Làm việc cùng nhau: máy tính và những người thiểu năng vận động

Những người khuyết tật về vận động biểu diễn các công nghệ giúp họ sử dụng máy tính. Mô tả bằng âm thanh: https://youtu.be/l_8uw-tX7M0

[Âm nhạc]

Tôi rất thích máy tính,
và tôi muốn tìm hiểu thêm về nó

bởi vì tôi muốn học
ngành khoa học máy tính

đó là nghề mà tôi muốn làm
trong tương lai

(Buddy) Điều duy nhất tôi cần được giúp

là bật máy tính lên
giúp đặt tai nghe lên đầu tôi

Ngoài ra, tự tôi có thể làm
mọi việc khác

(Susanna) Đó là một sự
thành công

và bạn cảm thấy rất tự hào
khi bạn thực sự

tiến bộ, và làm được gì đó
mà không phải nhờ

người khác, bạn biết đấy

Cảm giác giống như là
chính bạn làm được, yeah!

(Người dẫn) Ngoài sở thích
về công nghệ

điểm chung của những người này
là khuyết tật về vận động

Nhưng mỗi trường hợp
đều khác nhau

và cách họ dùng máy tính
cũng khác nhau

(Doug Hayman) Rất hiếm khi có
một công nghệ phù hợp

cho tất cả mọi người

Mỗi người khuyết tật,
với dị tật riêng của họ

sẽ phải có một thiết kế riêng biệt
phù hợp với nhu cầu của họ

Và họ mới chính là
những người quyết định,

Công nghệ này phù hợp với tôi
hay cần có thêm thứ gì khác

phù hợp với tôi hơn?

