-
Title:
-
Description:
-
Ai sẽ nuôi sống chúng ta trên hành tinh
đang gặp khủng hoảng
-
Miguel A. Altieri
Đại học Schumacher 29/04/2015
-
Xin chào tất cả mọi người.
Tôi rất hân hạnh được có mặt ở đây, trong
-
trường ĐH Schumacher
và đất nước tươi đẹp này.
-
Clara và tôi cảm thấy được chào đón
-
và cảm thấy thuộc về một cộng đồng
mà mọi thành viên đều quan tâm đến những
-
vấn đề rất quan trọng cho tương lai của
hành tinh, từ những vấn đề thuộc về sự
-
thay đổi thiên nhiên một cách tích cực, và
cả nông nghiệp nữa, cho đến sự thay đổi
-
bản thân chúng ta vì đó mới là điều quan
trọng.
-
Chuyện chúng ta sẽ bàn đến trong ngày hôm
nay là
-
sự đối lập về ý thức hệ trong nông nghiệp
Có 2 hệ thống cùng tồn tại.
-
Một là nông nghiệp theo hình thức
công nghiệp, dựa vào các hoá chất đầu vào
-
và phương pháp trong Cách mạng Xanh. Hai
là nông nghiệp nhà quê mà người thực hiện
-
là các hộ nông dân. Hình thức này tồn tại
hàng thế kỷ, sử dụng những kiến thức mà
-
ngày nay chúng ta gọi là "những nguyên tắc
nông nghiệp sinh thái".
-
Hình thức nông nghiệp công nghiệp chiếm
phần lớn diện tích đất phục vụ nông nghiệp
-
Trên thế giới có 1.5 tỉ hec-ta đất nông
nghiệp mà 80% là độc canh. Hình thức này
-
phụ thuộc rất nhiều vào tài nguyên bên
ngoài, tức là tiêu tốn rất nhiều năng
-
lượng và đã trở thành áp lực chính dẫn đến
sự thay đổi của sinh quyển bởi vì ngày nay
-
nông nghiệp không chỉ ảnh hưởng trực tiếp
tới khu vực sản xuất mà còn cả các khu vực
-
xa. Ví dụ, những khu vực chết ngoài đại
dương mà chúng ta thấy là do các chất gây
-
ô nhiễm chảy từ sông ra biển. Những chất
này cùng với phân bón kích thích sự phát
-
triển mạnh mẽ của tảo và các sinh vật khác
-
Như vậy, đó có lẽ là tác động lớn nhất
-
làm thay đổi sinh quyển theo những hướng
khác nhau.
-
Độc canh có thể có một vài lợi
-
điểm ngắn hạn về kinh tế nhưng hình thức
này không tối ưu về mặt sinh thái vì với
-
một hệ thống đồng nhất như vậy, không có
nhiều loài sinh vật thì không có sự đa
-
dạng. Sự đồng nhất cao về mặt di truyền
làm cho hệ thống này cực kỳ dễ bị tổn
-
thương trước sâu bệnh và thay đổi khí hậu.
-
Thực tế là trong thập niên 70, Mỹ đã
-
đưa ra một cảnh báo về tình trạng dễ bị
ảnh hưởng của nông nghiệp Hoa Kỳ. Hồi đó
-
cả nước đã phải chịu một thảm hoạ do bệnh
trên ngô, làm giảm sản lượng từ 119 triệu
-
tấn năm 1969 xuống còn 106 triệu tấn năm
1970. 13 triệu tấn ngô bị mất tương đương
-
với 18.5 triệu Ca-lo.
-
Những hệ thống dễ
bị tổn thương, do không có các quy trình
-
sinh thái để tự bảo vệ chính nó, nên con
người phải dùng thuốc diệt sâu bọ để làm
-
cho những hệ thống đó có thể tồn tại.
-
Thêm vào đó, những hệ thống như thế
tiêu tốn 80% lượng nước toàn cầu
-
và tạo ra từ 25 - 30% lượng
khí nhà kính.
-
Trên biểu đồ này, các bạn có thể thấy
châu Âu sử dụng nhiều thuốc bảo vệ
-
thực vật nhất thế giới và tất nhiên là
lượng hoá chất này sẽ chảy ra môi trường,
-
gây nhiều hậu quả. Ước tính, ở Anh nếu
tính toàn bộ ảnh hưởng của nông nghiệp
-
hình thức công nghiệp, không chỉ ô
nhiễm do thuốc BVTV mà cả mất đa
-
dạng sinh học, mất đất do xói mòn, ảnh
hưởng tới sức khoẻ con người, thì con số
-
đó là 208 Bảng/ha. Những chi phí nyaf được
gọi là ảnh hưởng bên ngoài. Chúng được gọi
-
là ảnh hưởng bên ngoài vì toàn xã hội trả
chi phí đó, những nông dân sử dụng thuốc
-
BVTV và những công ty bán các sản
phẩm này không phải trả chi phí đó.
-
Một điều nữa mà chúng ta đang phải đối mặt
hiện nay là hệ thống nông nghiệp đang trở
-
nên ngày càng dễ bị ảnh hưởng bởi những
thay đổi của khí hậu. Có một đợt hạn
-
khủng khiếp nhất trong 50 năm xảy ra vào
năm 2012 ở vùng Trung Tây Hoa Kỳ, gây tổn
-
thất khoảng 13% sản lượng ngô và 8% sản
lượng đậu tương. Hầu hết ngô và đậu tương
-
ở đó là cây trồng chuyển gen (GMO) vì đây
là khu vực mà hầu hết cây trồng là sinh
-
vật chuyển gen. Ở California, năm nay 2014
là năm thứ ba hạn hán. Vì thế 400000 acre
-
đất phải bỏ hoang, tương đương với tổn
thất khoảng 1.5 tỉ Đô-la.
-
Một trong những điều thú vị ở đây là
hình thức sản xuất nông nghiệp hiện đại
-
này ảnh hưởng tới biến đổi khí hậu, và
biến đổi khí hậu liên quan đến nông nghiệp
-
quy mô công nghiệp. Như tôi đã nói, hình
thức sản xuất nông nghiệp này phát thải từ
-
25 đến 30% lượng khí nhà kính, lượng khí
nhà kính này làm biến đổi khí hậu và làm
-
thay đổi hệ thống nông nghiệp.
-
Mặc cho sự
cảnh báo này, và mặc cho bằng chứng là hệ
-
thống nông nghiệp đó không bền vững, chúng
ta vẫn quảng bá nó một cách rộng rãi.
-
Một trong những ví dụ rõ ràng nhất là công
nghệ mới - mà chúng ta gọi là GMO.
