:00 - 9:03Pasifik, Atlantik, Yeni Zelanda, İrlanda veya Güney Afrika'dakinin farkı yok.
-
9:03 - 9:05Temelde hepsi aynı gibi.
-
9:05 - 9:08Şimdi söyleyeceklerim çok daha şaşırtıcı. Beklenmedik şeyler.
-
9:08 - 9:10Pek anlam veremiyorum ve anlıyormuş gibi de yapmayacağım.
-
9:10 - 9:12Genetikçilerin çoğunun da anlamadığına, yalnızca
-
9:12 - 9:14sayı verebildiklerine eminim.
-
9:14 - 9:16Bu türlerin populasyon büyüklüklerini,
-
9:16 - 9:18genetik çeşitliliği temel alarak hesaplayabilirsiniz.
-
9:18 - 9:21Rus Hoelzel da geçerli bir populasyon büyüklüğü tespit etti:
-
9:21 - 9:238 bin 200 birey.
-
9:23 - 9:25Bu kadar.
-
9:25 - 9:27Dünya çapında 8 bin birey.
-
9:27 - 9:29Muhtemelen içten içe, "Çok saçma, mümkün değil" diyorsunuz.
-
9:29 - 9:31Les de bunun üzerine daha iyi bir çalışma yaptı
-
9:31 - 9:33ve yaklaşık 9 bin birey hesap etti.
-
9:33 - 9:36Farklı mikro-uydu kullanımları farklı sonuçlar vermişti
-
9:36 - 9:39ve tüm bu çalışmaların ortalaması,
-
9:39 - 9:41yaklaşık 5 bin birey anlamına geliyordu.
-
9:41 - 9:43Ama bu sayıyı inandırıcı bulmuyorum.
-
9:43 - 9:45Ne de olsa şüpheci biriyim.
-
9:45 - 9:47Yine de, sayıları biraz evirip çevirseniz bile,
-
9:47 - 9:5020 bin bireylik etkin populasyon büyüklüğüyle karşılaşıyorsunuz.
-
9:50 - 9:5270'li ve 50'li yıllarda Achill taraflarında
-
9:52 - 9:55kaç tanesini öldürdüklerini hatırlıyor musunuz?
-
9:55 - 9:57Yani tüm bu rakamlar,
-
9:57 - 10:00bu türün neslinin tükenmek üzere olduğunu belirtiyor.
-
10:00 - 10:02Çünkü populasyonları oldukça düşük.
-
10:02 - 10:05Hatta 20 binin yalnızca 8 bini dişi.
-
10:05 - 10:08Dünya çapında yalnızca 8 bin dişi büyük camgöz mü kaldı yani?
-
10:08 - 10:10Bilemiyorum; inandırıcı bulmuyorum.
-
10:10 - 10:12Burada asıl sorun,
-
10:12 - 10:14araştırmaların örneklerle sınırlandırılmış olması:
-
10:14 - 10:16yani, yeterince örnek toplanmamış,
-
10:16 - 10:18bu nedenle de detaylı bir
-
10:18 - 10:20genetik çalışma yapılamamış olması.
-
10:20 - 10:23Peki, genetik analizler için
-
10:23 - 10:25nasıl örnek toplanır?
-
10:25 - 10:27Bu kaynaklardan biri, ölü köpekbalıkları;
-
10:27 - 10:29yani karaya vuran ölü köpekbalıkları...
-
10:29 - 10:32İrlanda'da bir yıl içinde karaya vuran ölü köpekbalığı sayısı,
-
10:32 - 10:34en iyi ihtimalle iki ya da üç.
-
10:34 - 10:36Diğer kaynak da, tesadüfi ağa yakalanmalar.
-
10:36 - 10:39Geçmişte yüzey ağlarına takılma vakaları oldukça azdı.
-
10:39 - 10:42Köpekbalıkları için iyi haberse, artık bu ağlar yasaklandı.
-
10:42 - 10:44Ama hala bazıları trol ağlarına yakalanıyor.
-
10:44 - 10:47Bu köpekbalığı, yılbaşından hemen önce Howth taraflarında
-
10:47 - 10:50yasadışı olarak karaya çıkarıldı çünkü AB yasaları buna izin vermiyor.
-
10:50 - 10:53Ve sonunda, köpekbalığı bifteği olmak için kilosu sekiz euro'ya satıldı.
