Aaron Huey: Amerika'nın yerli savaş esirleri

Aaron Huey'nin Amerika'daki fakirliği fotoğraflama isteği, onu, yerli Lakota halkının dehşet verici ve büyük oranda görmezden gelinen mücadelesine yeniden odaklanmaya mecbur bırakan Pine Ridge Kızılderili Rezervasyonu'na götürdü. Beş senelik çalışmanın sonrasında, TEDxDU'daki bu cesaret isteyen, yürekli konuşmasında rahatsız edici fotoğraflarıyla sarsıcı bir tarih dersi bir araya geliyor.

Bugün, Lakota fotoğraflarımı göstermek için buradayım.

Birçoğunuz Lakota'yı duymuş olabilirsiniz;

ya da en azından Siular adındaki

daha büyük kabileler grubunu duymuşsunuzdur.

Lakota, topraklarından çıkarılarak şu anda rezervasyon denilen

savaş esiri kamplarına gönderilen

birçok kabileden biridir.

Bugünkü slayt gösterisinin konusu olan

Pine Ridge Rezervasyonu,

Güney Dakota'daki Black Hills'in (Siyah Tepeler)

120 km güneydoğusunda bulunur.

Buradan bazen, 334 Numaralı Savaş Esiri Kampı

olarak da bahsedilir

ve şu anda Lakotalar'ın yaşadığı yerdir.

Eğer Amerikan Kızılderili Hareketi AIM'i

duyduysanız,

ya da Russell Means'i

ya da Leonard Peltier'i

ya da Oglala sorununu,

o zaman Pine Ridge'in ABD'deki

Yerli sorunlarıyla ilgili sıfır noktası olduğunu bilirsiniz.

Benden Lakota'ya ilişkim hakkında

bugün biraz konuşmam istendi;

ve bu benim için çok zor bir şey

çünkü eğer derimin renginden fark etmediyseniz,

ben beyazım

ve bu, bir Yerli rezervasyonunda çok büyük bir engeldir.

Bugün fotoğraflarımda birçok kişi göreceksiniz

ve ben bu insanlarla çok yakınlaştım ve beni ailelerinden biri gibi kabul ettiler.

Bana "kardeş" ve "amca" diye hitap ettiler

ve beş yıl boyunca beni tekrar tekrar davet ettiler.

Fakat ben Pine Ridge'de

her zaman bir "wasichu" olacağım;

"wasichu" bir Lakota kelimesi;

anlamı, Kızılderili olmayan;

fakat başka bir anlamı da

"en iyi eti kendine alan" demek.

Ve benim üzerinde durmak istediğim de bu anlamı;

etin en iyi yerini kendine alan.

Açgözlü anlamına geliyor.

Bu oditoryuma şöyle bir bakın bugün.

Amerika'nın batısında bir özel okuldayız;

cebimizde paramızla

kırmızı kadife koltuklarda oturuyoruz.

Ve hayatlarımıza bakacak olursak

biz gerçekten etin en iyi yerini

almış durumdayız.

Bugün biz kazanalım diye

kaybeden insanların olduğu

fotoğraflara bakalım;

ve yüzlerini gördüğünüzde bilin ki bu insanlar

sadece Lakota'nın resimleri değildir;

tüm yerlileri temsil etmektedirler.

Bu kağıt parçasında

Lakotalı arkadaşlarımdan ve ailemden

öğrendiğim şekliyle tarih bulunmaktadır.

Aşağıdakiler, yapılan antlaşmaların,

ihlâl edilmiş antlaşmaların ve

savaş adıyla gizlenen katliamların kronolojisidir.

1824'ten başlayayım.

Kızılderili İşleri Bürosu olarak bilinen yer,

Amerikan Yerlileri'yle ilişkilerimizde

erkenden bir saldırgan tavrı ortaya koyarak

Savunma Bakanlığı bünyesinde kurulmuştur.

1851:

İlk Fort Laramie Antlaşması yapılmıştır;

burada Lakota ülkesinin sınırları net olarak gösterilmiştir.

Antlaşmaya göre,

o topraklar bağımsız bir ulustur.

Bu antlaşmadaki sınırlar korunsaydı

-ve korunması gerektiğinin yasal bir zemini vardır-

bugün Amerika böyle görünecekti.

10 yıl sonra,

Başkan Lincoln tarafından imzalanan Evyeri Kanunu

Yerli topraklarına beyaz göçmenlerin akmasına neden oldu.

1863:

Minnesota'daki Santee Siuları'nın ayaklanması

38 Siu erkeğinin asılmasıyla sonuçlandı;

ABD tarihindeki en büyük toplu infaz.