-
Khoảng 220 triệu ha đất trồng cây GMO,
trong đó 60% là đậu tương, cụ thể là
-
giống "Round-up ready", kháng thuốc trừ cỏ
Round-up. Loại thuốc trừ cỏ này do
-
Monsanto sản xuất.
-
Lý luận được sử dụng ở
đây, bởi những người ủng hộ công nghệ này,
-
không chỉ là các công ty mà cả các nhà
khoa học nhận tài trợ từ công ty này,
-
là ... Như ở trường tôi, đại học
California, một trường công, nhận 500
-
triệu Đô-la từ BP để tạo ra cái mà họ gọi
là "năng lượng sinh học chuyển gen".
-
Lý luận được sử dụng ở đây là chúng ta cần
phải nuôi sống thế giới. Nhưng té ra khi
-
chúng ta bắt đầu phân tích xem 1 ha đất
trồng cây chuyển gen có thực sự cung cấp
-
lương thực cho một trong số một tỉ người
đang chịu nạn đói - bởi vì đó mới là vấn
-
đề. Chúng ta thì không phải là vấn đề, mà
là những người nghèo thu nhập dưới 1 Đô-la
-
mỗi ngày và không có đủ ăn cơ. Thực ra là
không một mảnh đất nào trong số 200 ha
-
này là để cứu đói cả.
-
Vì sao? Có 4 cây trồng chiếm hầu hết diện
tích trồng cây chuyển gen:
-
đậu tương, ngô, bông và cải dầu.
-
Các bạn có thể nói là chúng ta ăn mỗi
ngô và đậu tương,
-
nhưng thực tế 50% số đó là để nuôi gia súc
50% còn lại là để nuôi ô tô.
-
Gia súc thì không ở Mỹ La-tin, nơi
trồng các loại cây chuyển gen này, mà
-
người nghèo thì lại ở châu Phi. Ngô và đậu
tương trồng ở Mỹ la-tinh sẽ được vận
-
chuyển đến châu Âu và Trung Quốc. Có nghĩa
là không có nổi 1 ha trong số đất đó được
-
dùng để sản xuất lương thực cho 1 trong số
1 tỉ người đang chịu nạn đói hiện nay.
-
Mặc cho sự thật đó, những hệ thống
sản xuất này vẫn tiếp tục được sử dụng
-
bằng cách buộc nông dân dùng Round-up
và độc canh. Nông dân không thể không dùng
¶
-
Round-up, không thể đa dạng hoá hệ thống
cây trồng vì tất cả sẽ chết.
-
Rõ ràng, hệ thống nông nghiệp này phải
chịu những ảnh hưởng về sinh thái của
-
việc sử dụng lặp đi lặp lại một công nghệ.
-
Một trong những hậu quả đó là kháng thuốc.
-
Đây là một cánh đồng đậu tương ở Brazil
bị xâm chiếm hoàn toàn bởi cỏ kháng Round-
-
up. Có khoảng 12 loài cỏ đã kháng được
Round-up vì đó chính là sự phản ứng của
-
tự nhiên. Giống như trong ngành Côn trùng
học, khi chúng ta sử dụng thuốc diệt côn
-
trùng. Hiện có khoảng 500 loài côn trùng
có khảng năng kháng 1000 loại thuốc diệt
-
côn trùng. Cuộc chiến của các chất hoá học
tạo ra nhiều vấn đề hơn là giải quyết được
-
vấn đề.
-
Có một nghiên cứu mới công bố cho thấy
một số ảnh hưởng của glyphosate
-
đối với con người. Glyphosate
có thể gây ra
-
ung thư tuyến giáp thể non-
Hodgskins và một số bệnh ung thư khác.
-
Glyphosate hiện đang được sử dụng trên 750
sản phẩm thuốc trừ cỏ trên toàn thế giới.
-
Sẽ có một số người nói rằng kiểu gì cũng
có những điểm tốt ở GMO, ví dụ như "gạo
-
vàng". Hiện gạo vàng đã ra đời và có vẻ
như là nó sẽ được quảng bá mạnh mẽ ở châu
-
Á. Loại lúa chuyển gen này có thể sản sinh
ra Beta-caroten. Beta-caroten là tiền
-
Vitamin A, mà vitamin A thì rất quan trọng
đối với mắt. Châu Á lại có nhiều người bị
-
các bệnh về mắt.
-
Vậy thì, tại sao không
tạo ra lúa có Beta-caroten và sản xuất
-
rộng rãi ở châu Á?
-
Té ra, khi nghiên cứu hệ thống này...
Ở đây, nông dân trồng đủ
-
các thứ cây, không chỉ lúa mà nhiều giống
lúa, các cây trồng mùa khô, các cây lâu
-
năm, họ nuôi cá, vịt, lươn, nói chung là
rất nhiều thành phần mà khi con người
-
sống trong hệ thống đó, họ chẳng thiếu
chất gì. Có điều, những vùng đất này bị
-
chuyển sang sản xuất độc canh. Thế là khi
con người ăn mỗi gạo, và chỉ gạo, họ thiếu
-
đủ các chất, không chỉ vitamin A.
-
Thuốc trừ cỏ sử dụng trong Cách mạng Xanh
-
để diệt những loài thực vật mà chúng ta
gọi là "cỏ dại" trong nông nghiệp hiện
-
đại, còn nông dân thì gọi là ... ví dụ như
ở Mexico, nông dân gọi là những cây có ích
-
mà không phải là cây trồng. Những cây này
có thể ăn được, có thể chữa bệnh và nhiều
-
công dụng khác.
-
Trên bảng này, có một loại cây lấy lá,
mà chúng ta cố diệt bằng thuốc trừ cỏ,
-
chứa tới 444 micro-gram Beta-
caroten trong mỗi gram khối lượng tươi.
-
Trong khi đó, gạo vàng có khoảng 1.6,
hiện là 6 micro-gram Beta-caroten.
-
Con số đã được nâng lên...
Nghĩa là chúng ta phải ăn 1 cân gạo vàng
-
để có được lượng Beta-caroten trong một
chiếc lá của một loài cây mà chúng ta cố
-
diệt bằng thuốc trừ cỏ.
-
Hơn nữa, khi sử dụng hoá chất, thì các
-
thành tố khác trong hệ thống, ngoài lúa,
cũng bị ảnh hưởng. Ví dụ, cá trong hình
-
có vai trò rất quan trọng vì chúng ăn cỏ,
một số con húc vào thân cây lúa, làm cho
-
côn trùng rơi xuống để ăn. Ngoài ra, nông
dân trồng cả bèo tấm, giúp cố định đạm.
