Return to Video

Birke Baehr: Cfare nuk funksionon me sistemin tone ushqimor

  • 0:01 - 0:03
    Pershendetje. Emri im eshte Birke Baehr,
  • 0:03 - 0:05
    dhe jam 11 vjec.
  • 0:05 - 0:08
    Une erdha sot ketu per te folur rreth asaj qe nuk funksionon me sistemin tone ushqimor.
  • 0:08 - 0:10
    Se pari, une do doja te thoja
  • 0:10 - 0:13
    qe une jam me te vertete i cuditur sesa lehte femijet jane udhehequr qe te besojne
  • 0:13 - 0:15
    te gjithe marketingun dhe reklamat
  • 0:15 - 0:17
    ne TV, ne shkollat publike
  • 0:17 - 0:19
    dhe pak a shume kudo qe hedh syte.
  • 0:19 - 0:21
    Mua me duket si korporatat qe
  • 0:21 - 0:23
    janë gjithmonë duke u përpjekur për të marrë fëmijët si unë
  • 0:23 - 0:25
    qe te detyrojne prinderit e tyre per te shkuar per te blere gjera
  • 0:25 - 0:27
    qe me te vertete nuk jane te mira per ne ose per planetin.
  • 0:27 - 0:29
    Femijet e vegjel, ne vecanti,
  • 0:29 - 0:31
    jane te terhequr nga ngjyrat e paketimeve
  • 0:31 - 0:33
    dhe lodrat plastike,
  • 0:33 - 0:36
    Une duhet ta pranoj, qe kam qene njeri prej tyre.
  • 0:36 - 0:38
    Une gjithashtu kam pas menduar qe cdo gje nga ushqimi jone
  • 0:38 - 0:40
    vjen nga keto ferma te lumtura, te vogla
  • 0:40 - 0:43
    ku derrat mbeshtillen ne balte dhe lopet kullosin bar gjithe diten.
  • 0:43 - 0:46
    Ajo cka une zbulova eshte qe kjo nuk eshte e vertete.
  • 0:46 - 0:48
    Une fillova te shihja ne brendesi te ketyre gjerave
  • 0:48 - 0:51
    ne internet, neper libra dhe ne filma dokumentare,
  • 0:51 - 0:53
    si edhe ne udhetimet me familjen time.
  • 0:53 - 0:56
    Une zbulova anen e erret te sistemit ushqimor te industrializuar.
  • 0:57 - 1:00
    Se pari jane fara dhe organizma mekanikisht gjenetike.
  • 1:00 - 1:03
    Kjo ndodh kur fara eshte e manipuluar ne laborator
  • 1:03 - 1:05
    per te bere dicka jo te realizuar nga natyra --
  • 1:05 - 1:07
    si te marresh DNA e peshkut
  • 1:07 - 1:10
    dhe ta vendosesh ne DNA e domates -- e shpifur.
  • 1:10 - 1:13
    Mos me keqkuptoni. Mua me pelqen peshku dhe domatja,
  • 1:13 - 1:15
    por kjo eshte thjesht e shpifur.
  • 1:15 - 1:17
    (Qeshje)
  • 1:17 - 1:19
    Farat jane per tu mbjellur, dhe me pas per tu rritur.
  • 1:19 - 1:21
    Ushqimi qe ato prodhojne eshte vertetuar
  • 1:21 - 1:23
    ne laboratorin e kafsheve qe shkakton kancer dhe probleme te tjera.
  • 1:23 - 1:25
    Dhe njerezit kane ngrene ushqime te prodhuar ne kete menyre
  • 1:25 - 1:27
    qe nga vitet 1990.
  • 1:27 - 1:29
    Dhe pjesa me e madhe e popullit as qe e dine qe keto ekzistojne.
  • 1:29 - 1:32
    A e dinit ju qe minjte qe hane miser gjenetikisht te prodhuar
  • 1:32 - 1:35
    ju jane zhvilluar shenja te toksikimit te melcise dhe te veshkave.
  • 1:35 - 1:38
    Keto perfshijne inflamacionin e veshkave, lezionet dhe rrisin peshen e veshkave.
