Bài học từ các tử tù
-
0:02 - 0:03Hai tuần trước,
-
0:03 - 0:05tôi đã ngồi
-
0:05 - 0:09ở bàn bếp với vợ mình Katya,
-
0:09 - 0:13và thảo luận về chủ đề tôi định sẽ
thuyết trình hôm nay. -
0:13 - 0:18Chúng tôi có một cậu con trai 11 tuổi;
tên Lincoln. Cháu đang ngồi chung bàn -
0:18 - 0:21làm bài tập về nhà môn Toán.
-
0:21 - 0:23Và trong lúc tôi tạm dừng trò chuyện
-
0:23 - 0:26với Katya, tôi nhìn sang Lincoln
-
0:26 - 0:29và bất giác rùng mình
-
0:30 - 0:34khi nhớ lại một thân chủ của mình.
-
0:34 - 0:37Thân chủ của tôi
là một chàng trai tên Will. -
0:37 - 0:38Cậu ta đến từ Bắc Texas.
-
0:38 - 0:44Cậu không bao giờ biết rõ cha mình,
vì ông ta đã bỏ đi -
0:44 - 0:47khi mẹ đang mang thai cậu.
-
0:47 - 0:52Và vì thế, số phận của cậu định sẵn
là được nuôi dạy bởi một bà mẹ đơn thân. -
0:52 - 0:53Điều đó cũng không sao
-
0:53 - 0:55nếu bà mẹ đơn thân này
-
0:55 - 0:59không bị tâm thần phân liệt,
-
0:59 - 1:03và khi Will năm tuổi, bà ta
cố giết cậu bằng một con dao chặt thịt. -
1:03 - 1:05Bà ta bị
-
1:05 - 1:09chính quyền chuyển vào
viện tâm thần, -
1:09 - 1:13và thế là những năm sau đó
Will sống với anh trai -
1:13 - 1:17cho đến khi anh ta
bắn vào ngực tự sát. -
1:17 - 1:19Sau đó,
-
1:19 - 1:22Will bị đùn đẩy từ hết người
này sang người khác trong nhà, -
1:22 - 1:27đến khi chín tuổi,
cậu chuyển sang sống một mình. -
1:27 - 1:32Buổi sáng đó khi đang ngồi với
Katya và Lincoln, tôi nhìn con trai mình, -
1:32 - 1:36và chợt nhận ra
khi khách hàng của tôi, Will -
1:36 - 1:38ở cùng độ tuổi của cháu,
-
1:38 - 1:42cậu đã phải sống tự lập
suốt hai năm trời. -
1:42 - 1:45Cuối cùng cậu gia nhập băng đảng
-
1:45 - 1:46và phạm
-
1:46 - 1:49những tội ác cực kỳ nghiêm trọng,
-
1:49 - 1:52bao gồm cả loại nghiêm trọng nhất
-
1:52 - 1:54là giết người dã man.
-
1:55 - 2:00Cuối cùng Will bị tử hình
-
2:00 - 2:01để đền tội.
-
2:03 - 2:04Nhưng hôm nay tôi không muốn
-
2:04 - 2:06thảo luận
-
2:06 - 2:10về vấn đề đạo đức của án tử hình.
Hẳn nhiên tôi tin rằng thân chủ của mình -
2:10 - 2:15đáng nhẽ không nên bị xử tử,
hôm nay tôi vẫn muốn -
2:15 - 2:18nói về án tử hình
-
2:18 - 2:21theo cách mình chưa từng làm bao giờ,
-
2:21 - 2:22theo một cách
-
2:22 - 2:25hoàn toàn không gây tranh cãi.
-
2:25 - 2:28Tôi tin tôi có thể làm thế,
-
2:28 - 2:30bởi vì có một khía cạnh
-
2:30 - 2:32của việc tranh cãi về án tử...
-
2:32 - 2:34có thể là khía cạnh quan
trọng nhất... -
2:34 - 2:37mà mọi người đều đồng tình,
-
2:37 - 2:41kể cả phần đông những người
ủng hộ án tử -
2:41 - 2:45và phần đông những người
ủng hộ việc bãi bỏ án tử -
2:45 - 2:48đều cùng nhất trí.
