Cztery pytania, które należy zadać swojemu lekarzowi
-
0:01 - 0:03Jestem neurochirurgiem
-
0:03 - 0:05i chcę wam dziś powiedzieć,
-
0:05 - 0:08że osoby takie jak ja
potrzebują waszej pomocy. -
0:08 - 0:10Za moment powiem wam jak.
-
0:10 - 0:14Ale najpierw opowiem wam
o jednej z moich pacjentek. -
0:14 - 0:17Była to kobieta po 50.,
-
0:17 - 0:19generalnie w dobrej formie,
-
0:19 - 0:21jednak często zjawiała się w szpitalu,
-
0:21 - 0:25gdzie leczono ją na raka piersi.
-
0:26 - 0:29Doszło u niej do wypadnięcia
dysku odcinka szyjnego, -
0:29 - 0:31co powodowało sztywność
-
0:31 - 0:34i ból promieniujący do prawej ręki.
-
0:35 - 0:38Przed wizytą spojrzałem
na wyniki z rezonansu magnetycznego -
0:38 - 0:40i postanowiłem zasugerować jej operację.
-
0:40 - 0:45Obecnie, tego typu operacje szyi
stanowią szybką, standardową procedurę. -
0:45 - 0:47Ale wiążą się z pewnym ryzykiem.
-
0:47 - 0:49Tutaj się robi nacięcie
-
0:49 - 0:52i tnie się ostrożnie wzdłuż tchawicy
-
0:52 - 0:53i przełyku,
-
0:53 - 0:57starając się nie przeciąć
tchawicy szyjnej. -
0:57 - 0:58(Śmiech)
-
0:58 - 1:00Potem bierze się mikroskop
-
1:00 - 1:03i ostrożnie usuwa chory dysk
razem z przepukliną -
1:03 - 1:04z kanału kręgowego,
-
1:04 - 1:06nie uszkadzając rdzenia kręgowego
i korzeni nerwowych, -
1:06 - 1:09ulokowanych zaledwie
kilka milimetrów poniżej. -
1:09 - 1:10Najgorszy scenariusz
-
1:10 - 1:12to uszkodzenie rdzenia kręgowego,
-
1:12 - 1:13co może doprowadzić
-
1:13 - 1:15do paraliżu od szyi w dół.
-
1:16 - 1:18Kiedy wytłumaczyłem to mojej pacjentce,
-
1:18 - 1:19zapadła cisza.
-
1:19 - 1:20Po chwili wypowiedziała
-
1:20 - 1:24tych kilka decydujących słów.
-
1:26 - 1:28"Panie doktorze,
-
1:28 - 1:29czy to naprawdę konieczne?"
-
1:29 - 1:31(Śmiech)
-
1:32 - 1:34Wiecie, co w tamtej chwili
-
1:34 - 1:35sobie uświadomiłem?
-
1:35 - 1:37Że nie było.
-
1:38 - 1:39Tak naprawdę,
-
1:39 - 1:41w przypadkach podobnych do tego,
-
1:41 - 1:43zazwyczaj odradzam operację.
-
1:44 - 1:46Dlaczego tym razem było inaczej?
-
1:47 - 1:49Widzicie,
-
1:49 - 1:51ten przypadek był tak delikatny,
-
1:51 - 1:53że wręcz widziałem, jak usuwam
-
1:53 - 1:55przepuklinę z kanału kręgowego,
-
1:55 - 1:57zanim pacjentka weszła do gabinetu.
-
1:58 - 2:01Muszę przyznać, że chciałem ją operować.
-
2:01 - 2:03Z przyjemnością bym ją operował.
-
2:03 - 2:05Operacje to w końcu
-
2:05 - 2:07najfajniejsza część mojej pracy.
-
2:07 - 2:10(Śmiech)
-
2:11 - 2:13Myślę, że wszyscy znają to uczucie.
-
2:13 - 2:15Mój sąsiad, który jest architektem,
-
2:15 - 2:17mówi, że uwielbia
po prostu siedzieć, rysować -
2:17 - 2:18i projektować domy.
