Return to Video

چی دەگوزەرێت لەسیستەمی خۆراکمان

  • 0:01 - 0:03
    سڵاو، من ناوم بیرک بەیرە,
  • 0:03 - 0:05
    ١١ساڵم.
  • 0:05 - 0:08
    ئەمڕۆ هاتووم بۆ ئێرە تا قسە لەسەر
    کێشەی سیستمی خۆراکەکەمان بکەم.
  • 0:08 - 0:10
    سەرەتا، پێمخۆشە بڵێم
  • 0:10 - 0:13
    کەوا زۆر سەرسامم چەند بە ئاسانی
    وا لە منداڵەکان دەکەن بڕوا
  • 0:13 - 0:15
    بەو هەموو ڕیکلامە بازرگانییەکان بهێنن
  • 0:15 - 0:17
    کە لە تیڤیو، قوتابخانە گشتییەکان و
  • 0:17 - 0:19
    لە هەرشوێنێکی دیکە کە دەڕوانیت، بکەن.
  • 0:19 - 0:21
    وادیارە وەک دامەزراوەیەکە
  • 0:21 - 0:23
    هەمیشە هەوڵدەدەن
    کۆنتڕۆڵی منداڵ بکەن
  • 0:23 - 0:25
    تا وا لە دایک و باوکیان بکەن
    شتیان بۆ بکڕن
  • 0:25 - 0:27
    شتانێک کە بۆ ئێمە
    و هەسارەکەمان باش نییە.
  • 0:27 - 0:29
    منداڵە بچووکەکان، بەتایبەتی،
  • 0:29 - 0:31
    هەڵخەڵەتێنراون لەلایەن ڕەنگی بەرگی
  • 0:31 - 0:33
    یاری پلاستیک:
  • 0:33 - 0:36
    پێویستە دان بەوەدابنێم
    پێشتر یەکێکبووم لەوان.
  • 0:36 - 0:38
    وامدەزانی
    هەمووخۆراکەکەمان
  • 0:38 - 0:40
    لەو کێڵگە بچووک و
    خۆشانەوە بێن
  • 0:40 - 0:43
    کە بە درێژایی ڕۆژ بەرازەکان
    یاری دەکەن و مانگاکان گیا دەخۆن.
  • 0:43 - 0:46
    بۆم دەرکەوت ئەوە ڕاست نییە.
  • 0:46 - 0:48
    دەستم بەگەڕان کرد
  • 0:48 - 0:51
    لە ئینتەرنێت، لە کتێبەکان لە
    فیلمە دیکۆمێنتارییەکان،
  • 0:51 - 0:53
    لەو گەشتەی لەگەڵ خێزانەکەم دەمکرد.
  • 0:53 - 0:56
    دیوێکی ترسناکی پیشەسازی سیستەمی خۆراکم
    دۆزییەوە.
  • 0:57 - 1:00
    سەرتا، زانای بۆماوەیی توخمەکان و ئۆرگانیزمەکان.
  • 1:00 - 1:03
    کاتێک توخمەکە بەکاردێت لە تاقیگە
  • 1:03 - 1:05
    بۆ کردنی شتێکی دوور لە سروشت --
  • 1:05 - 1:07
    DNAوەک وەرگرتنی
    لە ماسی و
  • 1:07 - 1:10
    DNAدانانی لە ناو
    تەماتەدا. یەع.
  • 1:10 - 1:13
    هەڵە لێم تێمەگەن
    حەزم لە ماسی و تەماتەیە.
  • 1:13 - 1:15
    بەڵام ئەمە قێزەونە.
  • 1:15 - 1:17
    (پێکەنین)
  • 1:17 - 1:19
    تۆوەکان دەچێنترێن پاشان گەشەدەکەن.
  • 1:19 - 1:21
    ئەو خۆراکەی لێی بەرهەمدێت
    سەلمێنراوە کە
  • 1:21 - 1:23
    هۆراکی شێرپەنجەن.
  • 1:23 - 1:25
    و خەڵکی ئەم خۆراکانە دەخۆن
    لە ساڵی
  • 1:25 - 1:27
    ١٩٩٠ــکانەوە.
  • 1:27 - 1:29
    و تەنانەت زۆرێکی خەڵک نازانیت.
  • 1:29 - 1:32
    ئایە دەزانیت ئەو جرجانەی پاشماوەی
    ئەو جۆرە گەنمەشامییە دەخۆن
  • 1:32 - 1:35
    نیشانەکانی جگەر و ژەهراویبوونی
    گورچیلەیان زیاترە؟
  • 1:35 - 1:38
    هەوکردنی گورچیلە و ئازار و زیادبوونی
    کێشی گورچیلە دەگرێتەخۆی.
