Return to Video

Het gevaar van een enkel verhaal

  • 0:01 - 0:03
    Ik ben een verhalenverteller.
  • 0:03 - 0:06
    Ik vertel jullie graag
    een paar persoonlijke verhalen
  • 0:06 - 0:10
    over wat ik noem
    'het gevaar van het enkele verhaal'.
  • 0:10 - 0:14
    Ik ben opgegroeid op
    een universiteitscampus in Oost-Nigeria.
  • 0:14 - 0:17
    Volgens mijn moeder
    begon ik met lezen toen ik twee was
  • 0:17 - 0:21
    ik denk dat vier
    dichter op de werkelijkheid zit.
  • 0:21 - 0:23
    Dus ik was een vroege lezer.
  • 0:23 - 0:27
    Ik las Britse en Amerikaanse kinderboeken.
  • 0:27 - 0:30
    Ik was ook een vroege schrijver.
  • 0:30 - 0:34
    Toen ik begon met schrijven,
    op ongeveer zevenjarige leeftijd,
  • 0:34 - 0:36
    verhalen in potlood
    met illustraties in wasco
  • 0:36 - 0:39
    die mijn arme moeder moest lezen,
  • 0:39 - 0:43
    schreef ik precies
    de soort verhalen die ik ook las.
  • 0:43 - 0:46
    Al mijn personages
    waren blank met blauwe ogen.
  • 0:47 - 0:50
    Ze speelden in de sneeuw.
  • 0:50 - 0:52
    En aten appels.
  • 0:52 - 0:54
    (Gelach)
  • 0:54 - 0:56
    En ze spraken vaak over het weer.
  • 0:56 - 0:58
    hoe fijn het was dat de zon scheen.
  • 0:58 - 1:00
    (Gelach)
  • 1:00 - 1:03
    Dit ondanks het feit
    dat ik in Nigeria woonde.
  • 1:03 - 1:06
    Ik was nooit buiten Nigeria geweest.
  • 1:07 - 1:10
    We hadden geen sneeuw. We aten mango's.
  • 1:10 - 1:12
    En we hadden het nooit over het weer,
  • 1:12 - 1:14
    omdat daar geen reden toe was.
  • 1:14 - 1:17
    Mijn personages
    dronken ook veel gemberbier
  • 1:17 - 1:19
    omdat de personages
    in de Britse boeken die ik las,
  • 1:19 - 1:21
    ook gemberbier dronken.
  • 1:21 - 1:24
    Ik had geen idee wat gemberbier was.
  • 1:24 - 1:25
    (Gelach)
  • 1:25 - 1:27
    Gedurende velen jaren daarna,
  • 1:27 - 1:30
    wilde ik dolgraag gemberbier proeven.
  • 1:30 - 1:32
    Maar dat is een ander verhaal.
  • 1:32 - 1:34
    Wat dit laat zien, is
  • 1:34 - 1:37
    hoe beïnvloedbaar en kwetsbaar we zijn
  • 1:37 - 1:39
    als we worden blootgesteld
    aan een verhaal,
  • 1:39 - 1:41
    vooral als kind.
  • 1:41 - 1:43
    Omdat in alle boeken die ik had gelezen
  • 1:43 - 1:45
    de personages vreemdelingen waren,
  • 1:45 - 1:48
    was ik ervan overtuigd dat boeken
  • 1:48 - 1:50
    altijd vreemdelingen
    als personages moesten hebben,
  • 1:50 - 1:53
    en dat het over onderwerpen moest gaan
  • 1:53 - 1:55
    waarmee ik me niet kon identificeren.
  • 1:55 - 1:59
    Dat is veranderd toen ik
    Afrikaanse boeken heb ondekt.
  • 1:59 - 2:00
    Er waren er niet zo veel,
  • 2:00 - 2:03
    en niet zo makkelijk
    te vinden als buitenlandse boeken.
  • 2:03 - 2:07
    Maar door schrijvers als
    Chinua Achebe en Camara Laye
  • 2:07 - 2:09
    beleefde ik een mentale verandering
  • 2:09 - 2:11
    in mijn perceptie van literatuur
  • 2:11 - 2:13
    Ik realiseerde me dat mensen zoals ikzelf,
  • 2:13 - 2:15
    meisjes met een chocolade huidskleur,
  • 2:15 - 2:18
    wier kinky haar niet
    in een paardenstaart te maken is,
  • 2:18 - 2:21
    ook in de literatuur konden voorkomen.