-
2:18 - 2:20Wolałby to robić całymi dniami
-
2:20 - 2:23zamiast rozmawiać z klientem, który płaci,
-
2:23 - 2:25i w dodatku może mu dawać
-
2:25 - 2:27jakieś ograniczenia co do projektu.
-
2:27 - 2:28Ale, jak każdy architekt,
-
2:28 - 2:30każdy chirurg powinien
-
2:30 - 2:31popatrzeć pacjentowi w oczy
-
2:31 - 2:33i wspólnie zdecydować,
-
2:33 - 2:37co będzie dla niego najlepsze.
-
2:38 - 2:40Brzmi to prosto.
-
2:40 - 2:42Ale spójrzmy na pewne statystyki.
-
2:44 - 2:46Migdałki to dwie wypustki
-
2:46 - 2:47znajdujące się na tylnej ścianie gardła.
-
2:47 - 2:50Można je wyciąć chirurgicznie
-
2:50 - 2:52podczas zabiegu zwanego tonsillektomią.
-
2:52 - 2:54Powyższy wykres przedstawia
-
2:54 - 2:56liczbę przeprowadzonych operacji
wycięcia migdałków -
2:56 - 2:57w różnych rejonach Norwegii.
-
2:57 - 2:59Rzuca się w oczy,
-
2:59 - 3:01że usunięcie midgałków u dziecka
-
3:01 - 3:05- bo to zabieg przeprowadzany u dzieci -
-
3:05 - 3:07zdarza się dwa razy częściej
-
3:07 - 3:09w Finnmark niż w Trondheim.
-
3:09 - 3:10Wskazania do zabiegu
-
3:10 - 3:12w obydwóch rejonach są takie same.
-
3:12 - 3:14Nie powinno być żadnej różnicy, ale jest.
-
3:15 - 3:16Tu jest kolejny wykres.
-
3:16 - 3:18Łąkotka pomaga stabilizować staw kolanowy
-
3:18 - 3:21i można ją uszkodzić nagle,
-
3:21 - 3:23zwykle w sporcie, jak piłka nożna.
-
3:24 - 3:27Widać tutaj liczbę operacji
tego schorzenia. -
3:27 - 3:29Widać, że ich częstotliwość
-
3:29 - 3:31w Møre og Romsdal
-
3:31 - 3:35jest pięciokrotnie wyższa niż w Stavanger.
-
3:35 - 3:37Pięciokrotnie.
-
3:37 - 3:38Jak to możliwe?
-
3:38 - 3:40Czyżby w Møre og Romsdal
-
3:40 - 3:43było więcej fauli
niż w innych częściach kraju? -
3:43 - 3:44(Śmiech)
-
3:45 - 3:46Pewnie nie.
-
3:47 - 3:49Dodałem teraz kilka informacji.
-
3:49 - 3:51Tu widać operacje przeprowadzone
-
3:51 - 3:54w szpitalach państwowych,
na jasno niebiesko, -
3:54 - 3:56a prywatnie na jasno zielono.
-
3:57 - 4:00Dużo się dzieje w prywatnych klinikach
-
4:00 - 4:02w Møre og Romsdal, prawda?
-
4:02 - 4:04Co to oznacza?
-
4:04 - 4:06Że leczenie pacjentów
-
4:06 - 4:08ma potencjalne podłoże ekonomiczne.
-
4:09 - 4:10I na tym nie koniec.
-
4:12 - 4:15Ostatnie badania pokazały,
że jeśli chodzi o skuteczność, -
4:15 - 4:19między fizjoterapią
a leczeniem operacyjnym -
4:19 - 4:20nie ma różnicy.
-
4:20 - 4:24Co oznacza, że większości zabiegów
-
4:24 - 4:26z wykresu, który właśnie pokazałem,
-
4:26 - 4:29można było uniknąć, nawet w Stavanger.
-
4:30 - 4:32Co próbuję przez to powiedzieć?
-
4:32 - 4:36Że chociaż większość wskazań do leczenia
-
4:36 - 4:39jest na świecie normalizowanych,
-
4:39 - 4:41to istnieje wiele niepotrzebnych różnic
-
4:41 - 4:43w przebiegu leczenia,
-
4:43 - 4:45szczególnie na Zachodzie.