-
2:48 - 2:52Đó là khía cạnh mà tôi muốn khám phá.
-
2:52 - 2:56Dù vậy, trước tiên, tôi muốn
dành vài phút để nói với các bạn điều mà -
2:56 - 2:58một án tử sẽ tiết lộ,
-
2:58 - 3:03và rồi sẽ kể cho bạn nghe về hai bài học
tôi học được suốt 20 năm qua -
3:03 - 3:06khi làm luật sư cho những vụ tử hình,
-
3:06 - 3:10sau khi nhìn nhận hơn một trăm vụ án
theo cách này. -
3:10 - 3:14Các bạn có thể xem mỗi vụ án tử
như một câu chuyện -
3:14 - 3:16có bốn chương.
-
3:16 - 3:20Chương đầu của mọi vụ án đều y hệt nhau,
-
3:20 - 3:22và đều rất bi thảm.
-
3:22 - 3:23Nó bắt đầu khi kẻ giết người
-
3:23 - 3:26còn là một con người ngây thơ,
-
3:26 - 3:27và sau đó phải hầu tòa
-
3:27 - 3:30bị kết án và xử tội chết,
-
3:30 - 3:32và án tử đó cuối cùng
-
3:32 - 3:34sẽ được tòa án phúc thẩm
của bang xác nhận. -
3:34 - 3:39Chương thứ hai kể về một thủ tục
pháp lý phức tạp được gọi là -
3:39 - 3:41kháng cáo toà án bang.
-
3:41 - 3:45Chương ba là một thủ tục pháp lý
còn phức tạp hơn được gọi là -
3:45 - 3:47tiến trình xem xét chứng cứ phạm tội.
-
3:47 - 3:49Và chương thứ tư
-
3:49 - 3:53là chương mà rất nhiều chuyện sẽ xảy ra.
Luật sư có thể đệ đơn khoan hồng, -
3:53 - 3:56họ có thể tiến hành
một vụ kiện tụng phức tạp hơn, -
3:56 - 3:58hoặc có thể sẽ chẳng làm gì cả.
-
3:58 - 4:00Chương bốn luôn kết thúc
-
4:00 - 4:02bằng một vụ tử hình.
-
4:02 - 4:07Khi tôi bắt đầu đại diện cho
phạm nhân tử hình hơn 20 năm trước, -
4:07 - 4:11tử tù không có quyền thuê luật sư
-
4:11 - 4:14trong cả chương hai
hay chương bốn của câu chuyện. -
4:14 - 4:15Họ chỉ có một mình.
-
4:15 - 4:19Thực tế, mãi đến
cuối những năm 1980 họ mới -
4:19 - 4:21có quyền có luật sư trong chương ba
-
4:21 - 4:23của câu chuyện.
-
4:23 - 4:25Nên tất cả những tử tù này chỉ có thể
-
4:25 - 4:28dựa vào những luật sư tình nguyện
-
4:28 - 4:31giúp họ xử lý việc tố tụng.
-
4:31 - 4:34Vấn đề là có quá nhiều tử tù so với
-
4:34 - 4:39số luật sư vừa có hứng thú vừa có
năng lực để theo đuổi vụ kiện. -
4:39 - 4:41Vậy nên việc
-
4:41 - 4:44các luật sư có khuynh hướng tham gia
vào những vụ đã ở chương bốn... -
4:44 - 4:48cũng hợp lý thôi, dĩ nhiên. Đó là
những vụ khẩn cấp nhất; -
4:48 - 4:50của những người gần án tử nhất.
-
4:50 - 4:55Vài luật sư trong số này thành công;
họ thu xếp được vụ xử mới cho khách hàng. -
4:55 - 4:58Người khác thì giúp kéo dài thời gian
sống cho khách hàng, đôi lúc là -
4:58 - 5:00vài năm, hoặc là vài tháng.