İnfaz emri, Başkan Lincoln tarafından

Özgürlük Bildirgesi'ni imzalamasından

sadece iki gün sonra verilmişti.

1866, kıtayı geçen tren yolunun yapımının başlaması,

yeni bir dönem.

Trenler ve yollara kestirmeler açmak için

Lakota Ülkesi'nin kalbindeki topraklara el koyduk.

Antlaşmalar unutulmuştu.

Bunun karşılığında, Lakota şefi Kırmızı Bulut tarafından

yönetilen üç kabile saldırdı ve ABD ordusunu birçok kez yendi.

Bu bölümü tekrarlamak istiyorum.

Lakota ABD ordusunu yendi.

1868: İkinci Fort Laramie Antlaşması

Büyük Siu Milleti'nin bağımsızlığını ve kutsal Siyah Tepeler'in

Lakota'ya ait olduğunu açıkça garanti eder.

Hükümet aynı zamanda toprak ve çevre eyaletlerde avlanma hakkı da

vadeder.

Powder River kırsalının bundan sonra tüm beyazlara kapalı

olacağına söz verdik.

Antlaşma, Kırmızı Bulut ve Siular için

tam bir zafer gibi gözüküyordu.

Aslında, bu, Amerikan tarihindeki, hükümetin

düşmanın tüm istediklerini kabul etmek zorunda kalarak

barış müzakere ettiği tek savaştır.

1869:

Kıtayı geçen tren yolu bitirildi

ve diğer şeylerin yanında, büyük miktarlarda bufalo öldüren

avcıları da taşımaya başladı ve böylece

Siular için bir yiyecek, giyecek ve barınak kaynağı yok olmaya başladı.

1871:

Kızılderili El Koyma Kanunu

tüm Kızılderililer'i federal hükümetin vesayetine soktu.

Ek olarak, ordu, Batı Kızılderilileri'nin

rezervasyonlardan çıkmasını yasaklayan emirler yayınladı.

O zamanki tüm Batı Kızılderilileri

artık savaş esiriydi.

Gene 1871'de

antlaşma yapma sürecini sona erdirdik.

Antlaşmalarla ilgili problem, kabilelerin bağımsız uluslar olarak varolmalarına izin vermesiydi

ve biz bunu kabul edemezdik;

planlarımız vardı.

1874:

General George Custer, Lakota bölgesinde altın bulunduğunu duyurdu;

özellikle Siyah Tepeler'de.

Altın haberi, Lakota Ülkesi'ne büyük bir beyaz göçmen

akışını beraberinde getirdi.

Custer, Meclis'e Lakota'yla yaptığı antlaşmaları

en kısa zamanda sonlandırmanın

bir yolunu bulmasını tavsiye etti.

1875: Fort Laramie Antlaşması'nın ihlâliyle

Lakota Savaşı başladı.

1876:

26 Temmuz'da,

Custer'in 7. süvari alayı,

bir Lakota köyüne saldırmak üzere yola çıkmışken

Little Big Horn savaşında yenildi.

1877:

Büyük Lakota savaşçısı ve şefi Çılgın At,

Fort Robinson'da teslim oldu.

Daha sonra gözaltında öldürüldü.

1877 ayrıca bizim Fort Laramie Antlaşmaları'nı

yok saymanın bir yolunu bulduğumuz bir yıl.

Siu şeflerine ve önde gelenlerine "Sat ya da Açlıktan Öl" olarak bilinen

bir kampanyayla yeni bir antlaşma sunuldu.

Kağıdı imzala yoksa kabilene yiyecek yok.

Yetişkin erkek nüfusunun sadece yüzde onu imzaladı.

Toprak devri için Fort Laramie Antlaşması'na göre

en azından kabilenin yüzde 75'inin

imzası gerekiyordu.

Bu madde açıkça görmezden gelinmişti.

1887: Dawes Kanunu:

Rezervasyon topraklarının müşterek mülkiyeti sona eriyor.

Rezervasyonlar 650'şer metrekarelik bölümlere ayrılarak

Kızılderililer'e bireysel olarak dağıtıldı

ve artan topraklar ellerinden alındı.

Kabileler milyonlarca hektar toprak kaybetti.

Amerikan rüyasının bireysel toprak mülkiyeti kavramı,

rezervasyonları, geride hiçbir şey kalmayana kadar

bölmenin çok akıllıca bir yolu haline geldi.

Hareket, her geçen nesille

bölüp satmayı daha da kolaylaştırarak

rezervasyonları yok etti.

