Rodowici Amerykanie jako jeńcy wojenni

Próbując fotografować oblicze amerykańskiej biedy, Aaron Huey trafia do rezerwatu Pine Ridge. Losy rodowitych Dakotów, ludności zatrważającej i w ogromnej mierze lekceważonej, skłaniają go do zmiany obiektu zainteresowań. Po pięciu latach pracy, w odważnym przemówieniu dla TEDxDU, wygłasza szokującą lekcję historii, przeplatając ją swoimi przeraźliwymi fotografiami.

Jestem tu dziś, aby pokazać moje zdjęcia Lakotów.

Wielu z was mogło już słyszeć o Lakotach

albo przynajmniej o większej grupie plemion

zwanej Siuksami.

Lakoci to jedno z wielu plemion, które zostały wyparte z własnych ziem

i zamknięte w obozach dla jeńców wojennych,

które teraz nazywa się rezerwatami.

Rezerwat Pine Ridge, który jest

tematem dzisiejszego pokazu,

leży około 120 km na południowy wschód od

Gór Czarnych w Dakocie Południowej.

Czasem nazywa się go

Obozem dla Jeńców Wojennych nr 334.

Właśnie tam żyją dziś Lakoci.

Jeśli ktokolwiek słyszał o AIM,

Ruchu Indian Amerykańskich,

albo o Russellu Means

Leonardzie Peltier

czy też o Incydencie w Oglala,

to wie, że Pine Ridge jest punktem zero

w kwestiach rdzennej Ameryki.

Poproszono mnie, abym opowiedział trochę

o moich związkach z Lakotami.

To dla mnie trudne, ponieważ --

jak już pewnie zauważyliście --

jestem biały,

a to stanowi ogromną barierę w rezerwacie.

Zobaczycie wielu ludzi na moich fotografiach,

z którymi bardzo się zżyłem i którzy przyjęli mnie jak rodzinę.

Mówili do mnie bracie albo wójku

i przez pięć lat nieustannie zapraszali.

Jednak w Pine Ridge

zawsze będę tzw. "wasichu".

"Wasichu" to słowo w języku Lakotów,

które oznacza nie-Indianina.

Ale inna wersja tego słowa oznacza

"człowieka, który najlepsze mięso bierze dla siebie."

I to jest to, na czym chcę się skupić --

ten, który zgarnia najlepszą część mięsa.

To znaczy, że jest chciwy.

Rozejrzyjcie się wokół tej auli.

Jesteśmy w prywatnej szkole w zachodnich USA,

siedzimy na czerwonych, aksamitnych krzesłach,

a w kieszaniach mamy pieniądze.

Jeśli jednak przyjrzymy się naszemu życiu,

to okaże, się że naprawdę

wzięliśmy najlepszą część mięsa.

Przyjrzyjmy się więc tym fotografiom

ludzi, którzy stracili,

abyśmy my mogli zyskać.

Pamiętajmy, że patrząc na twarze tych ludzi

widzimy nie tylko oblicze Lakotów,

lecz wszystkich amerykańskich tubylców.

Na tej kartce historia

zapisana jest tak, jak ją usłyszałem

od moich lakockich przyjaciół i rodziny.

Przedstawię linię czasową

zawartych i zerwanych traktatów,

a także rzezi upozorowanych na bitwy.

Zacznę w 1824.

To, co znamy jako Biuro do Spraw Indian,

powstało jako część Departamentu Wojny,

wprowadzając atmosferę agresji

do naszych stosunków z rdzennymi Amerykanami.

1851:

Pierwszy traktat w Fort Laramie ściśle

określił granice Państwa Lakotów.

Zgodnie z traktatem,

ziemie te stanowiły suwerenne państwo.

Jeżeli granice określone w traktacie zostałyby zachowane,

a podstawa prawna mówi, że powinny --

to dziś USA wyglądałyby tak.

10 lat później

podpisana przez prezydenta Licolna ustawa o gospodartwach rolnych

wywołała napływ białych osadników na tereny tubylcze.