  • 2:21 - 2:24
    Ik begon te schrijven
    over dingen die ik herkende.
  • 2:24 - 2:28
    Ik hield van die Amerikaanse
    en Britse boeken die ik las.
  • 2:28 - 2:32
    Ze voedden mijn verbeelding.
    Ze openden nieuwe werelden voor me.
  • 2:32 - 2:34
    Maar het onbedoelde gevolg
  • 2:34 - 2:36
    was dat ik niet wist dat mensen zoals ik
  • 2:36 - 2:38
    ook in literatuur konden bestaan.
  • 2:38 - 2:41
    De ontdekking van Afrikaanse schrijvers
  • 2:41 - 2:45
    heeft mij gered van het hebben
    van een enkel verhaal
  • 2:45 - 2:47
    over wat boeken zijn.
  • 2:47 - 2:50
    Ik kom uit een conventioneel,
    Nigeriaans middenklassengezin.
  • 2:50 - 2:52
    Mijn vader was professor.
  • 2:52 - 2:55
    Mijn moeder was bestuurder.
  • 2:55 - 2:58
    Dus hadden wij, zoals gebruikelijk,
  • 2:58 - 3:03
    een inwonende hulp, meestal afkomstig
    uit naburige landelijke dorpjes.
  • 3:03 - 3:07
    Het jaar dat ik acht werd,
    kregen we een nieuwe huisjongen.
  • 3:07 - 3:09
    Zijn naam was Fide.
  • 3:09 - 3:12
    Het enige wat mijn moeder
    over hem vertelde,
  • 3:12 - 3:15
    was dat zijn familie erg arm was.
  • 3:15 - 3:17
    Mijn moeder stuurde hen yams en rijst,
  • 3:17 - 3:20
    en onze oude kleding.
  • 3:20 - 3:23
    En wanneer ik mijn bord
    niet leeg at, zei mijn moeder:
  • 3:23 - 3:27
    "Eet je bord leeg! Er zijn mensen
    als Fide's familie die niks hebben."
  • 3:27 - 3:31
    Dus voelde ik enorm veel
    medelijden met Fide's familie.
  • 3:31 - 3:34
    Dan, op een zaterdag,
    bezochten we zijn dorpje.
  • 3:34 - 3:38
    En zijn moeder liet ons een mand
    met prachtige patronen zien,
  • 3:38 - 3:41
    van gekleurd raffia,
    die zijn broer had gemaakt.
  • 3:41 - 3:43
    Ik was perplex.
  • 3:43 - 3:46
    Het kwam niet in mij op
    dat iemand in zijn familie
  • 3:46 - 3:49
    werkelijk iets kon maken.
  • 3:49 - 3:52
    Het enige wat ik over hen hoorde,
    was hoe arm ze waren,
  • 3:52 - 3:55
    dus werd het voor mij onmogelijk
    anders over hen te denken
  • 3:55 - 3:57
    dan dat ze arm waren.
  • 3:57 - 4:00
    Hun armoede was
    mijn enige verhaal over hen.
  • 4:01 - 4:04
    Jaren later dacht ik hieraan
    toen ik Nigeria verliet
  • 4:04 - 4:06
    om te gaan studeren
    in de Verenigde Staten.
  • 4:06 - 4:08
    Ik was 19.
  • 4:08 - 4:12
    Mijn Amerikaanse kamergenote
    was geshockeerd door mij.
  • 4:12 - 4:15
    Ze vroeg waar ik zo goed
    Engels had leren spreken,
  • 4:15 - 4:18
    en ze was verbaasd
    toen ik zei dat Nigeria
  • 4:18 - 4:21
    Engels als officiële voertaal heeft.
  • 4:22 - 4:25
    Ze vroeg of ze naar muziek
    van mijn stam kon luisteren,
  • 4:25 - 4:27
    en was bijgevolg erg teleurgesteld
  • 4:27 - 4:30
    toen ik mijn cassette
    van Mariah Carey te voorschijn haalde.
  • 4:30 - 4:33
    (Gelach)
  • 4:33 - 4:35
    Ze ging ervan uit dat ik niet wist
  • 4:35 - 4:37
    hoe een fornuis werkte.
  • 4:38 - 4:41
    Wat mij zo trof, was dat
    ze al medelijden met mij had,
  • 4:41 - 4:43
    voordat ze mij had ontmoet.