Artan toprakların çoğu

ve rezervasyon sınırları içindeki birçok arsa

şimdi beyaz büyük çiftlik sahiplerinin elinde.

Bir kez daha, armudun iyisi wasichu'ya gitti.

1890, bana göre

bu slayt gösterisindeki en önemli tarih.

Wounded Knee (Yaralı Diz) katliamı bu sene oldu.

29 Aralık'ta,

ABD birlikleri,Wounded Knee Çayı'ndaki Siu kampını çevreledi

ve Şef Büyük Ayak'la birlikte

300 savaş esirini katletti.

Hotchkiss silahı denen,

seri ateş eden ve patlayan mermiler atan

bir silah kullandılar.

Bu sözde savaş için

7. süvari alayına kahramanlıklarından dolayı

yirmi meclis onur madalyası verildi.

Şimdiye kadar

bu, bir savaş için verilen

en fazla onur madalyasıdır.

Kadın ve çocuk ayrımı gözetmeyen

bu katliam için

Birinci Dünya Savaşı'ndaki,

İkinci Dünya Savaşı'ndaki,

Kore'deki, Vietnam'daki,

Irak ya da Afganistan'daki çatışmalardan daha fazla madalya verildi.

Wounded Knee katliamı,

Kızılderili savaşlarının sonu olarak kabul edildi.

Wounded Knee'deki toplu mezar

alanını her ziyaret ettiğimde

sadece Lakotalar ve Siular için

bir mezar görmüyorum;

tüm yerli olan insanların bir mezarını görüyorum.

Kutsal kişi, Kara Geyik şöyle demiştir:

"O zamanlar,

ne kadar şeyin sona erdiğini bilememiştim.

Şimdi,

yaşlılığımın yüksek tepelerinden geriye baktığımda

o yamuk çukurda

üst üste yığılmış ve dağılmış,

katledilmiş kadın ve çocukları

hâlâ genç gözlerimle gördüğüm gibi

net görebiliyorum.

Ve o kanlı çamurda başka bir şeyin daha öldüğünü

ve kar fırtınasına gömüldüğünü görebiliyorum.

Bir halkın düşü öldü orada;

ve o çok güzel bir düştü."

Bu olayla,

Amerikan Yerlileri tarihinde yeni bir dönem başladı.

Wounded Knee'den önce ve sonra

olarak her şey ikiye ayrılabilir.

Çünkü, parmakların Hotchkiss tetiklerinde olduğu

bu anda, ABD hükümeti açıkça Yerli Hakları'yla ilgili

pozisyonunu beyan etti.

Antlaşmalardan bıkmışlardı.

Kutsal tepelerden bıkmışlardı.

Hayalet danslarından bıkmışlardı.

Ve Siular'ın verdiği bütün rahatsızlıklardan bıkmışlardı.

Böylece toplarını aldılar;

"Şimdi Kızılderili olmak istiyor musun?" dediler;

parmaklar tetikte.

1900:

ABD Kızılderili nüfusu, 250,000'in altına,

1492'deki tahmini sekiz milyon

nüfusla karşılaştırıldığında

en düşük noktaya indi.

Biraz hızlı ilerleyelim.

1980:

ABD tarihindeki en uzun süren dava,

-Siu Milleti Birleşik Devletler'e karşı-

ABD Yüksek Mahkemesi tarafından karara bağlandı.

Mahkeme, Siular'ın rezervasyona yerleştirilmeleriyle ve

topraklarının üç milyon hektarının

madencilere ve çiftlikçilere açılmasıyla

İkinci Fort Laramie Antlaşması'nın maddelerinin

ihlâl edildiğini belirledi.

Mahkeme, Siyah Tepeler'in

kanunsuz olarak alındığını

ve faiziyle birlikte ilk halka arz değerinin

Siu Milleti'ne ödenmesi gerektiğini ifade etti.

Siyah Tepeler'in karşılığı olarak

mahkeme, Siu Ülkesi'ne sadece 106 milyon dolar

verilmesine karar verdi.

Siular parayı "Siyah Tepeler satılık değildir."

sloganıyla reddettiler.

2010:

Bugünkü Yerli nüfusuyla ilgili istatistikler,

Wounded Knee'deki katliamdan yüz yıldan fazla zaman geçtikten sonra,

sömürgeciliğin,

tehcirin

ve ihlâl edilen antlaşmaların mirasını ortaya koyuyor.

Pine Ridge Rezervasyonu'nda işsizlik

yüzde 85 ve 90 arasında dalgalanıyor.