-
Những cây bèo tấm này không chỉ cung cấp
phân bón cho lúa, đỡ phải mua phân, mà còn
-
trở thành thức ăn cho vịt. Vịt thì cũng là
một thành tố trong hệ thống, cho thịt và
-
trứng.
Tóm lại, chúng ta phá vỡ một hệ thống bền
-
vững. Người nông dân này, khi sử dụng đa
dạng các thành tố: vịt, cá, cây trồng, cỏ
-
và nhiều thứ nữa, có một hệ thống nông
nghiệp tự cung tự cấp.
-
Đây chính là một mô hình
nông nghiệp sinh thái.
-
Nói đơn giản, là chúng ta tạo lập một
hệ thống với nhiều thành phần,
-
có khả năng phối hợp với nhau
nhằm tăng độ phì nhiều của đất, năng suất
-
cây trồng của hệ thống. Chúng ta không cần
bất cứ tài nguyên nào từ bên ngoài. Cái mà
-
chúng ta cần là rất nhiều kiến thức để tạo
lập và quản lý một hệ thống nhiều thành tố
-
Điều đáng buồn ở đây là những hệ thống
nông nghiệp sinh thái này bị phá huỷ bởi
-
nông nghiệp hiện đại.
-
Một xu hướng khác trong nông nghiệp là
-
nhiên liệu sinh học, hay nói cách khác là
một phương pháp nhân tạo hoá các quá trình
-
tự nhiên và tạo ra những hệ thống độc canh
khổng lồ.
-
Nguyên nhân mà người ta theo đuổi
hướng này,
-
đặc biệt là châu Âu và Mỹ
là vì họ buộc phải tăng cường sử dụng
-
nhiên liệu sinh học bởi vì ... các bạn
thấy ở đây ... châu Âu, Mỹ và OECD sử dụng
-
50% năng lượng trên toàn thế giới.
-
Các nước khác, khoảng 170 nước, chia nhau
50% còn lại.
-
Như thế có nghĩa là chúng ta cần một nguồn
-
nhiên liệu khác vì dầu mỏ đang ngày càng
đắt và khan hiếm và nhiên liệu thì ở trong
-
tay Maduro, hay Chavez, nói chung là
những người mà nước Mỹ không thích. Thế
-
là chúng ta phải tìm ra một nguồn nhiên
liệu khác, dạng lỏng mà không quá khác so
-
với dầu mỏ, một loại nhiên liệu mà có thể
sử dụng được cho ô tô, máy bay và các
-
phương tiện cơ giới như thế. Thế thì nó là
gì? Là nhiên liệu sinh học.
-
Có một sự thật là ở Mỹ và châu Âu không
đủ đất để trồng cây nguyên liệu phục vụ
-
sản xuất nhiên liệu sinh học.
-
Nếu đem toàn bộ diện tích đất trồng ngô ở
Mỹ ra sản xuất nhiên liệu sinh học
-
thì mới đáp ứng được 12% lượng cồn
mà cả nước cần.
-
Ở châu Âu, thì càng ít đất.
-
Thế thì phải trồng cây nguyên liệu ở đâu?
-
Ở châu Phi và Nam Mỹ.
-
Nói ngắn gọn, quy trình lấy đất
này gọi là cướp đất, diễn ra chủ yếu ở
-
châu Phi nơi mà nước ngoài và các công ty
tới thoả thuận với chính phủ các nước châu
-
Phi, mà ở châu Phi thì nhiều nước có tệ
tham nhũng.
-
Thế là như chúng ta thấy ở đây
-
có rất nhiều thoả thuận được thực hiện ở
nhiều nước châu Phi. Những nước tham gia
-
việc cướp đất này là Ả-rập Sau-đi, Hàn
Quốc, Trung Quốc, Ấn Độ. Công ty của những
-
nước này nhảy vào châu Phi và chiếm hơn 80
triệu ha đất để sản xuất nhiên liệu sinh
-
học và một số loại cây công nghiệp như cao
su, gỗ, mà không sản phẩm nào để phục vụ
-
châu Phi. Họ trồng những cây này ở châu
Phi và mang sản phẩm đi.
-
Đây là một ví dụ của một công ty ở Sierra-
Leon. Người ta phá rừng và phá đi những
-
cộng đồng bản địa để độc canh - một hình
thức sản xuất gây tác động lớn tới hệ
-
sinh thái trái đất.
-
Những hệ thống nông nghiệp thế này sử dụng
-
80% đất trồng trên thế giới mà chỉ tạo ra
30% lượng lương thực, lại tiêu tốn 70%
-
lượng nước và 80% lượng nhiên liệu hoá
thạch. Như thế là rất kém hiệu quả vì sản
-
xuất nông nghiệp trên quy mô công nghiệp
không tập trung vào lương thực mà vào sinh
-
khối: nhiên liệu sinh học, chất dẻo sinh
học, thuốc sinh học - bất cứ cái gì có thể
-
làm được từ sinh khối.
Cách làm này chỉ tạo ra 30% lương thực
-
Nhưng tại sao chúng ta lại dính lấy nó và
còn nghĩ là nó hiệu quả, nó nuôi sống bao
-
người. Hoang đường!
-
Nạn đói trên thế giới thì cứ tiếp tục
trầm trọng hơn.
-
Mà lý do ở đây không phải là
không có đủ lương thực, mà là vì người
-
nghèo không có đủ tiền mua lương thực. 1/3
cho đến 2/3 dân số thế giới chỉ kiếm được
-
dưới 3 Đô-la mỗi ngày. Có nghĩa là khả
năng tiếp cận lương thực là một vấn đề lớn
-
và cả sự bất công nữa. Mỗi năm, mỗi người
vứt đi trung bình 115 kg lương thực, ở Mỹ
-
và châu Âu. Nếu chúng ta có thể mang
lượng lương thực đó sang châu Phi thì
-
chúng ta sẽ giải quyết được nạn đói ngay.
