Showing Revision 10 created 10/07/2020 by sann tint.

1. Title:
   ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်းရဲ့ အံ့ဖွယ်သက်ရောက်မှုများ
2. Description:

   အပြည့်အစုံ ကြည့်ရန် - https://ed.ted.com/lessons/the-surprising-effects-of-pregnancy
   ကြွက်သားတွေနဲ့ အဆစ်တွေ ရွေ့သွားပြီး တွန်းတိုက်ကုန်ပါတယ်။ နှလုံးခုန်နှုန်း ပိုမြန်လာပါတယ်။သွေးလွှတ်ကြောတွေနဲ့ သွေးပြန်ကြောတွေအတွင်း သွေးတွေ တဝုန်းဝုန်း စီးဆင်းပါတယ်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်တစ်လျှောက်မှာ ခန္ဂာကိုယ်တွင်း ကလီစာတိုင်းဟာ ပြောင်းလဲသွားပါတယ်။ ဟော်မုန်းပေါင်းစုံကြောင့် ဒီပြောင်းလဲမှုတွေဟာ ကိုယ်ဝန်စရှိလာတာနဲ့ ဖြစ်ပေါ်လာပါတယ်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်းက ခန္ဓာကိုယ်နဲ့ ဦးနှောက်အပေါ် သက်ရောက်မှုတွေအကြောင်း ဘာတွေ သိထားပြီး ဘာတွေ မသိသေးဘူးလဲဆိုတာ စူးစမ်းရှာဖွေလိုက်ပါ။
   TED-Ed၏ သင်ခန်းစာ၊ Roxane Campoy နှင့် Charlottee Cambo ရိုက်ကူးသည်။

3. Speaker:
   TED-Ed
4. 8119 0:08 - 0:11
   ကြွက်သားတွေနဲ့ အဆစ်တွေ ရွေ့သွားပြီး
   တွန်းတိုက်ကုန်ပါတယ်
5. 11229 0:11 - 0:17
   နှလုံးခုန်ပိုမြန်တယ်​၊သွေးကြောတွေကို
   ဖြတ်ကာ သွေးကတဝေါဝေါ
6. 16658 0:17 - 0:21
   ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်တစ်လျှောက်မှာ
   ဟော်မုန်းပေါင်းစုံက လှုံ့ဆော်မှုကြောင့်
7. 21028 0:21 - 0:24
   ကိုယ်တွင်း ကလီစာတိုင်းပြောင်းလဲသွားတယ်။
8. 23514 0:24 - 0:27
   ဒီပြောင်းလဲမှုတွေဟာ ကိုယ်ဝန်စရှိလာတာနဲ့
   ဖြစ်ပေါ်လာပါတယ်။
9. 30384 0:30 - 0:36
   မျိုးဥအောင်ပြီး ရက်ပိုင်းအတွင်းမှာပဲ
   သားလောင်းဟာ သားအိမ်နံရံမှာ အမြစ်တွယ်တယ်။

   ¶

10. 36238 0:36 - 0:40
    မိခင်ရဲ့ DNAနဲ့ အတိအကျ မတူညီတာကြောင့်
11. 39608 0:40 - 0:44
    သီအိုရီအားဖြင့် ခုခံအားစနစ်က သန္ဓေသားကို
    ကျူးကျော်သူအဖြစ် မှတ်ယူပြီး
12. 43510 0:44 - 0:48
    ဘက်တီးရီးယား(သို့) ဘေးဖြစ်စေတဲ​့အခြား
    ပိုးမွှားတွေလို တိုက်ခိုက် ဖျက်ဆီးပါတယ်။
13. 48417 0:48 - 0:52
    ဒါက စိန်ခေါ််မှု တစ်ခုပါပဲ။
    မိခင်ရဲ့ ကိုယ်ခံအားစနစ်ဟာ
14. 51577 0:52 - 0:57
    သူမကိုရော သန္ဓေသားကိုပါ ကာကွယ်ဖို့
    လိုပေမဲ့ လုပ်နေကျအတိုင်း လုပ်လို့မဖြစ်ပါ။
15. 57083 0:57 - 1:01
    ဒါက ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို လျှော့ချလိုက်တာ
    မျိုးလောက် မရိုးရှင်းပါဘူး။

