Şaşkınlığı nasıl deneyimliyoruz ve bu niçin önemli
-
0:02 - 0:03Başlamadan önce...
-
0:03 - 0:05Burada olmaktan çok mutluyum,
-
0:05 - 0:08tam da buradan
neler olacağını izlemekten de. -
0:08 - 0:13Bunu da söylediğime göre başlayalım:
-
0:13 - 0:16En büyük ihtiyaçlarımızdan biri ne?
-
0:16 - 0:19Beynimiz için en büyük
ihtiyaçlarımızdan biri? -
0:19 - 0:21Cevabı söylemek yerine
göstermek istiyorum. -
0:21 - 0:23Hatta hissetmenizi istiyorum.
-
0:23 - 0:25Önümüzdeki 14 dk içinde
hissetmenizi istediğim çok şey var. -
0:25 - 0:27Hepimiz bir ayağa kalkabilir miyiz?
-
0:27 - 0:32Birlikte Strauss'tan
bir parça canlandıracağız. -
0:33 - 0:34Hepiniz biliyorsunuz.
-
0:35 - 0:36Tamam mı? Hazır mısınız?
-
0:36 - 0:38İzleyiciler: Evet!
-
0:38 - 0:40Beau Lotto: Pekâlâ.
Hazır, bir, iki, üç! -
0:41 - 0:42Sadece son kısmını.
-
0:42 - 0:46(Müzik: Richard Strauss
"Also Sprach Zarathustra") -
0:49 - 0:50Tamam mı?
-
0:50 - 0:52Nasıl ilerlediğini biliyorsunuz.
-
0:52 - 0:57(Müzik)
-
1:02 - 1:03İşte geliyor.
-
1:11 - 1:12(Müzik birden kesiliyor)
-
1:12 - 1:13Oh!
-
1:13 - 1:14(Gülme sesleri)
-
1:14 - 1:16İşte...
-
1:16 - 1:17Toplu geri çekilme.
-
1:17 - 1:18Pekâlâ, oturabilirsiniz.
-
1:18 - 1:20(Gülme sesleri)
-
1:20 - 1:24Bitirmeye dair temel bir ihtiyacımız var.
-
1:24 - 1:26(Gülme sesleri)
-
1:26 - 1:27Bitirmeyi çok seviyoruz.
-
1:27 - 1:30(Alkışlar)
-
1:30 - 1:33Dinlediğim hikâyelere göre
Mozart yatmaya gitmeden önce -
1:33 - 1:35piyanosuna geçer
-
1:35 - 1:36ve ''da-da-da'' yaparmış.
-
1:36 - 1:38Yatmaya geçmiş babası buna sinir olurmuş.
-
1:38 - 1:41Yataktan kalkar
ve melodinin son notasını çalarmış ki -
1:41 - 1:43yeniden uyuyabilsin.
-
1:43 - 1:44(Gülme)
-
1:44 - 1:49Bitirmeye yönelik bu ihtiyaç
bize şunu düşündürüyor: -
1:49 - 1:51En büyük korkumuz ne?
-
1:52 - 1:57Düşünün -- büyürkenki, hatta şimdi
en büyük korkumuz ne? -
1:57 - 2:01Karanlık korkusu.
-
2:04 - 2:06Belirsizlikten nefret ediyoruz.
-
2:06 - 2:08Bilmemekten nefret ediyoruz.
-
2:08 - 2:10Nefret ediyoruz.
-
2:10 - 2:11Korku filmlerini düşünün.
-
2:11 - 2:14Korku filmleri hep karanlıkta çekiliyor,
-
2:14 - 2:16ormanda,
-
2:16 - 2:17gece vakti,
-
2:17 - 2:18denizin derinliklerinde,
-
2:18 - 2:20uzayın karanlığında.
-
2:21 - 2:24Bunun da nedeni
ölmek evrim boyunca kolaydı. -
2:24 - 2:26O şeyin avcı olduğundan
emin olamadıysanız -
2:26 - 2:27artık çok geç olurdu.
-
2:27 - 2:30Beyniniz tahmin etmeye evrildi.
-
2:30 - 2:32Tahmin edemiyorsanız ölüyordunuz.
-
2:33 - 2:35Beyninizin tahmin ediş şekli de
-
2:35 - 2:39geçmişte faydalı olan
ön yargı ve varsayımları çözmekti. -
2:40 - 2:42Ancak bu varsayımlar
beyninizin içinde kalmıyor. -
2:42 - 2:45Onları dünyaya yansıtıyorsunuz.
-
2:45 - 2:47Orada kuş yok.
-
2:48 - 2:51Anlamı ekrana siz yansıtıyorsunuz.
