Bốn điều bạn nên hỏi bác sĩ của mình
-
0:01 - 0:03Tôi là bác sĩ giải phẫu thần kinh,
-
0:03 - 0:07hôm nay tôi muốn nói rằng
những người như tôi cần các bạn giúp. -
0:08 - 0:10Một lúc sau tôi sẽ kể bạn nghe.
-
0:10 - 0:14Nhưng trước tiên, để tôi kể
về một bệnh nhân của mình. -
0:14 - 0:17Đó là một phụ nữ tầm 50 tuổi,
-
0:17 - 0:19nói chung cô ấy khá cân đối,
-
0:19 - 0:21nhưng cô ấy đã nhập viện vài lần
-
0:21 - 0:25để điều trị ung thư vú.
-
0:26 - 0:29Giờ cô ấy bị thoát vị đĩa đệm cổ,
-
0:29 - 0:32dẫn đến tình trạng căng cơ lan toả,
-
0:32 - 0:34ở phía cánh tay phải.
-
0:35 - 0:38Sau khi xem kết quả MRI của cô ấy
trước khi tư vấn, -
0:38 - 0:40tôi đã đề nghị làm phẫu thuật.
-
0:40 - 0:45Giờ ca phẫu thuật cổ giống vầy
đã được chuẩn hóa và rất nhanh. -
0:45 - 0:47Nhưng chúng cũng có rủi ro.
-
0:47 - 0:49Bạn rạch ở ngay đây,
-
0:49 - 0:52và bạn cẩn thận mổ qua khí quản,
-
0:52 - 0:53thực quản,
-
0:53 - 0:57và bạn cố gắng không cắt vào
động mạch cảnh. -
0:57 - 0:58(Cười)
-
0:58 - 1:00Sau đó bạn mang kính hiển vi vào,
-
1:00 - 1:03cẩn thận bỏ đi đĩa đệm
và phần thoát vị -
1:03 - 1:04trong ống tuỷ,
-
1:04 - 1:06mà không làm hại dây và rễ thần kinh
-
1:06 - 1:08nằm cách đó chỉ vài milimet.
-
1:09 - 1:11Trường hợp xấu nhất
là làm hại dây thần kinh, -
1:11 - 1:15có thể gây liệt từ cổ trở xuống.
-
1:17 - 1:19Khi giải thích cho bệnh nhân,
cô ấy im lặng. -
1:19 - 1:20Và một lúc sau,
-
1:20 - 1:24cô ấy đưa ra quyết định
cho cả tôi và cô ấy. -
1:26 - 1:29"Bác sĩ, có thật sự cần thiết không?"
-
1:29 - 1:31(Cười)
-
1:32 - 1:35Bạn có biết tôi đã nhận ra điều gì
ngay lúc đó không? -
1:35 - 1:37Không đâu.
-
1:38 - 1:41Thật ra, mỗi khi có bệnh nhân
giống người phụ nữ này, -
1:41 - 1:43tôi thường khuyên đừng phẫu thuật.
-
1:44 - 1:46Tại sao lần này tôi làm vậy?
-
1:47 - 1:49Bạn biết là,
-
1:49 - 1:51đĩa đệm thoát vị rất mảnh,
-
1:51 - 1:55tôi có thể tưởng tượng ra cảnh
tôi lấy nó ra khỏi ống tủy -
1:55 - 1:57ngay trước khi cô ấy
bước vào phòng tư vấn. -
1:58 - 2:01Tôi phải thừa nhận
tôi muốn làm phẫu thuật cho cô ấy. -
2:01 - 2:03Tôi muốn làm phẫu thuật cho cô ấy.
-
2:03 - 2:07Dù gì phẫu thuật cũng là điều
thú vị nhất trong nghề của tôi. -
2:07 - 2:10(Cười)
-
2:11 - 2:13Tôi nghĩ bạn hiểu cảm giác này.
-
2:13 - 2:17Người hàng xóm kiến trúc sư nói
anh ấy thích ngồi vẽ -
2:17 - 2:18và thiết kế nhà cửa.
