Return to Video

Aşktan soğumayı seçebilir miyiz?

  • 0:00 - 0:03
    Merhaba, benim adım Dessa
  • 0:03 - 0:06
    ve "Doomtree" adındaki
    bir hip-hop topluluğuna üyeyim.
  • 0:07 - 0:09
    Şu atletli olan benim.
  • 0:09 - 0:10
    (Gülüşmeler)
  • 0:10 - 0:15
    Geçimimi performans gösterici,
    rapçi ve şarkıcı olarak sağlıyorum.
  • 0:15 - 0:18
    Grup olarak gösteri yaptığımızda
    gösterimiz bu şekilde görünüyor.
  • 0:19 - 0:21
    Ben botlu olanım.
  • 0:21 - 0:23
    Bir sürü zıplama,
    bir sürü terleme var.
  • 0:23 - 0:25
    Çok gürültülü. Çok yüksek enerjili.
  • 0:25 - 0:29
    Bazen sahnede istemsiz
    perdelemeler oluyor.
  • 0:29 - 0:32
    Bazen de tamamen kasten oluyor.
  • 0:32 - 0:37
    Bu, hokey ve konserin bir tür birleşimi.
  • 0:38 - 0:41
    Ancak solo sanatçı olarak
    kendi müziğimi sahnelerken
  • 0:42 - 0:44
    daha fazla melankolik melodilere
    yönelmeye meyilliyim.
  • 0:45 - 0:49
    Birkaç yıl önce, anneme
    yeni bir albümün kaba karışımlarını verdim
  • 0:49 - 0:53
    ve dedi ki "Tatlım, çok güzel
    ama neden hep bu kadar hüzünlü?"
  • 0:53 - 0:55
    (Gülüşmeler)
  • 0:55 - 0:57
    "Müziğini hep kanatmak için yapıyorsun."
  • 0:57 - 1:01
    "Sen kimlerle takılıyorsun da
    bu cümleyi biliyorsun?" diye düşündüm.
  • 1:01 - 1:02
    (Gülüşmeler)
  • 1:03 - 1:06
    Kariyerim boyunca o kadar fazla
    hüzünlü aşk şarkısı besteledim ki
  • 1:06 - 1:08
    takipçilerimden şöyle mesajlar alıyordum:
  • 1:08 - 1:12
    "Yeni bir müzik ya da kitap çıkar.
    Ayrılığımla ilgili yardıma ihtiyacım var."
  • 1:12 - 1:13
    (Gülüşmeler)
  • 1:14 - 1:19
    Bu şarkıları uzun bir süre sahneleyip,
    kaydedip turlara çıkmamın ardından
  • 1:19 - 1:26
    kendimi esasında romantik
    bir yıkımın olduğu bir konumda buldum.
  • 1:27 - 1:30
    Bununla beraber
    halka açıklamadığım bir şey de
  • 1:30 - 1:33
    bu şarkıların çoğunun
    aynı adama yazılmış olduğuydu.
  • 1:34 - 1:37
    İki yıl boyunca aramızı
    düzeltmeye çalıştık,
  • 1:37 - 1:39
    sonra beş yıl boyunca...
  • 1:39 - 1:41
    ve aralıklı olarak 10 yıl.
  • 1:41 - 1:44
    Yalnızca kalbim kırılmadı,
  • 1:44 - 1:53
    diğerlerinin kolayca düzeltebildiklerini
    kendim yapamadığım için utandım.
  • 1:54 - 1:57
    İkimizin de işe yaramadığımızı
    bilmeme rağmen
  • 1:57 - 2:02
    sadece aşkı nasıl bırakacağımı
    bulamamıştım.
  • 2:03 - 2:05
    Daha sonra, bir gece şarap içerken
  • 2:05 - 2:09
    Dr. Helen Fisher adındaki bir kadının
    TED konuşmasını gördüm.
  • 2:09 - 2:15
    Yaptığı işte beyindeki sevginin yerini
    haritalayabildiğini söyledi.
  • 2:15 - 2:19
    Ben de düşündüm ki:
    "Eğer beynimdeki aşkı bulabilirsem
  • 2:19 - 2:20
    belki onu dışarı çıkarabilirdim."