  • 1:38 - 1:40
    هێشتا زۆرێکی ئەو گەنمەشامەیەی دەیخۆین
  • 1:40 - 1:42
    گۆڕانکاری بۆماوەیی
    بەسەردا هاتووە.
  • 1:42 - 1:44
    و با پێتان بڵێم،
  • 1:44 - 1:46
    گەنمەشامی لەناو هەمووشتێکەدایە.
  • 1:46 - 1:48
    تەنانەت
    خواردن پێدانی ئاژەڵی ماڵی
  • 1:48 - 1:50
    CAFOS ناسراوە بە.
  • 1:50 - 1:52
    (پێکەنین)
  • 1:52 - 1:54
    جووتیارە ئاسایەکان پەینی کیمیایی بەکاردێنن
  • 1:54 - 1:56
    لە سوتەمەنی بەبەردبوو دروستکراوە
  • 1:56 - 1:58
    لەگەڵ چڵک تێکەڵکراون تا
    ڕووەکەکان گەشەبکەن.
  • 1:58 - 2:01
    ئەوە دەکەن چونکە خۆڵەکەیان پاککردۆتەوە لە
    هەموو خۆراکەکان
  • 2:01 - 2:04
    لە گەشەکردنی هەمان دانەوێڵە چەند جارێک.
  • 2:04 - 2:07
    دواتر، مادە کمیاییە زیانبەخشەکان دەپرژێننە
    سەر میوە و سەوزەکان،
  • 2:07 - 2:09
    وەک مێشکوژ و بژارکوژ،
  • 2:09 - 2:11
    بۆ لەناوبردنی گژوگیا و مێروو.
  • 2:11 - 2:14
    کاتێک باران دەبارێت، ئەوە مادە کمیاییانە
    دزە دەکەنە ناو زەوی،
  • 2:14 - 2:16
    یان دەمێنیتەوە لەناو جۆگەلەکانمان،
  • 2:16 - 2:18
    ئاوەکامان ژەهراوی دەکان.
  • 2:18 - 2:21
    پاشان تیشک دەدەن لە خواردنەکانمان،
    تا درەنگ بەسەربچیت،
  • 2:21 - 2:23
    تا هەزاران میل ببرێن و خراپ نەبن
  • 2:23 - 2:26
    لەو شوێنەی لێی ڕواوە تا بازاڕەکان
  • 2:26 - 2:28
    بۆیە لە خۆم دەپرسم،
  • 2:28 - 2:30
    چۆن بیگۆڕم؟
    جۆن دەتوانم ئەو شتانە بگۆڕم؟
  • 2:30 - 2:32
    بەم دەرەنجامە گەیشتم.
  • 2:32 - 2:35
    زانیم کە شۆرشێک هەیە بۆ ڕێگەیەکی باشتر.
  • 2:35 - 2:37
    لە ڕابردوو
  • 2:37 - 2:39
    NFLدەموویست ببم بەیاریزانی تۆپی پێ.
  • 2:39 - 2:42
    بریارمدا لەجیاتی ئەوە باشترە ببم
    بەجووتیارێکی ئەندامی.
  • 2:42 - 2:51
    (چەپڵەرێزان)
  • 2:51 - 2:53
    سوپاس.
  • 2:53 - 2:56
    و بەو ڕێگەیە دەتوانم کاریگەریەکی گەورەترم
    هەبیت لەسەر جیهان.
  • 2:56 - 2:59
    ئەم پیاوە. جۆڵ ساڵتەن
    پێی دەڵێن جووتیارە شێتەکە
  • 2:59 - 3:01
    چونکە دژایەتی سیستەمەکە دەکات
  • 3:01 - 3:03
    کاتێک لە ماڵەوە دەمخوێند،
  • 3:03 - 3:05
    ڕۆژێک چووم بۆ لای بۆ
    گویگرتن لە قسەکانی.
  • 3:05 - 3:07
    ئەم پیاوە، جوتیارێکی شێتە،
  • 3:07 - 3:09
    هیچ مێشکوژ، بژارکوژ بەکارناهێنێت،
  • 3:09 - 3:12
    یان توخمە گۆڕاوەکانی بۆماوەیی.
  • 3:12 - 3:15
    و لەبەر ئەو هۆکارە
    لەلایەن سیستەمەکەوە پێیدەگوترێت شێت.
  • 3:15 - 3:18
    دەمەوێت بزانن کەوا
    ئێمە دەتوانین جیاوازی درووست بکەین
  • 3:18 - 3:20
    بە هەڵبژاردنی جیاواز،
  • 3:20 - 3:22
    ڕاستەوخۆ خۆراکەکانمان لە جوتیارە
    ناوخۆیەکان بکڕین،
  • 3:22 - 3:24
    یان ئەو دراوسێیانەی
    لە نزیکەوە دەیانناسین.
