Τι σημαίνει για σας η μαντίλα μου;

Η ασυνείδητη προκατάληψη είναι ένας κυρίαρχος παράγοντας που κινεί την κουλτούρα μας, κάνοντας όλους μας να βγάζουμε συμπεράσματα με βάση την ανατροφή και τις επιρροές μας. Μια τέτοια έμμεση προκατάληψη επηρεάζει τα πάντα και ήρθε η ώρα να γίνουμε πιο ευαίσθητοι, εξυπνότεροι, καλύτεροι. Σ' αυτήν την αστεία, ειλικρινή ομιλία, η Γιάσμιν Αμπντούλ-Ματζίντ χρησιμοποιεί μια ασυνήθιστη μέθοδο για να μας προκαλέσει όλους να δούμε πέρα από την αρχική μας αντίληψη.

Κάποια που μοιάζει με μένα
σας προσπερνά στο δρόμο.

Πιστεύετε ότι είναι μητέρα,

πρόσφυγας,

ή θύμα καταπίεσης;

Ή πιστεύετε ότι είναι καρδιολόγος,

δικηγόρος,

ή ίσως ο πολιτικός της περιοχής σας;

Με κοιτάτε από πάνω ως κάτω

κι αναρωτιέστε
πόσο πρέπει να ζεσταίνομαι,

ή αν ο σύζυγός μου
με έχει αναγκάσει να ντυθώ έτσι;

Τι θα συνέβαινε αν φορούσα
τη μαντίλα μου έτσι;

Μπορεί να περπατώ στο δρόμο
με τα ίδια ακριβώς ρούχα,

αλλά το τι περιμένει ο κόσμος από μένα
και το πώς μου φέρονται

εξαρτάται από το πώς θα φορέσω
αυτό το κομμάτι ύφασμα.

Αυτός όμως δεν θα είναι
ένας ακόμα μονόλογος για το χιτζάμπ,

γιατί, Κύριος οίδε, οι Μουσουλμάνες είναι
πολλά περισσότερα από το κομμάτι ύφασμα

που επιλέγουν να τυλίγουν, ή όχι,
γύρω από το κεφάλι τους.

Πρόκειται για το πώς θα δείτε
πέρα από την προκατάληψή σας.

Κι αν περνούσα από δίπλα σας, κι αργότερα
ανακαλύπτατε ότι στην πραγματικότητα

ήμουν μηχανικός αγωνιστικών αυτοκινήτων,
κι ότι σχεδίασα το δικό μου αυτοκίνητο

και διηύθυνα την ομάδα
του πανεπιστημίου μου;

Γιατί είναι αλήθεια!

Κι αν σας έλεγα ότι προπονήθηκα
για πέντε χρόνια στο μποξ -

γιατί κι αυτό είναι αλήθεια.

Θα σας προκαλούσε έκπληξη;

Γιατί;

Κυρίες και κύριοι, τελικά αυτή η έκπληξη

και οι συμπεριφορές
που συνδέονται μ' αυτήν

προκύπτουν από κάτι που λέγεται
ασυνείδητη μεροληψία

ή κεκαλυμμένη προκατάληψη.

Κι αυτή καταλήγει στην απίστευτα
επιζήμια έλλειψη πολυμορφίας

στο εργατικό δυναμικό μας,

ιδιαίτερα σε τομείς επιρροής.

Όπως το ομοσπονδιακό
Υπουργικό Συμβούλιο της Αυστραλίας.

(Χειροκρότημα)

Ας ξεκαθαρίσω κάτι από την αρχή:

Η ασυνείδητη προκατάληψη δεν είναι το ίδιο
πράγμα με τις συνειδητές διακρίσεις.

Δεν λέω ότι μέσα στον καθένα σας
κρύβεται ένας σεξιστής ή ένας ρατσιστής

ή καραδοκεί κάποιος
που κάνει ηλικιακές διακρίσεις.

Δεν λέω κάτι τέτοιο.

Όλοι έχουμε τα στερεότυπά μας.

Είναι τα φίλτρα μέσα από τα οποία
βλέπουμε τον κόσμο γύρω μας.