-
5:00 - 5:03Nhưng một điều đã không xảy ra
-
5:03 - 5:07là số lượng các vụ án tử hàng năm ở Texas
-
5:07 - 5:10không hề giảm một cách đáng kể.
-
5:10 - 5:14Thực tế, bạn có thể thấy từ biểu đồ này,
kể từ khi án tử hình ở Texas -
5:14 - 5:17có hiệu lực vào nửa cuối những năm 90,
-
5:17 - 5:21chỉ có vài năm có
số lượng án tử thường niên giảm xuống -
5:21 - 5:23dưới 20 vụ.
-
5:23 - 5:25Trong một năm điển hình ở Texas,
-
5:25 - 5:27chúng tôi ước tính có
-
5:27 - 5:29hai người bị tử hình một tháng.
-
5:29 - 5:34Trong vài năm ở Texas, chúng ta đã
xử tử gần 40 người, và con số này -
5:34 - 5:38chưa bao giờ giảm xuống đáng kể
trong suốt 15 năm qua. -
5:38 - 5:42Vậy mà, cùng lúc chúng ta tiếp tục xử tử
-
5:42 - 5:44cùng số lượng người mỗi năm,
-
5:44 - 5:47thì số lượng người bị tuyên án tử
-
5:47 - 5:48hàng năm
-
5:48 - 5:50lại sụt giảm đáng kể.
-
5:50 - 5:52Vậy là ta có nghịch lý này,
-
5:52 - 5:56số lượng người bị tử hình
vẫn cao -
5:56 - 6:01nhưng số lượng bị tuyên án tử mới
đã giảm xuống. -
6:01 - 6:02Tại sao vậy?
-
6:02 - 6:05Nó không thể đổ cho
tỉ lệ giết người đã giảm, -
6:05 - 6:07bởi vì tỉ lệ này vẫn chưa giảm xuống
-
6:07 - 6:11đáng kể để đường kẻ đỏ
trên biểu đồ đi xuống. -
6:11 - 6:14Thay vào đó điều đã xảy ra là
-
6:14 - 6:18các thẩm phán đã bắt đầu tuyên án
tù chung thân vĩnh viễn -
6:18 - 6:21cho ngày càng nhiều người,
-
6:21 - 6:24thay vì đưa họ đến phòng xử tử.
-
6:24 - 6:27Tại sao lại có chuyện đó?
-
6:27 - 6:31Nó không phải vì không giải quyết được
số đông ủng hộ -
6:31 - 6:35cho hình phạt tử hình. Những người
phản đối án tử đã thuyết phục mạnh mẽ -
6:35 - 6:39đến nỗi số lượng ủng hộ án tử ở Texas đã
giảm xuống còn thấp nhất từ trước đến giờ. -
6:39 - 6:41Bạn có hiểu thấp nhất ở Texas từ trước
đến giờ là gì không? -
6:41 - 6:44Có nghĩa là dưới 60%.
-
6:44 - 6:48Hiện tại con số này đã là quá tốt so với
giữa những năm 80, khi có đến -
6:48 - 6:49hơn 80%,
-
6:49 - 6:54nhưng ta không thể giải thích mối liên hệ
giữa giảm án tử với -
6:54 - 6:58án tù chung thân bởi sự sụt giảm của
sự ủng hộ với án tử hình, -
6:58 - 7:00bởi vì nhiều người vẫn còn ủng hộ nó.
-
7:00 - 7:03Điều gì đã gây nên hiện tượng này?
-
7:03 - 7:05Điều xảy ra là
-
7:05 - 7:06các luật sư
-
7:06 - 7:09đại diện cho tử tù đã
chuyển sự chú ý của mình sang -
7:09 - 7:14những chương sớm hơn trong
câu chuyện về án tử hình. -
7:14 - 7:17Vậy là 25 năm trước, họ chú ý
đến chương bốn. -
7:17 - 7:21Và chuyển từ chương bốn ở 25 năm trước
sang chương ba -
7:21 - 7:23vào cuối những năm 80.