  • 1:38 - 1:40
    Megjithate, pothuajse i gjithe misri qe hame
  • 1:40 - 1:42
    ne nje fare menyre, eshte i ndryshuar gjenetikisht.
  • 1:42 - 1:44
    Dhe me lejoni t'ju tregoj qe,
  • 1:44 - 1:46
    misri eshte kudo.
  • 1:46 - 1:48
    Dhe mos me lejoni te filloj me operacionet e kufizuara te ushqimit te kafsheve,
  • 1:48 - 1:50
    te quajtura CAFOS.
  • 1:50 - 1:52
    (Qeshje)
  • 1:52 - 1:54
    Fermeret konvencional perdorin plehrat kimike
  • 1:54 - 1:56
    te bere nga lendet fosil djegese
  • 1:56 - 1:58
    qe i perziejne me balte per ti bere bimet qe te rriten.
  • 1:58 - 2:01
    Ato e bejne kete sepse ato e kane zhveshur token nga te gjithe perberesit
  • 2:01 - 2:04
    per te rritur kultura te njejta pa pushim.
  • 2:04 - 2:07
    Me shume kimikate te demshme jane te mbuluara ne fruta dhe perime,
  • 2:07 - 2:09
    si pesticidet dhe herbicidet,
  • 2:09 - 2:11
    per te vrare farerat e keqia dhe insektet.
  • 2:11 - 2:14
    Kur bie shi, keto kimikate depertojne ne terren,
  • 2:14 - 2:16
    ose ikin ne ujerat tone,
  • 2:16 - 2:18
    duke helmuar ujin tone gjithashtu.
  • 2:18 - 2:21
    Me pas ato rrezikojne ushqimet tona, duke u perpjekur per ta bere ate te zgjase me gjate,
  • 2:21 - 2:23
    keshtu qe mund te udhetoje mijera milje
  • 2:23 - 2:26
    nga ku eshte rritur drejt supermarketeve.
  • 2:26 - 2:28
    Keshtu qe une pyes veten time,
  • 2:28 - 2:30
    si mundem une te ndryshoj? Si mund ti ndryshoje keto gjera?
  • 2:30 - 2:32
    Kjo eshte ajo qe une zbulova.
  • 2:32 - 2:35
    Zbulova qe ekziston nje levizje per nje rruge me te mire.
  • 2:35 - 2:37
    Po ti kthehemi se shkuares,
  • 2:37 - 2:39
    une kam dashur te isha nje lojtar futbolli NFL.
  • 2:39 - 2:42
    Une vendosa qe me mire te isha nje bujk organik.
  • 2:42 - 2:51
    (Duartrokitje)
  • 2:51 - 2:53
    Faleminderit.
  • 2:53 - 2:56
    Dhe ne kete menyre une mund te kem nje ndikim me te madhe ne bote.
  • 2:56 - 2:59
    Kete burre, Joel Salatin, e quajne nje fermer te cmendur
  • 2:59 - 3:01
    sepse ai rritet kunder sistemit.
  • 3:01 - 3:03
    Qekur une jam shkolluar ne shtepi,
  • 3:03 - 3:05
    une shkova nje dite per ta degjuar ate.
  • 3:05 - 3:07
    Ky burre, ky fermer i cmendur,
  • 3:07 - 3:09
    nuk perdor asnje pesticid, herbicid,
  • 3:09 - 3:12
    ose fara gjenetikisht te modifikuara.
  • 3:12 - 3:15
    Dhe pikerisht per kete, ai eshte etiketur nga sistemi si i cmendur.
  • 3:15 - 3:18
    Une dua qe ju te dini, qe ne te gjithe mund te bejme nje ndryshim
  • 3:18 - 3:20
    duke bere zgjedhje te ndryshme,
  • 3:20 - 3:22
    duke blere ushqimet tona direkt nga fermeret lokal,
  • 3:22 - 3:24
    ose nga komshinjte tane te cilet i kemi njohur gjate gjithe jetes tone.
  • 3:24 - 3:26
    Shume njerez thone qe ushqimet organike ose lokale jane shume me te shtrenjta,
  • 3:26 - 3:28