Δεν κατηγορώ κανέναν,

η προκατάληψη δεν είναι μια κατηγορία.

Μάλλον είναι κάτι
που πρέπει να προσδιοριστεί,

να αναγνωριστεί και να μετριαστεί.

Η προκατάληψη μπορεί
να έχει να κάνει με τη φυλή

ή με το φύλο.

Μπορεί να σχετίζεται με την κοινωνική
τάξη, τη μόρφωση, την αναπηρία.

Το γεγονός είναι ότι όλοι έχουμε
προκαταλήψεις ως προς το διαφορετικό,

ως προς ό,τι αντιβαίνει
στα κοινωνικά μας πρότυπα.

Το θέμα είναι ότι αν θέλουμε
να ζήσουμε σ' έναν κόσμο

όπου οι περιστάσεις της γέννησής σου

δεν υπαγορεύουν το μέλλον σου

και όπου ίσες ευκαιρίες υπάρχουν παντού,

τότε καθένας μας ξεχωριστά
έχει ένα ρόλο να παίξει

ώστε να εξασφαλίσουμε ότι η ασυνείδητη
προκατάληψη δεν καθορίζει τις ζωές μας.

Υπάρχει ένα πολύ διάσημο πείραμα
στον τομέα της ασυνείδητης προκατάληψης

κι αυτό έγινε στο χώρο του φύλου
στις δεκαετίες του '70 και του '80.

Οι ορχήστρες εκείνη την εποχή
αποτελούνταν κυρίως από άντρες,

μόνο μέχρι 5% ήταν γυναίκες.

Προφανώς αυτό συνέβαινε
επειδή οι άντρες έπαιζαν διαφορετικά,

πιθανόν καλύτερα. Υποθετικά.

Αλλά το 1952,
η Συμφωνική Ορχήστρα της Βοστώνης,

ξεκίνησε ένα πείραμα.

Άρχισαν «τυφλές» οντισιόν.

Έτσι, αντί για κατά πρόσωπον ακρόαση,
θα 'πρεπε να παίξεις πίσω από μια οθόνη.

Τώρα, περιέργως,

καμία άμεση αλλαγή δεν καταγράφηκε,

μέχρι που ζητήθηκε από τους μουσικούς
να βγάζουν τα παπούτσια τους

πριν μπουν στην αίθουσα,

γιατί ο θόρυβος από τα τακούνια
πάνω στο παρκέ

αρκούσε για να «προδώσει» τις κυρίες.

Τώρα προσέξτε,

εκεί τα αποτελέσματα της οντισιόν έδειξαν

ότι υπήρχε κατά 50% αυξημένη πιθανότητα

μια γυναίκα να περάσει
το προκαταρκτικό στάδιο.

Αυτό σχεδόν τριπλασίασε
τις πιθανότητές τους να περάσουν.

Τι μας λέει αυτό;

Λοιπόν, δυστυχώς για τους άντρες,
δεν έπαιζαν όντως διαφορετικά,

αλλά υπήρχε η αντίληψη ότι έπαιζαν.

Και ήταν η προκατάληψη αυτή
που καθόριζε το αποτέλεσμά τους.

Άρα αυτό που κάνουμε εδώ είναι
ότι προσδιορίζουμε και παραδεχόμαστε

ότι μια προκατάληψη υπάρχει.

Κοιτάξτε, όλοι το κάνουμε αυτό.

Να σας δώσω ένα παράδειγμα:

Ένας πατέρας κι ο γιος του
ήταν σ' ένα φοβερό τροχαίο.

Ο πατέρας πεθαίνει στη σύγκρουση

κι ο γιος, βαριά τραυματισμένος,
μεταφέρεται επειγόντως στο νοσοκομείο.

Ο χειρουργός κοιτάζει το γιο
όταν φτάνουν, και λέει:

«Δεν μπορώ να χειρουργήσω».

Γιατί;

«Το αγόρι είναι γιος μου».

Πώς γίνεται αυτό;

Κυρίες και κύριοι,

ο χειρουργός είναι η μητέρα του.