  • 4:43 - 4:46
    Haar vooringenomen standpunt
    tegenover mij, Afrikaanse,
  • 4:46 - 4:49
    was een neerbuigend,
    welbedoeld medelijden.
  • 4:50 - 4:53
    Mijn kamergenote had
    een enkel verhaal over Afrika.
  • 4:53 - 4:56
    Het enige verhaal van catastrofe.
  • 4:56 - 4:59
    In dit enkele verhaal
    was er geen mogelijkheid
  • 4:59 - 5:02
    dat Afrikanen op enige wijze
    op haar konden lijken.
  • 5:02 - 5:05
    Geen mogelijkheid tot gevoelens
    complexer dan medelijden.
  • 5:05 - 5:08
    Geen mogelijkheid van een band
    als gelijkwaardige mensen.
  • 5:09 - 5:11
    Ik moet zeggen dat
    voordat ik naar de VS ging,
  • 5:11 - 5:14
    ik me niet bewust
    als Afrikaanse identificeerde.
  • 5:14 - 5:17
    Maar in de VS werd, telkens Afrika
    ter sprake kwam, naar mij gekeken.
  • 5:17 - 5:20
    Ook al wist ik niets
    over plaatsen als Namibië.
  • 5:21 - 5:23
    Maar ik begon die
    nieuwe identiteit te omarmen.
  • 5:23 - 5:26
    En in veel opzichten
    bekijk ik mijzelf nu als Afrikaanse.
  • 5:26 - 5:28
    Maar het irriteert mij nog steeds
  • 5:28 - 5:30
    wanneer men denkt dat Afrika een land is.
  • 5:30 - 5:34
    Het meest recente voorbeeld:
    tijdens de overigens prettige vlucht
  • 5:34 - 5:36
    vanuit Lagos, twee dagen geleden,
  • 5:36 - 5:38
    was er een bericht
    tijdens de vlucht met Virgin
  • 5:38 - 5:43
    over het liefdadigheidswerk
    in "India, Afrika en andere landen".
  • 5:43 - 5:44
    (Gelach)
  • 5:44 - 5:48
    Na een aantal jaren in de VS te hebben
    doorgebracht als Afrikaanse,
  • 5:48 - 5:51
    begon ik de reactie van mijn kamergenote
    op mij te begrijpen.
  • 5:52 - 5:54
    Als ik niet in Nigeria was opgegroeid,
  • 5:54 - 5:57
    en het enige wat ik van Afrika wist,
    kwam van bekende beelden,
  • 5:57 - 6:00
    zou ik ook denken
    dat Afrika een plek was
  • 6:00 - 6:04
    van prachtige landschappen,
    prachtige dieren,
  • 6:04 - 6:06
    en onbegrijpelijke mensen,
  • 6:06 - 6:09
    die onzinnige oorlogen voeren,
    doodgaan van armoede en AIDS,
  • 6:09 - 6:12
    die niet voor zichzelf kunnen spreken,
  • 6:12 - 6:14
    en die wachten op redding
  • 6:14 - 6:17
    door een vriendelijke, blanke vreemdeling.
  • 6:17 - 6:19
    Ik zou Afrikanen hetzelfde zien als ik
  • 6:19 - 6:23
    als kind, Fide's familie had gezien.
  • 6:23 - 6:27
    Dit enkel verhaal over Afrika komt,
    uit Westerse literatuur.
  • 6:27 - 6:29
    Hier is een citaat van
  • 6:29 - 6:32
    een Londense handelaar, John Locke,
  • 6:32 - 6:35
    die in 1561 naar West-Afrika zeilde
  • 6:35 - 6:39
    en een fascinerend verslag
    optekende over zijn reis.
  • 6:40 - 6:42
    Nadat hij zwarte Afrikanen beschreef
  • 6:42 - 6:44
    als 'beesten zonder huizen',
  • 6:44 - 6:48
    schreef hij: "Het zijn ook
    mensen zonder hoofden,
  • 6:48 - 6:53
    die hun mond en ogen in hun borst hebben."
  • 6:53 - 6:55
    Elke keer dat ik dit las, moest ik lachen.
  • 6:55 - 6:59
    Men moet de verbeeldingskracht
    van John Locke bewonderen.
  • 6:59 - 7:01
    Maar wat belangrijk is aan zijn schrijven,
  • 7:01 - 7:03
    is dat dit het begin vertegenwoordigt
  • 7:03 - 7:06
    van een traditie van verhalen
    over Afrika in het Westen.