-
7:23 - 7:26Và họ chuyển từ chương ba ở cuối năm 80
sang chương hai -
7:26 - 7:29vào giữa những năm 90. Và bắt đầu từ
giữa đến cuối những năm 90, -
7:29 - 7:33họ bắt đầu chú ý đến chương một
của câu chuyện. -
7:33 - 7:37Giờ thì bạn có thể nghĩ sự sụt giảm
về án tử và gia tăng về -
7:37 - 7:39án chung thân là tốt hay xấu.
-
7:39 - 7:42Nhưng tôi không muốn thảo luận
vấn đề đó hôm nay. -
7:42 - 7:45Tất cả những gì tôi muốn nói là
lí do điều này xảy ra -
7:45 - 7:48là vì những luật sư bào chữa
cho án tử hình đã nhận ra -
7:48 - 7:51họ càng sớm tham gia vào vụ án,
-
7:51 - 7:55thì khả năng cứu được
tính mạng khách hàng càng cao. -
7:55 - 7:57Đó là điều đầu tiên tôi học được.
-
7:57 - 7:59Còn đây là điều thứ hai:
-
7:59 - 8:00Thân chủ tôi, cậu Will
-
8:00 - 8:04không phải trường hợp
ngoại lệ của luật; -
8:04 - 8:07cậu ta vẫn phải chịu án.
-
8:07 - 8:10Thỉnh thoảng tôi nói, nếu bạn cho tôi biết
tên của một tử tù.. -
8:10 - 8:13không cần biết anh ta ở bang nào, hay
tôi đã từng gặp anh ta chưa -
8:13 - 8:16tôi vẫn viết được tiểu sử
của anh ta cho bạn. -
8:16 - 8:19Và khoảng 8 trong số 10 lần,
-
8:19 - 8:21những chi tiết của tiểu sử đó
-
8:21 - 8:23sẽ gần như chính xác.
-
8:23 - 8:27Và lí do là 80% tử tù
-
8:27 - 8:31là những người lớn lên từ cùng kiểu
gia đình tan vỡ như của Will. -
8:31 - 8:3380% tử tù
-
8:33 - 8:35là những người đã từng
-
8:35 - 8:38vào trại cải tạo tuổi vị thành niên.
-
8:38 - 8:40Đó là bài học thứ hai
-
8:40 - 8:42tôi học được.
-
8:42 - 8:45Giờ chúng ta đã đến chóp của góc độ
-
8:45 - 8:48nơi mọi người sẽ cùng tán đồng.
-
8:48 - 8:51Mọi người trong phòng này có thể
đồng ý hay không -
8:51 - 8:53về việc Will bị tử hình,
-
8:53 - 8:55nhưng tôi nghĩ mọi người sẽ đồng ý
-
8:55 - 8:59rằng phiên bản tốt nhất có thể có
của câu chuyện này -
8:59 - 9:00sẽ là
-
9:00 - 9:05không có vụ giết người nào xảy ra cả.
-
9:05 - 9:07Chúng ta làm điều đó bằng cách nào?
-
9:07 - 9:11Khi con trai Lincoln của chúng tôi phải
giải một bài toán -
9:11 - 9:14hai tuần trước,
một bài toán khá rối rắm và phức tạp. -
9:14 - 9:17Cháu học được rằng khi đối mặt với
những vấn đề phức tạp, -
9:17 - 9:21thỉnh thoảng cách giải quyết là
chẻ nó thành những vấn đề nhỏ hơn. -
9:21 - 9:25Đó là cách giải quyết hầu hết rắc rối trong
toán học và vật lý, ngay cả chính sách xã hội -
9:25 - 9:29ta chia nó thành những phần nhỏ hơn
dễ giải quyết hơn. -
9:29 - 9:30Nhưng thỉnh thoảng,
-
9:30 - 9:32như cựu tổng thống
Dwight Eisenhower có nói, -
9:32 - 9:34cách để giải quyết một vấn đề
-
9:34 - 9:36là nhìn nó ở một góc độ khái quát hơn.
