Nehirleri temiz tutan döngüsel tuz ekonomisi
-
0:01 - 0:03Kuzey Wisconsin'de büyürken
-
0:03 - 0:07doğal olarak Mississippi Nehri'yle aramda
özel bir bağ oluştu. -
0:07 - 0:08Küçükken kız kardeşimle
-
0:08 - 0:13M-i-s-s-i-s-s-i-p-p-i'yi en hızlı kim
heceleyebilir gibi -
0:13 - 0:16oyunlar oynardık.
-
0:17 - 0:20Ortabatı'yı keşfetmek
ve Meksika Körfezi'nin -
0:20 - 0:23ticaret rotasını çıkarmak için
ilkokuldayken ilk kaşifleri -
0:23 - 0:27ve onların seferlerini,
Marquette ve Joliet'i, Büyük Nehirleri, -
0:27 - 0:30Mississippi Nehri'ni nasıl kullandıklarını
-
0:30 - 0:34ve akarsu yollarını öğrendim.
-
0:34 - 0:36Lisansüstü eğitimim sırasında
-
0:36 - 0:38Mississippi Nehri,
Minnesota Üniversitesi'ndeki -
0:38 - 0:41laboratuvar penceremin
hemen dışında olduğu -
0:41 - 0:43için çok şanslıydım.
-
0:44 - 0:47O 5 yıllık dönemde Mississippi Nehri'ni
tanıma fırsatı buldum. -
0:47 - 0:50Değişken doğasını,
-
0:50 - 0:53bir anda kanallarına su bastığını,
-
0:53 - 0:55kısa bir süre sonra ise
-
0:55 - 0:57kıyı şeridinin kuruduğunu öğrendim.
-
0:58 - 1:01Bugün bir fiziksel organik kimyacı olarak
-
1:01 - 1:03Mississippi Nehri gibi nehirleri
-
1:03 - 1:06insan aktivitelerinden oluşabilecek
aşırı tuzlanmadan korumak için -
1:06 - 1:09eğitimimi kullanmaya kendimi adadım.
-
1:10 - 1:12Çünkü bildiğiniz gibi
-
1:12 - 1:16tuz, tatlı su nehirlerini kirletebilen
bir maddedir. -
1:16 - 1:22Tatlı su nehirleri,
sadece %0.05 tuz oranına sahiptir. -
1:23 - 1:26Bu seviyedeki suyu
içmek güvenlidir. -
1:26 - 1:30Ancak gezegenimizin büyük çoğunluğundaki
suyu okyanuslarımızda bulunur, -
1:30 - 1:34ve okyanus suyunun tuzluluk oranı
%3'ten fazladır. -
1:34 - 1:38Eğer onu içerseniz
çok hızlı bir şekilde hastalanırsınız. -
1:38 - 1:43Yani gezegenimizdeki
okyanus suyunun hacmiyle -
1:43 - 1:46nehir suyunun hacmini karşılaştırırsak
-
1:46 - 1:49ve diyelim ki okyanus suyunu
olimpik bir yüzme havuzuna -
1:49 - 1:52sığdırabiliyoruz,
-
1:52 - 1:57bu durumda dünyadaki tüm nehir suları
3,7 litrelik bir sürahiye sığar. -
1:57 - 2:00Yani çok değerli bir kaynak
olduğunu görebiliyoruz. -
2:00 - 2:03Ama değerli bir kaynak gibi mi
davranıyoruz? -
2:03 - 2:05Yoksa kapı önüne koyulan,
-
2:05 - 2:08ayaklarımızı sildiğimiz eski bir paspas
gibi mi davranıyoruz? -
2:09 - 2:13Nehirlere eski paspas gibi davranmanın
ciddi sonuçları var. -
2:13 - 2:15Bir bakalım.
-
2:15 - 2:19Sadece bir çay kaşığı tuzun
yapabildiklerini görelim. -
2:20 - 2:22Eğer okyanus suyuyla dolu olan
-
2:22 - 2:25bu olimpik yüzme havuzuna
bir çay kaşığı tuz eklersek -
2:25 - 2:28okyanus suyu, okyanus suyu
olarak kalır. -
2:28 - 2:30Ama aynı çay kaşığı tuzu
-
2:30 - 2:33tatlı nehir suyuyla dolu olan
bir sürahiye koyarsak -
2:33 - 2:36bir anda içmek için çok tuzlu hale gelir.