-
2:53 - 2:56Size söylediğim her şey aslında
tamamen anlamsız. -
2:57 - 3:00(Kahkahalar)
-
3:00 - 3:03Anlamı siz yaratıyor
ve bana yansıtıyorsunuz. -
3:03 - 3:05Nesneler için doğru olan şey
insanlar için de doğru. -
3:05 - 3:08Siz onların "ne"
ve "ne zaman"larını ölçebilirken -
3:08 - 3:10"neden"lerini asla ölçemezsiniz.
-
3:10 - 3:11Yani insanları renklendiriyoruz.
-
3:11 - 3:16Kendi ön yargı ve tecrübemize göre
onlara bir anlam yüklüyoruz. -
3:18 - 3:22O yüzden en iyi tasarım her zaman
belirsizliği düşürmekle ilgili olandır. -
3:23 - 3:25Belirsizliğe adım attığımızda
-
3:26 - 3:29bedenlerimiz fizyolojik
ve mental olarak buna tepki verir. -
3:29 - 3:32Bağışıklık sisteminiz çökmeye başlar.
-
3:32 - 3:35Beyin hücreleriniz zayıflar hatta ölür.
-
3:35 - 3:38Yaratıcılığınız ve zekanız düşüşe geçer.
-
3:38 - 3:42Genellikle korkudan kızgınlığa geçeriz,
bunu çok sık yaşarız. -
3:42 - 3:45Sebebi belirsizlik durumu.
-
3:46 - 3:48Ahlaki olarak yargılayıcı oluruz.
-
3:48 - 3:50Kendimizin ekstrem bir hâline dönüşürüz.
-
3:50 - 3:53Muhafazakâr biriyseniz
daha muhafazakâr olursunuz. -
3:53 - 3:55Özgürlükçüyseniz
daha özgürlükçü olursunuz. -
3:55 - 3:57Çünkü aşina olduğunuz
bir yere gidiyorsunuz. -
3:58 - 4:01Sorun şu ki dünya değişiyor.
-
4:02 - 4:04Ya uyum sağlayacağız ya da öleceğiz.
-
4:04 - 4:05A'dan B'ye gitmek istiyorsanız
-
4:05 - 4:07ilk adım B değil.
-
4:07 - 4:10İlk adım A'dan, A olmayana gitmek --
-
4:11 - 4:13ön yargı ve varsayımlarınızdan arınmak;
-
4:13 - 4:18beynimizin kaçınmaya evrildiği
o yere adım atmak; -
4:20 - 4:23bilinmeyene adım atmak.
-
4:26 - 4:28Bu yere gitmemiz o kadar temel ki
-
4:28 - 4:31beynimiz bize bir çözüm sunmuş.
-
4:31 - 4:33Evrim bize bir çözüm sunmuş.
-
4:33 - 4:38Muhtemelen en derin
algısal deneyimlerimizden biri. -
4:39 - 4:42Şaşkınlık deneyimi.
-
4:44 - 4:49(Müzik)
-
5:44 - 5:48(Alkışlar)
-
5:49 - 5:55(Müzik)
-
5:57 - 6:01(Alkışlar)
-
6:01 - 6:06(Müzik)
-
6:45 - 6:49(Alkışlar)
-
6:50 - 6:55(Müzik)
-
7:05 - 7:10(Alkışlar)
-
7:10 - 7:14(Tezahüratlar)
-
7:14 - 7:18(Alkışlar)
-
7:20 - 7:23Beau Lotto: Ne kadar harika, değil mi?
-
7:23 - 7:30Muhtemelen hepiniz şu anda
az veya çok şaşkınlık içindesiniz. -
7:30 - 7:31Değill mi?
-
7:32 - 7:35Beyninizde neler oluyor o zaman?
-
7:36 - 7:37Binlerce yıldır,
-
7:37 - 7:40şaşkınlık üzerine düşüyor,
yazıyor ve bunu deneyimliyoruz -
7:40 - 7:43ama yine de bunun hakkında
çok az şey biliyoruz. -
7:44 - 7:50Bunun ne olduğu
ve ne yaptığını anlamak adına -
7:50 - 7:55benim Lab of Misfits organizasyonum
harika bir fırsat edindi -
7:56 - 8:01ve tanıdığımız en büyük
şaşkınlık yaratıcılarıyla çalıştı: -
8:01 - 8:04yazarlar, yaratıcılar,
direktörler, muhasebeciler, -
8:04 - 8:07Cirque Du Soleil insanları.
-
8:08 - 8:10Ve Las vegas'a gittik,
-
8:11 - 8:15orada bu performansı izleyen insanların
-
8:15 - 8:17beyin aktivitelerini kaydettik,
-
8:17 - 8:20''O'' performansının en az 10 izlenişini,
-
8:20 - 8:23Cirque'nin imza performansı.