(Người dẫn) Dị tật của một cá nhân

có thể không dễ thấy với người khác,
ngay cả những người

có cùng loại khuyết tật
có thể cần những loại công nghệ khác nhau

Cần phải gần gũi với
người sử dụng máy tính

để xác định công nghệ phù hợp nhất

(Andrew Riggle) Chú ý đến mỗi cá nhân
và những thứ người đó cần

qua cả việc quan sát
trong môi trường thực tế

trong đó công nghệ sẽ được sử dụng

và cũng qua việc trao đổi với cá nhân đó

(Người dẫn) Chúng tôi sẽ cho bạn xem
một vài ví dụ về công nghệ thích ứng

mà đã được dùng hiệu quả
bởi những người khuyết tật về vận động

Chúng ta sẽ bắt đầu với việc
ngồi lên bàn máy tính

Bạn không thể dùng máy tính
nếu bạn không chạm được nó

Bạn phải có thể vào nhà

Băng qua lối đi, và ngồi
thoải mái tại bàn máy,

Máy tính tại công sở
và trường học nên được đặt

ở những vị trí dễ tiếp cận
cho người sử dụng xe lăn

(Andrew) Sự dễ tiếp cận đối với
nhà cửa, phòng thí nghiệm, lớp học

là vô cùng quan trọng
bởi vì những công nghệ này

bất kể tốt thế nào
sẽ hoàn toàn vô ích

cho một người khuyết tật vận động
nếu họ không thể tiếp cận nó

(Dan Comden) Và điều đó nghĩa là
phải có dốc thoải, nếu có bậc thang

phải có thang máy, nếu có bậc thang
trong nhà

có đủ khoảng trống giữa các lối đi
nếu đó là phòng thí nghiệm

hay có đủ khoảng trống
trong hành lang

(Người dẫn) Đồ nội thất
cũng có thể tạo sự khác biệt

Cần linh động
trong cách bạn bố trí

bàn phím, màn hình máy tính
và chiều cao bàn máy

Một số loại bàn có thể
được chỉnh cao hơn hay thấp hơn

nhờ đó màn hình được đặt
ở chiều cao thoải mái nhất

Khay bàn phím có thể
được di chuyển lên, xuống, nghiêng

để việc đánh máy dễ hơn

(Người dẫn) Một số người
khuyết tật không có

sự linh động hay tầm hoạt động
để sử dụng một bàn phím chuẩn

May mắn là, có rất nhiều
giải pháp thay thế

Một vài trong số chúng đã được
tích hợp vào các hệ điều hành phổ biến

(Dan) Việc có những tính năng cơ bản
được tích hợp

vào hệ điều hành rất quan trọng.
Có một số thứ

rất đơn giản có thể được
điều chỉnh sử dụng bảng điều khiển

và bảng điều khiển khả năng tiếp cận,
cung cấp khả năng sử dụng cơ bản

cho bàn phím và cho hệ điều hành

(Người dẫn) Ví dụ,
một người sử dụng một ngón tay

hoặc một thanh ngậm sẽ không thể
gõ 2 phím cùng lúc

như là giữ "control" và gõ một phím khác

Có một tùy chọn cho phép
những phím đó được gõ tuần tự

Một tùy chọn khác hủy
những phím được gõ lặp lại

cho những người gõ phím
giữ quá lâu

Và những tính năng như "Tự động chỉnh sửa"
phổ biến trong

những phần mềm văn bản
và các ứng dụng khác

cho phép người dùng viết tắt
các từ dài và câu

với một chuỗi kí tự ngắn

Một khi các cụm viết tắt được thiết lập

chúng giúp việc đánh máy nhanh hơn và
chính xác hơn

Cũng có những vấn đề thích ứng
cần xem xét

Ví dụ, tấm khóa bàn phím

(Susie) Tấm khóa bàn phím là một lưới
phủ lên trên bàn phím

nó có lỗ cho mỗi phím
và ngăn ngừa người ta

gõ nhầm phím họ không muốn

khi họ không tự kiểm soát được hoạt động

(Người dẫn) Người
tầm vận động nhỏ

Một bàn phím nhỏ có thể hữu ích

Cũng có bàn phím tay trái và
bàn phím tay phải

có thể được dùng chỉ bởi một tay

Với những người có tầm hoạt động tốt
nhưng thiếu sự khéo léo

có những bàn phím với phím cỡ lớn

Cho những người không thể
kích hoạt một bàn phím thật

một bàn phím ảo có thể hữu ích

Nó xuất hiện trên màn hình máy tính

dưới dạng hình ảnh của một bàn phím

Những phím này có thể được kích hoạt
bởi chuột, trackball

hoặc một hệ thống con trỏ khác

Một số bàn phím ảo có
những tính năng như là

Bố cục bàn phím thay thế
hay phần mềm dự đoán từ

(Người dẫn) Chương trình dự đoán từ
giúp đánh máy chính xác

và nhanh hơn

Chương trình gợi ý người dùng
với một danh sách các từ có thể

dựa trên các từ đã
được đánh máy trước đó

Một số chương trình thu thập các từ mới
khi chúng được sử dụng

và kết hợp với vốn từ vựng của người dùng
để phán đoán

(Buddy) Ví dụ, tôi gõ một chữ "T"

sau đó,
năm từ bắt đầu bằng "T" xuất hiện

là những từ tôi thường dùng nhất

Chúng sẽ hiện ra, tôi sẽ click chọn
và từ cần gõ được hoàn tất

(Dan) Giao diện đồ họa người dùng
ở khắp mọi nơi

và bạn sẽ cần một thiết bị
giống dạng con trỏ

để truy cập các tài nguyên
trên máy tính

nhắp chọn, trỏ chuột...
tất cả những thứ đó

Vì vậy bạn cần
dùng chuột máy tính

hay tìm một thứ gì đó tương tự

(Người dẫn) Trackball
là một khởi đầu tốt

Bề mặt lăn của trackball
dễ điều khiển hơn chuột máy tính

Trên một số trackball,
có những nút giúp nhắp đúp chuột

nhấn giữ chuột, hay những tính năng khác

Chúng có thể được đặt trên bàn,
hay đặt trên sàn nhà

cho những người dùng chân
thay vì tay để điều khiển

Những người vận động đầu tốt
nhưng không dùng được chân tay

có thể dùng hệ thống con trỏ
điều khiển bằng đầu

Hệ thống này cảm ứng tia hồng ngoại,
và dùng một máy phát

đặt trên đầu người dùng

Nó "dịch" chuyển động của đầu
thành chuyển động con trỏ

trên màn hình

Cũng có thể kết hợp thêm
với một bàn phím trên màn hình

để điều khiển toàn bộ máy tính

(Buddy) Bộ điều khiển bằng đầu
tôi đang dùng

nó chỉ điều khiển con chuột,
con trỏ trên bàn phím

Thứ nhỏ này mà tôi thổi vào
sẽ trở thành cú nhắp chuột

(Người dẫn) Những cảm biến

làm việc với các bộ giả lập,
gửi các tín hiệu bàn phím

hay chuột đến máy tính

Chúng rất đa dạng
và có thể được điều khiển

với bất kì bộ phận nào của cơ thể

(Doug) Một số người sẽ dùng
cảm biến gắn vào cánh tay

và cánh tay này sẽ được gắn
vào một vị trí thích hợp

cho người dùng

Một số có thể dùng các cảm biến
vốn chỉ đơn giản bật/tắt

được tương ứng vào máy tính

và họ có thể sử dụng,
hoặc là điều khiển bàn phím ảo

để gõ phím bình thường

phần mềm khác cũng có thể được dùng
với chính công tắc đó

để điều khiển hướng đi của chuột

và click chuột trái hoặc phải
với chính công tắc đó

(Người dẫn) Máy quét
và mã Morse

là hai phương thức nhập
dựa trên các "công tắc"