-
Thực ra nạn đói trên thế giới sinh ra là
do hệ thống sản xuất lương thực bị chi
-
phối bởi các tập đoàn, ví dụ những nhà
cung cấp hạt như ADM, Cargill. Họ là những
-
công ty công nghệ sinh học và siêu thị. Họ
là vua lương thực vì họ quyết định nhà sản
-
xuất trồng gì, bao nhiêu, bán cho ai,
dùng công nghệ nào, và quyết định cho cả
-
người tiêu dùng. Những siêu thị lớn quyết
định người tiêu dùng sẽ ăn gì, giá bao
-
nhiêu, chất lượng lương thực và nhờ đó họ
nắm toàn bộ hệ thống sản xuất lương thực
-
Thách thức cấp bách ở thế kỷ tới, cấp bách
vì tương lai đã ở ngay đây rồi, là phải
-
tăng cường sản xuất lương thực một cách
bền vững. Đó là điều kiện đủ, chứ không
-
phải điều kiện cần, mà cũng không phải là
giải pháp. Vấn đề là diện tích đất canh
-
tác ngày càng thu hẹp, chính xác hơn là
diện tích đất tốt dành cho canh tác ngày
-
càng thu hẹp, dầu mỏ ít đi, nước hiếm hơn,
Ni-tơ ít đi và phải đối mặt với biến đổi
-
khí hậu. Theo quan điểm nông nghiệp sinh
thái, thì thách thức này không thể vượt
-
qua nổi nếu chúng ta tiếp tục làm nông
nghiệp theo kiểu công nghiệp. Chúng ta
-
không cần công nghệ mới mà cần một ý thức
hệ mới. Đây chính là lúc phải sử dụng hệ
-
thống nông nghiệp mới. Những đặc điểm của
hệ thống nông nghiệp trong tương lai là:
-
không phụ thuộc vào năng lượng hoá thạch,
ít ảnh hưởng tới môi trường, thân thiện
-
với tự nhiên, chống chịu được với biến đổi
khỉ hậu, có nhiều chức năng - không chỉ
-
sản xuất ra lương thực mà cả phải đảm bảo
nhu cầu về xã hội, văn hoá, kinh tế và
-
là nền tảng của hệ thống nông nghiệp tại
chỗ. Trong 15 đến 20 năm tới, 75% dân số
-
sẽ sống ở thành thị,
-
và sẽ có khoảng 50 đô
thị trên 10 triệu dân trong 15 năm tới.
-
Những nơi đó cần nhập 6000 tấn lương thực
mỗi ngày từ khoảng cách 1000 km. Các bạn
-
có tưởng tượng được phải tốn bao nhiêu
năng lượng, lượng phát thải và cơ sở hạ
-
tầng thì mới đáp ứng được nhu cầu đó?
6000 tấn thực phẩm mỗi ngày!
-
Do đó, cái mà chúng ta cần là một nền nông
nghiệp năng suất cao, đa dạng, hiệu quả và
-
đây chính là điều có thể thực hiện được
nhờ nông nghiệp sinh thái. Trong hệ thống
-
này, nhờ sự đa dạng sinh học, các loài
động, thực vật tương tác với nhau nhằm
-
đảm bảo sự vận hành của cả hệ thống. Ở đây
sự tái chế được thực hiện ở mức cao nên
-
không phụ thuộc vào tài nguyên bên ngoài,
kể cả là tài nguyên hữu cơ, có chăng là
-
vào giai đoạn đầu khi chuyển đổi.
-
Những hệ thống này rất hiệu quả.
-
Vậy thì những hệ thống nông nghiệp như thế
ở đâu ra?
-
Thực ra là nhiều người ở các nước
đang phát triển đã làm
-
nông theo cách này cả 5000 năm rồi, qua
nhiều thế hệ. Ví dụ, ở dãy Andes, Trung Mỹ
-
như Mexico hay là vùng đất thấp Nam Mỹ
như Brazil, Colombia, ... Nếu các bạn
-
tới châu Phi hay châu Á thì các bạn sẽ
thấy nông dân đã làm cách này
-
từ 5000 năm trở lại đây.
-
Hiện nay có khoảng 1.5 tỉ
nông dân truyền thống, sản xuất trên 380
-
triệu nông trại với diện tích trung bình
là 2 ha.
-
Họ nắm trong tay 1.9 triệu loài
-
cây lương thực, nghĩa là họ có một tài
sản dồi dào về đa dạng di truyền.
-
Cách Mạng Xanh với bao nhiêu chất xám và
công nghệ
-
cũng chỉ tạo ra 7000 giống.
-
Và những người nông dân này mới là những
người đang nuôi sống thế giới. Họ sản xuất
-
ra 50-75% lương thực, tuỳ nước mà chỉ sử
dụng 23-30% diện tích đất, 30% lượng nước
-
và 20% lượng nhiên liệu hoá thạch.
-
Vậy, nếu chúng ta thực sự
muốn nuôi sống cả thế giới
-
thì sao không để cho những
người nông dân này quản lý đất đai? Họ
-
chỉ có 30% đất thôi, sao không để họ quản
lý 60% diện tích đất, thế là chúng ta giải
-
quyết được nạn đói ngay lập tức. Nhưng đây
là một vấn đề nhạy cảm về chính trị vì
-
tái quy hoạch đất và những thứ liên
quan.
-
Một vài ví dụ về hệ thống nông nghiệp
truyền thống, nếu các bạn tới Mexico City,
-
chỉ cách thành phố 20 km thôi, có một khu
vực được người Chinampas quản lý
-
hàng ngàn năm hay cũng khoảng 500 năm
trước khi người Tây Ban Nha tới.
-
Hệ thống này có thể nuôi 2 triệu người
thời còn các vua Aztec.
-
Hệ thống này gồm một con kênh, trong kênh
có cá, có cỏ và những cây cỏ này được sử
-
dùng để tái chế chất hữu cơ.
-
Họ luân canh phức tạp,
ví dụ: cúc vạn thọ trồng với
-
ngô - đậu - bí
-
và gặt hái nhiều lợi ích từ mô hình này
-
Họ trồng cả những cây
mà chúng ta lo diệt trừ ví dụ rau sam -
-
một cây quan trọng trong nền ẩm thực của
nông dân Mexico
-
Loài cây này chịu hạn rất tốt.
-
Có một điều thú vị là:
-
Người Chinampas có thể sản xuất đủ lương
thực cho 15 - 20 người trên 1 ha đất. Đây
-
là một hệ thống rất hiệu quả đã trải qua
thử thách của thời gian.
-
Người nông dân này đang quản lý một hệ
thống đa canh rất phức tạp. Nếu các bạn
-
tham quan hệ thống cà phê hay ca cao ở
Trung Mỹ, Colombia hay Mexico thì các
-
bạn sẽ thấy nông dân quản lý một hệ thống
tới 150 loài cây (thân gỗ)
-
và cà phê chỉ là một trong số đó.
-
Người nông dân này
đang tính xem khi nào thu hoạch thì phù
-
hợp, khi nào thì tỉa cây, khi nào thì làm
cái này cái kia, cho 150 loại cây, tức là
-
phải sử dụng một lượng kiến thức khổng lồ
về thực vật.
-
Người Milpa cũng thế, họ
-
không chỉ trồng ngô và đậu tương mà còn cả
ớt xen canh.