-
2:37 - 2:38Burada sonuç,
-
2:38 - 2:44nehirlerin hacmi okyanuslarla
karşılaştırılınca çok küçük olduğu için -
2:44 - 2:47insan aktivitelerine karşı
daha hassas olması -
2:47 - 2:49ve korunmaları için
onlarla ilgilenmemiz gerektiğidir. -
2:50 - 2:52Son zamanlarda dünyadaki nehir sağlığına
-
2:53 - 2:56bakmak için kaynakları inceledim.
-
2:56 - 2:59Su kıtlığı çekilen ve ağır sanayi
gelişmelerinin olduğu şehirlerde -
2:59 - 3:04oldukça kötü bir nehir sağlığı
bekliyordum. -
3:04 - 3:07Kuzey Çin ve Hindistan'da
tam da bunu gördüm. -
3:08 - 3:12Ama 2018'den bir makale okuduğumda
çok şaşırdım. -
3:12 - 3:15Amerika'da örneklendirilmiş
-
3:15 - 3:19232 nehir numune bölgesinden
bahsediyordu. -
3:19 - 3:21Bu bölgelerin %37'si
-
3:21 - 3:24yükselen tuz seviyelerine sahipti.
-
3:25 - 3:28Bundan daha da şaşırtıcı olan ise,
-
3:28 - 3:30tuzluluk oranı en hızlı yükselenlerin
-
3:31 - 3:33Amerikan'nın doğu kısmında bulunmasıydı,
-
3:33 - 3:34çorak güneybatısında değil.
-
3:35 - 3:38Bu makalenin yazarları bunun sebebinin
-
3:38 - 3:43yollardaki buzları eritmek için kullanılan
tuz olabileceğini varsaymışlar. -
3:44 - 3:46Potansiyel olarak bu tuzun
diğer bir kaynağı -
3:46 - 3:50tuzlu endüstriyel atık suları olabilir.
-
3:50 - 3:55Gördüğünüz gibi, insanların aktiviteleri
tatlı sularımızı -
3:55 - 3:58okyanus sularımıza benzeyen
suya çevirebiliyor. -
3:58 - 4:01Bu yüzden geç olmadan
harekete geçip bir şeyler yapmalıyız. -
4:02 - 4:04Benim bir önerim var.
-
4:05 - 4:093 adımlı nehir savunma mekanizmasını
kullanabiliriz -
4:09 - 4:14ve endüstriyel su kullanıcıları bu
savunma mekanizmasını kullanırsa -
4:14 - 4:19nehirlerimizi çok daha güvenli
bir pozisyona getirebiliriz. -
4:19 - 4:21Bu süreç ilk olarak
su geri dönüşüm -
4:21 - 4:24ve tekrar kullanım
operasyonlarını sağlayarak -
4:24 - 4:28nehirlerden daha az su çekilmesini içerir.
-
4:28 - 4:30İkinci olarak
-
4:30 - 4:34bu tuzlu endüstriyel atık sularındaki
tuzu çıkarıp -
4:34 - 4:37yeniden kazandırıp başka amaçlar için
kullanmalıyız. -
4:38 - 4:42Üçüncü olarak
şu anda madenlerden -
4:42 - 4:45sağladıkları tuzları tüketen
tuz tüketicilerini -
4:45 - 4:49geri dönüşümden elde edilen tuzları
kullanan tüketicilere çevirmeliyiz. -
4:50 - 4:53Bu üç kısımlı savunma mekanizması
şu anda zaten kullanılıyor. -
4:53 - 4:56Kuzey Çin ve Hindistan
nehirlerini rehabilite -
4:56 - 4:59etmek için kullanıyor.
-
4:59 - 5:01Ancak bu önerideki amaç,
-
5:01 - 5:05nehirlerimizi rehabilitasyona
ihtiyaç duymadan -
5:05 - 5:07savunma mekanizmasıyla
onları korumak. -
5:08 - 5:12İyi haber şu ki,
bunu yapabilecek teknolojiye sahibiz. -
5:12 - 5:13Zar süzgeçler ile.