-
10:53 - 10:56Üstelik duvarda bir de yemek tarifi asılıydı; ta ki bunun yasadışı olduğunu öğrenene kadar.
-
10:56 - 10:59Karşılığında para cezası ödemek zorunda kaldılar.
-
10:59 - 11:01Size gösterdiğim tüm bu çalışmalarda kullanılan
-
11:01 - 11:04dünya çapındaki toplam örnek sayısı
-
11:04 - 11:06şu an itibariyle 86.
-
11:06 - 11:08Hepsi çok önemli çalışmalar çünkü
-
11:08 - 11:10doğru soruları sorarak, bu türlerin
-
11:10 - 11:12populasyon büyüklükleri, alt populasyonları ve
-
11:12 - 11:15populasyon yapıları hakkında bilgiler verebiliyorlar.
-
11:15 - 11:18Ama eldeki örnekler çok az.
-
11:18 - 11:20Köpekbalıklarını etiketlerken,
-
11:20 - 11:23-ki genellikle bu işlemi bir botun önünde hızlı bir şekilde hallediyoruz-
-
11:23 - 11:25köpekbalıklarının tepki gösterdiği de oluyor tabi.
-
11:25 - 11:28Bir keresinde, Donegal'daki Malin Head yakınlarında
-
11:28 - 11:31bir köpekbalığı kuyruğuyla botun kenarına vurdu;
-
11:31 - 11:34Çok büyük ihtimalle, kendisine yaklaşan bottan korktuğu için.
-
11:34 - 11:36kendisine yaklaşan bottan korktuğu için.
-
11:36 - 11:39Sorun olmadı, çok az ıslandık, o kadar.
-
11:39 - 11:41Ama daha sonra Emmett'le birlikte
-
11:41 - 11:43Malin Head limanına vardığımızda
-
11:43 - 11:46botun ön tarafında siyah bir salgı gördüm.
-
11:46 - 11:48O zaman aklıma geldi: Ticari balık teknelerinde uzun yıllar çalışmıştım
-
11:48 - 11:50ve balıkçılar bana, büyük camgözün ağa yakalanıp yakalanmadığını
-
11:50 - 11:52nasıl anladıklarını anlatmışlardı.
-
11:52 - 11:54Ardında siyah salgı bırakıyordu.
-
11:54 - 11:56O nedenle bu salgının da o köpekbalığı tarafından bırakıldığını anladım.
-
11:56 - 11:58Genetik çalışmalar için
-
11:58 - 12:00örneklerin ne kadar önemli olduğunu bildiğimiz için
-
12:00 - 12:02örnek toplamaya başladık ve
-
12:02 - 12:04daha çok geleneksel yöntemleri kullandık.
-
12:04 - 12:06Elimde gördüğünüz tatar yayını, aynı zamanda
-
12:06 - 12:09balina ve yunuslardan genetik örnek toplamak için de kullanıyoruz.
-
12:09 - 12:11Tatar yayını da denememe rağmen,
-
12:11 - 12:13tek elde ettiğim kırık oklardı çünkü
-
12:13 - 12:15köpekbalığı derisi çok serttir.
-
12:15 - 12:17Bu şekilde örnek toplayamayacaktık.
-
12:17 - 12:20Bu yöntem işe yaramıyordu.
-
12:20 - 12:23O yüzden botun önündeki siyah salgıyı görünce,
-
12:23 - 12:26"Sana sunulmuş nimetlerden faydalanırsan..." dedim
-
12:26 - 12:28ve salgıyı sıyırdım aldım.
-
12:28 - 12:31Yanımda, genetikçilere vermek için getirdiğim, içinde alkol olan ufak bir tüpe koydum.
-
12:31 - 12:33Sonrasında salgıyı Aberdeen'e yolladım.
-
12:33 - 12:35"Bir de bunu deneyin" diyerek onlara verdim ve
-
12:35 - 12:37onlar da örneği aylarca beklettiler.
-
12:37 - 12:39Çünkü o sırada Man Adası'nda bir konferansımız vardı.
-
12:39 - 12:41Ama sürekli onlara e-posta attım ve
-
12:41 - 12:43"Salgıma bakma fırsatı buldunuz mu?" diye sordum.