    ¶

16. 61053 1:01 - 1:06
    ဒီအစား ကျွန်မတို့ အခုမှ နားလည်စပြုလာတဲ့
    ရှုပ်ထွေးတဲ့ အပြန်အလှန်သက်ရောက်မှုတစ်ခုပါ။
17. 66144 1:06 - 1:09
    ကိုယ်ခံအားစနစ်ရဲ့ အမျိုးမျိုမျိုးသော
    ဆဲလ်တွေ ပါဝင်လာပါတယ်။
18. 68984 1:09 - 1:14
    အချို့ဟာ သန္ဓေသားကို အခြားသော ကိုယ်ခံအား
    ဆဲလ်တွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကနေ ကာကွယ်ပေးတယ်။
19. 75977 1:16 - 1:21
    ခန္ဓာကိုယ်က သားအိမ်ခေါင်းမှာ အချွဲတွေနဲ့
    လုပ်တဲ့ ဘက်တီးရီးယားကာကွယ်တဲ့အဆို့လုပ်တယ်
20. 80537 1:21 - 1:25
    ဒါက မီးဖွားချိန်ထိ ပိုးမွှားများ
    မဝင်အောင် တားဆီးပေးပါတယ်။
21. 84512 1:25 - 1:26
    ကိုယ်ဝန်ရင့်လာနဲ့ အမျှ

    ¶

22. 86096 1:26 - 1:30
    သားအိမ်ဟာ သန္ဓေသားနဲ့အတူ အပေါ်ဘက်နဲ့
    ဘေးဘက်ကို ကြီးထွားလာပါတယ်။
23. 90076 1:30 - 1:34
    နေရာဖန်တီးဖို့ progesterone နဲ့
    relaxin ဟော်မုန်းတွေက
24. 93806 1:34 - 1:36
    ကြွတ်သားတွေကို ပြေလျော့အောင်
    အချက်ပေးပါတယ်။
25. 96347 1:36 - 1:41
    အစာနဲ့ အညစ်အကြေးတွေကို အစာခြေလမ်းကြောင်း
    တစ်လျှောက် တွန်းပို့တဲ့ ကြွက်သားတွေက

    ¶

26. 101208 1:41 - 1:43
    ပြေလျော့ကာ ဒါက လေးကန်စေပါတယ်။
27. 102638 1:43 - 1:47
    အစာခြေလမ်းကြောင်းတစ်လျှောက် စီးဆင်းမှု
    နှေးသွားလို့ ဝမ်းချုပ်တာ ဖြစ်လာပါတယ်။
28. 106777 1:47 - 1:49
    အစာအိမ်ထိပ်က
    လျော့ရဲနေတဲ့ ကြွက်သားတွေက
29. 108826 1:49 - 1:52
    အစာရေမြိုပြွန်နဲ့ လည်ချောင်းထဲကို
    အစာခြေရည်‌တွေ တက်စေလာတာကြောင့်
30. 112147 1:52 - 1:54
    ရင်ပူတာနဲ့ လေချဥ်တက်တာတွေ
    ဖြစ်လာပါတယ်။
31. 114347 1:54 - 1:57
    ဒါတွေက ကိုယ်ဝန်ရှိစ
    ပျို့အန်တာကိုပိုဆိုးနိုင်တယ်
32. 116607 1:57 - 2:03
    HCG ဟော်မုန်းကြောင့် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း
    ဖြစ်ကာ အခ​ြားအချိန်တွေမှာပါ ဖြစ်နိုင်တယ်
33. 123121 2:03 - 2:06
    သားအိမ်ကြီးလာတာနဲ့ အမျှ အသက်ရှုတိုင်းမှာ
    ရင်ဘက်ကို ကျုံ့လိုက်

    ¶

34. 126091 2:06 - 2:10
    ဆန့်လိုက်လုပ်ပေးတဲ့ ရင်ဝမ်းခြား
    ကြွက်သားကို တွန်းတင်ပါတယ်။
35. 130487 2:10 - 2:13
    ဒါက ရင်ဝမ်းခြားကြွက်သားရဲ့
    နယ်ပယ်ကို ကန့်သတ်တယ်။
36. 132917 2:13 - 2:18
    ဒါကို ကုစားဖို့ progesterone ဟော်မုန်းက
    အသက်ရှုနှုန်းမြန်လာအောင် လုပ်ပေးလို့
37. 137592 2:18 - 2:21
    ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်ကို အသက်မြန်မြန်ှ
    ရှူစေခြင်းဖြင့်မိခင်ရော က‌လေးပါ
38. 141317 2:21 - 2:25
    အဆုတ်ရဲ့ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်း ကျသွားပေမဲ့
    oxygen အလုံအလောက်ရအောင် လုပ်ပေးနိုင်တယ်။
39. 145122 2:25 - 2:29
    ဒါတွေကြောင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်ဟာ
    အသက်ရှူ မဝတာ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
40. 149222 2:29 - 2:33
    တစ်ချိန်ထဲမှာပဲ ကျောက်ကပ်တွေက
    erythropoietin ပိုထုတ်ပါတယ်။