1863:

Powstanie Siuksów Santee w Minnesocie

kończy się powieszeniem 38 mężczyzn z plemienia,

największą masową egzekucją w historii Stanów.

Obyła się na rozkaz prezydenta Lincolna, który

zaledwie 2 dni wcześniej

podpisał Proklamację Emancypacji.

1866, początki budowy Pierwszej Koleji Transkontynentalnej

i nowej ery.

Zawłaszczyliśmy ziemię w samym sercu

Państwa Lakotów, aby skrócić trasę pociągów.

Traktaty wylądowały za oknem.

W odpowiedzi trzy plemiona pod przywódctwem Czerwonej Chmury

kilkukrotnie zaatakowały i pokonały armię USA.

Pragnę powtórzyć tę część.

Lakoci pokonali armię USA.

1868: Drugi traktat w Fort Laramie

wyraźnie zapewnia niepodległość Wielkiemu Państwu Siuksów

oraz przynależność świętych Gór Czarnych do Lakotów.

Rząd obiecuje również ziemie i prawa do polowania

na terenie sąsiednich stanów.

Obiecujemy, że hrabstwo Powder River

będzie odtąd zamknięte dla białych.

Traktat wydawał się być całkowitym zwycięstwem

Czerwonej Chmury i Siuksów.

Faktycznie - była to jedyna wojna w historii Ameryki,

w której rząd wynegocjował pokój,

przystając na wszystkie warunki wroga.

1869:

Zakończono budowę Koleji Transkontynentalnej.

Rozpoczęto m.in. zbiorowy transport myśliwych,

którzy zaczęli masowo wybijać bawoły,

elimimując źródło pożywienia, odzieży i schronienia dla Siuksów.

1871:

Ustawa o Przywłaszczeniu Indian

czyni wszystkich Indian poddanymi rządu federalnego.

Co więcej, wojsko wydało zakazy

opuszczania rezerwatów przez zachodnich Indian.

W tym momencie wszyscy zachodni Indianie

stali się jeńcami wojennymi.

Również w 1871

skończyliśmy podpisywanie traktatów.

Problem polegał na tym, że traktaty uznawały suwerenność plemion,

na co nie mogliśmy pozwolić.

Mieliśmy plany.

1874:

Generał George Custer ogłosił znalezienie złota na terytorium Lakotów,

a szczególnie w Górach Czarnych.

Wiadomość o złocie wywołuje masowy napływ białych osadników

do Państwa Lakotów.

Custer radzi, aby Kongers znalazł sposób

na jak najszybsze unieważnienie

traktatów z Lakotami.

1875: Wybucha wojna z Lakotami

wywołana naruszeniem traktatu w Fort Laramie.

1876:

26 lipca,

podczas próby zaatakowania wioski Lakotów,

Siódma Kawaleria Custera została rozbita

w bitwie nad Little Big Horn.

1877:

Wielki wódz i wojownik Lakotów, Szalony Koń,

ogłosił kapitulację pod Fort Robinson.

Później został zamordowany w areszcie.

1877 to także rok, kiedy znaleźlismy sposób

na obejście traktatów z Fort Laramie.

Nową umowę przedstawiono wodzom Siuksów

jako kampanię pod hasłem "sprzedaj lub głoduj".

Podpisz albo twoje plemię nie będzie miało co jeść.

Jedynie 10 procent męskiej populacji podpisało.

Traktat z Fort Laramie mówił,

że co najmniej trzy czwarte plemienia musi

zrzec się ziem.

Tę klauzulę oczywiście zignorowano.

1887: Ustawa Dawesa.

Koniec własności komunalnej terenów rezewatu.

Obszary 160-hektarowe przydzielono

indywidualnym Indianom,

a nadwyżkę rozdysponowano.

Plemiona straciły miliony hektarów.

Amerykańskie marzenie o własności prywatnej

okazało się bardzo sprytnym sposobem

na całkowity podział rezerwatu.

Ten krok zrujnował rezerwaty,

ułatwiając dalszy podział i sprzedaż

wraz z przemijającymi pokoleniami.