  • 2:20 - 2:22
    Bu yüzden Twitter'a geçtim.
  • 2:22 - 2:26
    "Gece yarısında falan
    fMRI laboratuvarına erişimi olan var mı?
  • 2:26 - 2:28
    Gizlice girmeme karşılık viski vereceğim."
  • 2:28 - 2:30
    (Gülüşmeler)
  • 2:30 - 2:32
    Bu da Dr. Cheryl Olman.
  • 2:32 - 2:36
    Minnesota Üniversitesi Manyetik Rezonans
    Araştırma Merkezi'nde çalışıyor.
  • 2:36 - 2:37
    Beni oraya götürdü.
  • 2:37 - 2:41
    Ona Dr. Fisher'in protokolünü anlattım
  • 2:41 - 2:44
    ve bir tane denekle, yani benle,
    örnek yapmaya karar verdik.
  • 2:44 - 2:46
    (Gülüşmeler)
  • 2:46 - 2:50
    Yeşil bir ameliyat önlüğü giydim,
  • 2:51 - 2:53
    bir sedyeye atladım
  • 2:53 - 2:55
    ve fMRI makinesine girdim.
  • 2:55 - 2:57
    Eğer bu teknolojiye yabancıysanız
  • 2:57 - 3:01
    özünde fMRI makinesi;
    büyük, tüp şeklinde olan
  • 3:01 - 3:05
    oksijensiz demirin kandaki ilerleyişini
    izleyen bir mıknatıstır.
  • 3:05 - 3:11
    Yani, basitçe o esnada beyninizin hangi
    bölümünün çalıştığını bulmaya yarıyor.
  • 3:11 - 3:15
    Bu sayede, hangi yapının hangi
    görevle ilgili olduğunu anlayabiliyoruz.
  • 3:15 - 3:18
    Örneğin, parmağınızla dokunmak
    hep aynı bölgeyi yakar
  • 3:18 - 3:20
    ya da benim durumumda
  • 3:20 - 3:23
    eski erkek arkadaşımın
    fotoğraflarına bakıp
  • 3:23 - 3:25
    sonrasında ona benzeyen
  • 3:25 - 3:28
    ancak bir şey hissetmediğim
    bir adamın fotoğraflarına bakmaktı.
  • 3:28 - 3:30
    O, kontroldü.
  • 3:30 - 3:31
    (Gülüşmeler)
  • 3:32 - 3:33
    Makineden çıktığımda
  • 3:33 - 3:37
    beynimin gerçekten yüksek kaliteli
    görüntülerini elde etmiştik.
  • 3:38 - 3:41
    İki yapıyı birbirinden ayırabiliyoruz.
  • 3:41 - 3:47
    Dr. Cheryl Olman'ın
    "beyin derisi halısı" adını verdiği
  • 3:47 - 3:51
    beyin kırışıklıklarını görmek için
    merkezi şişirebilirdik.
  • 3:51 - 3:53
    (Gülüşmeler)
  • 3:53 - 3:58
    Bu iki adamın görüntülerine baktığımda
    beynimin nasıl davrandığını görebilirdik.
  • 3:59 - 4:01
    Bu, önemliydi.
  • 4:01 - 4:06
    Kontrole ve eski sevgilime baktığımdaki
    bütün hareketleri takip edebiliyorduk.
  • 4:06 - 4:11
    Bu iki veriyi karşılaştırırken de
    sadece sevgiyi bulabilecektik.
  • 4:11 - 4:12
    Bu, aynı şey gibi:
  • 4:12 - 4:17
    Eğer bir tartıda giyinik halde
    ve sonra çıplak tartılırsam
  • 4:17 - 4:21
    aradaki fark
    giysilerimin ağırlığı olacaktır.
  • 4:21 - 4:24
    Veri karşılaştırmasını yaptık
    ve birbirlerinden çıkardık,
  • 4:24 - 4:28
    Dr. Fisher'in tam da
    tahmin ettiği hareketleri gördük.
  • 4:30 - 4:31
    Bu, benim.