-
8:23 - 8:26Performans öncesinde
davranışları da ölçtük, -
8:26 - 8:29performans sonrasında
başka bir grubunkini de. -
8:29 - 8:32Yani 200'ün üzerinde insanı dâhil ettik.
-
8:33 - 8:35Peki şaşkınlık nedir?
-
8:35 - 8:38Şu an beyninizde neler oluyor?
-
8:38 - 8:41Tamam bu bir beyin durumu.
-
8:41 - 8:43Beyninizin ön kısmı, prefrontal korteks,
-
8:43 - 8:46idari fonksiyonlarınızdan sorumlu kısım,
-
8:46 - 8:47dikkat kontrolünüz,
-
8:47 - 8:49şu anda azalarak düzenleniyor.
-
8:50 - 8:55Kısaca DMN dediğiniz, beyninizin
varsayılan mod ağı kısmı -
8:55 - 8:58ki bu kısım beyninizde pek çok
alanın etkileşimidir -
8:58 - 9:02ve fikir üretmek gibi şeylerde aktif olur,
-
9:02 - 9:05uyumsuz düşünme veya hayal kurma
gibi yaratıcı düşünme durumlarında, -
9:05 - 9:06şu anda artarak düzenleniyor.
-
9:08 - 9:10Ve tam şu anda da...
-
9:10 - 9:13prefrontal korteksinizdeki
aktivite değişiyor. -
9:13 - 9:16aktivitesinde daha asimetrik hâle geliyor,
-
9:16 - 9:18sağ tarafa doğru kayıyor,
-
9:18 - 9:22insanların dış dünyaya adım atmasıyla
yüksek oranda ilişkili, -
9:22 - 9:23geriye çekilmesinin tam tersi.
-
9:25 - 9:30Aslında bu insanların beyinlerindeki
aktivite birbiriyle o kadar ilişkili ki -
9:30 - 9:32biz yapay bir sinirsel ağ geliştirebiliyor
-
9:32 - 9:35ve insanların şaşkınlık içinde
olup olmadığını -
9:35 - 9:38ortalama %75 doğruluk oranıyla
tahmin edebiliyoruz, -
9:38 - 9:40maksimum oransa %83.
-
9:43 - 9:46Peki bu beyin durumunda ne oluyor?
-
9:47 - 9:49Başkalarının gösterdiğine göre,
-
9:49 - 9:51örneğin Profesör Haidt ve Keltner
-
9:51 - 9:56insanların küçük ama dünyayla
bağlantılı hissettiğini söylediler. -
9:57 - 10:00Sosyal davranışları artış gösteriyor
-
10:00 - 10:03çünkü başkalarına karşı
artan bir yakınlık hissediyorlar. -
10:04 - 10:06Yine bu çalışmada şunu gösterdik ki
-
10:06 - 10:10insanlar bilişsel kontrole
daha az ihtiyaç duyuyor. -
10:10 - 10:14Bitirme olmadan
belirsizlik konusunda daha rahatlar. -
10:14 - 10:17Risk alma güdüleri de artıyor.
-
10:17 - 10:21Hatta risk arayışında oluyorlar
ve risk göze almada daha iyiler. -
10:22 - 10:25Gerçekten dikkate değer bir şey de
-
10:25 - 10:26insanlara şunu sorduğumuzda
-
10:26 - 10:30"Şaşkınlık deneyimlemeye
meyilli biri misiniz?" -
10:31 - 10:33Performans sonrasında
performans öncesine göre -
10:33 - 10:35pozitif cevap verme
olasılıkları daha fazla. -
10:35 - 10:39Kendilerini ve geçmişlerini
yeniden tanımlıyorlar. -
10:41 - 10:47Şaşkınlık bizden daha büyük bir algı.
-
10:49 - 10:51Joseph Campbell'in sözleriyle,
-
10:51 - 10:54''Şaşkınlık bizi ileriye taşıyan şey.''
-
10:55 - 10:56Çok sevgili bir arkadaşın sözleriyle,
-
10:56 - 10:59muhtemelen en iyi fotoğrafçılardan biri,
-
10:59 - 11:01hâlâ yaşayan fotoğrafçılardan
Duane Michaels, -
11:01 - 11:02bana geçen gün dedi ki
-
11:02 - 11:07belki de korkaklığımızı yenmemiz için
bize gereken merakı sağlıyor. -
11:09 - 11:12Kimin umrunda? Neden umursuyoruz?
-
11:13 - 11:14Çatışmaları düşünün,
-
11:14 - 11:17şu an toplumumuzun
her bir yanında var olan bir şey. -
11:17 - 11:19Eğer ikimiz bir çatışma içindeysek
-
11:19 - 11:22aynı çizginin iki uç noktasındayız demek.