-
12:43 - 12:45Onlar da her seferinde, "Tamam, tamam. Bir ara bakacağız" diyip durdular.
-
12:45 - 12:47Her neyse, sonunda yapmaya karar verdi,
-
12:47 - 12:49daha önce kendisiyle tanışmamıştık ama
-
12:49 - 12:51ona gönderdiğim birşeyle ilgilenmemesi, itibarını kaybetmesine neden olabilirdi.
-
12:51 - 12:54Sonunda salgıdan DNA örneği alabilmelerine kendileri bile şaşırdı.
-
12:54 - 12:56Örneği genişleterek teste tabii tuttular
-
12:56 - 12:58ve bunun, büyük camgöz DNA'sı olduğunu tespit edebildiler.
-
12:58 - 13:01DNA, bu salgıdan elde edilmişti;
-
13:01 - 13:03ve oldukça heyecan vericiydi.
-
13:03 - 13:06Bundan böyle Simon'ın köpekbalığı salgısı olarak adlandırıldı.
-
13:06 - 13:09Bunu geliştirebileceğimi düşündüm
-
13:09 - 13:11ve daha fazla
-
13:11 - 13:13salgı edinmeye karar verdim.
-
13:13 - 13:17Uydu etiketlerine 3 bin 500 pound harcadıktan sonra
-
13:19 - 13:22fiyatı hala üzerinde olan 7.95'i de
-
13:22 - 13:25Kilrush'taki donanım mağazısına yatırabileceğimi düşündüm.
-
13:25 - 13:27Bununla paspas sapı alacaktım
-
13:27 - 13:30ve daha azını da fırın temizlik bezine harcayacaktım.
-
13:30 - 13:33Bezi paspasın sapına sardım
-
13:33 - 13:35ve bıkmadan usanmadan
-
13:35 - 13:38köpekbalıklarının
-
13:38 - 13:40yaklaşmasını bekledim.
-
13:40 - 13:42Tüm bunlar, Ağustos ayında oldu
-
13:42 - 13:44ve köpekbalıkları genellikle Haziran, Temmuz'da yoğunlaşır.
-
13:44 - 13:46Ağustos'ta görmek çok zordur çünkü
-
13:46 - 13:49doğru zamanda doğru yerde olmanız sık rastlanır bir durum değildir.
-
13:49 - 13:51Bu nedenle umutsuzduk.
-
13:51 - 13:54Blasket'ta köpekbalıkları olduğunu duyunca hemen oraya yöneldik
-
13:54 - 13:56ve köpekbalıklarını bulduk.
-
13:56 - 13:58Köpekbalıkları botun altından geçerken,
-
13:58 - 14:00paspas sapını yavaşça üzerlerine dokundurduk.
-
14:00 - 14:02İşte burada görüyorsunuz, alttan geçiyorlar.
-
14:02 - 14:04Bu yolla salgı toplamayı başardık.
-
14:04 - 14:06Burada gördüğünüz gibi.
-
14:06 - 14:09Bu harika siyah salgıya bakın.
-
14:09 - 14:12Yaklaşık yarım saat içinde
-
14:12 - 14:15beş farklı örnek topladık
-
14:15 - 14:18Simon'ın köpekbalığı salgısı yöntemiyle teste soktuk.
-
14:18 - 14:20(Kahkahalar)
-
14:20 - 14:25(Alkış)
-
14:25 - 14:28Yaklaşık 20 yıldır İrlanda'daki balinalar ve yunuslar üzerine çalışıyorum
-
14:28 - 14:30ve onlar kulağa çok daha etkileyici geliyor.
-
14:30 - 14:32Muhtemelen, yaklaşık bir iki ay önce County Wexford'da görüntülediğimiz
-
14:32 - 14:34kambur balina videosuna denk gelmişsinizdir.
-
14:34 - 14:37Birçoğunuzun, arkanızda dünyaya miras bırakacağınız birşeyler olmasını dilediğinizi de biliyorum.
-
14:37 - 14:39Ben de suyun üzerinde sıçrayan kambur balinaları
-
14:39 - 14:41ve yunusları düşündüm.
-
14:41 - 14:43Ama bazen bu fırsat ayağınıza gelir
-
14:43 - 14:45ve siz de bu fırsatı değerlendirmeniz gerektiğini bilirsiniz.
