Doktorunuza daima sormanız gereken 4 soru
-
0:01 - 0:03Ben bir beyin cerrahıyım
-
0:03 - 0:07ve bugün, benim gibilerinin sizlere
ihtiyacı olduğunu söylemek için buradayım. -
0:08 - 0:10Birkaç dakika içinde size
nedenini söyleyeceğim. -
0:10 - 0:14Fakat ilk önce size
bir hastamdan bahsedeyim. -
0:14 - 0:17Yaklaşık 50 yaşlarında bir kadındı,
-
0:17 - 0:19genel olarak iyi bir durumdaydı
-
0:19 - 0:21fakat göğüs kanseri tedavisi için
-
0:21 - 0:25zaman zaman hastaneye girip çıkıyordu.
-
0:26 - 0:29Boyun fıtığı vardı
-
0:29 - 0:32ve bu, ona sağ koluna kadar yayılan
-
0:32 - 0:34bir türden acı veriyordu.
-
0:35 - 0:38Meslektaşlarıma danışmadan önce
MR'ına baktığımda -
0:38 - 0:40ameliyat olmasını
teklif etmeyi kararlaştırdım. -
0:40 - 0:45Bu tarz boyun operasyonları standarttır
ve çabuk biterler. -
0:45 - 0:47Ancak bazı riskler vardır.
-
0:47 - 0:49Buradan bir kesik açarsınız
-
0:49 - 0:53soluk borusunun ve yemek borusunun
üzerinden dikkatle geçersiniz -
0:53 - 0:57ve şah damarı kesmemeye çalışırsınız.
-
0:57 - 0:58(Gülüşmeler)
-
0:58 - 1:00Mikroskobu getirirsiniz,
-
1:00 - 1:03diski ve sinir köklerindeki sarkıntıyı
-
1:03 - 1:04omuriliğe zarar vermeden
-
1:04 - 1:06sinirlere yalnızca milimetreler varken
-
1:06 - 1:08çıkartmaya çalışırsınız.
-
1:09 - 1:11Olabilecek en kötü şey
omuriliğin zarar görmesidir. -
1:11 - 1:15Bunun sonucunda boyundan aşağısının
tamamen felç olduğu görülebilir. -
1:17 - 1:19Bunları hastama anlattığımda
sessizliğe büründü. -
1:19 - 1:20Bir süre sonra,
-
1:20 - 1:24hem benim için hem de kendisi için
aşırı kararlı birkaç kelime dile getirdi. -
1:26 - 1:29"Doktor, bu gerçekten gerekli mi?"
-
1:29 - 1:31(Gülüşmeler)
-
1:32 - 1:35Tam orada o an ne fark etmiştim
biliyor musunuz? -
1:35 - 1:37Gerekli değildi.
-
1:38 - 1:41Aslına bakarsanız bu kadın gibi
hastalarım geldiklerinde -
1:41 - 1:43ameliyatı önermeme eğiliminde oluyorum.
-
1:44 - 1:46Peki bu sefer değişen şey neydi?
-
1:47 - 1:51Bu sarkıntı çok hassastı.
-
1:51 - 1:54Henüz hastam konsültasyon odasına
girmeden önce -
1:54 - 1:58hakikaten kendimi sinir köklerindeki
sarkıntıyı dışarı çekerken görebiliyordum. -
1:58 - 2:01Kabul etmeliyim ki
onu ameliyat etmek istiyordum. -
2:01 - 2:03Ameliyat etmek için can atıyordum yahu!
-
2:03 - 2:07Ne de olsa ameliyat etmek
işimin en eğlenceli tarafıydı. -
2:07 - 2:09(Gülüşmeler)
-
2:11 - 2:13Bence hissettiklerimi anlıyorsunuz.
-
2:13 - 2:18Mimar komşum, oturup bir şeyler çizmeyi
ve ev dizayn etmeyi sevdiğini söylüyor. -
2:18 - 2:22Parayı ödeyen müşterisiyle
ev hakkında konuşurken -
2:22 - 2:24müşterisinin ev üzerinde
bazı kısıtlamalar yapmasındansa -
2:24 - 2:26tüm gün ev çizmeyi tercih ederdi herhalde.
-
2:27 - 2:29Yine de her mimar gibi
-
2:29 - 2:31cerrahların da hastaların gözlerine bakıp
-
2:31 - 2:34ameliyatın kişi için iyi mi kötü mü
-
2:34 - 2:37olduğuna karar vermeleri gerekir.
-
2:38 - 2:40Bu kulağa kolay bir şeymiş gibi gelebilir.
-
2:40 - 2:42Bir de istatistiklere bakalım.
-
2:44 - 2:47Bademcikler boğazınızın
ardında bulunan iki topakçıktır. -
2:47 - 2:50Cerrahi müdahele ile alınabilirler
-
2:50 - 2:52buna da bademcik ameliyatı denir.