Konut bürosu yeni yapılar yapamıyor

ve olan yapılar da dayanamıyor.

Birçok evsiz var

ve evi olanlar da beş aile birlikte

çürük binalara tıkılmış durumda.

Pine Ridge'deki evlerin yüzde 39'unda

elektrik yok.

Rezervasyondaki evlerin en az yüzde 60'ı

siyah küfle kaplanmış durumda.

Nüfusun yüzde 90'ından fazlası

federal yoksulluk sınırının altında.

Pine Ridge'deki verem oranı

ABD ortalamasının aşağı yukarı sekiz katı.

Bebek ölüm oranı

bu kıtadaki en yüksek oran

ve ABD ortalamasının yaklaşık üç katı.

Rahim ağzı kanseri,

ABD ortalamasının beş katı.

Okulu bırakma oranı yüzde 70'lere varıyor.

Öğretmen değişim oranı

ABD ortalamasının sekiz katı.

Genelde çocukları büyükanne ve büyükbabaları yetiştiriyor

çünkü ebeveynleri; alkolizm,

aile içi şiddet ve genel ilgisizlik nedeniyle

onları yetiştiremiyor.

40 yaş üstü nüfusun yüzde 50'si

şeker hastalığından muzdarip.

Erkekler için ortalama yaşam süresi

46 ve

48 yıl arası;

kabaca

Afganistan ve Somali'yle aynı.

Herhangi bir başarılı soykırımdaki

son bölüm, zalimin ellerini çekebildiği

ve şöyle dediği bölümdür:

"Aman Tanrım, bu insanlar kendilerine ne yapıyor böyle?

Birbirlerini öldürüyorlar.

Biz ölmelerini izlerken

onlar kendilerini öldürüyorlar."

İşte biz, Birleşik Devletler'in böyle sahibi olduk.

"Aşikâr kader"in

mirası bu.

Muhafızlar gittikten uzun süre sonra bile

esirler hâlâ

savaş esiri kamplarına doğuyorlar.

Bunlar, en iyi et alındıktan

sonra arda kalan kemikler.

Uzun zaman önce,

benim gibi, wasichu gibi görünen

bir halk tarafından bir olaylar dizisi uygulamaya kondu;

toprağı, suyu

ve tepelerdeki altını almaya meraklı insanlar tarafından.

O olaylar, hâlâ bitirilmesi gereken

bir domino etkisi yarattı.

1890'daki bir katliamdan ya da

150 yıl önceki bir dizi ihlâl edilmiş antlaşmadan

baskın toplum olarak biz, kendimizi ne kadar uzak hissetsek de

hâlâ size şu soruyu sormalıyım;

bugünün istatistikleri hakkında ne hissetmelisiniz?

Bu ızdırap resimleriyle

size biraz önce okuduğum tarih

arasındaki ilişki nedir?

Ve bu tarihin

ne kadarını sahiplenmeniz gerekiyor?

Bunlardan herhangi biri sizin bugünkü sorumluluğunuz mu?

Bana yapabileceğimiz bir şeyler olması gerektiği söylendi.

Eylem için bir çağrı olmalı.

Çünkü ben bu kadar zamandır fotoğraf çeken

bir tanık olmaya razı olarak

kenarda durdum.

Çünkü çözüm o kadar uzak bir geçmişteydi ki

ona ulaşmak için zaman makinesinden

daha azı işime yaramazdı.

Yerli halkların çektikleri

kolay düzeltilecek basit bir konu değil.

Herkesin, Haiti'ye, AIDS'in bitirilmesine

ya da kıtlıkla savaşa yardım ettiği

gibi katkı sağlayabileceği bir konu değil.

Çözüm, söylendiği gibi,

baskın toplum için

örneğin, 50 dolarlık bir yardım çekinden

ya da grafiti kaplı bir evi boyamak için

yapılan bir kilise gezisinden ya da

bir banliyö ailesinin artık istemediği

bir kutu giysiyi bağışlamasından çok daha zor olabilir.

Öyleyse bu durum bizi nereye getiriyor?

Karanlıkta omuz mu silkelim?

Birleşik Devletler,

her gün, Lakota'yla yapılan

1851 ve 1868 Fort Laramie Antlaşmaları'nın

maddelerini ihlâl etmeye

devam ediyor.

Bugün önerdiğim eylem çağrım,

TED dileğim şudur:

Antlaşmalara saygı gösterin.

Siyah Tepeler'i geri verin.

Onlarla ne yapacakları sizi ilgilendirmez.

(Alkış)