  • 4:32 - 4:34
    Bu da aşık olan beynim.
  • 4:35 - 4:39
    Küçük turuncu bölgede,
    ventral tegmental alanda hareket vardı.
  • 4:39 - 4:42
    Kırmızı renkli bölge anterior singulat,
  • 4:42 - 4:46
    altın boynuzlar da kuyruklardı.
  • 4:47 - 4:52
    Takımı ve birkaç ortağı Andrea ve Phil
    ile bir süre veriyi analiz ettikten sonra
  • 4:52 - 4:55
    Cheryl bana tek bir görüntü gönderdi.
  • 4:56 - 5:00
    Bu, beynimin enine kesilmiş hali
  • 5:00 - 5:04
    ve bu adama olan duygularımı temsil eden
    parlak bir hareketlilik noktası vardı.
  • 5:06 - 5:08
    Aşık olduğumu biliyordum,
  • 5:08 - 5:12
    zaten bu kadar aşırı
    uzatmamın sebebi de buydu.
  • 5:12 - 5:16
    Fakat bunu kanıtlayan bir görüntüye
    sahip olmak, bir hakaret gibi hissettirdi.
  • 5:16 - 5:20
    "Evet, hepsi kafamın içinde ama şimdi
    tam olarak nerede olduğunu biliyorum."
  • 5:20 - 5:23
    (Gülüşmeler)
  • 5:24 - 5:27
    Ayrıca hedefinin izini süren
    bir suikastçı gibi hissettim.
  • 5:27 - 5:30
    İşte, bu yok etmem gereken şey.
  • 5:30 - 5:37
    Bu yüzden "nöroterapi" adı verilen
    bir tedavi sürecine girmeye karar verdim.
  • 5:37 - 5:41
    Penijean Gracefire adında
    bir kadınla çalıştım.
  • 5:41 - 5:45
    Bana, yapacağımız şeyin
    beynimi eğitmek olduğunu söyledi.
  • 5:45 - 5:46
    Hiçbir şeyi kesip biçmiyoruz,
  • 5:46 - 5:49
    bunu; kasları çalıştırır gibi
    çalıştıracağız
  • 5:49 - 5:55
    böylece durumuma uygun şekilde
    cevap verebilecek kadar esnek olacak.
  • 5:55 - 5:59
    Yani, biz koşu bandındayken
  • 5:59 - 6:01
    kalbimizin daha hızlı atmasını
  • 6:01 - 6:05
    ve uyurken de daha yavaş
    atmasını bekleriz.
  • 6:05 - 6:10
    Benzer şekilde; uzun vadeli,
    romantik bir ilişki içindeyken
  • 6:10 - 6:13
    beynimin duygu merkezleri
    harekete geçecek
  • 6:13 - 6:19
    ve ben uzun vadeli, romantik bir ilişki
    içinde değilken de gevşemeliler.
  • 6:21 - 6:25
    Bu yüzden bir kuruştan daha küçük
    bir elektrot seti ile geldi.
  • 6:25 - 6:28
    Bunlar, beyin dalgalarımı
  • 6:28 - 6:31
    kemik, saç ve saç derimden
    algılayacak kadar hassastı.
  • 6:31 - 6:35
    Beni bağladığı zaman, beynimin çalıştığını
    gerçek zamanlı olarak görebiliyordum.
  • 6:37 - 6:39
    Gösterdiği başka bir görüntüde de
  • 6:39 - 6:43
    beynimin tam olarak hangi bölümünün
    hiperaktif görebiliyordum,
  • 6:43 - 6:44
    burada kırmızı renkli;
  • 6:44 - 6:47
    hipoaktif burada maviyle görünüyor;
  • 6:47 - 6:50
    sağlıklı davranış eşiği,
  • 6:50 - 6:52
    yeşil olan "Goldilocks bölgesi"
  • 6:52 - 6:54
    ki istediğim yer de burasıydı.
  • 6:54 - 6:57
    Fisher deneyinde tanımladığımız,
  • 6:57 - 7:02
    beynimin sadece romantik düzenlemeyle
    ilişkili yerlerini ayrıştırabiliyoruz.