Większość nadwyżki oraz wiele parceli

zlokalizowanych w granicach rezerwatu

dostaje się w ręce białych farmerów.

Znowu całe bogactwo trafia do wasichu.

1890. Myslę, że w tym pokazie

to najważniejszy rok.

Wtedy doszło do masakry nad Wounded Knee.

29 grudnia wojska USA

otoczyły obóz Siuksów nad zatoką Wounded Knee.

Zamordowali wodza Wielką Stopę

i 300 jeńców wojennych,

korzystając z nowej broni szybkostrzelnej

z eksplodującymi pociskami

zwanej karabinem Hotchkiss.

Za tę "bitwę" Siódma Kawaleria

otrzymała za swoje męstwo 20 Medali Honoru.

otrzymała za swoje męstwo 20 Medali Honoru.

Do dziś dnia

to najwyższa liczba Medali Honoru

kiedykolwiek przyznanych za jedną bitwę.

Za to masowe morderstwo kobiet i dzieci

wręczono więcej medali niż

za jakąkolwiek bitwę w czasie I Wojny Światowej,

II Wojny Światowej,

wojny w Korei, Wietnamie

Iraku czy Afganistanie.

Masakrę nad Wounded Knee

uznaje się za koniec wojen indiańskich.

Za każdym razem, kiedy odwiedzam

masowy grób nad Wounded Knee,

widzę nie tylko grób

Lakotów czy Siuksów,

ale też pomnik wszystkich ludów tubylczych.

Święty człowiek, Czarny Łoś, powiedział:

"Wtedy nie wiedziałem, jak bardzo

wszystko się skończyło."

Kiedy teraz patrzę wstecz,

z wysokiej góry mego sędziwego wieku,

wciąż widzę zarżnięte kobiety i dzieci

leżące na stosie i porozrzucane

po wyboistych terenach wąwozu.

Widzę tak wyraźnie, jak wtedy, gdy

me oczy były młode.

I wiem, że w tym krwawym błocie coś jeszcze umarło

i zostało przysypane śniegiem.

Umarło ludzkie marzenie,

a marzenie to było piękne."

To wydarzenie zapoczątkowało

nową erę w historii rdzennej Ameryki.

Wszystko można odnieść do czasu

przed i po Wounded Knee.

Bo właśnie w chwili, w której

palce spoczęły na spuście karabinu Hotchkiss

rząd USA otwarcie określił swoją pozycję względem praw tubylców.

Zmęczyli się traktatami.

Zmęczyli się świętymi górami.

Zmęczyli się tańcami duchów.

Zmęczyły ich te wszystkie kłopoty z Siuksami.

Tak więc wprowadzili swoje zasady.

"Dalej chcesz być Indianinem?" mówili,

trzymając palec na spuście.

1900:

Populacja indiańska osiąga najniższą liczebność --

poniżej 250,000,

w porównaniu do szacowanych ośmiu milionów

z roku 1492.

Przewińmy do przodu.

1980:

Najdłuższa sprawa sądowa w historii USA,

Państwo Siuksów kontra Stany Zjednoczone,

zotała rozstrzygnięta przez Sąd Najwyższy USA.

Sąd orzekl, że kiedy Siuksowie zostali wysiedleni do rezerwatów

i siedem milionów hektarów ich ziem

udostępniono poszukiwaczom i osadnikom,

postanowienia drugiego traktatu z Fort Laramie

zostały pogwałcone.

Sąd orzekł,

że Góry Czarne zawłaszczono nielegalnie

i początkowo oferowana cena wraz z odsetkami

powinna zostać wypłacona Siuksom.

Sąd wycenił, że Siuksowie

otrzymają za Góry Czarne jedynie

106 milionów dolarow.

Oni odmówili pieniędzy, jednogłośnie wołając, że

"Góry Czarne nie są na sprzedaż."

2010:

Dzisiejsze statystki dla rdzennej populacji,

ponad wiek po masakrze nad Wounded Knee,

ujawniają dziedzictwo kolonizacji,

wymuszonej migracji

oraz naruszeń traktatowych.

Bezrobocie w rezerwacie Pine Ridge

waha się między 85 a 90 procent.