-
2:52 - 2:55Gördüğünüz grafik
Norveç'teki bazı bölgelerin -
2:55 - 2:57bademcik ameliyatlarının
oranını gösteriyor. -
2:57 - 3:03Gözünüze ilk çarpan şey, çocuğunuzun
Trondheim bölgesine oranla -
3:03 - 3:07Finnmark bölgesinde
bademcik ameliyatı olma şansının -
3:07 - 3:09iki kat daha fazla olduğu olacaktır.
-
3:09 - 3:12İki bölgedeki belirtiler de aynı.
-
3:12 - 3:14Hiç fark olmamalı ama var.
-
3:15 - 3:16Bu da bir başka grafik.
-
3:16 - 3:19Menisküs, dizleri dengede tutmaya yarar,
-
3:19 - 3:21genellikle futbol gibi sporlar esnasında
-
3:21 - 3:23aniden yırtılabilir ya da parçalanabilir.
-
3:24 - 3:27Burada gördüğünüz şey
bu sakatlığın ameliyat oranı. -
3:27 - 3:31Møre og Romsdal'daki ameliyat oranının
-
3:31 - 3:35Stavanger'dekinin beş katı
olduğunu görüyoruz. -
3:35 - 3:37Beş katı.
-
3:37 - 3:38Bu nasıl oluyor?
-
3:38 - 3:40Møre og Romsdal'daki futbolcular
-
3:40 - 3:43ülkenin başka yerlerindeki futbolculardan
daha mı hileli oynuyor dersiniz? -
3:43 - 3:45(Gülüşmeler)
-
3:45 - 3:46Muhtemelen hayır.
-
3:47 - 3:49Buna bazı bilgiler ekledim.
-
3:49 - 3:51Şu an ekranda gördüğünüz
-
3:51 - 3:54açık maviler devlet hastanelerinde
uygulanan işlemleri -
3:54 - 3:57ve açık yeşiller özel kliniklerde
uygulanan işlemleri gösteriyor. -
3:57 - 4:02Møre og Romsdal'daki özel kliniklere
oldukça rağbet olmuş gibi görünüyor. -
4:02 - 4:04Bu bize ne gösteriyor peki?
-
4:04 - 4:08Hastalara bakması için doktorlara
ekonomik motivasyon verilmiş olabilir. -
4:09 - 4:10Bu kadarla sınır değil.
-
4:12 - 4:14Son zamanlarda yapılan bir araştırma
-
4:14 - 4:19normal bir fizyoterapi ile
diz ameliyatları arasında -
4:19 - 4:20hiçbir fark olmadığını gösteriyor.
-
4:20 - 4:27Demek ki az önce gösterdiğim grafikteki
çoğu ameliyat önlenebilirmiş, -
4:27 - 4:29Stavanger'da bile.
-
4:30 - 4:32Size ne demeye çalışıyorum öyleyse?
-
4:32 - 4:39Dünyadaki çoğu hastalığın
belirtileri standart olsa bile -
4:39 - 4:43lüzumsuz tedavi seçenekleri oldukça fazla
-
4:43 - 4:45özellikle Batı dünyasında.
-
4:46 - 4:49Bazı insanlar ihtiyaçları olan
tedaviyi alamıyorlar -
4:49 - 4:55fakat o insanlardan daha fazlası da
gerektiğinden çok tedavi alıyor. -
4:57 - 4:59"Doktor, bu gerçekten gerekli mi?"
-
4:59 - 5:02Yalnızca bir defa bu soruyu aldım.
-
5:02 - 5:06Meslektaşlarım daha önce bu soruyu
hiç duymadıklarını söylüyorlar. -
5:07 - 5:09Bir de şöyle düşünelim,
-
5:09 - 5:12bu soruyu bir doktora soracak olsanız
-
5:12 - 5:14ne sıklıkla "hayır" kelimesini
duyarsınız sizce? -
5:14 - 5:16Araştırmacılar bunu inceledi
-
5:16 - 5:20ve nereye giderseler gitsinler
"hayır" oranının aynı olduğunu gördüler. -
5:20 - 5:22Oran da %30.
-
5:22 - 5:26Bu demek oluyor ki doktorunuz,
önerdiği her on şeyden üçünde -
5:26 - 5:33size tamamen gereksiz bir şey öneriyor.
-
5:35 - 5:37Bunun nedeninin ne olduğunu
iddia ediyorlar biliyor musunuz? -
5:38 - 5:39Hasta baskısı.
-
5:41 - 5:42Yani bir başka deyişle, siz.
-
5:43 - 5:45Siz, bir şeyler yapılmasını istiyorsunuz.
