Karanlık madde bulmacasını çözebilir misiniz? - Dan Finkel

Tüm dersi görüntülemek için: https://ed.ted.com/lessons/can-you-solve-the-dark-matter-fuel-riddle-daniel-finkel

İnanılmaz bir keşif: öncü teknolojisiyle terk edilmiş bir uzaylı uzay istasyonu. Şimdi galaksideki her tür oraya ulaşan ilk tür olmak için yarış içerisinde ama bir problemin var. Uzay gemin oraya ulaşabilmek için yeterli yakıt depolayamıyor, tabii belirli noktalarda bir kısmını boşaltıp yakıt için geri dönmezsen. Uzaylı uzay istasyonuna ulaşabilecek misin? Dan Finkel cevabını veriyor.

Bu inanılmaz bir keşif:

Öncü teknolojiyle dolu eski,
terk edilmiş bir uzaylı uzay istasyonu.

Ama şimdi galaksideki her tür,
oraya ulaşıp alan talep edebilmek için

çılgınca bir koşuşturma içinde.

Ve tam şu an bir probleminiz var.

Uzay geminiz, 'ışıktan-hızlı-sıçrama' ile
gittiği her parsek için

1 birim yakıt tüketiyor

ve gemi sadece 15 birim yakıt alıyor.

Ama uzay istasyonu 23 parsek uzakta

ve iki yer arası sadece boşluktan ibaret.

Yine de, size yardımcı olacak bir şey var:

Derin uzayda
karanlık madde yakıtı sabittir.

Yani yakıt odanızdan delik açarak
bir miktarını salabilir

ve sonra geri gelip alabilirsin.

Gemi sadece 15 birim yakıt alsa da

mevcut konumunuzda tüm
45 birimi kullanma hakkın var.

Yol boyunca
stratejik bir yakıt yedekleme ile

23 parsek yolun tamamını gidebilirsin.

Öyleyse uzaylı uzay istasyonuna
nasıl ulaşılabilir?

Cevap için 3,

2,

1,

Bu bulmacayı en az iki
yedekleme noktasıyla çözmek mümkün,

tabii daha fazlasıyla çözümler de mevcut.

Nasıl başladığının önemi yok,

asıl mesele rota üzerinde tam olarak
nerede yedekleme yapacağın.

Uzaylı uzay istasyonundan
geri giderek düşünelim.

23 parseke ulaşmak için

dolu bir yakıt deposuyla birlikte
8-parsek noktasını aşmalısın.

Şu an 8-parsek noktası yedekleme için
başlangıçtan çok uzak;

oraya sıçrayabilirsin, ancak başlangıca
dönmek için ne yeterli yakıt kalır

ne de yolun gerisi için depo.

Bu durumda başlangıç ve 8-parsek arasında
bir yedekleme bulmak gerek.

Ama neresi?

Yararı olabilecek ilginç bir model var.

Başlangıçta tam 3 depoluk yakıtın var.

8 parsekte ise sadece 1 depo gerekmekte.

X diye nitelendireceğimiz, herhangi bir
noktada, tam 2 depo bulunabilir mi?

Bu işe yarar, çünkü o halde boş bırakmadan
tüm yakıt kapasiteni kullanarak

iki kere yakıt doldurma yapabilirsin.

X noktası nerede olursa olsun

oradan ileri iki kere sıçrayacaksın:

İlki 8-parsekte biraz yakıt bırakmak için
ve ikincisi yararlanmak için.

Yani X ve 8-parsek noktasından
tam 3 kere sıçrayacaksın.

X noktasında 2 deponuz varken, 8-parsek
noktasında 1 depo bırakman gerekir,

ki 1 depoyu -- 15 birimi -- gidip gelmek
için kullanabilesin.

15 birimi 3'e bölersek 5 olacağından,

bu iki yedekleme noktasını 5 parsek
aralıklar ile koyabiliriz.

Daha uzak olursa, uzaylı uzay istasyonuna
varmak için yeterli yakıtın kalmaz.

Bu yüzden X noktasını en yakın
koyabileceğimiz yer 3-parsek noktası.

30 birim yakıtı oraya göndermemiz
mümkün mü? Hadi deneyelim.

15 birimle başladın.

3 parsek atlayıp, 9 birimi yedekleme
noktasında bırakarak,

geri dönmek için 3 birimle sıçrayarak
boş bir depoyla dönmüş olursun.

Bu işlemin tekrarında yedekleme
noktasında 18 birim yakıtın bulunmakta

ve başka bir sıçrayış sizi 3-parsek
noktasına toplam 30 birimle bırakıyor.

Şimdilik çok iyi!

Sonra, 8-parsek noktasına sıçrayarak

5 birim yakıt bırakıp, 3-parsek noktasına
geri sıçrıyorsun.

Deponu doldurarak,
10 birim kalacak şekilde,

tekrar ileri sıçrıyorsun.

Ve şimdi, kara göründü.

Derin uzaydan kalan 5 birim yakıtla
deponu doldurup,

son durağının
koordinatlarını giriyorsun

15-parseklik bir sıçrama
sizi dumanlar içinde bırakacak olsa da

bu öncü uzay istasyonuna
demir atıyorsun.

Şimdi, bu uzaylı teknolojisini kullanarak

galaksideki herkesin hayatını
iyileştirebilirsin.