    ¶

41. 152702 2:33 - 2:36
    ဒီဟော်မုန်းက သွေးနီဥထုတ်လုပ်မှုကို
    မြှင့်တင်ပေးပါတယ်။
42. 158901 2:39 - 2:44
    ကျောက်ကပ်တွေက ရေနဲ့ဆား အပိုတွေကို
    ဆီးထဲကို မစွန့်ထုတ်ဘဲ သိမ်းထားပြီး
43. 163690 2:44 - 2:46
    သွေးပမာဏ များလာအောင် လုပ်ပါတယ်။
44. 166420 2:46 - 2:51
    ကိုယ်ဝန်ဆောင်တစ်ယောက်ရဲ့ သွေးပမာဏဟာ
    ၅၀%ကျော် တိုးလာပါတယ်။
45. 170892 2:51 - 2:52
    ဒါပေမယ့် သွေးက ကျဲနေပါတယ်။
46. 172399 2:52 - 2:56
    ဘာလို့လဲဆိုတော့ သွေးနီဥတွေကတော့ ၂၅%ပဲ
    တိုးလာလို့ပါ။
47. 176384 2:56 - 3:00
    ပုံမှန်ကတော့ သွေးနီဥတွေ လုပ်ဖို့ လိုတဲ့
    သံဓါတ်ကို အစားအစာကနေ ရပါတယ်။
48. 180214 3:00 - 3:04
    ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်မှာတော့ သန္ဓေသားကလဲ
    သူ့ သွေးအတွက် လိုအပ်တာတွေကို
49. 184154 3:04 - 3:06
    အမေရဲ့ အာဟာရကနေ ရယူနေတာကြောင့်
50. 186014 3:06 - 3:09
    မိခင်အတွက် သံဓါတ်နဲ့ အာဟာရ ရရှိမှုက
    လျော့နည်းသွားပါတယ်။
51. 189284 3:09 - 3:12
    နှလုံးက ဒီသွေးအများကြီးကို
    တစ်ကိုယ်လုံးနဲ့ အချင်းထိ ရောက်အောင်

    ¶

52. 192304 3:12 - 3:14
    အလုပ်တွေ အများကြီး ပိုလုပ်ရပါတယ်။
53. 194444 3:14 - 3:17
    ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်မှာ နှလုံးခုန်နှုန်း
    မြန်လာပေမဲ့
54. 196834 3:17 - 3:21
    ကျန်းမာတဲ့ ကိုယ်ဝန်မှာ သွေးပေါင်ချိန်
    ပြောင်းလဲပုံကို အသေအချာမသိသေးပါ။
55. 201334 3:21 - 3:23
    ဒါဟာ အရေးကြီးတဲ့ သုတေသန
    နယ်ပယ်တစ်ခုပါ။
56. 203401 3:23 - 3:26
    အကြောင်းက ပြင်းထန်တဲ့
    နောက်ဆက်တွဲ ဆိုးကျိုးတချို့က
57. 205904 3:26 - 3:29
    နှလုံး၊သွေးပေါင်ချိန်တို့နဲ့
    ဆက်စပ်နေလို့ပါ။
58. 209274 3:29 - 3:32
    ကြီးလာတဲ့ သားအိမ်ဟာ သွေးပြန်ကြောတွေကို
    ဖိမိလာတာကြောင့်
59. 211921 3:32 - 3:35
    ခြေထောက်နဲ့ခြေဖဝါးတွေမှာ
    အရည်တွေ စုလာစေပါတယ်။
60. 215191 3:35 - 3:39
    ခန္ဓာကိုယ် အောက်ဘက်မှာ ရှိတဲ့
    သွေးပြန်ကြောမကြီးကို ဖိမိပါက
61. 218851 3:39 - 3:42
    နှလုံးကို ပြန်သွားတဲ့ သွေးတွေကို
    အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေကာ
62. 221949 3:42 - 3:47
    ကြာကြာမတ်တပ်ရပ်ပြီးရင် သွေးပေါင်ကျပြီး
    မူးတာမျိုး ဖြစ်လာစေနိုင်ပါတယ်။
63. 226608 3:47 - 3:51
    ဒီပြောင်းလဲမှုတွေထဲက တစ်ချို့က
    မီးမဖွားခင်မှာတင် ပုံမှန် ပြန်ဖြစ်ပါတယ်။