Với máy quét,
người dùng kích hoạt

một công tắc
để tạo ra một menu lựa chọn trên màn hình

sau đó tiếp tục kích hoạt công tắc

để thực hiện các lựa chọn cụ thể

Mã Morse sử dụng
một công tắc "thổi"

với dấu chấm là hút vào,
gạch ngang là thổi ra

Những phần cứng và phần mềm
đặc biệt phiên dịch

mã Morse ra một dạng khác
mà máy tính có thể hiểu

Bất kì hệ thống "công tắc" nào
phải được lắp

bởi một người chuyên nghiệp

(Doug) Do đó sẽ hữu ích
khi nghĩ về những nhu cầu đa dạng

của một người thiểu năng vận động

Người ta có thể dùng những công tắc nhỏ,
gắn ở mắt

giúp họ nháy mắt lâu hay mau

và rồi, qua thiết bị đó

ngay cả người thiểu năng rất trầm trọng

cũng có thể sử dụng máy tính

Họ có thể sử dụng bàn phím ảo
và viết thư cho ai đó

Họ có thể lướt web
làm thứ mọi người vẫn làm

khi họ sử dụng máy tính

Người khác có thể cần nhiều tính năng hơn

Họ có thể bị giới hạn vận động

như họ có thể xoay đầu,
có thể nói dễ dàng

nhưng không thể vận động tay,
do đó họ sẽ dùng giọng nói

để điều khiển máy tính,
hoặc dùng các cảm biến sau đầu

để nhắp chuột

bạn biết đấy, nhắp chuột trái hay phải
ngay cả dùng đầu

để điều khiển con chuột

(Oscar) Tôi là một sinh viên năm nhất

(Người dẫn) Phần mềm
giọng nói

cho phép người dùng không cần bàn phím

(Oscar) chương trình này
giúp tôi đánh máy

Nó đánh máy theo tôi nói

Nó là một micro; tôi nói vào micro
và nó đánh chữ

trên màn hình máy tính

(Người dẫn) Phần mềm nhận dạng giọng nói
chuyển từ lời nói

thành dạng văn bản trên máy

Người sử dụng nói vào micro

theo giọng bình thường

Loại hệ thống này đòi hỏi

được huấn luyện để nhận ra
giọng nói duy nhất của người dùng

Cũng rất quan trọng là
phải có thể sửa chữa

những lỗi nhận dạng mà hệ thống có thể gặp

(Sinh viên) Đa phần chúng tôi sợ máy tính

(Người dẫn) Để dùng công nghệ
nhận dạng giọng nói hiệu quả

rất cần chất giọng và sức khỏe tốt

Khả năng đọc hiểu cũng rất hữu ích

vì sẽ luôn cần sửa chữa
văn bản mà hệ thống xuất ra

(Sinh viên): nhưng việc này dễ hơn
sau khi luyện tập

Nỗ lực nghiên cứu

xác nhận nhiều điều chúng tôi tin

(Người dẫn) Hệ thống đọc,
liên quan cả phần cứng

và phần mềm, rất hữu ích

với những người
hạn chế khả năng cầm sách

hoặc lật trang

Máy scan có thể chuyển đổi
từ tài liệu vật lý thành ảnh số

sau đó nó được chuyển thành
dạng văn bản

và được nhận dạng bởi máy tính

Sau đó, tất cả các chữ
xuất hiện trên màn hình

để một bộ đọc văn bản
đọc chúng

Điểm quan trọng nhất
khi chọn công nghệ thích ứng

là xác định nhu cầu
của những người sẽ sử dụng chúng

Những giải pháp tốt nhất
là những gì họ tự lựa chọn

Tất cả đều vì thành công của chính họ

(Andrew) Những công nghệ
đang được dùng hiện tại

sẽ nhanh chóng trở thành cốt lõi
của nền kinh tế hiện đại

và cả cuộc sống chúng ta

Nếu không tiếp cận được
công nghệ

cho phép chúng ta tiếp cận
những phương tiện này

Gần như là không thể
cho những người khuyết tật này

hòa nhập trọn vẹn vào xã hội