-
5:47 - 5:49Bir arkadaşım tıbbi
bir tavsiye için bana gelmişti. -
5:49 - 5:50Sporla uğraşan bir çocuktu,
-
5:50 - 5:54kışın kros kayağı yapar
-
5:54 - 5:56yazın da koşardı.
-
5:56 - 6:00Yavaş koşu yaptığında sırtında
derin bir acı hissettiğini söyledi. -
6:00 - 6:02Acısı koşuyu bıraktıracak derecede
çoğalmıştı hatta. -
6:03 - 6:06Muayene ettim, sorular sordum
-
6:06 - 6:10ve anladım ki büyük ihtimalle
omurgasının alt tarafında -
6:10 - 6:12dejenere olmuş disk vardı.
-
6:12 - 6:14Her kasıldığında acı veriyordu.
-
6:16 - 6:19Koşu yerine yüzmeye başlamıştı.
-
6:19 - 6:20Yapacak bir şey yoktu
-
6:20 - 6:23bu yüzden ona "Egzersizlerin hakkında
daha seçici olmalısın, -
6:23 - 6:26bazı aktiviteler senin için iyi,
bazıları kötü olabilir." -
6:28 - 6:29Cevabı şuydu:
-
6:30 - 6:32"Sırtımdan MR çektirmek istiyorum."
-
6:34 - 6:36"Neden MR çekirmek istiyorsun?"
-
6:36 - 6:39"İş sigortam sayesinde
ücretsiz çektirebilirim." -
6:40 - 6:44"Yapma ya," dedim. Sonuçta arkadaşımdı.
"asıl sebebi bu olamaz." -
6:45 - 6:50"Sırtımın ne kadar kötü bir durumda
olduğunu görmek iyi olacak." -
6:51 - 6:54"Ne zamandan beri çekilen MR'ları
yorumluyorsun sen?" dedim. -
6:54 - 6:56(Gülüşmeler)
-
6:56 - 7:00"Bana inan, taramaya falan
ihtiyacın yok senin." -
7:01 - 7:03"Ama yani," dedi
-
7:03 - 7:05bir süre sonra devam etti,
"ya kansersem?" -
7:06 - 7:07(Gülüşmeler)
-
7:08 - 7:10Taramasını aldı, tabii ki.
-
7:11 - 7:14İş sigortası sayesinde
meslektaşlarımdan birini gördü, -
7:14 - 7:18o da dejenere olmuş diskten
ve yapacak bir şey olmadığından bahsetti; -
7:18 - 7:22arkadaşımın yüzmeye devam etmesi
ve koşuyu bırakması gerektiğini söyledi. -
7:24 - 7:26Bir zaman sonra arkadaşımla
karşılaştım ve bana dedi ki -
7:26 - 7:28"En azından bunun ne olduğunu
artık biliyorum." -
7:29 - 7:31Size bir soru sorayım o zaman.
-
7:31 - 7:35Bu odadaki semptomları aynı olan herkes
MR çektirseydi ne olurdu? -
7:35 - 7:41Ya da Norveç'teki ara sıra
sırtı ağrıyan herkes MR çektirseydi? -
7:42 - 7:46MR sırası bekleyen hasta sayısı
dört katına çıkardı, belki daha da fazla -
7:46 - 7:51ve siz belki de gerçekten kanser olan
birinin sırasını almış olurdunuz. -
7:52 - 7:55O yüzden iyi bir doktor bazen hayır der
-
7:56 - 7:59ancak anlayışlı bir hasta da bazen
-
7:59 - 8:03teşhis konulma ya da tedavi edilme
imkânını geri çevirir. -
8:05 - 8:08"Doktor, bu gerçekten gerekli mi?"
-
8:08 - 8:12Bu soruyu sormak
size zor geliyor olabilir. -
8:12 - 8:14Aslına bakarsanız 50 yıl öncesine kadar
-
8:14 - 8:17bu soruyu sormak kabalık sayılırdı.
-
8:17 - 8:18(Gülüşmeler)
-
8:18 - 8:22Doktor sizin hakkınızda
ne karar verdiyse o olurdu. -
8:23 - 8:26Şu an pratisyen doktor olan
bir meslektaşım -
8:26 - 8:30küçük bir kızken verem hastalığının
tedavi edilmesi için altı aylığına -
8:30 - 8:31bir sağlıkevine gönderilmiş.
-
8:31 - 8:33Bu onun için dehşet verici bir travmaymış.
-
8:34 - 8:36Büyüdüğünde öğrenmiş ki
-
8:36 - 8:40verem hastalığı için yaptırdığı
tüm testler negatif çıkmış. -
8:40 - 8:44Doktoru onu yanlış bir şüphe yüzünden
sağlıkevine göndermiş. -
8:44 - 8:49Kimse doktora karşı çıkmaya
ne cesaret etmiş ne de bunu düşünmüş. -
8:49 - 8:51Ebeveynleri bile.
