Chúng ta mất ngủ vì... - Dan Kwartler

Xem bài giảng đầy đủ tại: https://ed.ted.com/lessons/what-causes-insomnia-dan-kwartler

Điều gì khiến bạn trằn trọc suốt đêm? Suy ngẫm những vấn đề hóc búa? Phấn khích trước chuyến đi xa? Hay rối trí vì công việc chưa hoàn thành? Giả như điều khiến bạn không thể chợp mắt lại chính là nỗi sợ mất ngủ thì sao? Vòng luẩn quẩn tưởng chừng như khó thoát này là căn nguyên của chứng mất ngủ. Vậy chứng mất ngủ là gì và làm thế nào để phòng tránh? Dan Kwartler sẽ giúp chúng ta tìm hiểu bản chất của vấn đề rối loạn giấc ngủ.

Bài giảng bởi Dan Kwartler, hoạt hình bởi Sharon Coleman.

Điều gì khiến bạn trằn trọc suốt đêm?

Suy ngẫm những vấn đề hóc búa?

Phấn khích trước chuyến đi xa?

hay rối trí vì công việc chưa hoàn thành,

bài kiểm tra kề cận,

hay một buổi họp mặt gia đình
gây ngán ngẩm?

Với nhiều người, lo lắng chỉ là tạm thời
khi nguyên nhân nhanh chóng được loại bỏ.

Giả như điều khiến bạn không thể chợp mắt
lại chính là nỗi sợ mất ngủ?

Vòng luẩn quẩn tưởng chừng như
khó thoát này

là căn nguyên của chứng mất ngủ,

vấn đề về giấc ngủ
phổ biến nhất thế giới.

Hầu như bất kì thứ gì cũng có thể
khiến ta đôi lúc trắng đêm -

bạn cùng giường ngủ ngáy,

một vết đau trên cơ thể,

hay suy sụp cảm xúc.

Vấn đề thiếu ngủ nặng như lệch múi giờ
có thể làm đảo lộn nhịp sinh học

và phá vỡ lịch ngủ của bạn.

Trong phần lớn trường hợp,
thiếu ngủ chỉ xảy ra tạm thời,

khi mà sự mệt mỏi cuối cùng
cũng khiến ta buồn ngủ.

Tuy nhiên, những vấn đề sức khỏe
mãn tính như bệnh đường hô hấp,

bệnh đường tiêu hóa,

cùng nhiều bệnh tật khác
khiến ta "lờ" đi mệt mỏi và "quên" ngủ.

Càng nhiều đêm không ngủ,

phòng ngủ càng khiến
mắt ta thao láo

và không khỏi lo âu.

Kết quả: người bị mất ngủ,
khi... đến giờ ngủ, căng thẳng

tới mức não bộ làm nhiễu
chức năng phản ứng lo âu của cơ thể,

khiến các chất hóa học
giúp cơ thể phản ứng lo âu tiết ra nhiều.

Cortisol và nội tiết tố
kích vỏ thượng thận được bơm vào máu,

làm tăng nhịp tim lẫn huyết áp,

và đẩy cơ thể vào
trạng thái kích động mạnh.

Khi đó, não bộ ở chế độ
báo động nguy cơ tiềm ẩn,

và ta không thể bỏ qua bất kì cảm giác
khó chịu hay tiếng động nào vào ban đêm.

Đến khi người mất ngủ
thực sự chìm vào cõi mộng,

chất lượng giấc ngủ của họ sẽ giảm sút.

Nguồn năng lượng chính
của não bộ là đường glucose;

với giấc ngủ tốt, sự chuyển hóa chậm lại
giúp dành glucose cho lúc thức.

Trong khi đó, các thí nghiệm chụp cắt lớp
cho thấy adrenaline vừa gây khó ngủ,

đồng thời, đẩy nhanh tốc độ chuyển hóa,

khiến cơ thể làm việc quá mức

và tiêu tốn nguồn glucose
vốn được để dành.

Triệu chứng ngủ kém
khiến bệnh nhân mất ngủ

thức dậy trong trạng thái mất sức,
lừ đừ, và căng thẳng,

rồi cứ thế, vòng luẩn quẩn đó
tiếp tục phiền nhiễu.

Nếu chu kì mệt mỏi này
kéo dài nhiều tháng liền,

người bệnh được chẩn đoán
mất ngủ mãn tính.

Dù chứng rối loạn giấc ngủ này
hiếm khi gây tử vong,

cơ chế hóa học của nó lại tương tự
những cơn hoảng loạn

ở người bị trầm cảm và lo âu.

Vì vậy, việc mắc bất kì chứng nào
trong ba chứng này

sẽ tăng nguy cơ mắc
luôn hai chứng còn lại.

Thật may, chúng ta có thể thoát khỏi
vòng luẩn quẩn của mất ngủ.

Kiểm soát lo âu dẫn đến
trạng thái kích động mạnh

là một trong những biện pháp
chữa mất ngủ phổ biến nhất,

trong khi thói quen ngủ lành mạnh
sẽ giúp khôi phục cơn buồn ngủ.

Hãy bảo đảm phòng ngủ tắt hết đèn
và ở nhiệt độ khiến cơ thể thoải mái

để hạn chế những "mối nguy"
trong quá trình kích động.

Chỉ sử dụng giường cho việc ngủ;

nếu bạn khó ngủ,

hãy rời phòng và tự "ru ngủ"
bằng những hoạt động thư giãn

như đọc sách,

thiền,

hay viết nhật kí.

Đặt thời gian thức và ngủ cố định
để điều hòa chuyển hóa cơ thể

nhằm "cài đặt" đồng hồ sinh học.

Đồng hồ này,
hay còn gọi là nhịp sinh học,

rất nhạy với ánh sáng,

nên cần tránh tiếp xúc
với ánh sáng vào buổi đêm

để cơ thể nhận biết rằng
"đã đến giờ ngủ".

Bên cạnh các phương pháp này,

một vài bác sĩ còn kê thêm
dược phẩm an thần;

tuy nhiên, loại thuốc này
không phải lúc nào cũng hiệu nghiệm.

Chưa kể, thuốc ngủ không qua kê đơn
còn có tính gây nghiện cao

khiến người dùng đói thuốc
và càng mất ngủ hơn.

Trước khi tìm cách điều trị,

hãy chắc rằng việc thiếu ngủ của bạn
thực sự là do chứng mất ngủ.

Khoảng 8% bệnh nhân
được chẩn đoán mất ngủ

thực ra, chỉ mắc một vấn đề
di truyền ít phổ biến hơn,

gọi là Rối loạn Giấc ngủ
Bị Trì hoãn (DSPD).

Những người bị DSPD có
nhịp sinh học dài hơn hẳn 24 giờ,

làm cho thời gian ngủ của họ
không giống với thông thường.

Họ khó ngủ khi đến giờ ngủ

không phải vì lo âu quá nhiều.

Nếu có cơ hội,

họ có thể ngủ thoải mái
theo lịch ngủ "lệch pha" của mình.

Chu kì ngủ - thức là một hoạt động
cân bằng khá phức tạp

nhưng rất cần thiết để duy trì
sức khỏe thể chất và trạng thái tinh thần.

Vì những lí do này,

rất đáng để ta dành thời gian và nỗ lực

để duy trì một thói quen ngủ,

chỉ cần đừng để bị mất ngủ vì nó.