Τώρα, σηκώστε το χέρι
-και δεν πειράζει-

σηκώστε το χέρι αν αρχικά υποθέσατε
ότι ο χειρουργός ήταν άντρας.

Υπάρχουν αποδείξεις ότι
η ασυνείδητη προκατάληψη υφίσταται,

αλλά πρέπει όλοι
να παραδεχτούμε την ύπαρξή της

και μετά να εξετάσουμε τρόπους
ώστε να την ξεπεράσουμε

και να βρούμε λύσεις.

Τώρα, ένα από τα ενδιαφέροντα ζητήματα

ως προς την ασυνείδητη προκατάληψη
είναι το θέμα των ποσοστώσεων.

Κι αυτό είναι ένα θέμα
που εγείρεται συχνά.

Μία από τις κριτικές είναι
αυτή η ιδέα της αξιοκρατίας.

Κοιτάξτε, δεν θέλω να με διαλέγουν
γιατί είμαι κορίτσι,

θέλω να με διαλέγουν γιατί έχω αξία,

γιατί είμαι ο καλύτερος
άνθρωπος για τη δουλειά.

Είναι ένα συναίσθημα αρκετά κοινό
ανάμεσα στις γυναίκες μηχανικούς

με τις οποίες δουλεύω
και τις οποίες γνωρίζω.

Το νιώθω, το πέρασα κι εγώ.

Όμως, αν η ιδέα της αξιοκρατίας
ήταν αληθινή,

τότε γιατί ολόιδια βιογραφικά -
σ' ένα πείραμα του Γέιλ το 2012,

πανομοιότυπα βιογραφικά που στάλθηκαν
για τη θέση του τεχνικού εργαστηρίου -

γιατί οι «Τζένιφερ»
να θεωρούνται λιγότερο ικανές,

να είναι λιγότερο πιθανό να προσληφθούν,

και να πληρώνονται λιγότερο
από τους «Τζον»;

Η ασυνείδητη προκατάληψη υπάρχει,

αλλά πρέπει να δούμε
πώς μπορούμε να την ξεπεράσουμε.

Και ξέρετε, είναι ενδιαφέρον,

υπάρχουν έρευνες που αναλύουν
γιατί έχουν έτσι τα πράγματα

και λέγεται το «παράδοξο της αξιοκρατίας».

Και σε οργανισμούς
-κι αυτό είναι κάπως ειρωνικό-

που υποστηρίζουν ότι η αξιοκρατία
είναι το βασικό τους κριτήριο

όσον αφορά τις προσλήψεις,

είχαν πιο πολλές πιθανότητες να προσλάβουν
άντρες και να τους πληρώνουν περισσότερο

επειδή, προφανώς,
η αξία είναι αντρικό προσόν.

Ναι, ΟΚ.

Εσείς εδώ πιστεύετε ότι
με έχετε καταλάβει αρκετά καλά,

νομίζετε ότι ξέρετε τι παίζει.

Μπορείτε να με φανταστείτε
να διοικώ ένα απ' αυτά;

Μπορείτε να με φανταστείτε
να μπαίνω μέσα και να λέω

«Παιδιά, έτσι πάει το πράγμα.
Έτσι γίνεται η δουλειά».

Χαίρομαι που μπορείτε!

(Χειροκρότημα)

Γιατί, κυρίες και κύριοι,
αυτό είναι το επάγγελμά μου.

Και το καλό είναι
ότι είναι αρκετά διασκεδαστικό.

Στην πραγματικότητα,
σε μέρη όπως η Μαλαισία

το θέαμα Μουσουλμάνων γυναικών
στις πλατφόρμες δεν αξίζει καν σχόλια.

Τόσο πολλές είναι.

Αλλά είναι διασκεδαστικό.

Θυμάμαι έλεγα σ' έναν από τους άντρες

«Φίλε, κοίτα, θα 'θελα πραγματικά
να μάθω σέρφινγκ».

Κι αυτός απάντησε «Γιάσμιν, δεν ξέρω
πώς μπορείς να κάνεις σέρφινγκ

μ' όλα αυτά που φοράς πάνω σου,

και δεν ξέρω καμιά παραλία
μόνο για γυναίκες».