  • 7:03 - 7:06
    Penijean, birkaç kez
  • 7:06 - 7:10
    elektrotlarını bana bağladı
  • 7:11 - 7:14
    ve hiçbir şey yapmama
    veya düşünmeme gerek olmadığını söyledi.
  • 7:14 - 7:16
    Aslında sadece düzgünce durmam,
  • 7:16 - 7:18
    uyanık kalmam
  • 7:18 - 7:20
    ve izlemem gerekiyordu.
  • 7:22 - 7:26
    (Arp ve vibrafon sesleri çalıyor)
  • 7:26 - 7:27
    Ben de öyle yaptım.
  • 7:27 - 7:30
    Beynim o sağlıklı eşikte her çalıştığında
  • 7:30 - 7:35
    biraz harp ya da vibrafon sesi alıyordum.
  • 7:36 - 7:41
    Beynimin bir kabaca bir jiroskop
    makinesinin hızında döndüğünü
  • 7:41 - 7:43
    babamın düz ekran
    televizyonundan izledim.
  • 7:43 - 7:45
    Bu, bir nevi mantık dışıydı.
  • 7:45 - 7:48
    Öğrenmenin temelde
    bilinçsiz olacağını söyledi.
  • 7:48 - 7:53
    Ama sonra zihnimi harekete geçirmeden
    öğrendiğim şeyleri düşündüm.
  • 7:53 - 7:54
    Bisiklete binerken
  • 7:54 - 7:58
    sol baldır kasımın nasıl çalıştığını
    ya da "latissimus dorsi"nin
  • 7:58 - 8:02
    yalpaladığım zaman harekete geçmesini
    nereden anladığını bilmiyorum.
  • 8:02 - 8:03
    Beden öğreniyor işte.
  • 8:03 - 8:06
    Benzer şekilde Pavlov'un köpeklerinin
  • 8:06 - 8:11
    protein yapıları ya da zilin dalga formu
    ile ilgili pek fazla bilgileri yoktur
  • 8:11 - 8:15
    ama yine de salya salgılarlar
    çünkü vücut, uyarıcıları eşleştiriyor.
  • 8:16 - 8:17
    Seansları bitirince
  • 8:18 - 8:21
    Dr. Cheryl Olman'ın fMRI makinesine gittim
  • 8:21 - 8:23
    ve protokolü tekrarladık.
  • 8:23 - 8:29
    Bilimin yararı için eski sevgilim
    ve kontrolün aynı fotoğraflarıyla yaptık.
  • 8:29 - 8:31
    Cheryl ve takımı
    kimin kim olduğunu bilmiyordu
  • 8:31 - 8:33
    bu sayede sonuçları etkileyemeyeceklerdi.
  • 8:35 - 8:40
    Bir süre ikinci veriyi de
    inceledikten sonra
  • 8:40 - 8:41
    bana şu görüntüyü gönderdi.
  • 8:42 - 8:44
    Dedi ki:
  • 8:44 - 8:46
    "A kişisinin beynindeki etkisi,
  • 8:46 - 8:49
    ortadan kaldırıldı gibi görünüyor.
  • 8:49 - 8:53
    Sanırım istenen sonuç da buydu."
    virgül, evet, soru işareti.
  • 8:53 - 8:55
    (Gülüşmeler)
  • 8:56 - 8:58
    Bu, tam da istenen sonuçtu.
  • 8:58 - 9:02
    Sonunda kendime gözlem yapmak için
    biraz zaman ayırdım:
  • 9:02 - 9:04
    Mesela, nasıl hissediyordum?
  • 9:05 - 9:07
    Bir şekilde içimde
  • 9:08 - 9:12
    başlamadan önceki
    hislerimin aynıları vardı.
  • 9:12 - 9:15
    Bu, "Sil Baştan" değildi.
  • 9:15 - 9:17
    Bu adam, yabancı değildi.
  • 9:17 - 9:24
    Ama ben sevgi ve kıskançlık,
    dostluk, çekicilik ve saygı duyuyordum
  • 9:24 - 9:28
    ve tüm bu karmaşık hisleri uzun süreli
    ilişkiden sonra biriktiriyorsunuz.