-
5:14 - 5:17Zar süzgeçler, su ile tuzu
ayrıştırabiliyorlar. -
5:18 - 5:21Zar süzgeçler yıllardır aramızdalar
-
5:21 - 5:26ve büyüklüklerine ya da
enerji yüklerine göre ayrılan -
5:26 - 5:28polimerik materyallerden oluşurlar.
-
5:28 - 5:32Tuz ve suyu birbirinden ayıranlar
-
5:32 - 5:35genellikle elektrik yüküne göre
ayrıştıranlardır. -
5:35 - 5:38Bu zar süzgeçler negatif yüklü olurlar
-
5:38 - 5:40ve erimiş tuzda bulunan
negatif yüklü florid iyonları -
5:40 - 5:43uzaklaştırmaya yardımcı olur.
-
5:44 - 5:48Dediğim gibi bu zar süzgeçler
uzun zamandır aramızda -
5:48 - 5:55ve şu anda, her dakika
25 milyon galon suyu temizliyorlar -
5:55 - 5:57Aslında bundan da fazlası temizleniyor.
-
5:58 - 5:59Ama fazlasını da
yapabilirler. -
6:00 - 6:05Bu zar süzgeçler ters osmoz
prensibine dayanırlar. -
6:05 - 6:10Şimdi, osmoz dediğimiz vücudumuzda
doğal olan bir olaydır-- -
6:10 - 6:12işte, hücrelerimizin çalışma şekli.
-
6:12 - 6:16Osmoz ise iki farklı seviyede
-
6:16 - 6:19tuz konsantrasyonu olan iki odadır.
-
6:19 - 6:21Biri düşük tuz konsantrasyonuna sahip
-
6:21 - 6:24diğeri yüksek tuz konsantrasyonuna sahip.
-
6:24 - 6:28İki odayı ayıran şey
yarı geçirgen zardır. -
6:28 - 6:30Doğal osmoz sürecinde
-
6:30 - 6:34su doğal olarak zar süzgeçin içinden
-
6:34 - 6:36düşük tuz konsantrasyonlu taraftan
-
6:36 - 6:39yüksek tuz konsantrasyonlu
tarafa doğru, -
6:39 - 6:41dengeye ulaşana kadar geçer.
-
6:42 - 6:46Şimdi, ters osmoz,
bu doğal osmoz sürecinin tersidir. -
6:46 - 6:48Bu ters işlemi gerçekleştirmek için
-
6:48 - 6:53yüksek konsantrasyonlu alana
baskı uyguluyoruz -
6:53 - 6:57ve bu şekilde suyu ters tarafa
yönlendiriyoruz. -
6:57 - 7:01Böylece yüksek konsantrasyonlu taraf
daha tuzlu, -
7:01 - 7:02daha konsantre hâle geliyor
-
7:02 - 7:06ve düşük konsantrasyonlu taraf ise
arınmış, temiz su hâline geliyor. -
7:06 - 7:11Ters osmoz yöntemini kullanarak
endüstriyel atık suyunun -
7:11 - 7:16yaklaşık %95'ini arıtıp
temiz su hâline getirebiliyoruz. -
7:16 - 7:20Geri kalan %5 ise tuzlu konsantre
karışım oluyor. -
7:21 - 7:24Şimdi, bu %5 tuzlu konsantre karışım
-
7:24 - 7:26atık değil.
-
7:26 - 7:29Bilim insanları sadece
-
7:29 - 7:33belirli tuzların geçebildiği
-
7:33 - 7:34süzgeçler geliştirdi.
-
7:34 - 7:36Aynı zamanda nanofiltrasyon diye
-
7:36 - 7:39bilinen zar süzgeçleri kullanarak
-
7:39 - 7:43bu %5 konsantre tuzlu solüsyon
-
7:43 - 7:46arıtılmış tuz solüsyonuna
çevrilebiliyor artık. -
7:47 - 7:52Yani, ters osmoz ve nanofiltrasyon
zarları kullanarak -
7:52 - 7:54endüstriyel atık suyunu hem suya
-
7:54 - 7:58hem de tuza dönüştürebiliyoruz.
-
7:59 - 8:00Bu şekilde
-
8:00 - 8:05nehir savunma mekanizmasının
bir ve ikinci adımlarını başarıyoruz. -
8:06 - 8:10Şimdi, bunu birçok endüstriyel su
kullanıcısına sundum -
8:10 - 8:13ve ortak cevapları ise şu oldu:
-
8:13 - 8:16"İyi, hoş ama kim benim
tuzumu kullanacak?" -
8:16 - 8:19Bu yüzden üçüncü adım oldukça önemli.