Και μετά του ήρθε μια λαμπρή ιδέα.

Μου λέει: Το βρήκα.
Διευθύνεις αυτή την οργάνωση

«Νέοι Χωρίς Σύνορα», σωστά;

Γιατί δεν λανσάρεις μια σειρά ρούχων
για Μουσουλμάνες στην παραλία;

Μπορείς να την βγάλεις
«Νέοι Χωρίς Βερμούδες».

(Γέλια)

Κι εγώ λέω «Ευχαριστώ, παιδιά!»

Και θυμάμαι έναν άλλο τύπο
να μου λέει ότι

πρέπει να φάω όσο γιαούρτι μπορώ

γιατί είναι η μόνη «καλλιέργεια»
που θα έβρισκα εκεί γύρω.

Το πρόβλημα είναι ότι
είναι κατά κάποιο τρόπο αλήθεια,

γιατί υπάρχει μια έντονη έλλειψη
πολυμορφίας στο εργατικό μας δυναμικό,

ιδιαίτερα σε τομείς επιρροής.

Το 2010, το Εθνικό Πανεπιστήμιο
της Αυστραλίας διεξήγαγε ένα πείραμα

όπου έστειλαν 4.000 πανομοιότυπες αιτήσεις

βασικά για πρωτοδιοριζόμενους.

Για να έχεις τον ίδιο αριθμό συνεντεύξεων
με κάποιον που έχει αγγλοσαξωνικό όνομα,

αν ήσουν Κινέζος, έπρεπε να στείλεις
68% περισσότερες αιτήσεις.

Αν ήσουν από τη Μέση Ανατολή
-Αμπντούλ-Ματζίντ- πας στο 64%

κι αν είσαι Ιταλός, είσαι αρκετά τυχερός,

γιατί πρέπει να στείλεις
μόνο 12% περισσότερες.

Σε μέρη σαν τη Σίλικον Βάλλεϊ
τα πράγματα δεν είναι πολύ καλύτερα.

Στη Google δημοσιεύουν κάποια
στοιχεία σχετικά με την πολυμορφία,

61% λευκοί, 30% Ασιάτες,
και 9% μαύροι, λατινοαμερικάνοι

και λοιποί.

Και το υπόλοιπο του κόσμου
της τεχνολογίας δεν είναι καλύτερο

και το έχουν παραδεχθεί,

αλλά δεν είμαι σίγουρη
τι ακριβώς κάνουν γι' αυτό.

Το πρόβλημα είναι
ότι δεν φτάνει μέχρι την κορυφή.

Σε μια μελέτη του Γκριν Παρκ,

που προμηθεύει επιχειρήσεις
με ανώτατα στελέχη στη Βρετανία,

έλεγε ότι πάνω από τις μισές εταιρίες
του δείκτη FTSE 100

δεν έχουν κάποιον μη-λευκό διοικητή
σε επίπεδο συμβουλίου,

με εκτελεστικές αρμοδιότητες ή μη.

Και δύο στις τρεις
δεν έχουν κάποιο στέλεχος

που να προέρχεται από μειονότητα.

Οι περισσότερες μειονότητες
που είναι σ' αυτό το επίπεδο

είναι διευθυντικά στελέχη
χωρίς εκτελεστικές αρμοδιότητες.

Άρα η επιρροή τους είναι περιορισμένη.

Σας είπα διάφορα τρομερά πράγματα.

Θα σκέφτεστε, «Θεέ μου, πόσο άσχημη
είναι η κατάσταση; Τι μπορώ να κάνω;»

Λοιπόν, ευτυχώς,

διαπιστώσαμε ότι υπάρχει πρόβλημα.

Υπάρχει έλλειψη ευκαιριών κι αυτό λόγω
της ασυνείδητης προκατάληψης.

Μπορεί όμως να σκέφτεστε

«Δεν είμαι καστανός,
Τι σχέση έχει αυτό με μένα;»

Αφήστε με να σας προτείνω μια λύση.