-
9:36 - 9:40Và cách để giải quyết vấn đề này
-
9:40 - 9:44là nhìn nhận án tử hình
một cách bao quát hơn. -
9:44 - 9:46Chúng ta phải có quy định à, được thôi.
-
9:46 - 9:48Chúng ta có một câu chuyện 4 chương
-
9:48 - 9:51về án tử hình,
-
9:51 - 9:53nhưng điều gì xảy ra trước khi
-
9:53 - 9:55câu chuyện đó bắt đầu?
-
9:55 - 10:00Làm cách nào chúng ta can thiệp vào
cuộc sống của một kẻ giết người -
10:00 - 10:03trước khi hắn trở thành kẻ giết người?
-
10:03 - 10:05Chúng ta có những lựa chọn nào
-
10:05 - 10:06để kéo con người này
-
10:06 - 10:08ra khỏi con đường
-
10:08 - 10:12sẽ dẫn đến kết cục mà mọi người -
-
10:12 - 10:15những người ủng hộ và phản đối án tử -
-
10:15 - 10:15đều nghĩ
-
10:15 - 10:18là một kết cục tồi tệ:
-
10:18 - 10:20giết hại mạng sống của
một người vô tội? -
10:22 - 10:25Bạn biết đấy, đôi khi mọi người nói
-
10:25 - 10:26điều đó
-
10:26 - 10:28chẳng phải phát kiến tân tiến gì.
-
10:28 - 10:32Và họ nói vậy vì những phát kiến vượt bậc
rất phức tạp -
10:32 - 10:35và vấn đề chúng ta đang nói đến
hiện nay thì chỉ nhỏ nhặt thôi. -
10:35 - 10:37Đó là khoa học tên lửa;
-
10:37 - 10:38đó là biểu hiện toán học
-
10:38 - 10:42cho động lực được thúc đẩy bởi
một quả tên lửa. -
10:42 - 10:45Vấn đề chúng ta đang nói hôm nay
-
10:45 - 10:47cũng phức tạp tương tự vậy.
-
10:47 - 10:50Vấn đề chúng ta đang nói hôm nay cũng
-
10:50 - 10:52là một phát hiện vượt bậc.
-
10:52 - 10:54Khách hàng của tôi Will
-
10:54 - 10:57và 80% những người đang bị án tử
-
10:57 - 11:00có năm chương cuộc đời
-
11:00 - 11:02diễn ra trước
-
11:02 - 11:04bốn chương của câu chuyện về án tử.
-
11:04 - 11:08Tôi nghĩ ta có thể can thiệp vào
năm chương này, -
11:08 - 11:11những thời điểm trong cuộc sống của họ mà
-
11:11 - 11:16xã hội có thể can dự vào và
kéo họ khỏi ra con đường -
11:16 - 11:20dẫn đến kết cục mà tất cả chúng ta -
những người ủng hộ hoặc -
11:20 - 11:22phản đối án tử -
-
11:22 - 11:24đều cho rằng rất tồi tệ.
-
11:24 - 11:27Giờ thì, trong mỗi chương của năm chương:
-
11:27 - 11:28khi mẹ cậu ta mang thai cậu ta;
-
11:28 - 11:31trong những năm tháng trẻ thơ của cậu ta;
-
11:31 - 11:32khi cậu ta ở tiểu học;
-
11:32 - 11:35khi cậu ta vào cấp hai và cấp ba;
-
11:35 - 11:38khi ở trại cải tạo trẻ vị thành niên,
trong mỗi chương của 5 chương đó, -
11:38 - 11:41có hàng loạt những việc mà
xã hội có thể làm. -
11:41 - 11:44Thực ra, nếu ta chỉ cần tưởng tượng về
-
11:44 - 11:49năm cách can thiệp khác nhau,
nhiều cách xã hội có thể tham gia -
11:49 - 11:50trong mỗi chương trong năm chương đó,
-
11:50 - 11:53và phối trộn chúng theo
bất kì cách nào ta muốn -
11:53 - 11:57thì sẽ có 3000, hoặc hơn, cách thức
-
11:57 - 12:01ta có thể làm để đưa những
đứa trẻ như Will -
12:01 - 12:04ra khỏi bãi lầy chúng đang sa vào.