    ¶

64. 231220 3:51 - 3:55
    မီးဖွားလုလုအချိန်မှာ သန္ဓေသားဟာ
    အောက်ကို ဆင်းလာတာကြောင့်
65. 234670 3:55 - 3:57
    ရင်ဝမ်းခြားကြွက်သားပေါ်မှာ ရှိနေတဲ့ ဖိအား
66. 236941 3:57 - 4:01
    လျော့ကျသွားပြီး မိခင်ဟာ
    အသက်ဝဝရှူလို့ ရနိုင်ပါတယ်။
67. 240911 4:01 - 4:02
    မီးဖွားနေစဥ်အတွင်းမှာ
68. 242491 4:02 - 4:06
    ရေမွှာပေါက်သွားတာနဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ထဲက
    အရည်ပိုအများစုဟာ ထွက်သွားပါတယ်။
69. 248612 4:09 - 4:13
    မီးဖွားပြီး ရက်သတ္တပတ်အတွင်းမှာပဲ
    သားအိမ်ဟာ ပြန်ရှုံ့သွားပါတယ်။
70. 253232 4:13 - 4:17
    ကိုယ်ဝန်‌ဆောင်ခြင်းက ခန္ဓာအပိုင်း
    တွေလိုပဲ ဦးနှောက်ကိုပါ သက်ရောက်တယ်

    ¶

71. 256545 4:17 - 4:20
    ဒါပေမယ့် ဒီသက်ရောက်မှုတွေအကြောင်းကို
    သိပ် မသိကြရသေးပါဘူး။
72. 260246 4:20 - 4:23
    လတ်တလော သုတေသနတွေက
    ကိုယ်ဝန်ဆောင်ပြီးချိန်နဲ့
73. 263096 4:23 - 4:26
    မိခင်ဖြစ်ခါစမှာ ဦးနှောက်ပုံရိပ်တွေ
    မတူကြောင်း ပြသပြီး
74. 265606 4:26 - 4:29
    ဒီပြောင်းလဲမှုတွေဟာ လိုက်လျောညီထွေ
    ပြုပြင်နိုင်တာကို ညွှန်းတယ်။
75. 268706 4:29 - 4:32
    ဒါတွေက ကလေးတွေကို ပျိုးထောင်ရာမှာ
    အထောက်အကူပြုနိုင်ပါတယ်။
76. 271736 4:32 - 4:38
    ဥပမာ ကလေးတွေက စကားမပြောတတ်တော့
    မျက်နှာရိပ်ကို ဖတ်နိုင်စွမ်းတိုးတာတစ်ခုပါ
77. 277505 4:38 - 4:41
    ကိုယ်ဝန်ဆောင်မှုရဲ့ ဦးနှောက်ပေါ်
    သက်ရောက်မှုအကြောင်း သိပ်မသိသေးတာက

    ¶

78. 281085 4:41 - 4:47
    သမိုင်းတစ်လျှောက် ကိုယ်ဝန်ဆောင်မှု
    အကြောင်း သုတေသနအကုန်နီးပါးဟာ
79. 287174 4:47 - 4:51
    မိခင်ထက် သန္ဓေသားပေါ်မှာ အာရုံစိုက်ခဲ့တဲ့
    ယေဘူယျ အမှန်တရားကို မီးမောင်းထိုးပြတယ်
80. 291044 4:51 - 4:54
    ကိုယ်ဝန်ဆောင်အတွေ့အကြုံတွေက
    ကျန်းမာတဲ့ကိုယ်ဝန်ဆောင်တွေရော
81. 293775 4:54 - 4:56
    မကျန်းမာတဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်တွေမှာပါ
    များစွာခြားနားတယ်။
82. 296245 4:56 - 5:02
    သုတေသနအသစ်တွေကနေ ဒါတွေ ဘာလို့ဖြစ်တယ်
    ဆိုတာကို နားလည်လာနိုင်ပြီး
83. 301711 5:02 - 5:05
    လိုအပ်ပါက ထိရောက်တဲ့ ကုသမှုတွေ
    ပေးနိုင်ဖို့ ကူညီနိုင်ပါလိမ့်မယ်။
84. 305271 5:05 - 5:09
    လက်ရှိအချိန်မှာတော့
    ကိုယ်ဝန်ဆောင်တစ်ဦးချင်းဟာ မတူညီဘဲ
85. 308545 5:09 - 5:12
    အသေးစိတ် မေးခွန်းတွေ ရှိလာရင်
    ဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။
86. 313189 5:13 - 5:17
    ယနေ့အချိန်မှာတော့
    စိတ်လှုပ်ရှားဖွယ် အချိုးအကွေ့အဖြစ်
87. 316779 5:17 - 5:22
    ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်းရဲ့ အံဖွယ် ဇီဝဖြစ်စဥ်ကို
    ပိုမို အလေးထား လေ့လာနေကြပါပြီ။