-
4:46 - 4:47Niektórzy nie mają leczenia,
-
4:47 - 4:49którego potrzebują,
-
4:49 - 4:53ale jeszcze większą część osób
-
4:53 - 4:54leczy się nadmiernie.
-
4:57 - 4:58"Panie doktorze,
-
4:58 - 4:59czy to naprawdę konieczne?"
-
4:59 - 5:01W całej mojej karierze
-
5:01 - 5:02usłyszałem to pytanie tylko raz.
-
5:02 - 5:04Moi koledzy twierdzą,
-
5:04 - 5:07że nigdy tego nie słyszeli od pacjentów.
-
5:07 - 5:09Patrząc na to z drugiej strony,
-
5:09 - 5:11jak często waszym zdaniem
-
5:11 - 5:14doktor odpowiedziałby "nie"?
-
5:14 - 5:16Naukowcy to sprawdzili i okazało się,
-
5:16 - 5:18że liczba przeczących odpowiedzi
-
5:18 - 5:20jest wszędzie taka sama
-
5:20 - 5:22i wynosi 30%.
-
5:22 - 5:26To znaczy, że 3 razy na 10
-
5:26 - 5:29lekarz zasugeruje leczenie,
-
5:29 - 5:32które jest kompletnie zbędne.
-
5:35 - 5:37Wiecie, czym to lekarze tłumaczą?
-
5:38 - 5:39Naciskiem ze strony pacjenta.
-
5:41 - 5:42Innymi słowy: z waszej strony.
-
5:43 - 5:45Wy chcecie, żeby coś zrobić.
-
5:47 - 5:48Znajomy przyszedł do mnie
-
5:48 - 5:49po poradę lekarską.
-
5:49 - 5:50To wysportowany facet,
-
5:50 - 5:54zimą uprawia narciarstwo biegowe,
-
5:54 - 5:56a latem biega.
-
5:56 - 5:58Tym razem podczas biegania
-
5:58 - 6:00zaczął mu dokuczać ból pleców.
-
6:00 - 6:02Do tego stopnia, że przestał to robić.
-
6:03 - 6:05Zbadałem go,
-
6:05 - 6:06przeprowadziłem wnikliwy wywiad
-
6:06 - 6:10i odkryłem, że prawdopodobnie cierpi
-
6:10 - 6:11na zwyrodnienie kręgosłupa
-
6:11 - 6:12w odcinku lędźwiowym.
-
6:12 - 6:14Każde nadwyrężenie tego odcinka
-
6:14 - 6:15powodowało ból.
-
6:16 - 6:17Mój znajomy zamienił już
-
6:17 - 6:18bieganie na pływanie,
-
6:18 - 6:20niewiele więcej można było zrobić.
-
6:20 - 6:21Powiedziałem mu:
-
6:21 - 6:23"Musisz staranniej dobierać ćwiczenia.
-
6:24 - 6:25Niektóre są dla ciebie korzystne,
-
6:25 - 6:26niektóre nie".
-
6:28 - 6:29Na co mi odpowiedział:
-
6:30 - 6:32"Chcę mieć rezonans pleców".
-
6:34 - 6:35"Dlaczego chcesz rezonans?"
-
6:36 - 6:38"Mogę go mieć za darmo,
-
6:38 - 6:40bo moje ubezpieczenie pokrywa koszty".
-
6:40 - 6:41"Daj spokój," powiedziałem,
-
6:41 - 6:43w końcu był moim znajomym.
-
6:43 - 6:45"To nie jest prawdziwy powód".
-
6:45 - 6:47"Myślę, że dobrze by było
-
6:47 - 6:49sprawdzić, jak źle to wygląda".
-
6:51 - 6:53"Od kiedy to zacząłeś
interpretować zdjęcia -
6:53 - 6:55z rezonansu magnetycznego?"- zapytałem.
-
6:55 - 6:56(Śmiech)
-
6:56 - 6:58"Zaufaj mi.