-
2:18 - 2:19Anh ấy muốn vẽ cả ngày
-
2:20 - 2:23hơn là nói chuyện với khách hàng
thanh toán tiền nhà -
2:23 - 2:26điều đó có thể khiến anh
bị hạn chế việc cần làm. -
2:27 - 2:28Mỗi kiến trúc sư,
-
2:28 - 2:31mỗi bác sĩ phẫu thuật
cần nhìn vào mắt bệnh nhân -
2:31 - 2:33và ở cạnh người bệnh,
-
2:33 - 2:37họ cần quyết định điều tốt nhất
cho người bệnh chuẩn bị phẫu thuật. -
2:38 - 2:40Nghe có vẻ dễ dàng.
-
2:40 - 2:42Nhưng hãy nhìn vào một vài số liệu.
-
2:44 - 2:47Hai hạch trong cổ họng gọi là Amiđan.
-
2:47 - 2:50Có thể làm phẫu thuật cắt bỏ
-
2:50 - 2:52gọi là phẫu thuật cắt amiđan.
-
2:52 - 2:56Biểu đồ này là tỉ lệ cắt Amiđan
ở những vùng khác nhau -
2:56 - 2:57ở Na Uy.
-
2:57 - 3:01Bạn có thể thấy rằng
có gấp đôi khả năng -
3:01 - 3:05con của bạn --
vì đây là phẫu thuật cho trẻ em -- -
3:05 - 3:08sẽ làm phẫu thuật cắt Amiđan
ở Finnark hơn là ở Tronheim. -
3:09 - 3:12Số ca chỉ định ở hai khu vực
là như nhau. -
3:12 - 3:14Có lẽ không khác biệt
nhưng một số ca thì khác. -
3:15 - 3:16Đây là một biểu đồ khác.
-
3:16 - 3:18Đĩa sụn giúp ổn định đầu gối,
-
3:18 - 3:21có thể bị lệch hay vỡ nghiêm trọng,
-
3:21 - 3:23do chơi thể thao như đá bóng.
-
3:24 - 3:27Và đây là tỉ lệ phẫu thuật
của tình trạng này. -
3:27 - 3:31Tỉ lệ này ở More og Romsdal
-
3:31 - 3:35cao hơn năm lần so với ở Stavanger.
-
3:35 - 3:37Năm lần.
-
3:37 - 3:38Sao lại thế?
-
3:38 - 3:40Có phải do cầu thủ ở More og Romsdal
-
3:40 - 3:43chơi xấu hơn cầu thủ
những vùng khác? -
3:43 - 3:44(Cười)
-
3:45 - 3:46Có lẽ không phải.
-
3:47 - 3:49Tôi đã bổ sung vài thông tin.
-
3:49 - 3:51Bạn thấy bây giờ là quá trình thực hiện
-
3:51 - 3:53ở bệnh viện công, màu xanh biển nhạt,
-
3:54 - 3:57ở bệnh viện tư là màu xanh lá nhạt.
-
3:57 - 4:00Có rất nhiều ca phẫu thuật
ở bệnh viện tư -
4:00 - 4:02ở More og Romsdal, đúng không?
-
4:02 - 4:04Nó nói lên điều gì?
-
4:04 - 4:08Có thể ở đây, họ đang chữa trị
bệnh nhân với mục đích kinh tế. -
4:09 - 4:10Và còn nhiều nữa.
-
4:12 - 4:15Nghiên cứu gần đây chỉ ra
kết quả chữa trị -
4:15 - 4:19giữa vật lý trị liệu
và phẫu thuật khớp gối -
4:19 - 4:20không có sự khác biệt.
-
4:20 - 4:24Nghĩa là hầu hết các phẫu thuật
được thực hiện -
4:24 - 4:26trên biểu đồ tôi vừa trình bày
-
4:26 - 4:29là có thể tránh được,
ngay cả ở Stavanger. -
4:30 - 4:32Và điều tôi muốn nói là gì?
-
4:32 - 4:37Mặc dù hầu hết các chỉ định
điều trị bệnh trên thế giới -
4:37 - 4:39đều được chuẩn hoá,
-
4:39 - 4:43nhiều biến thể không cần thiết
trong điều trị bệnh vẫn tồn tại, -
4:43 - 4:45đặc biệt ở các nước phương Tây.