-
Đây đơn giản chỉ là cách họ
tự cung tự cấp.
-
Hệ thống này rất hiệu quả
về năng suất.
-
Khi tính toán sản lượng, cần tới
1.5 đơn vị diện tích độc canh
-
mới sản xuât được
cùng một lượng lương thực đa canh
-
vì đa canh cơ bản là hai hệ thống độc
canh chồng lên nhau và chúng sử dụng ánh
-
sáng, dinh dưỡng, nước hiệu quả hơn rất
nhiều.
-
Chỉ số hiệu quả sử dụng đất cho biết giá
trị hiệu quả của một hệ thống.
-
Đây là số liệu từ 170 nông hộ ở châu Phi:
-
tăng đa dạng sinh học nông trại tỉ lệ
thuận với tăng trưởng của các nguyên tố đa
-
lượng, khoáng và vitamin. Nhưng khi độc
canh, thì chỉ có một hệ thống không thiếu
-
tất cả khoáng chất và vitamin vì khi giảm
đa dạng sinh học
-
cũng là giảm giá trị dinh dưỡng.
-
Chúng ta có bằng chứng rõ ràng rằng
-
cứ tăng đa dạng sinh học
là cải thiện được dinh dưỡng.
-
Hơn nữa,
có một điều rất quan trọng là
-
nông trại nhỏ
năng suất hơn nông trại lớn.
-
Nông trại hàng ngàn ha mà chỉ
trồng ngô thì chỉ được 18 - 20 tấn/ha.
-
Nông trại nhỏ 1ha, thì ngoài 1ha ngô họ
còn có đậu, bí, gà, lấy trứng, vịt,
-
cái này cái kia,
-
cho nên tổng sản lượng...
-
Nếu lấy tổng sản lượng làm thước đo
cho năng suất của một hệ thống thì ...
-
Nhìn vào biểu đồ bên trái,
mỗi đường một nước
-
số liệu do FAO cung cấp, cứ
tăng diện tích thì giảm sản lượng. Tức là,
-
thực ra nông hộ nhỏ mới là phương pháp sản
xuất lương thực hiệu quả.
-
Nông nghiệp sinh thái là ngành khoa học
tổng hợp kiến thức từ sinh thái, khoa học
-
xã hội, nông học - như khoa học đất, côn
trùng học, ... cùng với kiến thức truyền
-
thống của người nông dân. Chúng ta tạo ra
một cuộc hội thoại về kiến thức mà từ đó
-
sinh ra các nguyên tắc.
-
Nông nghiệp sinh thái cũng giống như
Sinh thái học. Sinh thái học giải thích sự
-
vận hành của thiên nhiên,
hệ thống tun-dra cũng như hệ thống
-
rừng nhiệt đới có những nguyên tắc giống
nhau. Nông nghiệp sinh thái cũng vậy. Đó
-
là ngành khoa học với nhiều nguyên tắc
chung, giải thích sự vận hành của Nông
-
nghiệp và làm cách nào chúng ta có thể
xây dựng hệ thống nông nghiệp tương lai
-
Như đã nói, một trong những cách để nông
nghiệp khỏi phụ thuộc vào dầu mỏ...
-
Các bạn có thể tưởng tượng được ở Anh mà
xảy ra điều đã xảy ra ở Cu-ba năm 1998
-
khi tổng nhập khẩu dầu mỏ giảm
từ 77 xuống 63%?
-
Thế thì có mà sụp đổ toàn bộ
nền nông nghiệp.
-
Toàn bộ những nông trại lớn mà tôi
thấy trên đường đến đây sẽ không thể vận
-
hành nổi nếu thiếu dầu mỏ, phân bón và
thuốc BVTV.
-
Những gì đã xảy ra ở Cuba là
-
Liên Xô sụp đổ,
-
hai nước có quan hệ rất chặt chẽ hồi đó
Liên Xô viện trợ Cuba
-
Nông nghiệp Cuba theo kiểu Liên Xô,
-
tức là dùng máy cày lớn, thuốc BVTV,
-
phân bón, dầu mỏ, ...
-
Họ bị thay đổi một
cách đột ngột khi Liên Xô sụp đổ.
-
Điều thú vị ở đây là...
-
trên hình có một số cây
trồng chính, những thanh nhạt là sản lượng
-
của nông hộ nhỏ khi có
thuốc BVTV và phân bón
-
còn những thanh đậm là sản lượng
sau khi Liên Xô sụp đổ.
-
Những điều xảy ra ngay
lập tức lúc đó là hệ thống nông nghiệp quy
-
mô lớn sụp đổ và hệ thống nông nghiệp quy
mô nhỏ đã sản xuất được lượng lương thực
-
mà cả nước cần nhờ nông dân.
-
Từ đây các bạn có thể thấy
mức đóng góp của nông dân
-
cao hơn khi không có thuốc BVTV và phân bón.
-
Cách mà họ làm là sử
dụng kiến thức sinh thái
-
ví dụ như đa canh
luân canh, phân xanh, phân hữu cơ, tất cả
-
những phương pháp ứng dụng nguyên tắc của
nông nghiệp sinh thái.
-
Đây chỉ là ví dụ từ 1 nông dân.
-
Tôi muốn đưa 1 ví dụ ở Santo Spirito
Anh ấy bắt đầu làm nông như thế này.
-
Và đây là kết quả:
-
một nông trại 10 ha
gồm nhiều thành tố phức tạp, phục vụ nhiều
-
mục đích, luân canh cây lương thực và đồng
cỏ, ...
-
Đây là năng suất toàn hệ thống.
-
Anh ấy có thể sản xuất đủ protein cho 34
người trên 1ha trong 1 năm.
-
Hiệu quả sử dụng năng lượng
là quan trọng nhất:
-
30
-
Anh ấy đầu tư 1 Kcal và thu lại 30Kcal,
-
Không có hệ thống nông nghiệp nào có thể
hiệu quả hơn thế. Hệ thống nông nghiệp
-
quy mô công nghiệp hiệu quả nhất Mỹ có hệ
số 1.5. Tức là người nông dân này sản xuất
-
hiệu quả hơn tới 20 lần, nói về sinh thái,
so với các hệ thống nông nghiệp khác.
-
Một điều đáng chú ý khác khi nông dân phản
ứng lại với khủng hoảng
-
năm 1999, có một sự kiện đặc biệt,
-
có 216 nông dân thuộc
hội nông dân quy mô nhỏ quốc gia (Cuba)
-
sử dụng phương pháp nông nghiệp sinh thái
-
Sau 10 năm,
-
con số này tăng thành 110,000
thành viên.