-
8:52 - 8:55Günümüzde, Norveç sağlık bakanı
-
8:55 - 8:58hasta sağlık hizmetleri
hakkında konuşuyor. -
8:59 - 9:04Hasta, ne yapılması gerektiği hakkında
doktora danışmak zorunda. -
9:04 - 9:06Bu büyük bir ilerleme.
-
9:06 - 9:10Fakat bu sizin üzerinize de
oldukça çok sorumluluk yüklüyor. -
9:10 - 9:13Ön koltuğa doktorunuzla oturmalısınız
-
9:13 - 9:15ve nereye gitmeniz gerektiği hakkında
fikirleşmelisiniz. -
9:15 - 9:19Öyleyse bir daha muayenehanede
bulunduğunuzda -
9:19 - 9:21sizden doktorunuza
şu soruyu sormanızı istiyorum: -
9:21 - 9:24"Doktor, bu gerçekten gerekli mi?"
-
9:24 - 9:27Bahsettiğim kadın hastam gibi vakalarda
-
9:27 - 9:29cevabım hayır olurdu
-
9:29 - 9:32ama bazen ameliyat etmek de
gerekli olabilir. -
9:32 - 9:37"Peki ameliyatın riskleri ne?"
-
9:37 - 9:43Hastaların %5-10'u
acılarının kötüleştiğini söylüyor. -
9:43 - 9:46Hastaların %1-2'sinin yaralarında ise
-
9:46 - 9:48enfeksiyon ya da kanama oluyor
-
9:48 - 9:51bunun sonucunda ise yeniden
ameliyat olmaları gerekiyor. -
9:52 - 9:56Hastaların %0,5'inde
kalıcı ses kısıklığı görülüyor -
9:56 - 10:00ve bir kısmı kollarında
hatta bacaklarını kullanmada -
10:00 - 10:02işlevsizlik görülüyor.
-
10:03 - 10:06"Doktor, başka seçenekler var mı?"
-
10:06 - 10:10Evet var, dinlenin
ve bir süre fizyoterapi alın. -
10:10 - 10:12Bu sizi belki de tamamen iyileştirir.
-
10:13 - 10:16"Hiçbir şey yapmazsam ne olur?"
-
10:16 - 10:17Bunu önermiyoruz
-
10:17 - 10:20ama yapmazsanız bile
küçük bir ihtimal iyileşme şansınız var. -
10:21 - 10:22Dört tane soru.
-
10:23 - 10:24Basit sorular.
-
10:24 - 10:29Bunları, bize yardım edecek
bir alet çantası gibi görün. -
10:29 - 10:30Bu gerçekten gerekli mi?
-
10:30 - 10:32Riskler neler?
-
10:32 - 10:34Başka seçenekler de var mı?
-
10:34 - 10:37Hiçbir şey yapmazsam ne olur?
-
10:37 - 10:41Bu soruları, doktorunuz
sizi MR çektirmeye göndermek istediğinde, -
10:41 - 10:44reçeteye antibiyotik yazdığında
-
10:44 - 10:46ya da ameliyat önerdiğinde sorun.
-
10:46 - 10:48Araştırmalardan öğrendiğimiz kadarıyla
-
10:48 - 10:51her beş kişiden biri, yani %20'si,
-
10:51 - 10:54ne yapılması gerektiği hakkındaki
fikirlerini değiştiriyorlar. -
10:55 - 11:01Bunu yaparak sadece hayatınızı
kolaylaştırmayacak, daha iyi yapmayacak -
11:01 - 11:04aynı zamanda tüm sağlık sektörünün
-
11:04 - 11:07sizin kararınızdan
faydalanmasını sağlayacaksınız. -
11:07 - 11:09Teşekkür ederim.
-
11:09 - 11:12(Alkışlar)
- Title:
- Doktorunuza daima sormanız gereken 4 soru
- Speaker:
- Christer Mjåset
- Description:
-
"Doktor, bu gerçekten gerekli mi?" Beyin cerrahı Christer Mjåset, gereksiz tedaviyle ilgili istatistiklerle destekleyerek bu sorunun ve diğer basit soruların tıbbi tedavi ve ameliyat ortamındaki gücünü açıklıyor ve hastaların, ihtiyaç duydukları tedaviyi alabilmeleri için doktorlarıyla nasıl daha iyi iş birliği yapabileceğini anlatıyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 11:25
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Nevaz Mescioğlu accepted Turkish subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Nevaz Mescioğlu edited Turkish subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Nevaz Mescioğlu edited Turkish subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Vera Nisa Çelik edited Turkish subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Vera Nisa Çelik edited Turkish subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Vera Nisa Çelik edited Turkish subtitles for 4 questions you should always ask your doctor |