Κι όπως είπα πριν,

ζούμε σε έναν κόσμο,
όπου ψάχνουμε το ιδανικό.

Αν θέλουμε να φτιάξουμε έναν κόσμο

όπου οι συνθήκες της γέννησής μας
δεν έχουν σημασία,

πρέπει όλοι να συμμετέχουμε στη λύση.

Η δημιουργός του πειράματος
με τα βιογραφικά για το εργαστήριο

πρότεινε ένα είδος λύσης.

Είπε ότι αυτό που ένωνε
τις επιτυχημένες γυναίκες,

το κοινό τους στοιχείο,

ήταν το γεγονός ότι είχαν καλούς μέντορες.

Άρα η καθοδήγηση,
όλοι το 'χουμε ξανακούσει αυτό,

είναι κοινός τόπος.

Να άλλη μια πρόκληση για σας.

Προκαλώ τον καθένα σας να γίνετε
μέντορες σε κάποιον διαφορετικό.

Σκεφτείτε το.

Όλοι θέλουν να καθοδηγήσουν
κάποιον που τους είναι οικείος,

που τους μοιάζει,
που έχουν κοινές εμπειρίες.

Αν δω μια Μουσουλμάνα με λίγη μαγκιά,
θα πω «Τι λέει; Μπορούμε ν' αράξουμε».

Μπαίνεις σ' ένα δωμάτιο και είναι κάποιος
με τον οποίο πηγαίνατε μαζί σχολείο,

κάνατε τα ίδια σπορ,

υπάρχει μεγάλη πιθανότητα
να θέλεις να βοηθήσεις αυτό το άτομο.

Αλλά για το πρόσωπο στο δωμάτιο
που δεν έχει κοινές εμπειρίες με σένα

γίνεται εξαιρετικά δύσκολο
να βρει αυτήν την επαφή.

Η ιδέα του να γίνεις μέντορας
κάποιου διαφορετικού από σένα,

κάποιου που δεν προέρχεται
από το ίδιο περιβάλλον με σένα,

οποιοδήποτε κι αν είναι αυτό,

είναι σαν να ανοίγεις πόρτες σε άτομα

που δεν θα μπορούσαν να φτάσουν
ούτε μέχρι τον προθάλαμο.

Γιατί, κυρίες και κύριοι,
ο κόσμος δεν είναι δίκαιος.

Οι άνθρωποι δεν γεννιούνται
με ίσες ευκαιρίες.

Γεννήθηκα σε μια από τις φτωχότερες
πόλεις του κόσμου, το Χαρτούμ.

Γεννήθηκα μελαμψή, γεννήθηκα γυναίκα,

και γεννήθηκα Μουσουλμάνα σ' έναν κόσμο
αρκετά καχύποπτο απέναντί μας,

για λόγους που δεν ελέγχω.

Όμως, αναγνωρίζω επίσης το γεγονός
ότι γεννήθηκα με προνόμια.

Γεννήθηκα με υπέροχους γονείς,

έλαβα εκπαίδευση

και είχα την τύχη
να μεταναστεύσω στην Αυστραλία.

Αλλά επιπλέον, είχα την ευλογία
να έχω εκπληκτικούς μέντορες,

που άνοιξαν για μένα πόρτες
που δεν ήξερα καν ότι ήταν εκεί.

Έναν μέντορα που μου είπε:

«Η ιστορία σου έχει ενδιαφέρον.

Ας γράψουμε κάτι γι' αυτήν,
ώστε να μπορώ να την μοιραστώ με άλλους».

Έναν μέντορα που μου είπε:

«Ξέρω ότι δεν ταιριάζεις
σε μια αυστραλιανή πλατφόρμα πετρελαίου,

όμως έλα έτσι κι αλλιώς.»

Και να 'μαι, μιλάω σε σας.

Δεν είμαι η μοναδική.

Υπάρχουν ένα σωρό άτομα
στον περίγυρό μου

που βλέπω να έχουν βοηθηθεί από μέντορες.