-
6:58 - 7:00Nie potrzebujesz prześwietlenia".
-
7:01 - 7:04"Cóż," powiedział i po chwili dodał:
-
7:04 - 7:05"To może być rak".
-
7:06 - 7:08(Śmiech)
-
7:08 - 7:10Oczywiście, rezonans mu zrobiono.
-
7:11 - 7:13Przez swoje ubezpieczenie zdrowotne
-
7:13 - 7:15dostał się na wizytę u mojego kolegi,
-
7:15 - 7:15który stwierdził,
-
7:15 - 7:17że to zwyrodnienie kręgosłupa,
-
7:17 - 7:18że nie ma na to leku,
-
7:18 - 7:22i że powinien dalej pływać zamiast biegać.
-
7:24 - 7:26Przy następnym spotkaniu powiedział:
-
7:26 - 7:29"Teraz przynajmniej wiem, co to jest".
-
7:29 - 7:30Pozwólcie, że zadam wam pytanie.
-
7:30 - 7:32Co by się stało,
-
7:32 - 7:33gdyby wszyscy obecni tu na sali,
-
7:33 - 7:34mając te same objawy,
-
7:34 - 7:36mieli rezonans magnetyczny?
-
7:36 - 7:37I co, gdyby w Norwegii
-
7:37 - 7:39prześwietlić wszystkich,
-
7:39 - 7:41których od czasu do czasu bolą plecy?
-
7:42 - 7:44Liczba oczekujących na badanie
-
7:44 - 7:45wzrosłaby czterokrotnie,
-
7:45 - 7:46możliwe, że bardziej.
-
7:46 - 7:49Zajęliby miejsce osoby,
-
7:49 - 7:51która faktycznie ma raka.
-
7:52 - 7:55Więc dobry lekarz czasem mówi "nie",
-
7:56 - 8:00ale rozsądny pacjent także czasami odrzuca
-
8:00 - 8:03szansę na diagnozę lub leczenie.
-
8:05 - 8:06"Panie doktorze,
-
8:06 - 8:08czy to naprawdę konieczne?"
-
8:08 - 8:12Wiem, że trudno zadać to pytanie.
-
8:12 - 8:14Tak naprawdę jeszcze 50 lat temu
-
8:14 - 8:17uznanoby je za niegrzeczne.
-
8:17 - 8:18(Śmiech)
-
8:18 - 8:19Jeśli lekarz podjął decyzję,
-
8:19 - 8:20co z tobą zrobić,
-
8:20 - 8:22to człowiek się dostosowywał.
-
8:24 - 8:25Jedna moja koleżanka,
-
8:25 - 8:26tym razem internistka,
-
8:26 - 8:28jako mała dziewczynka
-
8:28 - 8:30trafiła do sanatorium dla gruźlików
-
8:30 - 8:31na sześć miesięcy.
-
8:31 - 8:33To była dla niej straszna trauma.
-
8:34 - 8:36Jako dorosła osoba dowiedziała się,
-
8:36 - 8:38że wyniki jej badań na gruźlicę
-
8:38 - 8:40były cały czas negatywne.
-
8:40 - 8:42Lekarz wysłał ją do sanatorium
-
8:42 - 8:44na podstawie błędnego przypuszczenia.
-
8:44 - 8:49Nikt nie śmiał podważać jego decyzji.
-
8:49 - 8:51Nawet jej rodzice.
-
8:52 - 8:55Obecnie norweski minister zdrowia
-
8:55 - 8:58mówi o opiece zdrowotnej pacjenta.
-
8:59 - 9:01Lekarz ma obowiązek
-
9:01 - 9:03doradzić pacjentowi, co robić.
-
9:04 - 9:06To duży postęp.
-
9:06 - 9:08Ale jednocześnie
-
9:08 - 9:10większa odpowiedzialność spoczywa na was.
-
9:10 - 9:12Musicie usiąść na przednim siedzeniu
-
9:12 - 9:13i razem z lekarzem
-
9:13 - 9:15zdecydować, dokąd jechać.