  • 7:06 - 7:09
    Een traditie van Subsaharaans Afrika
    als een plek van negatieven,
  • 7:09 - 7:11
    van verschillen, van duisternis,
  • 7:11 - 7:15
    van mensen die,
    in de woorden van de geweldige dichter,
  • 7:15 - 7:17
    Rudyard Kipling
  • 7:17 - 7:20
    'half duivel, half kind' zijn.
  • 7:20 - 7:23
    En zo begon ik te beseffen
    dat wat mijn Amerikaanse kamergenote
  • 7:23 - 7:26
    haar hele leven
    moet hebben gezien en gehoord,
  • 7:26 - 7:29
    verschillende versies waren
    van dit enkel verhaal.
  • 7:29 - 7:31
    Net zoals een professor
  • 7:31 - 7:35
    die mij eens vertelde dat mijn roman
    niet 'authentiek Afrikaans' was.
  • 7:35 - 7:38
    Ik was best bereid toe te geven
  • 7:38 - 7:40
    dat een aantal dingen
    niet klopte aan mijn roman,
  • 7:40 - 7:43
    dat het op verschillende vlakken
    niet voldoende was.
  • 7:43 - 7:46
    Maar ik had niet kunnen bedenken
    dat het had gefaald
  • 7:46 - 7:49
    in zoiets als authentiek Afrikaans zijn.
  • 7:49 - 7:51
    Ik wist eerlijk gezegd niet
  • 7:51 - 7:53
    wat authentiek Afrikaans was.
  • 7:54 - 7:56
    De professor zei me dat mijn personages
  • 7:56 - 7:58
    te veel zoals hij waren,
  • 7:58 - 8:00
    een goed opgeleide man
    uit de middenklasse.
  • 8:00 - 8:02
    Mijn personages reden met de auto.
  • 8:02 - 8:05
    Ze vergingen niet van de honger.
  • 8:05 - 8:08
    Daardoor waren ze
    niet authentiek Afrikaans.
  • 8:09 - 8:12
    Maar ik moet er snel aan toevoegen
    dat ik net zo schuldig ben
  • 8:12 - 8:15
    wat het enkele verhaal betreft.
  • 8:15 - 8:18
    Een aantal jaren geleden
    bezocht ik Mexico vanuit de VS.
  • 8:19 - 8:22
    Het politieke klimaat in de VS
    was destijds gespannen.
  • 8:22 - 8:25
    Er waren discussies
    aan de gang over immigratie.
  • 8:25 - 8:27
    En, zoals dat in Amerika vaak gebeurt,
  • 8:27 - 8:30
    werd immigratie synoniem met Mexicanen.
  • 8:30 - 8:32
    Er waren eindeloze
    verhalen over Mexicanen:
  • 8:32 - 8:34
    dat het mensen waren die
  • 8:34 - 8:36
    het gezondheidssysteem zaten te flessen,
  • 8:36 - 8:38
    stiekem de grens overstaken,
  • 8:38 - 8:41
    gearresteerd werden aan de grens,
    dat soort dingen.
  • 8:42 - 8:46
    Ik herinner me een wandeling
    op mijn eerste dag in Guadalajara.
  • 8:46 - 8:48
    Ik bekeek mensen die naar hun werk gingen,
  • 8:48 - 8:51
    die op de markt
    tortillas aan het rollen waren,
  • 8:51 - 8:52
    die rookten en lachten.
  • 8:53 - 8:56
    Ik voelde eerst een lichte verbazing.
  • 8:56 - 8:59
    En toen werd ik overvallen door schaamte.
  • 8:59 - 9:02
    Ik realiseerde me dat ik
    zo was ondergedompeld
  • 9:02 - 9:04
    in de verslaggeving
    door de media over Mexicanen
  • 9:04 - 9:06
    dat ze in mijn gedachten
    één ding waren geworden:
  • 9:06 - 9:08
    de verachtelijke immigrant.
  • 9:08 - 9:11
    Ik was gevallen voor het enkel verhaal
    over de Mexicanen
  • 9:11 - 9:13
    en ik schaamde me dood voor mezelf.
  • 9:14 - 9:16
    Dit is hoe je het enkele verhaal creëert:
  • 9:16 - 9:19
    laat een volk zien als één ding,
  • 9:19 - 9:21
    als één enkel ding,
  • 9:21 - 9:23
    telkens weer,
  • 9:23 - 9:25
    en dat is wat ze worden.