-
11:22 - 11:25Benim amacım yanıldığınızı kanıtlayıp
sizi kendime çekmek. -
11:25 - 11:28Ama sorun şu ki
siz de aynını yapıyorsunuz. -
11:28 - 11:31Benim yanıldığımı kanıtlayıp
beni kendinize çekiyorsunuz. -
11:31 - 11:36Çatışma, kazanma üzerine kurulu,
öğrenme üzerine değil. -
11:37 - 11:39Beyniniz yalnızca hareket edersek öğrenir.
-
11:39 - 11:41Hayat da hareket demek.
-
11:43 - 11:48Peki şaşkınlığı kullanırsak --
çatışmadan kurtulmak için değil, -
11:48 - 11:52çatışma da temel,
beynimiz bu şekilde gelişiyor, -
11:52 - 11:53bu şekilde öğreniyor --
-
11:53 - 11:57ama bunu çatışmaya daha farklı
bir giriş yapmak için kullansak? -
11:58 - 12:01Şaşkınlığı en az iki farklı şekilde
-
12:01 - 12:02çatışmaya girmek için kullansak?
-
12:02 - 12:06Biri, bilmemenin alçak gönüllülüğü
ve cesaretini bize vermesi için. -
12:06 - 12:11Çatışmaya bir cevap için değil
bir soru için girmek. -
12:11 - 12:12O zaman ne olur?
-
12:12 - 12:15Çatışmaya kesinlik değil,
belirsizlikle girmiş oluruz. -
12:16 - 12:19İkincisi ise, çatışmaya giriş şeklimizin
-
12:19 - 12:22ikna etmeye değil,
anlamaya yönelik olması. -
12:23 - 12:27Çünkü herkes kendini anlamlı bulur.
-
12:27 - 12:29Başkasını anlamak için de
-
12:29 - 12:31onların davranışına yön veren
-
12:31 - 12:33ön yargı ve varsayımları anlamak gerek.
-
12:34 - 12:37Bir pilot çalışma başlattık,
-
12:37 - 12:40insanlarda hoşgörüyü sağlamak için
-
12:40 - 12:43sanat kaynaklı şaşkınlıktan
yararlanmaya çalışıyoruz. -
12:44 - 12:47Sonuçlar inanılmaz olumlu.
-
12:47 - 12:50Sanat kaynaklı şaşkınlık deneyimiyle
-
12:50 - 12:53kızgınlık ve nefreti yatıştırabiliyoruz.
-
12:54 - 12:58Önemini de anladığımıza göre
-
12:58 - 13:00şaşkınlığı nerede bulabiliriz?
-
13:03 - 13:05Peki ya...
-
13:07 - 13:09Bir öneri:
-
13:09 - 13:12Şaşkınlık sadece görkemli
yerlerde bulunmuyor. -
13:13 - 13:14Şaşkınlık çok temel.
-
13:14 - 13:18Dağlar, deniz ve kıyı manzarası...
-
13:20 - 13:23Basit olanda imkânsızı görmek için
-
13:24 - 13:28kendimizi yeniden ölçeklendirsek?
-
13:29 - 13:30Çünkü bu doğruysa
-
13:31 - 13:35ve verillerimiz doğruysa
-
13:35 - 13:37bilim gibi girişimler,
-
13:37 - 13:41macera, sanat, fikirler, aşk,
-
13:41 - 13:44bir TED konferansı, bir performans
-
13:45 - 13:48sadece şaşkınlıktan
ilham vermekle kalmıyor -
13:49 - 13:53belirsizliğe doğru merdivenlerimiz olarak
-
13:54 - 13:55gelişmemize yardım ediyor.
-
14:15 - 14:16Çok teşekkürler.
-
14:16 - 14:17(Alkışlar)
-
14:17 - 14:18Lütfen gelin.
-
14:18 - 14:22(Alkışlar)
-
14:22 - 14:27(Tezahüratlar)
-
14:27 - 14:33(Alkışlar)
- Title:
- Şaşkınlığı nasıl deneyimliyoruz ve bu niçin önemli
- Speaker:
- Beau Lotto ve Cirque du Soleil
- Description:
-
Nöro bilimci Beau Lotto, Cirque du Soleil ile birlikte şaşkınlık ve bunun psikolojik ve davranışsal faydaları üzerinde bir çalışma gerçekleştirdi. Bu konuşma ve canlı performansta bulgularından bazılarını paylaşıyor ve Cirque du Soleil dansçılarının kendi şaşkınlık uyandıran gösterilerini sergilemelerine izin veriyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 14:48
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How we experience awe -- and why it matters | ||
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for How we experience awe -- and why it matters | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How we experience awe -- and why it matters | ||
Figen Ergürbüz accepted Turkish subtitles for How we experience awe -- and why it matters | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for How we experience awe -- and why it matters | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for How we experience awe -- and why it matters | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How we experience awe -- and why it matters | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How we experience awe -- and why it matters |