-
12:04 - 12:05Nên hôm nay tôi không đứng đây
-
12:05 - 12:07để nói về các giải pháp.
-
12:07 - 12:12Nhưng việc chúng ta còn
nhiều điều phải học, -
12:12 - 12:15không có nghĩa ta chưa hiểu biết gì.
-
12:15 - 12:18Chúng ta học được kinh nghiệm
từ những bang khác -
12:18 - 12:22rằng có cực kì nhiều cách can thiệp
-
12:22 - 12:26có thể sử dụng ở Texas, và ở những bang
chưa dùng đến, -
12:26 - 12:31để ngăn chặn cái hậu quả mà
chúng ta cùng đồng ý là rất tồi tệ. -
12:31 - 12:33Tôi xin chỉ nêu lên vài cách.
-
12:33 - 12:37Hôm nay tôi sẽ không nói đến việc
phải chấn chỉnh lại hệ thống pháp luật. -
12:37 - 12:42Đó là đề tài tốt nhất nên được thảo luận
ở nơi chỉ gồm những luật sự và thẩm phán. -
12:42 - 12:46Thay vào đó, hãy để tôi nói về
vài cách thức can thiệp -
12:46 - 12:48có thể hiện thực hóa,
-
12:48 - 12:51bởi vì chúng là những cách
sẽ được thực hiện -
12:51 - 12:55khi những nhà làm luật và hoạch định chính sách,
khi người đóng thuế và các công dân, -
12:55 - 12:57cùng đồng thuận rằng đó là điều cần làm
-
12:57 - 12:59và là cách ta nên sử dụng tiền của mình.
-
12:59 - 13:02Ta có thể hỗ trợ dịch vụ
chăm sóc trẻ em -
13:02 - 13:07cho những đứa trẻ thiệt thòi về kinh tế
và những mặt khác, -
13:07 - 13:10và ta có thể cung cấp dịch vụ miễn phí.
-
13:10 - 13:14Và ta có thể kéo những đứa trẻ như Will
ra khỏi vũng lầy chúng đang sa vào. -
13:14 - 13:18Có những bang đã làm điều đó,
chúng ta thì chưa. -
13:18 - 13:22Ta có thể có những trường học đặc biệt,
cả ở bậc cấp ba -
13:22 - 13:25lẫn cấp hai,
nhưng ngay cả ở lớp 5, -
13:25 - 13:30những đứa trẻ thiệt thòi về kinh tế và
nhiều yếu tố khác, và cụ thể là những trẻ -
13:30 - 13:31đã bị đưa vào
-
13:31 - 13:33trại giáo dưỡng.
-
13:33 - 13:35Đã có rất nhiều bang thực hiện được;
-
13:35 - 13:37Texas thì chưa.
-
13:37 - 13:39Một điều ta có thể làm...
-
13:39 - 13:42à, có cả tá điều ta có thể làm,
nhưng có một điều -
13:42 - 13:44tôi xin được nhắc đến, và là
điều gây tranh cãi duy nhất -
13:44 - 13:47tôi nói hôm nay.
-
13:47 - 13:48Ta có thể can dự
-
13:48 - 13:50xông xáo hơn
-
13:50 - 13:53vào những gia đình tan vỡ nghiêm trọng,
-
13:53 - 13:55và đưa lũ trẻ ra khỏi đó
-
13:55 - 14:01trước khi mẹ chúng xách dao lên và
dọa giết chúng. -
14:01 - 14:03Nếu làm điều đó,
-
14:03 - 14:05ta sẽ cần một chỗ cho chúng trú ngụ.
-
14:05 - 14:08Và dù ta có làm điều đó, thì cũng sẽ có
những đứa trẻ bị sa lầy -
14:08 - 14:12và sẽ kết thúc như kết cục của chương cuối
trước khi câu chuyện giết người bắt đầu, -
14:12 - 14:14cuối cùng chúng sẽ bị đưa vào
trại cải tạo. -
14:14 - 14:17Và dù chuyện đó có xảy ra,
-
14:17 - 14:19thì nó vẫn chưa trễ.