    por a eshte vertet keshtu?
  • 3:28 - 3:31
    Me gjithe keto gjera qe une kam mesuar rreth sistemit ushqimor,
  • 3:31 - 3:34
    me duket se ne ose do te paguajme fermeret,
  • 3:34 - 3:36
    ose do te paguajme spitalin.
  • 3:36 - 3:43
    (Duartrokitje)
  • 3:43 - 3:45
    Tani une e di se cfare do te zgjedh.
  • 3:45 - 3:47
    Une dua qe ju ta dine qe atje jashte ka ferma --
  • 3:47 - 3:50
    si Bill Keener ne Fermen Sequachie Cove ne Tenesi --
  • 3:50 - 3:52
    ku lopet hane bar
  • 3:52 - 3:54
    dhe qe derrat rrotullohen ne balte, tamam ashtu sic une kam imagjinuar.
  • 3:54 - 3:56
    Ndonjehere une shkoj ne Fermen e Bill si vullnetar,
  • 3:56 - 3:58
    ne menyre qe te shoh me nga afer dhe personalisht
  • 3:58 - 4:00
    se nga vjen mishi qe une ha.
  • 4:00 - 4:02
    Une dua qe ju ta dini qe une besoj
  • 4:02 - 4:04
    qe femijet do te hane zarzavate te fresketa dhe ushqim te mire
  • 4:04 - 4:07
    nese do te dine me shume rreth kesaj dhe se nga vjen me te vertete.
  • 4:07 - 4:09
    Une dua qe ju ta dini qe ka tregje fermeresh
  • 4:09 - 4:11
    qe shfaqen, ne cdo komunitet.
  • 4:11 - 4:13
    Une dua qe ju ta dini qe une, vellai dhe motra ime
  • 4:13 - 4:15
    ne te vertete na pelqen te hame patate te skuqura.
  • 4:15 - 4:18
    Une mundohem ta ndaj kete kudo qe shkoj.
  • 4:18 - 4:20
    Jo shume kohe me pare,
  • 4:20 - 4:23
    daja im me tha qe i dha kushuririt tim gjashte vjecar kornflekse.
  • 4:23 - 4:25
    Ai e pyti nese ai donte O's organike te thekura
  • 4:25 - 4:27
    ose kornflekse te sheqerosura --
  • 4:27 - 4:30
    ne kopertinen e te cilit ndodhej nje karikatur i vijezuar.
  • 4:31 - 4:33
    Kushuriri im i vogel i tha te atit
  • 4:33 - 4:35
    qe do te preferonte per te ngrene kornflekset organike te thekura O's,
  • 4:35 - 4:38
    sepse, Birke ka thene, qe nuk duhet te hani kornflekse te sheqerosura.
  • 4:39 - 4:41
    Dhe pikerisht kjo, miqte e mi eshte sesi ne mund te realizojme ndryshim
  • 4:41 - 4:43
    nje femije ne nje kohe.
  • 4:43 - 4:46
    Keshtu qe heren tjeter qe do te jeni ne nje dyqan ushqimor, mendoni lokalisht
  • 4:46 - 4:48
    zgjidhni ushqime organike, njihni fermeret tuaj dhe njihni ushqimin tuaj.
  • 4:48 - 4:50
    Ju faleminderit.
  • 4:50 - 4:53
    (Duartrokitje)
Title:
Birke Baehr: Cfare nuk funksionon me sistemin tone ushqimor
Speaker:
Birke Baehr
Description:

11 vjecari Birke Baehr paraqet studimin e tij ne nje burim kryesor te ushqimit tone -- perqendruar shume larg dhe me pak se piktoresk ne fermat industriale. Te mbash fermat larg syve promovon nje pikture te pavertete te nje kutie te madhe te agrikultures, argumenton ai, nderkohe qe nenvizon ceshtjen e te gjelberave dhe lokalizon prodhimin e ushqimit.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
04:53
Amantia Gjikondi added a translation

Albanian subtitles

Revisions