  • 9:25 - 9:28
    Het is onmogelijk om het
    over het enkele verhaal te hebben
  • 9:28 - 9:31
    zonder het te hebben over macht.
  • 9:31 - 9:33
    Er is een woord, een Igbo-woord;
  • 9:33 - 9:35
    ik denk eraan telkens ik denk over
  • 9:35 - 9:38
    de machtsstructuren van de wereld,
    en het is 'nkali'.
  • 9:38 - 9:41
    Het is een naamwoord dat,
    vrij vertaald, betekent
  • 9:41 - 9:43
    'groter zijn dan een ander'.
  • 9:43 - 9:46
    Net zoals onze economische
    en politieke werelden,
  • 9:46 - 9:48
    zijn ook verhalen bepaald
  • 9:48 - 9:51
    door het principe van nkali.
  • 9:51 - 9:53
    Hoe ze verteld worden, wie ze vertelt,
  • 9:53 - 9:56
    wanneer ze verteld worden,
    hoeveel er verteld worden,
  • 9:56 - 9:59
    dit alles is werkelijk
    afhankelijk van macht.
  • 10:00 - 10:04
    Macht is het vermogen niet alleen
    een verhaal over een ander te vertellen,
  • 10:04 - 10:07
    maar dat verhaal te maken tot
    het definitieve verhaal over die persoon.
  • 10:07 - 10:09
    De Palestijnse dichter
    Mourid Barghouti schrijft
  • 10:09 - 10:12
    dat, als je bezit wil nemen van een volk,
  • 10:12 - 10:15
    de meest eenvoudige manier is
    om hun verhaal te vertellen,
  • 10:15 - 10:18
    en te beginnen met 'ten tweede'.
  • 10:18 - 10:22
    Begin het verhaal
    met de pijlen van de Indianen,
  • 10:22 - 10:25
    en niet met de aankomst van de Britten,
  • 10:25 - 10:28
    en je hebt een totaal ander verhaal.
  • 10:28 - 10:30
    Begin het verhaal met
  • 10:30 - 10:32
    het falen van de Afrikaanse staat,
  • 10:32 - 10:36
    en niet met de koloniale creatie
    van de Afrikaanse staat,
  • 10:36 - 10:39
    en je hebt een totaal ander verhaal.
  • 10:40 - 10:42
    Kort geleden sprak ik
    op een universiteit
  • 10:42 - 10:44
    waar een student mij vertelde
  • 10:44 - 10:46
    dat het zo'n zonde was
  • 10:46 - 10:49
    dat Nigeriaanse mannen
    fysieke misbruikers zijn
  • 10:49 - 10:52
    zoals het vader-personage uit mijn roman.
  • 10:52 - 10:54
    Ik vertelde hem dat ik onlangs
    een roman had gelezen
  • 10:54 - 10:56
    die heette 'American Psycho' --
  • 10:56 - 10:58
    (Gelach)
  • 10:58 - 11:00
    -- en dat het zo'n zonde was
  • 11:00 - 11:03
    dat jonge Amerikanen
    seriemoordenaars waren.
  • 11:03 - 11:07
    (Gelach)
  • 11:07 - 11:10
    (Applaus)
  • 11:13 - 11:16
    Natuurlijk zei ik dit
    in een staat van milde irritatie.
  • 11:16 - 11:18
    (Gelach)
  • 11:18 - 11:20
    Het zou nooit in mij opkomen om te denken
  • 11:20 - 11:22
    dat omdat ik net een roman had gelezen
  • 11:22 - 11:24
    met als personage een seriemoordenaar,
  • 11:24 - 11:26
    dit representatief zou zijn
  • 11:26 - 11:28
    voor alle Amerikanen.
  • 11:28 - 11:31
    Dit is niet omdat ik een beter persoon
    ben dan die student,
  • 11:31 - 11:34
    maar vanwege Amerika's
    culturele en economische macht
  • 11:34 - 11:36
    had ik vele verhalen over Amerika.
  • 11:36 - 11:40
    Ik had Tyler en Updike
    en Steinbeck en Gaitskill gelezen.
  • 11:40 - 11:43
    Ik had niet een enkel
    verhaal over Amerika.