-
14:19 - 14:22Vẫn còn thời gian để chỉnh đốn chúng,
-
14:22 - 14:23nếu chúng ta tính đến việc sửa sai,
-
14:23 - 14:26chứ không phải trừng phạt chúng.
-
14:26 - 14:29Có hai giáo sư ở Đông Bắc,
một ở Yale và một ở Maryland -
14:29 - 14:30đã lập nên một ngôi trường
-
14:30 - 14:34kết nối với một trại giam giữ
trẻ vị thành niên. -
14:34 - 14:37Bọn trẻ ở trong tù, nhưng vẫn
đến trường mỗi sáng từ tám giờ -
14:37 - 14:39đến bốn giờ chiều.
-
14:39 - 14:41Công tác chuẩn bị khá khó khăn.
-
14:41 - 14:42Họ phải tuyển giáo viên
-
14:42 - 14:45những người muốn dạy trong tù,
họ phải vạch ra ranh giới chặt chẽ -
14:45 - 14:49giữa những người làm việc tại trường
và hội đồng trại giam, -
14:49 - 14:52và mệt mỏi hơn cả, là họ phải
tạo ra một chương trình giáo dục mới vì -
14:52 - 14:53bạn biết sao không?
-
14:53 - 14:58Người ta không ra vào trại giam theo
những kì học thông thường. -
14:58 - 15:02Nhưng họ đã làm tất cả những điều đó.
-
15:02 - 15:04Vậy thì những thứ này có điểm chung nào?
-
15:04 - 15:11Điểm chung của chúng là
chúng đều tốn tiền. -
15:11 - 15:14Vài người trong phòng này có thể
sống đủ lâu để nhớ -
15:14 - 15:17đến một gã trên quảng cáo lọc dầu cũ.
-
15:17 - 15:21Anh ta từng nói, "À, bạn có thể
trả tôi ngay -
15:21 - 15:24hoặc trả sau cũng được."
-
15:24 - 15:26Điều chúng ta đang làm
-
15:26 - 15:29với hệ thống án tử hình
-
15:29 - 15:32là đang trả sau.
-
15:32 - 15:34Nhưng vấn đề là
-
15:34 - 15:38với mỗi 15,000 đô ta dùng
để can thiệp vào -
15:38 - 15:42cuộc sống của những đứa trẻ thiệt thòi
về kinh tế và mặt khác -
15:42 - 15:44trong những chương sớm hơn,
-
15:44 - 15:48ta sẽ tiết kiệm được 80,000 đô tổn thất
cho những vấn đề liên quan đến phạm tội. -
15:48 - 15:50Cho dù bạn không đồng ý
-
15:50 - 15:52về vấn đề đạo đức của việc chúng ta làm,
-
15:53 - 15:56thì nó cũng sẽ có lợi về mặt kinh tế.
-
15:59 - 16:03Tôi muốn kể cho các bạn nghe
cuộc trò chuyện cuối tôi có với Will. -
16:03 - 16:07Đó là ngày cậu ấy bị tử hình,
-
16:07 - 16:11và chúng tôi chỉ nói chuyện.
-
16:11 - 16:12Không còn làm gì được
-
16:12 - 16:14cho trường hợp của cậu nữa.
-
16:14 - 16:16Và chúng tôi nói về cuộc đời của cậu.
-
16:16 - 16:19Và đầu tiên cậu kể về cha mình,
người cậu chẳng biết tí gì, -
16:19 - 16:20người đã chết,
-
16:20 - 16:22và rồi đến mẹ cậu,
-
16:22 - 16:24người mà cậu biết,
-
16:24 - 16:26người vẫn còn sống.
-
16:26 - 16:29Và tôi bảo cậu,
-
16:29 - 16:31"Tôi biết.
-
16:31 - 16:33Tôi đã đọc hồ sơ.