Urząd kwaterunkowy nie może wybudować nowych domów,

a te istniejące rozpadają się.

Jest wielu bezdomnych,

a reszta tłoczy się w gnijących budynkach,

zamieszkiwanych przez 5 rodzin.

39 procent domostw w Pine Ridge

nie ma prądu.

Co najmniej 60 procent domów

zaatakowała czarna pleśń.

Ponad 90 procent populacji

żyje poniżej granicy ubóstwa.

Wskaźnik zachorowań na gruźlicę

jest mniej więcej 8 razy wyższy niż średnia USA.

Umieralność noworodków

jest najwyższa na kontynencie

i około 3 razy wyższa niż średnia USA.

Rak szyjki macicy występuje 5 razy

częściej niż w Stanach.

70 procent ludności porzuca szkołę.

Rotacja wśród nauczycieli

8 razy przewyższa średnią krajową USA.

Dziadkowie często wychowują wnuki,

gdyż alkoholizm, przemoc domowa i

ogólna apatia uniemożliwia rodzicom

opiekę nad dziećmi.

50 procent ludności w wieku powyżej 40 lat

cierpi na cukrzycę.

Średnia długość życia mężczyzn

waha się między 46

a 48 lat --

mniej więcej tyle

co w Afganistanie i Somalii.

Ostatni rozdział każdego pomyślnego ludobójstwa

to moment, w którym oprawca

może umyć ręce i powiedzieć:

"Mój Boże, co ci ludzie sobie robią?

Zabijają się wzejemnie.

Zabijają się, podczas gdy my

patrzymy jak umierają."

Tak właśnie weszliśmy w posiadanie USA.

To jest dziedzictwo koncepcji

"Boskiego Przeznaczenia".

Więźniowie wciąż rodzą się

w obozach dla jeńców,

długo po odejściu strażników.

To są kości, które zostały

po tym, jak najlepsze mięso zostało zjedzone.

Dawno temu

cykl wydarzeń został wprawiony w ruch

przez ludzi takich jak ja, przez wasichu,

ludzi chciwych ziemi i wody

oraz złota z gór.

Te wydarzenia wywołały efekt domina

który jednak musi się skończyć.

My, społeczństwo panujące, czujemy dystans

wobec masakry z roku 1890

czy też serii pogwałconych 150 lat temu traktatów.

Jednak muszę zadać wam pytanie:

Co powinniście czuć, widząc obecne statystyki?

Jaki jest związek

między tymi obrazami cierpienia

a historią, którą właśnie wam przeczytałem?

Do jakiej części tej historii

w ogóle się przyznacie?

Czy jesteście dziś choć po części odpowiedzialni?

Powiedziano mi, że musi być coś, co my możemy zrobić.

Trzeba wzywać do działania.

Bo zbyt długo staliśmy na uboczu,

zadowoleni z bycia świadkiem,

robiąc jedynie zdjęcia.

Wydaje się, że rozwiązanie leży w dalekiej przeszłości.

Jedynie maszyna czasu pozwoliłaby

po nie sięgnąć.

Cierpienie tubylcow to nie sprawa

którą można łatwo naprawić.

To nie jest coś, co możemy pozostawić w tyle,

tak jak zostawiliśmy ratowanie Hatiti,

walkę z AIDS czy głodem.

Tzw. naprawa może być

znacznie trudniejsza dla społeczeństwa panującego

niż, powiedzmy, 50-dolarowy czek,

wycieczka kościelna

w celu zamalowania graffiti

czy też paczka niechcianej odzieży

darowana przez rodzinę z przedmieść.

Więc co możemy zrobić?

Wzruszać ramionami w ciemnościach?

Stany Zjednoczone

wciąż na porządku dziennym

naruszają postanowienia

traktatów podpisanych z Lakotami

w 1851 i 1868 w Fort Laramie.

Dziś ja wzywam do działania --

Moje życzenie TED brzmi następująco:

Respektujcie traktaty.

Oddajcie Góry Czarne.

To nie wasza sprawa, co z nimi zrobią.

(Brawa)