-
Ngày nay chắc số thành viên là
130,000 đang thực hành nông nghiệp sinh
-
thái - phương pháp mà tôi đang trình bày.
Họ làm thế nào? Họ thực hiện một cuộc
-
cải cách tên là Campesino a Campesino.
-
Đây là một hệ
thống mạng lưới nông dân nhằm trao đổi
-
thông tin và kiến thức. Đây là một hiện
tượng văn hoá dựa trên một số quy tắc.
-
Đây là một bức vẽ, xin lỗi quý vị là thông
tin bằng tiếng Tây Ban Nha. Hình người này
-
gồm những nguyên tắc của chiến dịch kết
nối người - người.
-
Đây là một triết lý "rễ cỏ"
-
Hai chân thể hiện sáng tạo và
tự do.
-
Hai tay là sản xuất và bảo vệ.
-
Đôi mắt có tầm nhìn về sự bền vững.
-
Yêu thiên nhiên, gia đình,
nông nghiệp và cộng đồng
-
nơi trái tim
-
và lên tiếng cho quyền tự chủ về
lương thực.
-
(Quyền tự chủ về lương thực)
là một khái niệm mới mà
-
nông dân tạo ra thông qua chiến dịch
Campesino cách đây không lâu.
-
Những gì họ làm chỉ đơn giản là tụ họp lại
và nhờ một người giảng cho cộng đồng về
-
ví dụ như bảo tồn đất, hay phân xanh, hay
cách ủ phân và các phương pháp chọn lọc
-
hạt giống, rồi thực hiện một hoạt động có
tên "lai giống có sự tham gia" để cải
-
thiện một số giống địa phương. Thế là họ
có được những hạt giống cần thiết để thực
-
thi quyền tự chủ về lương thực.
-
Đây là một nông trại ở Cuba. Tôi không
biết các bạn có để ý là 2008 có 3 trận bão
-
ở Cuba, 1 là Ike và 2 trận nhỏ.
-
Có người
nói là Mỹ gây ra những trận bão này nhưng
-
ai biết được.
-
Té ra, ngay sau bão một nhóm
các nhà khoa học hợp tác với chúng tôi
-
thông qua một mạng lưới tên là SOCLA - Hội
nông nghiệp sinh thái Mỹ La-tin.
-
Bà Clara nhà tôi là chủ tịch.
-
Nhóm này tới kiểm tra
xem nông trại nào chống chịu được bão và
-
kết quả là nơi nào đa dạng, kết hợp chăn
nuôi, lâm nghiệp thì nơi đó chống chịu tốt
-
Đây là thiệt hại trung bình hợp tác xã -
72% nhưng mục 2 và 3 - đa dạng hơn thì ít
-
thiệt hại hơn. Họ có thiệt hại, tận 3 trận
bão cơ mà. Nhưng điều quan trọng nhất là
-
tốc độ phục hồi. Hệ thống 3 phục hồi năng
suất nhanh hơn hẳn, và nó là hệ thống đa
-
dạng hơn hệ thống 1 - một hệ thống đơn
giản hơn. Tính đàn hồi (của hệ thống) có
-
hai yếu tố. 1 là chống lại sự thay đổi và
2 là khả năng phục hồi.
-
Như nông trại Perla, Cuba, sau bão
Mitchell và nó đã phục hồi thế nào nhờ vào
-
nông nghiệp sinh thái. Rất nhanh!
-
Ở khu vực khác thuộc vùng nhiệt đới, đồng
cỏ được khuyến khích canh tác
-
bởi các trung tâm quốc
tế, các nhà nghiên cứu, các cơ quan và cả
-
giới công nghiệp. Ví dụ ở Colombia và
Mexico, chúng ta thấy diện tích độc canh
-
khổng lồ trồng cỏ đạt năng suất rất cao
khi được cung cấp nước và phân bón. Nếu
-
không có nước, như hệ thống tưới bằng nước
mưa thì thành thế này đây:
-
bò chết.
-
Hệ thống duy nhất có thể tồn tại là hệ
thống của dân quê, nơi mà độ ẩm được duy
-
trì, tiểu khí hậu thấp hơn 2 độ so với nơi
khác, độ ẩm cao, bò tạo ra phân bón - bổ
-
sung chất hữu cơ cho đất và tăng cường khả
năng giữ nước của đất...
-
Như chúng ta thấy ở hệ thống này:
lương mưa, và
-
đường
trên cùng là sản lượng sữa -
-
nó ổn định
-
mặc cho thay đổi về khí hậu. Đó chính là
sự đàn hồi. Một hệ thống có thể duy trì
-
được sản lượng của nó mà không bị ảnh
hưởng bởi lượng mưa.
-
Chúng ta thấy rằng cách làm nông nghiệp
sinh thái thông qua tăng cường sự đa dạng
-
của cảnh quan, sự đa dạng của thảm thực
vật, và phức tạp hơn là nông lâm kết hợp
-
rồi kết hợp trồng trọt với chăn nuôi, ...
quản lý đất đai một cách hữu cơ,
-
và trữ nước, chúng ta có thể tạo ra một
hệ thống rất đàn hồi.
-
Ngoài ra có những nông dân đang phục hồi
đất đai bằng sinh thái phục hồi vì ...
-
Đây là Mixtec ở Mexico.
Đây là hậu quả của chăn nuôi quy mô lớn,
-
thả gia súc tràn lan, phá rừng ...
-
Có một vài nông dân, như các bạn thấy các
chấm xanh lục, họ muốn bám trụ ở đây.
-
Tương lai nào dành cho họ nếu họ rời đi?
-
Họ sẽ đến Mỹ để bị bóc lột sức lao động
hay ở Mexico City và cũng bị bóc lột?
-
Họ muốn ở lại.
-
Họ chọn ở lại nên họ bắt đầu, bằng bàn
tay, trồng lại rừng trên đỉnh núi, bằng
-
một loài thông bản địa, vì họ tin rằng
đây là nơi hút nước của ngọn núi.
-
Sau đó
-
họ thực hiện các biện pháp bảo tồn đất
với ruộng bậc thang,
-
đường thoát và lấy nước.
-
Không phải là ở đây không có mưa mà
ở đây chỉ mưa 2 tháng/ năm, thế thôi. Họ
-
phải trữ nước. Đây là việc rất quan trọng,
có thể làm được ở quy mô nông trại.
-
Dựa vào lượng nước có thể có, mà họ quyết
định diện tích canh tác để đảm bảo có đủ
-
nước tưới. Đây là một cánh đồng rau dền
được tưới nước. Đây thực ra là một loài
-
thực vật đang được phục hồi vì nó có hàm
lượng protein rất cao, 18%.