  • 11:43 - 11:46
    Toen ik enkele jaren geleden vernam
    dat van schrijvers werd verwacht
  • 11:46 - 11:50
    dat ze een zeer
    ongelukkige jeugd hebben gehad
  • 11:50 - 11:51
    om succesvol te zijn,
  • 11:51 - 11:53
    begon ik te bedenken wat ik kon verzinnen,
  • 11:53 - 11:56
    verschrikkelijke dingen die mijn ouders
    me hadden aangedaan.
  • 11:56 - 11:58
    (Gelach)
  • 11:58 - 12:02
    Maar de werkelijkheid is
    dat ik een zeer gelukkige jeugd had,
  • 12:02 - 12:05
    vol met pret en liefde,
    in een zeer hechte familie.
  • 12:05 - 12:09
    Maar ik had ook grootvaders
    die stierven in vluchtelingenkampen.
  • 12:09 - 12:13
    Mijn neef Polle overleed omdat hij
    geen adequate zorg kon krijgen.
  • 12:13 - 12:16
    Een goede vriend, Okoloma,
    kwam om in een vliegtuigongeluk
  • 12:16 - 12:19
    omdat onze brandweerwagens
    geen water hadden.
  • 12:19 - 12:22
    Ik ben opgegroeid onder
    een repressieve militaire overheid
  • 12:22 - 12:24
    die onderwijs niet naar waarde schatte,
  • 12:24 - 12:27
    zodat mijn ouders soms
    hun salarissen niet kregen uitbetaald.
  • 12:27 - 12:31
    En dus zag ik als kind de jam
    van de ontbijttafel verdwijnen,
  • 12:31 - 12:33
    dan verdween de margarine,
  • 12:33 - 12:36
    dan werd het brood te duur,
  • 12:36 - 12:39
    dan werd de melk gerantsoeneerd.
  • 12:39 - 12:42
    Maar vooral, een
    vanzelfsprekende politieke angst
  • 12:42 - 12:45
    nam plaats in onze levens.
  • 12:46 - 12:48
    Al deze verhalen maken mij tot wie ik ben.
  • 12:48 - 12:52
    Maar alleen de nadruk leggen
    op deze negatieve verhalen
  • 12:52 - 12:55
    vlakt mijn ervaringen uit,
  • 12:55 - 12:57
    en ziet de vele andere
    verhalen over het hoofd
  • 12:57 - 12:59
    die mij hebben gevormd.
  • 12:59 - 13:02
    Het enkele verhaal creëert stereotypen.
  • 13:02 - 13:05
    En het probleem met stereotypen
  • 13:05 - 13:07
    is niet dat ze onwaar zijn,
  • 13:07 - 13:09
    maar dat ze onvolledig zijn.
  • 13:09 - 13:12
    Ze maken een verhaal
    tot het enige verhaal.
  • 13:12 - 13:15
    Inderdaad, Afrika is
    een continent vol catastrofes.
  • 13:15 - 13:19
    Immense catastrofes,
    zoals de verkrachtingen in Congo.
  • 13:19 - 13:22
    En deprimerende catastrofes,
    zoals het feit dat
  • 13:22 - 13:25
    5.000 mensen solliciteren
    voor één vacature in Nigeria.
  • 13:26 - 13:29
    Maar er zijn andere verhalen,
    die niet over catastrofes gaan.
  • 13:29 - 13:33
    Het is net zo belangrijk
    om het daarover te hebben.
  • 13:33 - 13:35
    Ik heb altijd gedacht
    dat het onmogelijk is
  • 13:35 - 13:38
    om goed contact te hebben
    met een plek of persoon
  • 13:38 - 13:42
    zonder verbondenheid met alle verhalen
    over die plek en die persoon.
  • 13:42 - 13:45
    De consequentie van het enkele verhaal
  • 13:45 - 13:48
    is dit: het ontdoet
    mensen van hun waardigheid.
  • 13:48 - 13:52
    Het belemmert onze erkenning
    van menselijke gelijkwaardigheid.
  • 13:52 - 13:55
    Het benadrukt hoe we
    verschillend van elkaar
  • 13:55 - 13:57
    eerder dan hoe we gelijkaardig zijn.
  • 13:57 - 13:59
    Wat als ik voor mijn Mexicaanse reis
  • 13:59 - 14:03
    het immigratiedebat
    van beide kanten had gevolgd,
  • 14:03 - 14:05
    de Amerikaanse en de Mexicaanse?
  • 14:05 - 14:09
    Wat als mijn moeder ons had verteld
    dat Fide's familie arm was
  • 14:09 - 14:11
    en hardwerkend?