-
4:46 - 4:49Một số người không nhận được
trị liệu mà họ cần, -
4:49 - 4:53và nhiều người trong số các bạn
-
4:53 - 4:54bị điều trị quá mức cần thiết.
-
4:57 - 4:59"Bác sĩ, có thật sự cần thiết không?"
-
4:59 - 5:02Từ lúc làm bác sĩ, tôi chỉ nghe
câu đó đúng một lần. -
5:02 - 5:06Đồng nghiệp tôi nói họ chưa từng nghe
câu đó từ bệnh nhân. -
5:07 - 5:09Và nói cách khác thì,
-
5:09 - 5:12bạn sẽ nhận được từ "không"
từ bác sĩ mấy lần -
5:12 - 5:14nếu bạn hỏi câu hỏi đó?
-
5:14 - 5:16Các nhà nghiên cứu đã điều tra,
-
5:16 - 5:19tỉ lệ nói "không" từ bác sĩ
là như nhau -
5:19 - 5:20ở những nơi họ tới.
-
5:20 - 5:22Và tỉ lệ này là 30%.
-
5:22 - 5:26Nghĩa là có 3/10 lần,
-
5:26 - 5:29bác sĩ đã kê đơn hoặc đề nghị bạn
làm vài thứ -
5:29 - 5:32thật sự không cần thiết.
-
5:35 - 5:37Bạn có biết bác sĩ nói
tại sao họ làm vậy không? -
5:38 - 5:39Áp lực từ bệnh nhân.
-
5:41 - 5:42Nói cách khác, chính bạn.
-
5:43 - 5:45Bạn muốn làm cho xong.
-
5:47 - 5:49Một người bạn nhờ tôi
tư vấn sức khỏe. -
5:49 - 5:50Là dân thể thao,
-
5:50 - 5:54cậu ấy chơi trượt tuyết
xuyên quốc gia vào mùa đông, -
5:54 - 5:56cậu ấy chạy bộ vào mùa hè.
-
5:56 - 6:00Và giờ, cậu ấy bị đau lưng
mỗi khi chạy bộ. -
6:00 - 6:02Đau tới nỗi cậu ấy phải tạm ngưng.
-
6:03 - 6:06Tôi khám cho cậu ấy,
hỏi thăm kỹ tình trạng bệnh, -
6:06 - 6:10và tôi phát hiện cậu ấy có lẽ
đã bị thoái hóa đĩa đệm -
6:10 - 6:12ở phần dưới cột sống.
-
6:12 - 6:14Mỗi khi cột sống bị căng thì sẽ đau.
-
6:16 - 6:19Cậu ấy đã chuyển sang bơi
thay cho chạy bộ, -
6:19 - 6:20không cần điều trị gì,
-
6:20 - 6:22nên tôi chỉ khuyên
"Cậu nên chọn lọc -
6:22 - 6:24môn thể thao để tập.
-
6:24 - 6:25Có môn tốt cho cậu,
-
6:25 - 6:26có môn thì không."
-
6:28 - 6:29Và cậu ấy trả lời,
-
6:30 - 6:32"Tôi muốn chụp MRI lưng tôi."
-
6:34 - 6:35"Sao cậu muốn chụp MRI?"
-
6:36 - 6:39"Vì bảo hiểm sẽ thanh toán
chi phí chụp MRI cho tôi." -
6:40 - 6:43Dù sao cậu ấy cũng là bạn,
tôi nói "Thôi nào," -- -
6:43 - 6:45"Đó không phải lý do thật sự."
-
6:45 - 6:49"Tôi nghĩ sẽ khá hơn nếu tôi thấy
được tình trạng lưng của mình." -
6:51 - 6:54"Cậu tự đọc được kết quả MRI
khi nào vậy?", tôi nói. -
6:54 - 6:56(Cười)
-
6:56 - 6:58"Tin tôi đi.
-
6:58 - 7:00Cậu không cần chụp MRI đâu."