-
Khi người Tây Ban Nha tới,
-
họ nói rằng đây là cây tà
giáo và họ không thể dùng được, cấm trồng
-
và trồng lúa mì thay vào. Lúa mì không có
protein như dền.
-
Dân bản địa đang phải rất cố gắng
để phục hồi cây dền.
-
Đây là một ví dụ thú vị khác về phục hồi
-
một khu đất ở Colombia.
-
Năm 1992, 2001 và
hiện nay 2013, một lưu vực đã hoàn toàn
-
được phủ xanh, đủ khả năng hỗ trợ các hệ
thống đa canh.
-
Tôi không muốn gây hiểu lầm rằng nông
nghiệp sinh thái chỉ dành cho nông hộ nhỏ.
-
Tuy rằng hình thức này cực kỳ quan trọng
-
đặc biệt đối với nông dân những
nước đang phát triển
-
Đây là một ví dụ ở California,
-
một người nông dân hữu cơ
-
đa dạng hoá hệ thống của
mình. Họ trồng xà lách xen với hoa vì hoa
-
giúp thu hút các loài côn trùng có lợi và
thế là họ không phải phun thuốc hữu cơ.
-
Chế phẩm hữu cơ rất đắt vi cần
nhiều nguyên liệu đầu vào. Thế thì sao
-
không trồng hoa để thu hút côn trùng có
lợi để quản lý dịch hại?
-
Hay là, trồng tam giác mạch, hoặc allysum
trong vườn nho để thu hút côn trùng có lợi
-
Hoặc đa dạng hoá nông trại bằng những
-
"đảo" cây
làm nơi trú ngụ cho côn trùng có lợi
-
những loài côn trùng này sẽ tới vườn
nho để giúp quản lý dịch hại.
-
Hoặc trồng cây theo băng, nhiều nông dân
làm cách này để cơ giới hoá và sử dụng các
-
quy trình luân canh khác nhau, dùng các tổ
hợp cây trồng khác nhau trên mỗi băng để
-
giảm chi phí sản xuất và giảm tổn thất do
dịch hại....
-
Có rất nhiều ví dụ, như nông lâm kết hợp ở
Brazil, trồng nhiều loại cây thân gỗ để có
-
chỗ cho động vật nghỉ dưới tán, hoặc cây
lương thực, như đậu tương
-
giữa các hàng cây thân gỗ.
-
Khái niệm quyền tự chủ về lương thực mà
tôi trình bày lúc nãy là khái niệm mà
-
Campesina đã sử dụng. Nó có nghĩa là quyền
của cộng đồng, dù là cộng đồng nông dân,
-
thành thị, khu vực trong việc quyết định
hệ thống nông nghiệp của họ để ưu tiên
-
năng suất đầu tiên là cho nhu cầu nơi sở
tại và xuất bán những gì dư thừa.
-
Có 3 yếu tố, 1 là nông nghiệp sinh thái,
-
2 là cải cách xã hội,
-
3 là hỗ trợ của nhà nước
-
Có nghĩa là cải cách xã hội phải tạo
áp lực lên chính phủ và chính phủ phải có
-
trách nhiệm với nhu cầu của nông dân.
Ví dụ, ở Brazil, ở đây có người tới từ
-
Brazil, cải cách xã hội đã đi đến một kết
quả là hiện nay Brazil có luật nông nghiệp
-
sinh thái, với nguồn ngân sách là 3 tỉ Đô-
la.
-
Đó là kết quả của cải cách xã hội.
-
Số tiền đó sẽ được dùng để hỗ trợ và mở
rộng các hệ thống nông nghiệp sinh thái
-
toàn quốc.
-
Đây là cách họ tạo ra thay đổi
-
Không phải chỉ có 200 - 300 người mà hơn
-
1 triệu người đã dừng mọi hoạt động ở
Brasilia và thảo luận.
-
Nông nghiệp sinh thái đã trở thành một
vấn đề của cải cách xã hội.
-
Nằm trong tay các nhà cải cách xã hội
-
Đây có thể xem như khoa học quân sự.
-
Họ nói là sự kết hợp
của nông dân, nông trại gia đình và nông
-
nghiệp sinh thái có thể nuôi sống gia đính
thành phố và các quốc gia bằng năng suất
-
cao hơn, hiệu quả hơn, tự động hơn, tiết
kiệm hơn, ...
-
Tại sao nông nghiệp sinh thái phù hợp với
cải cách xã hội? Tại sao những nhà cải
-
cách xã hội thấy rằng nông nghiệp sinh
thái là phương pháp sẽ cung cấp kỹ thuật
-
và kiến thức khoa học để nâng cao quyền tự
chủ về lương thực?
-
Vì nó kích thích sự tham gia.
-
Nó hiệu quả về kinh tế - không
phụ thuộc tài nguyên bên ngoài.
-
Nó phù hợp về văn hoá - tôn trọng và
phát tán kiến thức truyền thống.
-
Nó lành mạnh về sinh thái - họ không muốn
thay đổi hệ thống mà muốn tối ưu hoá
-
Và nó cung cấp
-
nguyên tắc để đạt được quyền tự chủ về
lương thực.
-
Gần đây Campesina họp ở Mali và họ tuyên
bố rằng
-
họ thấy nông nghiệp sinh thái là
cách chính để chống lại
-
hệ thống kinh tế
đặt lợi ích lên trên cuộc sống
-
Và nông nghiệp sinh thái đặt trong hệ tư
tưởng về quyền tự chủ
-
về lương thực tạo ra giải pháp đồng bộ
-
để giải quyết hàng loạt những
khủng hoảng trên thế giới hiện nay.
-
Họ còn nói, giải pháp thực tiễn đối với
khí hậu, suy dinh dưỡng sẽ không thể được
-
tạo ra từ hệ thống quy mô công nghiệp.
-
Nên phải cải thiện nó.
-
Chúng ta cần một hệ thống mới
-
thực sự dựa vào sản xuất nông
nghiệp sinh thái ...
-
Như vậy, điều khó khăn là thay đổi các Vua
thực phẩm, và có rất nhiều hoạt động
-
về chủ đề này.
-
Ví dụ: cố gắng
ngăn Monsanto và các tập đoàn lớn kiểm
-
soát hệ thống sản xuất lương thực. Bên
cạnh đó, có một phương pháp khác, là đi
-
song song, trong đó nông dân tự quản lãnh
thổ và tự tạo hệ thống buôn bán địa phương
-
thật sự độc lập
-
Ví dụ, những nơi nông dân bán sản phẩm của
mình, nhiều sản phẩm hữu cơ hơn loại thông
-
thường vì có một mối quan hệ giữa người
bán và người mua và người mua hiểu rằng
-
ủng hộ nền nông nghiệp này không chỉ cho
họ thực phẩm sạch
-
mà, nghiên cứu đã chỉ ra
-
những thành phố bao quanh bởi nông dân quy
mô nhỏ
-
có ít vấn đề về bạo lực, nghiện ma tuý,
...