  • 3:24 - 3:27
    دەگوترێت خۆراکی ئەندامی و
    ناوچەیەکان گرانترن،
  • 3:27 - 3:28
    بەڵام ئایە ئەوە ڕاستە؟
  • 3:28 - 3:31
    لەگەڵ هەموو ئەو شتانەی دەربارەی سیستەمی
    خۆراک فێربووم
  • 3:31 - 3:34
    بۆم دەرکەوت دەتوانین
    پارەی یەکێکیان بدەین،
  • 3:34 - 3:36
    جوتیارەکە، یان خەستەخانە.
  • 3:36 - 3:43
    (چەپڵەرێزان)
  • 3:43 - 3:45
    ئێستا بەتەواوەتی دەزانم کامیان هەڵبژێرم.
  • 3:45 - 3:47
    دەمەوێت بزانن کەوا جوتیارەکان لەدەرەوەن--
  • 3:47 - 3:50
    وەک بیل کینەر لە گێڵگەی
    سکواچی کۆڤا لە تینیسس--
  • 3:50 - 3:52
    مانگاکانی گیا دەخۆن
  • 3:52 - 3:54
    وەک پێشبینیم دەکرد
    بەرازەکان لەناو قوڕدا یاری دەکەن
  • 3:54 - 3:56
    هەندێک جار بۆ گێڵگەکەی بیل دەچووم
    وەک خۆبەخشێک،
  • 3:56 - 3:58
    تا لەنزیکەوە بیبینم
  • 3:58 - 4:00
    ئەو گۆشتەی دەیخۆم
    لە کوێوە دێت.
  • 4:00 - 4:02
    دەمەوێت بزان
    پێموایە
  • 4:02 - 4:04
    منداڵەکان سەوزەی تازە و
    خۆراکی تەندروست دەخۆن
  • 4:04 - 4:07
    ئەگەر بزانن
    لە چ شوێنیکەوە دیت.
  • 4:07 - 4:09
    دەمەویت بزانن بازاڕی جوتیارەکان هەیە
  • 4:09 - 4:11
    لە هەموو کۆمەڵگەیەک،
  • 4:11 - 4:13
    دەمەوێت بزانن من، براکەم و خوشکەکەم
  • 4:13 - 4:15
    baked kaleلەڕاسیدا حەزمان لەخواردنی چبسی.
  • 4:15 - 4:18
    هەوڵدەدەم لە هەموو شوێنێک باسی بکەم.
  • 4:18 - 4:20
    ماوەیەکی زۆر نییە،
  • 4:20 - 4:23
    مامم پێی گوتم، دانەوێڵەی ئامۆزا
    شەش ساڵانەکەی پێشکەشکردم.
  • 4:23 - 4:25
    داوای لێکردم نانی برژاوی
    ئەندامی دەوێت
  • 4:25 - 4:27
    یان توێژاڵێکی بە شکر داپۆشراو--
  • 4:27 - 4:30
    یەکێکیان کارتۆنێکی گەورەیە و
    ڕەسمێکی پێوەیە.
  • 4:31 - 4:33
    ئامۆزا بچووکەکەم بە بابی گوت
  • 4:33 - 4:35
    کەوا حەزی لە نانی دانەوێڵەی برژاوە
  • 4:35 - 4:38
    چونکە بریک گوتی پێویست ناکات
    دانەوێڵەی سپیکراو بخۆت.
  • 4:39 - 4:41
    هاورێکانم، چۆن دەتوانین
    جیاوازی درووست بکەین
  • 4:41 - 4:43
    جاریی یەک منداڵ.
  • 4:43 - 4:46
    جاری داهاتوو کە چوویتە بازاڕ،
    بیر لە شتی خۆماڵی بکەرەوە.
  • 4:46 - 4:48
    ئەندامی هەڵبژێرە، جوتیار
    و خۆراکەکەت بناسە.
  • 4:48 - 4:50
    سوپاس
  • 4:50 - 4:53
    (چەپڵەڕێزان)
Title:
چی دەگوزەرێت لەسیستەمی خۆراکمان
Speaker:
برایک بەیرە
Description:

برایک بەیری ١١سال سەرچاوە سەرەکیەکانی خۆراکمان دەخاتەڕوو-دوورە و کەمتر لەخۆشی گێڵگە پیشەسازیەکان .نەجوونە ژوورەوەی گێڵەکەکان بەرزکردنەوەی پەمە بیکاڵ ،وێنە ناڕاستەکانی کشتوکاڵی تایبەت، گفتوگۆدەکات، وەک ئەوە لەپوختەی پلانەکەبیت بۆ سەوزکردن و بەرهەم هێنانی خۆراکی ناوخۆیی
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
04:53

Kurdish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.