-
7:01 - 7:03Cậu ấy nói: "À thì..."
-
7:03 - 7:05và sau một lúc, cậu ấy nói:
"Biết đâu tôi bị ung thư." -
7:06 - 7:08(Cười)
-
7:08 - 7:10Và cậu ấy đã chụp MRI,
-
7:11 - 7:13Sử dụng bảo hiểm y tế.
-
7:13 - 7:15đồng nghiệp của tôi khám cho cậu ấy,
-
7:15 - 7:17nói là cậu ấy bị thoái hóa đĩa đệm,
-
7:17 - 7:18không cần điều trị gì đâu,
-
7:18 - 7:22chỉ cần tiếp tục bơi lội
và từ bỏ chạy bộ. -
7:24 - 7:26Sau đó, chúng tôi gặp lại
và cậu ấy nói: -
7:26 - 7:28"Ít ra giờ tôi biết mình bị gì."
-
7:29 - 7:30Nhưng tôi muốn hỏi các bạn.
-
7:30 - 7:34Sẽ ra sao nếu mọi người đều muốn
chụp MRI khi có triệu chứng tương tự? -
7:34 - 7:37Sẽ ra sao nếu toàn bộ dân Na Uy
-
7:37 - 7:41muốn chụp MRI khi đột nhiên đau lưng?
-
7:42 - 7:46Danh sách chờ chụp MRI sẽ tăng
gấp bốn lần, thậm chí nhiều hơn. -
7:46 - 7:49Và có thể bạn đã chiếm chỗ
trong danh sách -
7:49 - 7:51của một người thật sự bị ung thư.
-
7:52 - 7:55Một bác sĩ tốt đôi khi sẽ từ chối,
-
7:56 - 8:00nhưng bệnh nhân tinh ý
đôi khi cũng nên từ chối, -
8:00 - 8:03chẩn đoán hoặc đề nghị chữa trị.
-
8:05 - 8:08"Bác sĩ, có thật sự cần thiết không?"
-
8:08 - 8:12Tôi biết đây có thể là một câu hỏi khó.
-
8:12 - 8:14Thật ra, nếu trở về 50 năm trước,
-
8:14 - 8:17hỏi câu này bị cho là không lịch sự.
-
8:17 - 8:18(Cười)
-
8:18 - 8:20Một khi bác sĩ đã chỉ định
-
8:20 - 8:22thì bạn phải làm.
-
8:24 - 8:26Đồng nghiệp của tôi
giờ là bác sĩ khoa nội -
8:26 - 8:30lúc nhỏ cô ấy đã bị
đưa đến trại lao -
8:30 - 8:31trong sáu tháng.
-
8:31 - 8:33Đó là một cú sốc tâm lý với cô.
-
8:34 - 8:36Sau này khi trưởng thành
cô ấy phát hiện ra, -
8:36 - 8:40kết quả khám lao của cô ấy âm tính.
-
8:40 - 8:44Bác sĩ đưa cô đến trại lao
vì nghi ngờ sai. -
8:44 - 8:49Không ai dám, thậm chí là nghĩ
tới việc chất vấn ông. -
8:49 - 8:51Ngay cả cha mẹ của cô.
-
8:52 - 8:55Hiện tại, Bộ trưởng y tế của Na Uy
-
8:55 - 8:58nói về dịch vụ chăm sóc sức khoẻ
cho bệnh nhân. -
8:59 - 9:03Bệnh nhân sẽ nhận được lời khuyên
từ bác sĩ là mình nên làm gì. -
9:04 - 9:06Đây là một bước tiến lớn.
-
9:06 - 9:10Nhưng cũng đặt nhiều trách nhiệm hơn
về phía bệnh nhân. -
9:10 - 9:13Bạn nên ngồi lại với bác sĩ
-
9:13 - 9:15bắt đầu chia sẻ quyết định phải làm gì.
-
9:15 - 9:19Vì thế, lần tới khi bạn
đi gặp bác sĩ, -
9:19 - 9:21tôi muốn bạn hỏi:
-
9:21 - 9:24"Bác sĩ, có thật sự cần thiết không?"