-
8:19 - 8:23Maden tuzunu kullananları
-
8:23 - 8:26geri dönüşüm tuzu tüketicilerine
çevirmemiz gerekli. -
8:26 - 8:29Peki kim bu tuz tüketicileri?
-
8:29 - 8:322018'de ABD'de tüketilen tuzun
-
8:32 - 8:36%43'ünün yoldaki buzu çözmek için
-
8:36 - 8:40kullanıldığını öğrendim.
-
8:40 - 8:44%39'u kimya sanayisinde
kullanılıyordu. -
8:44 - 8:46Gelin bu iki uygulamaya bakalım.
-
8:47 - 8:50Çok şaşırmıştım.
-
8:50 - 8:532018-2019 kış aylarında
-
8:53 - 8:56bir milyon ton tuz
-
8:56 - 9:00Pensilvanya eyaletinin yollarına dökülmüş.
-
9:01 - 9:03Bir milyon ton tuz
-
9:03 - 9:06Empire State binasının üçte ikisini
doldurmak için yeterli. -
9:07 - 9:11Bu dünyadan çıkarılmış,
yollarımıza dökülmüş -
9:11 - 9:13sonra doğaya
-
9:13 - 9:16ve nehirlerimize karışmış
bir milyon tuz. -
9:18 - 9:21Buradaki öneri ise bu tuzu
-
9:21 - 9:25tuzlu endüstriyel atık
sularından elde edip -
9:25 - 9:27nehirlerimize karışmasını önleyerek
-
9:27 - 9:30yollarda kullanmak.
-
9:30 - 9:33Böylece bahar gelip buzlar eridiğinde
ve bu yüksek tuz -
9:33 - 9:36oranına sahip akış başladığında
nehirler kendilerini -
9:36 - 9:38bundan korumak adına
daha iyi -
9:38 - 9:41bir konumda olacak.
-
9:42 - 9:45Bir kimyager olarak
-
9:45 - 9:47heyecan duyduğum fırsat
-
9:47 - 9:51döngüsel tuzu
kimya endüstrisine tanıtmak. -
9:53 - 9:58Klor-alkali endüstrisi
bunun için mükemmel. -
9:58 - 10:01Klor-alkali endüstrisi
epoksi kaynağıdır, -
10:01 - 10:05üretanlar, çözücüler ve
gündelik hayatta kullandığımız -
10:05 - 10:08diğer birçok faydalı
ürünün kaynağıdır. -
10:08 - 10:13Besleme yığını olarak
sodyum klorür tuzu kullanır. -
10:14 - 10:16Buradaki fikir şu
-
10:16 - 10:19ama öncelikle doğrusal ekonomiye bakalım.
-
10:19 - 10:22Doğrusal ekonomide o tuzu
madenden çıkarırlar, -
10:22 - 10:24klor-alkali sürecinden geçer,
-
10:24 - 10:26basit kimyasala dönüşür,
-
10:26 - 10:28ve böylece başka yeni
ürüne veya daha -
10:28 - 10:30fonksiyonel bir ürüne dönüştürülür.
-
10:31 - 10:34Ancak bu dönüşüm sürecinde
-
10:34 - 10:37tuz genellikle yan üründür
-
10:37 - 10:40ve endüstriyel atık suyuna karışır.
-
10:42 - 10:46Amacımız, döngüselliği tanıtabilmek,
-
10:46 - 10:50fabrikaların endüstriyel atık su
akıntılarından suyu ve tuzu -
10:50 - 10:54ayırabilmek ve bunu klor-alkali işleminin
-
10:54 - 10:56ön ucuna gönderebilmek.
-
10:58 - 11:00Döngüsel tuz.
-
11:00 - 11:02Peki bu ne kadar etkili?
-
11:02 - 11:04Gelin bir örneğe bakalım.
-
11:05 - 11:08Dünyadaki propilen oksit
üretiminin %50'si -
11:08 - 11:10klor-alkali süreciyle elde edilir.