-
hơn khu vực bao quanh bởi các nông
trại lớn.
-
Thành phố bao quanh bởi các nông trại nhỏ
-
có nhiệt độ trung bình thấp hơn 5 độ so
với những thành phố bao quanh bởi
-
hệ thống độc canh lớn
-
Tức là có các lợi ích khác nữa mà mọi
người đang dần hiểu ra.
-
Một điều nữa là các cải cách của nông dân
coi nông nghiệp sinh thái là công cụ để
-
tranh luận, bảo vệ, xây dựng và cải tiến
khu vực nông thôn thành lãnh thổ.
-
Có một thay đổi lớn trong thời gian gần
đây, được thực hiện bằng nhiều cách khác
-
nhau. Khu vực độc lập nơi mà người dân
toàn quyền quyết định hình thức
-
sản xuất mà không bị chi phối bởi bất cứ
ai,
-
Điều này đôi khi
có thể được tạo ra qua bầu cử lãnh đạo
-
Có những nơi mà nông dân làm thị trưởng
và quyết định khu vực này không GMO, không
-
hoá chất, chúng ta sẽ làm nông nghiệp sinh
thái, chúng ta sẽ mua thực phẩm từ các
-
nông trại nhỏ cho trường học và bệnh viện
... Đó là 1 cách. Cách khác, thực hiện bởi
-
MST ở Brazil, họ cứ thế chiếm đất.
-
Có rất nhiều nước Nam Mỹ có luật
rằng
-
đất đai có chức năng xã hội.
-
Tức là nếu bạn có đất ở Nam
Mỹ mà không sử dụng thì đất đó sẽ được
-
giao cho người khác sản xuất.
-
Những khu vực như thế đang sinh sôi. Điều
này rất quan trọng và đáng mừng vì đó là
-
những khu dự trữ đa dạng sinh học, hạt
giống và cũng là những khu thí nghiệm về
-
quyền tự chủ trong lương thực. Người dân
tự bảo vệ mình khỏi những áp lực như thực
-
vật chuyển gen, độc canh, nhiên liệu sinh
học, thuốc BVTV ...
-
Cuối cùng, ta thấy nông nghiệp sinh thái
là nền móng cho các khu vực độc lập, để
-
đạt được quyền tự chủ về lương thực, tự
chủ về năng lượng và về công nghệ.
-
Các bạn có thể thấy
-
nhiều nông dân tự tạo ra nhiên
liệu sinh học không phải là đi chợ mua
-
mà làm ra nhiên liệu chạy máy kéo của
mình.
-
Sự tự chủ về công nghệ sinh ra từ
-
ứng dụng các nguyên tắc nông nghiệp sinh
thái vì khi dùng các
-
kỹ thuật nông nghiệp sinh thái
thì không cần các công nghệ bên ngoài,
-
không phải mua gì mà tự tạo được
-
các thứ nhờ vào những nguyên tắc đảm bảo
năng suất.
-
Tất cả những điều đó tất nhiên là sẽ dấn
đến sự đàn hồi trước thay đổi của khí hậu.
-
Có một số chương trình hợp pháp ủng hộ
nông nghiệp sinh thái là kết quả của sự
-
đấu tranh của mọi người, của các cải cách
xã hội.
-
Nhiều nước Mỹ La-tin, hầu hết là
-
những nước có chính phủ tiến bộ.
-
Như Ecuador có luật đa dạng nông nghiệp
nông nghiệp sinh thái và hạt giống.
-
Ở Ecuador, trồng cây chuyển gen là phạm pháp
-
Đó là cải thiện chính sách.
-
Brazil có luật quốc gia về nông nghiệp
sinh thái như tôi đã nói.
-
Nicaragua có luật hỗ trợ
mở rộng nông nghiệp sinh thái và hữu cơ.
-
Có các công cụ pháp chế để giải quyết áp
lực từ người dân và nay trở thành công cụ
-
để người dân thực hiện điều mình muốn.
-
Để kết thúc,
-
đây là một nghiên cứu ở ĐH
Michigan.
-
Bên trái là danh sách các loại cây trồng.
-
Họ tính chỉ số, và những số >1
có nghĩa là có thể tăng năng suất nhờ nông
-
nghiệp sinh thái.
-
Có sự khác biệt giữa các nước phát
triển và các nước đang phát triển
-
Ở các nước phát triển, hấu như
không có cây nào có chỉ số >1. Tức là theo
-
phân tích này, không có khả năng nâng cao
sản lượng bằng nông nghiệp sinh thái.
-
Còn ở các nước đang phát triển thì có.
-
Theo tôi, nguyên nhân ở đây là những nước
đang phát triển có
-
3 thứ mà những nước
phát triển thật tiếc là không có
-
đặc biệt, theo kinh nghiệm của tôi
là ở Mỹ.
-
1 - chúng ta không có triệu phú
kiến thức truyền thống.
-
2 - chúng ta không có hạt giống
-
vì 1.9 tỉ hạt giống mà tôi
nhắc đến ở các nước đang phát triển,
-
nhất là những trung tâm khởi nguyên.
-
3 - chúng ta không có cải cách xã hội.
-
Tôi với Clara đã đi nhiều nước châu Âu
-
như Tây Ban Nha, Bỉ, và ở đây - Anh.
Chúng tôi cũng vừa đi châu Phi dạy học
-
Một trong những điều ấn tượng ở
cải cách xã hội ở Mỹ Latin là chúng là
-
những cải cách đầy năng lượng ở vùng quê
đã tạo ra thay đổi.
-
Điều đó không tồn tại ở California.
-
Ví dụ, không có một cuộc đấu
tranh nào để đẩy mạnh lý tưởng này, một
-
cách mạnh mẽ, và có thể đối đầu với những
tập đoàn.
-
Đối với tôi thì có vẻ như nhiều
người hoài nghi về
-
tiềm năng của nông
nghiệp sinh thái ở châu Âu hay Mỹ.
-
Tôi nghĩ
-
nó không phụ thuộc nhiều vào kiến
thức và công nghệ mà vào việc tạo ra sự
-
vận động xã hội thật mạnh mẽ để có thể
thắng được lực cản
-
đang tồn tại trong xã hội.
-
Xin cảm ơn rất nhiều.
-
ĐH Schumacher
Một phần thuộc quỹ Dartington Hall