-
9:24 - 9:27Và trường hợp bệnh nhân nữ của tôi,
-
9:27 - 9:29câu trả lời sẽ là "không",
-
9:29 - 9:32nhưng phẫu thuật có thể
được xem xét. -
9:32 - 9:37"Vậy bác sĩ, nguy cơ liên quan
cuộc phẫu thuật này là gì?" -
9:37 - 9:435 - 10% bệnh nhân sẽ gặp
triệu chứng đau nhiều hơn. -
9:43 - 9:451 - 2% bệnh nhân
-
9:45 - 9:48sẽ bị viêm nhiễm chỗ vết mổ
hoặc thậm chí xuất huyết -
9:48 - 9:51có thể phải tái phẫu thuật.
-
9:52 - 9:560,5% bệnh nhân có thể
bị khàn giọng vĩnh viễn -
9:56 - 9:57và một vài bệnh nhân,
-
9:57 - 10:02sẽ bị giảm chức năng ở tay
hoặc thậm chí cả chân. -
10:03 - 10:06"Bác sĩ, các lựa chọn khác là gì?"
-
10:06 - 10:10Vâng, nghỉ ngơi và vật lý trị liệu
một thời gian -
10:10 - 10:12có thể chữa khỏi bệnh hoàn toàn.
-
10:13 - 10:16"Sẽ ra sao nếu tôi không làm gì cả?"
-
10:16 - 10:17Tôi không khuyên vậy,
-
10:17 - 10:20thậm chí cơ hội rất nhỏ
là bạn sẽ khỏe hơn. -
10:21 - 10:22Bốn câu hỏi.
-
10:23 - 10:24Câu hỏi đơn giản.
-
10:24 - 10:29Hãy xem chúng như công cụ mới
để giúp chúng tôi. -
10:29 - 10:30Nó thật sự cần thiết không?
-
10:30 - 10:32Nguy cơ là gì?
-
10:32 - 10:34Có lựa chọn khác hay không?
-
10:34 - 10:37Sẽ ra sao nếu tôi không làm gì cả?
-
10:37 - 10:41Hỏi những câu này khi
bác sĩ muốn bạn chụp MRI, -
10:41 - 10:44khi bác sĩ kê kháng sinh cho bạn,
-
10:44 - 10:46hoặc yêu cầu phẫu thuật.
-
10:46 - 10:48Điều chúng tôi biết từ nghiên cứu
-
10:48 - 10:51chính là 1/5, hay 20% bệnh nhân
-
10:51 - 10:54sẽ thay đổi ý định
về việc họ muốn làm gì. -
10:55 - 10:58Và khi làm vậy, bạn không chỉ
làm cuộc sống của mình -
10:58 - 11:02dễ dàng hơn nhiều,
thậm chí tốt đẹp hơn, -
11:02 - 11:04mà toàn hệ thống chăm sóc sức khỏe
-
11:04 - 11:07sẽ được hưởng lợi
từ quyết định của bạn. -
11:07 - 11:09Xin cảm ơn.
-
11:09 - 11:12(Vỗ tay)
- Title:
- Bốn điều bạn nên hỏi bác sĩ của mình
- Speaker:
- Christer Mjaset
- Description:
-
"Bác sĩ, điều này có thật sự cần thiết không?". Kinh ngạc với các số liệu thống kê về việc trị liệu quá độ, bác sĩ giải phẫu thần kinh Christer Mjaset giải thích sức mạnh của việc này cũng như những câu hỏi đơn giản khác trong việc điều trị bệnh và thực hiện phẫu thuật -- và chia sẻ cách để bệnh nhân có thể phối hợp với bác sĩ tốt hơn trong việc chăm sóc sức khỏe cần thiết.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 11:25
Thu Ha Tran approved Vietnamese subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Thu Ha Tran edited Vietnamese subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Phuong Quach accepted Vietnamese subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Phuong Quach edited Vietnamese subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Phuong Quach edited Vietnamese subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Phuong Quach edited Vietnamese subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Phuong Quach edited Vietnamese subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Phuong Quach edited Vietnamese subtitles for 4 questions you should always ask your doctor |