  • 14:11 - 14:13
    Wat als we een Afrikaans
    televisienetwerk hadden
  • 14:13 - 14:17
    dat verschillende Afrikaanse verhalen
    over de hele wereld verspreidde?
  • 14:17 - 14:19
    De Nigeriaanse schrijver Chinua Achebe
  • 14:19 - 14:21
    noemt dit 'een balans van verhalen'.
  • 14:22 - 14:25
    Wat als mijn kamergenote wist
    van mijn Nigeriaanse uitgever,
  • 14:25 - 14:27
    Mukta Bakaray,
  • 14:27 - 14:29
    een bijzondere man,
    die ontslag nam bij een bank
  • 14:29 - 14:32
    om zijn droom te volgen
    en een uitgeverij te beginnen?
  • 14:32 - 14:36
    De conventionele gedachte was
    dat Nigerianen geen literatuur lezen.
  • 14:36 - 14:38
    Hij was het er niet mee eens.
  • 14:38 - 14:40
    Hij vond dat mensen
    die konden lezen, zouden lezen,
  • 14:40 - 14:44
    als je literatuur voor hen
    betaalbaar en beschikbaar maakte.
  • 14:44 - 14:47
    Kort nadat hij mijn
    eerste roman publiceerde,
  • 14:47 - 14:50
    ging ik naar een televisiezender
    in Lagos voor een interview.
  • 14:50 - 14:53
    Een vrouwelijke bode
    kwam naar me toe en zei:
  • 14:53 - 14:56
    "Ik heb echt genoten van je roman.
    Maar het einde was niet goed.
  • 14:56 - 14:59
    Je moet een vervolg schrijven,
    waarin het volgende gaat gebeuren..."
  • 14:59 - 15:02
    (Gelach)
  • 15:02 - 15:05
    En ze vertelde me
    wat ik in het vervolg moest schrijven.
  • 15:05 - 15:08
    Ik was niet alleen gecharmeerd,
    ik was erg ontroerd.
  • 15:08 - 15:11
    Deze vrouw werd als deel
    van het gewone Nigeriaanse volk
  • 15:11 - 15:14
    niet verondersteld boeken te lezen.
  • 15:14 - 15:17
    Zij had het niet alleen gelezen,
    maar eigende het zich toe
  • 15:17 - 15:19
    en voelde zich geroepen mij te vertellen
  • 15:19 - 15:21
    wat ik in het vervolg moest schrijven.
  • 15:21 - 15:25
    Wat als mijn kamergenote wist
    van mijn vriend Fumi Onda,
  • 15:25 - 15:28
    een onverschrokken vrouw,
    een tv-presentatrice in Lagos,
  • 15:28 - 15:31
    die vastberaden de verhalen vertelt
    die wij liever vergeten?
  • 15:31 - 15:35
    Wat als mijn kamergenote wist
    van de hartoperatie
  • 15:35 - 15:38
    die vorige week werd uitgevoerd
    in een ziekenhuis in Lagos?
  • 15:38 - 15:42
    Wat als mijn kamergenote wist
    van hedendaagse Nigeriaanse muziek?
  • 15:42 - 15:45
    Getalenteerde mensen
    die zingen in het Engels en het Pidgin,
  • 15:45 - 15:47
    en het Igbo en het Yoruba en het Ijo,
  • 15:47 - 15:51
    terwijl ze invloeden mengen
    van Jay-Z tot Fela
  • 15:51 - 15:54
    tot Bob Marley, tot hun voorvaderen.
  • 15:54 - 15:57
    Wat als mijn kamergenote wist
    van de vrouwelijke advocaat
  • 15:57 - 15:58
    die onlangs in Nigeria
  • 15:58 - 16:00
    een belachelijke wet aanvocht
  • 16:00 - 16:03
    die vrouwen verplicht
    de goedkeuring van hun man te hebben
  • 16:03 - 16:06
    om hun paspoorten te vernieuwen?
  • 16:06 - 16:09
    Wat als mijn kamergenote
    wist van Nollywood,
  • 16:09 - 16:13
    vol innovatieve mensen die films maken
    ondanks grote technische problemen?
  • 16:13 - 16:15
    Films die zo populair zijn
  • 16:15 - 16:17
    dat ze werkelijk het
    beste voorbeeld zijn van het feit
  • 16:17 - 16:20
    dat Nigerianen consumeren
    wat ze produceren.