Έναν νεαρό Μουσουλμάνο στο Σίδνεϊ,

που τελικά χρησιμοποίησε
τη βοήθεια του μέντορά του

για να ξεκινήσει βραδιές ποίησης
στο Μπάνκσταουν,

που τώρα είναι πολύ δημοφιλείς.

Και μπόρεσε να αλλάξει τις ζωές
τόσων άλλων νέων ανθρώπων.

Ή μια κυρία, εδώ στο Μπρίσμπεϊν,

μια Αφγανή πρόσφυγας

που με το ζόρι μιλούσε Αγγλικά
όταν ήρθε στην Αυστραλία,

οι μέντορές της
την βοήθησαν να γίνει γιατρός,

και κέρδισε το βραβείο του Νέου
της Χρονιάς από το Κουίνσλαντ, το 2008.

Αποτελεί έμπνευση.

Αυτό δεν βγαίνει τόσο εύκολα.

Εγώ είμαι αυτή.

Αλλά είμαι επίσης η γυναίκα
με τα ρούχα της πλατφόρμας

και η γυναίκα με την αμπάγια,
στην αρχή της ομιλίας.

Θα επιλέγατε να γίνετε μέντορές μου
αν με βλέπατε

σε μια από τις άλλες
εκδοχές του εαυτού μου;

Γιατί είμαι το ίδιο άτομο.

Πρέπει να δούμε πέρα από
τις ασυνείδητες προκαταλήψεις μας.

Γίνετε μέντορες σε κάποιον
από την άλλη όψη του πρίσματος,

γιατί οι δομικές αλλαγές παίρνουν χρόνο

και δεν έχω τόση υπομονή.

Άρα, αν θέλουμε να φέρουμε αλλαγή,

αν πρόκειται να δημιουργήσουμε έναν κόσμο

όπου όλοι θα έχουμε τέτοιες ευκαιρίες,

τότε επιλέξτε ν' ανοίγετε
πόρτες στους ανθρώπους.

Γιατί μπορεί να πιστεύετε ότι
η πολυμορφία δεν σας αφορά,

αλλά είμαστε όλοι κομμάτι
αυτού του συστήματος,

και μπορούμε να είμαστε μέρος της λύσης.

Αν δεν ξέρετε που να βρείτε
κάποιον διαφορετικό,

πηγαίνετε σε μέρη
που δεν θα πηγαίνατε κανονικά.

Αν πηγαίνετε σε ιδιωτικό σχολείο,

επισκεφτείτε το τοπικό σας δημόσιο

ή, ίσως, περάστε από το τοπικό σας
κέντρο επιμόρφωσης προσφύγων.

Ή μπορεί να δουλεύετε σε κάποιο γραφείο.

Ξεχωρίστε έναν καινούργιο απόφοιτο
που δείχνει τελείως εκτός τόπου

-γιατί έτσι ήμουν εγώ-

και δώστε του ευκαιρίες,

όχι προσχηματικά,
γιατί δεν είμαστε θύματα,

αλλά δείξτε του τις ευκαιρίες,

γιατί το ν' ανοίξετε τον κόσμο σας

θα σας κάνει συνειδητοποιήσετε
ότι έχετε πρόσβαση σε πόρτες

που δεν ήξερε καν ότι υπάρχουν

κι εσείς δεν ξέρατε καν
ότι δεν είχε πρόσβαση.

Κυρίες και κύριοι,

υπάρχει ένα πρόβλημα στην κοινότητά μας
με την έλλειψη ευκαιριών,

ιδιαίτερα εξαιτίας
της ασυνείδητης προκατάληψης.

Αλλά ο καθένας από σας
έχει τη δυνατότητα να το αλλάξει αυτό.

Ξέρω ότι σας δόθηκαν
πολλές προκλήσεις σήμερα,

αλλά αν μπορείτε, πάρτε αυτό το κομμάτι
και σκεφτείτε το λίγο διαφορετικά,

γιατί η πολυμορφία είναι μαγική.

Και σας ενθαρρύνω να προσπερνάτε
τις αρχικές σας εντυπώσεις,

γιατί στοιχηματίζω

ότι μάλλον είναι λανθασμένες.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)