-
14:45 - 14:47Sanıyorum benim mirasım da bu olacak:
-
14:47 - 14:49Simon'ın köpekbalığı salgısı.
-
14:49 - 14:51Bu yıl daha çok örnek toplamak için
-
14:51 - 14:54fonumuzda artış oldu.
-
14:54 - 14:56Aynı zamanda çok işe yarayacak bir ekipmanız oldu:
-
14:56 - 14:59artık, polecam kullanacağız. Çalışma arkadaşım Joanne'de gördüğünüz gibi...
-
14:59 - 15:01Böylece köpekbalığının alt tarafını da görebileceğiz.
-
15:01 - 15:04Yani dişiyi tutmak için erkekte bulunan uzva bakacağız.
-
15:04 - 15:07Bu uzuv köpekbalığının arkasından sarkar
-
15:07 - 15:09ve kolaylıkla cinsiyet tespiti yapılabilir.
-
15:09 - 15:11Köpekbalığının cinsiyetini örnek almadan önce
-
15:11 - 15:13tespit ettiğimizde,
-
15:13 - 15:16genetikçilere dişi veya erkekten alındığını söyleyebileceğiz.
-
15:16 - 15:18Çünkü şu anda genetik düzeyde
-
15:18 - 15:20cinsiyet tespiti yapılamıyor.
-
15:20 - 15:22Bunu duyunca çok şaşırmıştım
-
15:22 - 15:25çünkü hangi primerlere bakmaları gerektiğini bilmiyorlar.
-
15:25 - 15:27Köpekbalığının cinsiyetini belirleyebilmek
-
15:27 - 15:29çok önemli;
-
15:29 - 15:32özellikle de Büyük camgöz ve diğer türlerin ticaretini
-
15:32 - 15:36polis takibine alabilmek için...
-
15:36 - 15:38Çünkü köpekbalığı ticaretinin her türü yasadışı olmasına rağmen,
-
15:38 - 15:40halen yakalanıyor ve pazarda satılıyor.
-
15:40 - 15:42Arazide çalışan bir biyolog olarak
-
15:42 - 15:44bu hayvanlarla karşılaşmak istiyorsunuz.
-
15:44 - 15:46Onlar hakkında her şeyi bilmek, öğrenmek istiyorsunuz.
-
15:46 - 15:49Bu karşılaşmalar genellikle mevsimsel ve çok kısa süreli olduğu için,
-
15:49 - 15:52olabildiğince çok şey öğrenmeye çalışıyorsunuz.
-
15:52 - 15:54Düşünsenize... Sonrasında bu örnekleri alıp
-
15:54 - 15:57genetik gibi diğer disiplinlerle
-
15:57 - 16:00paylaşmak ve bu süreç sonunda
-
16:00 - 16:03çok daha fazla bilgi edinmek ne kadar değerli.
-
16:03 - 16:05Söylediğim gibi,
-
16:05 - 16:08bu fırsatlar ayağınıza geldiğinde, kaçırmamak gerekir.
-
16:08 - 16:10Bunu bilimsel mirasım olarak görüyorum.
-
16:10 - 16:13Umarım ölmeden önce çok daha çarpıcı ve romantik başka bir miras bulurum kendime.
-
16:13 - 16:16Ama şimdilik buna minnettarım.
-
16:16 - 16:18Siz de köpekbalıklarına dikkat edin.
-
16:18 - 16:21Eğer ilgileniyorsanız, yeni açtığımız Büyük camgözlerle ilgili web sitemize girin.
-
16:21 - 16:24Beni dinlediğiniz için çok teşekkür ederim.
-
16:24 - 16:26(Alkış)
- Title:
- Simon Berrow: Hakkında hiçbir şey bilmediğiniz bir köpekbalığını nasıl koruyabilirsiniz?
- Speaker:
- Simon Berrow
- Description:
-
Dünyanın ikinci büyük balığı ama nesli çoktan tükenmek üzere ve hakkında neredeyse hiçbir şey bilmiyoruz. Simon Berrow, İrlanda dilinde "Güneşin Azametli Balığı" anlamına gelen muhteşem "büyük camgöz"leri TEDxDublin'de anlatıyor ve öğrendiği basit ama sıradışı teknolojilerle onları nasıl korumaya çalıştığını izah ediyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 16:26