-
16:33 - 16:36Tôi biết là bà ta muốn giết cậu."
-
16:36 - 16:38Tôi nói, "Nhưng tôi luôn băn khoăn
liệu cậu có thực sự -
16:38 - 16:40nhớ đến nó không."
-
16:40 - 16:42Tôi nói, "Tôi chẳng nhớ được gì
-
16:42 - 16:44lúc mình năm tuổi cả.
-
16:44 - 16:47Có thể cậu nhớ do có ai đó kể lại."
-
16:47 - 16:49Và cậu ta nhìn tôi và
rướn người về trước, -
16:49 - 16:53rồi nói, "Giáo sư", cậu ta biết tôi
12 năm rồi nhưng vẫn gọi tôi là Giáo sư. -
16:53 - 16:56Cậu nói, "Giáo sư, tôi không muốn
tỏ ra bất kính, -
16:56 - 16:58nhưng khi mẹ ông
-
16:58 - 17:01cầm một con dao trông
to hơn ông nhiều, -
17:01 - 17:05và rượt đuổi ông khắp nhà
gào thét rằng muốn giết ông, -
17:05 - 17:08và ông phải giam mình
trong nhà tắm vừa chặn cửa vừa -
17:08 - 17:11hét lên kêu cứu cho tới khi
cảnh sát tới," -
17:11 - 17:14cậu ta nhìn tôi rồi nói,
-
17:14 - 17:18"đó là thứ ông không bao giờ quên được."
-
17:18 - 17:20Tôi hi vọng có một điều
tất cả các bạn sẽ không quên: -
17:20 - 17:23Trong khoảng thời gian từ lúc bạn tới đây
sáng nay tới khi nghỉ ăn trưa, -
17:23 - 17:27sẽ có khoảng 4 kẻ giết người
-
17:27 - 17:28trên toàn nước Mỹ.
-
17:28 - 17:32Chúng ta sẽ cống hiến một nguồn lực
xã hội khổng lồ để trừng phạt tội phạm, -
17:32 - 17:34và đó là điều đúng,
vì chúng ta cần trừng trị -
17:34 - 17:37những kẻ làm điều xấu.
-
17:37 - 17:40Nhưng ba trong số những tội ác đó
có thể được ngăn chặn. -
17:40 - 17:43Nếu ta nhìn bao quát hơn
-
17:43 - 17:48và dành sự chú ý lên
những chương trước, -
17:48 - 17:51thì sẽ không bao giờ phải đặt bút
viết dòng đầu tiên -
17:51 - 17:53bắt đầu câu chuyện về án tử hình.
-
17:53 - 17:55Xin cảm ơn.
-
17:55 - 17:56(Vỗ tay)
- Title:
- Bài học từ các tử tù
- Speaker:
- David R. Dow
- Description:
-
Trước vụ phạm tội giết người xảy ra điều gì? Diễn giả David R. Dow trong lúc tìm kiếm cách gia giảm vụ án tử hình đã nhận ra số lượng lớn các phạm nhân chịu án tử có lý lịch giống nhau. Trong bài nói chuyện này, anh đề xuất một kế hoạch táo bạo nhằm ngăn chặn vụ án tử hình trước khi chúng xảy ra. (Bài nói chuyện quay tại TEDxAustin)
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 18:16
Dimitra Papageorgiou approved Vietnamese subtitles for Lessons from death row inmates | ||
Khanh Do-Bao edited Vietnamese subtitles for Lessons from death row inmates | ||
Khanh Do-Bao accepted Vietnamese subtitles for Lessons from death row inmates | ||
Khanh Do-Bao edited Vietnamese subtitles for Lessons from death row inmates | ||
Khanh Do-Bao edited Vietnamese subtitles for Lessons from death row inmates | ||
Khanh Do-Bao edited Vietnamese subtitles for Lessons from death row inmates | ||
Khanh Do-Bao edited Vietnamese subtitles for Lessons from death row inmates | ||
Khanh Do-Bao edited Vietnamese subtitles for Lessons from death row inmates |