  • 16:20 - 16:24
    Wat als mijn kamergenote wist van
    mijn geweldig ambitieuze haarvlechtster,
  • 16:24 - 16:27
    die net een eigen zaak
    in haarextensies is begonnen?
  • 16:27 - 16:29
    Of over die miljoenen andere Nigerianen
  • 16:29 - 16:31
    die ondernemingen beginnen en soms falen,
  • 16:31 - 16:35
    maar door blijven gaan
    met die ambitie te koesteren?
  • 16:35 - 16:37
    Telkens ik thuis ben,
    word ik geconfronteerd met
  • 16:37 - 16:40
    de gebruikelijke oorzaken van irritatie
    voor de meeste Nigerianen:
  • 16:40 - 16:43
    onze gebrekkige infrastructuur,
    onze mislukte regering.
  • 16:43 - 16:46
    Maar ook met de ongelofelijke
    veerkracht van de mensen
  • 16:46 - 16:49
    die opbloeien ondanks de overheid,
  • 16:49 - 16:51
    eerder dan dankzij.
  • 16:51 - 16:54
    Elke zomer geef ik
    schrijfworkshops in Lagos.
  • 16:54 - 16:57
    Het is ongelofelijk hoeveel
    mensen zich ervoor opgeven,
  • 16:57 - 17:00
    hoeveel mensen popelen om te schrijven,
  • 17:00 - 17:02
    om verhalen te vertellen.
  • 17:02 - 17:05
    Mijn Nigeriaanse uitgever en ik
    hebben net een stichting opgezet
  • 17:05 - 17:07
    die Farafina Trust heet.
  • 17:07 - 17:10
    We hebben grootse plannen
    om bibliotheken te bouwen
  • 17:10 - 17:12
    en bestaande bibliotheken te renoveren,
  • 17:12 - 17:15
    en boeken te voorzien
    voor openbare scholen
  • 17:15 - 17:17
    die niks in hun bibliotheken hebben staan,
  • 17:17 - 17:19
    en ook heel veel workshops te organiseren,
  • 17:19 - 17:21
    over lezen en schrijven,
  • 17:21 - 17:24
    voor alle mensen die hongerig zijn
    om onze vele verhalen te vertellen.
  • 17:24 - 17:26
    Verhalen doen ertoe.
  • 17:26 - 17:28
    Veel verhalen doen ertoe.
  • 17:28 - 17:32
    Verhalen zijn gebruikt
    om te onteigenen en kwaad te doen.
  • 17:32 - 17:36
    Maar verhalen kunnen ook worden gebruikt
    als aanmoediging en humanisering.
  • 17:36 - 17:39
    Verhalen kunnen de waardigheid
    van een volk breken.
  • 17:39 - 17:43
    Maar verhalen kunnen ook
    gebroken waardigheden herstellen.
  • 17:44 - 17:46
    De Amerikaanse schrijfster
    Alice Walker schreef dit
  • 17:46 - 17:48
    over haar Zuidelijke familieleden
  • 17:48 - 17:50
    die naar het Noorden waren verhuisd.
  • 17:50 - 17:52
    Ze leerde hen een boek kennen
  • 17:52 - 17:55
    over het Zuidelijke leven
    dat ze achter hadden gelaten.
  • 17:55 - 17:59
    "Ze zaten samen, lazen het boek zelf,
  • 17:59 - 18:04
    luisterend naar hoe ik voorlas,
    en een soort paradijs was herwonnen."
  • 18:05 - 18:08
    Ik zou graag eindigen met deze gedachte:
  • 18:08 - 18:11
    wanneer wij het enkele verhaal afwijzen,
  • 18:11 - 18:14
    wanneer wij beseffen dat er
    nooit een enkel verhaal is
  • 18:14 - 18:16
    over geen enkele plek,
  • 18:16 - 18:18
    herwinnen wij een soort paradijs.
  • 18:18 - 18:20
    Dank je wel.
  • 18:20 - 18:24
    (Applaus)
Title:
Het gevaar van een enkel verhaal
Speaker:
Chimamanda Ngozi Adichie
Description:

Onze levens en culturen bestaan uit vele overlappende verhalen. Schrijfster Chimamanda Adichie vertelt het verhaal hoe zij haar authentieke culturele stem vond -- en waarschuwt dat als wij alleen een enkel verhaal horen over een ander persoon of land, we serieuze misvattingen riskeren.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
18:29

Dutch subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.