  • 9:28 - 9:34
    Ama iyi hislerin
    yüzeye çıkmasını sağladı,
  • 9:35 - 9:39
    düşkünlük hissiyatı
    ve daha az asil hisler
  • 9:40 - 9:42
    çok da görünürde değildi.
  • 9:43 - 9:46
    Hislerin yeniden düzenlenmesi
    küçük bir şeymiş gibi gelebilir
  • 9:46 - 9:49
    ama benim için en büyük şeydi.
  • 9:49 - 9:50
    Misal, size eğer deseydim ki
  • 9:50 - 9:52
    "Seni uyuşturacağım
  • 9:53 - 9:55
    ve yirmilik dişlerini çekeceğim,"
  • 9:55 - 9:59
    bu iki şeyi hangi sırada yapacağım
    sizin için büyük bir önem arz ederdi.
  • 9:59 - 10:01
    (Gülüşmeler)
  • 10:02 - 10:04
    Aynı zamanda
  • 10:04 - 10:11
    aşkı anlayabilmek için sıra dışı felsefi
    ayrıcalığa sahip olduğumu hissettim.
  • 10:13 - 10:17
    Laboratuvar, boynuzları
    3 boyutlu yazdırmayı teklif etti.
  • 10:17 - 10:19
    Aşkı elimde tutabilecektim.
  • 10:19 - 10:21
    (Gülüşmeler)
  • 10:21 - 10:22
    Sonra onu bronzlaştırdım
  • 10:22 - 10:26
    ve kolye haline getirip
    gösterilerimde sattım.
  • 10:26 - 10:29
    (Gülüşmeler)
  • 10:29 - 10:35
    (Alkışlar)
  • 10:36 - 10:39
    Sonra, Minneapolis'ten birkaç arkadaşla,
  • 10:40 - 10:41
    birisi Becky'di,
  • 10:41 - 10:44
    bundan kocaman bir disko topu yaptık.
  • 10:44 - 10:45
    (Gülüşmeler)
  • 10:45 - 10:48
    Büyük gösterilerimde
    tavandan sarkacaktı.
  • 10:49 - 10:57
    Aşkı zorlayıcı bölümleriyle birlikte
    anlama şansına sahip olduğumu hissettim.
  • 10:57 - 11:01
    Düzgün, simetrik
    bir Sevgililer Günü kalbi değildi.
  • 11:01 - 11:03
    Bedensel, sistemik,
  • 11:03 - 11:08
    kafanın derinliklerinde bir yere gömülü,
    çılgınca bir çift koç boynuzu,
  • 11:08 - 11:10
    sonra özel bir adam gelip
  • 11:10 - 11:12
    burayı yakıyor,
  • 11:12 - 11:15
    eğer o da sizden hoşlanırsa
    birbirinizi mutlu ediyorsunuz,
  • 11:15 - 11:17
    daha sonra da iyice harlıyorsunuz.
  • 11:17 - 11:18
    Ama eğer hoşlanmazsa
  • 11:18 - 11:20
    bir nörolog takımı toplar
  • 11:20 - 11:22
    ve onları hislerinizi
    öldürtmeye zorlarsınız.
  • 11:22 - 11:24
    (Gülüşmeler)
  • 11:24 - 11:25
    Teşekkürler.
  • 11:25 - 11:27
    (Alkışlar)
Title:
Aşktan soğumayı seçebilir miyiz?
Speaker:
Dessa
Description:

Kalp kırıklığının üstesinden gelmenin en iyi yolu nedir? Rapçi ve yazar Dessa, Helen Fisher'ın TED Konuşmasının, en çok sevilen kişinin beyinleri hakkındaki konuşma şansını gördükten sonra sıra dışı bir yaklaşımla ortaya çıktı. Komik bir konuşmada, beynini eski sevgilisine olan sevgisinden kurtulmaya çalışmak için bir nörolog ile nasıl çalıştığını açıklıyor ve bu yolda kazandığı romantizm hakkındaki bilgeliği paylaşıyor.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
11:40

Turkish subtitles

Revisions