-
9:15 - 9:17Więc podczas następnej wizyty
-
9:17 - 9:19w gabinecie lekarskim,
-
9:19 - 9:21chciałbym, żebyście zadali pytanie
-
9:21 - 9:22"Panie doktorze,
-
9:22 - 9:24czy to naprawdę konieczne?".
-
9:24 - 9:27W przypadku mojej pacjentki
-
9:27 - 9:29odpowiedź brzmiałaby "nie",
-
9:29 - 9:32chociaż operację można by też uzasadnić.
-
9:32 - 9:37Doktorzy, a jakie jest ryzyko operacji?
-
9:37 - 9:43U 5 do 10% pacjentów ból się pogorszy.
-
9:43 - 9:45U 1 - 2% dojdzie do infekcji
-
9:45 - 9:47rany pooperacyjnej
-
9:47 - 9:48lub nawet do ponownego krwotoku,
-
9:48 - 9:52wymagającym kolejnej operacji.
-
9:52 - 9:540.5% pacjentów
-
9:54 - 9:56może mieć na stałe zachrypnięty głos,
-
9:56 - 9:58a kilka osób, zaledwie kilka, ale jednak,
-
9:58 - 10:02czeka zmniejszona sprawność rąk lub nóg.
-
10:03 - 10:04"Panie doktorze,
-
10:04 - 10:06czy są jakieś inne opcje?"
-
10:06 - 10:08Tak, wypoczynek i fizjoterapia,
-
10:08 - 10:10które po jakimś czasie
-
10:10 - 10:12mogą cię całkowicie uleczyć.
-
10:13 - 10:14"A co się stanie,
-
10:14 - 10:16kiedy nic z tym nie zrobię?"
-
10:16 - 10:17Nie doradzałbym tego,
-
10:17 - 10:19chociaż nawet wtedy
istnieje nikła szansa, -
10:19 - 10:20że twój stan się poprawi.
-
10:21 - 10:22Cztery pytania.
-
10:23 - 10:24Proste pytania.
-
10:24 - 10:26Potraktujcie je jako
-
10:26 - 10:29pomocne lekarzom narzędzie.
-
10:29 - 10:30Czy to naprawdę konieczne?
-
10:30 - 10:32Jakie jest ryzyko?
-
10:32 - 10:34Czy są inne opcje?
-
10:34 - 10:37I co się stanie, kiedy nic z nie zrobię?
-
10:37 - 10:40Zadajcie je, kiedy wasz doktor chce
-
10:40 - 10:41was wysłać na rezonans magnetyczny,
-
10:41 - 10:44kiedy przepisuje wam antybiotyk
-
10:44 - 10:46lub sugeruje operację.
-
10:46 - 10:48Dzięki badaniom wiemy,
-
10:48 - 10:51że jedna na pięć osób, 20%,
-
10:51 - 10:54zmieni zdanie co do tego,
jakie podjąć kroki. -
10:55 - 10:58Dzięki temu, nie tylko wasze życie
-
10:58 - 11:00będzie dużo prostsze
-
11:00 - 11:02i możliwe nawet, że lepsze,
-
11:02 - 11:04ale też zyska na tym
-
11:04 - 11:07cała służba zdrowia.
-
11:07 - 11:09Dziękuję.
-
11:09 - 11:12(Brawa)
- Title:
- Cztery pytania, które należy zadać swojemu lekarzowi
- Speaker:
- Christer Mjåset
- Description:
-
'Panie doktorze, czy to naprawdę konieczne?' Powołując się na alarmujące statystyki na temat nadmiernego leczenia, neurochirurg Christer Mjåset wyjaśnia wagę tego, jak i innych prostych pytań, w kontekście planowanego leczenia lub operacji-- i dzieli się wiedzą, w jaki sposób pacjenci mogą lepiej wpółpracować z lekarzami, by otrzymać leczenie, którego potrzebują.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 11:25
Rysia Wand approved Polish subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Rysia Wand accepted Polish subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Simona Dubas edited Polish subtitles for 4 questions you should always ask your doctor | ||
Rysia Wand declined Polish subtitles for 4 questions you should always ask your doctor |