-
11:11 - 11:15Bu, küresel olarak yıllık bazda
-
11:15 - 11:19yaklaşık 5 milyon ton
propilen oksit demek. -
11:19 - 11:24Yani dünyadan çıkarılıp
klor-alkali işleminden -
11:24 - 11:28geçip propilen oksite
dönüştürülen ve sonra -
11:28 - 11:31bu işlem sırasında
atık su akıntılarına karışan -
11:31 - 11:345 milyon ton tuz demek.
-
11:34 - 11:375 milyon ton üç tane
Empire State binasını -
11:37 - 11:40doldurmaya yetecek
tuz demektir. -
11:40 - 11:43Bu yıllık bazda.
-
11:43 - 11:47Döngüsel tuzun nehirlerimizi
aşırı tuzlu -
11:47 - 11:52akıntıdan nasıl koruyacağını
görüyorsunuz. -
11:53 - 11:56"Bu süzgeç zarlar yıllardır varmış,
-
11:56 - 11:58peki neden atık suyun tekrar
-
11:58 - 12:02kullanımı için yerleştirilmiyor?"
diyebilirsiniz. -
12:03 - 12:05Kısacası atık suların
tekrar kullanımını -
12:05 - 12:07uygulamak maliyetli bir iş.
-
12:08 - 12:10İkincisi bu bölgelerdeki
-
12:10 - 12:12sular çok geç olana kadar
-
12:13 - 12:15önemsenmiyor.
-
12:15 - 12:18Tatlı su sürdürülebilirliği için
-
12:18 - 12:22plan yapmamanın
ciddi sonuçları var. -
12:22 - 12:26Almanya'daki Ren Nehri'nin
düşük su seviyesinden -
12:26 - 12:30dolayı geçen yıl 280 milyon
dolar zarar eden -
12:30 - 12:33dünyanın en büyük kimyasal
üreticilerinden birine sorabilirsiniz. -
12:34 - 12:38Yıldan yıla su kaynaklarını kurutan
bir kuraklık yaşayan ve sonra -
12:38 - 12:42sifonlarını çekmemeleri söylenen
Güney Afrika, Cape Town -
12:42 - 12:45sakinlerine sorabilirsiniz.
-
12:46 - 12:48Gördüğünüz gibi, burada
-
12:48 - 12:51süzgeç zarlarla saf su,
-
12:51 - 12:55saf tuz sağlayabileceğimiz,
-
12:55 - 12:57bu iki süzgeci kullanarak
-
12:57 - 13:00nehirleri gelecek nesiller için
-
13:00 - 13:03koruyabileceğimiz çözümlerimiz var.
-
13:03 - 13:04Teşekkürler.
-
13:04 - 13:06(Alkış)
- Title:
- Nehirleri temiz tutan döngüsel tuz ekonomisi
- Speaker:
- Tina Arrowood
- Description:
-
2018-2019 kış mevsiminde bir milyon ton tuz sadece Pensilvanya eyaletindeki buzlu yollara döküldü. Bu gibi endüstriyel alanlarda kullanılan tuzlar tatlı sulara karışıp sularını içilmez hâle getiriyor ve büyüyen küresel krize katkıda bulunuyor. Peki bu kıymetli doğal kaynakları nasıl daha iyi şekilde koruyabiliriz? Fiziksel organik kimyager Tina Arrowood, tuzu nehirlerden uzaklaştıracak ve endüstriyel yan üründen kıymetli kaynaklara dönüştüren döngüsel tuz ekonomisini yaratacak üç adımlı planı anlatıyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 13:19
Eren Gokce approved Turkish subtitles for A circular economy for salt that keeps rivers clean | ||
Eren Gokce edited Turkish subtitles for A circular economy for salt that keeps rivers clean | ||
Sara Ozturk accepted Turkish subtitles for A circular economy for salt that keeps rivers clean | ||
Sara Ozturk edited Turkish subtitles for A circular economy for salt that keeps rivers clean | ||
Melek YALIM edited Turkish subtitles for A circular economy for salt that keeps rivers clean | ||
Melek YALIM edited Turkish subtitles for A circular economy for salt that keeps rivers clean | ||
Melek YALIM edited Turkish subtitles for A circular economy for salt that keeps rivers clean | ||
Melek YALIM edited Turkish subtitles for A circular economy for salt that keeps rivers clean |