-
Title:
Rodowici Amerykanie jako jeńcy wojenni
-
Description:
Próbując fotografować oblicze amerykańskiej biedy, Aaron Huey trafia do rezerwatu Pine Ridge. Losy rodowitych Dakotów, ludności zatrważającej i w ogromnej mierze lekceważonej, skłaniają go do zmiany obiektu zainteresowań. Po pięciu latach pracy, w odważnym przemówieniu dla TEDxDU, wygłasza szokującą lekcję historii, przeplatając ją swoimi przeraźliwymi fotografiami.
-
Jestem tu dziś, aby pokazać moje zdjęcia Lakotów.
-
Wielu z was mogło już słyszeć o Lakotach
-
albo przynajmniej o większej grupie plemion
-
zwanej Siuksami.
-
Lakoci to jedno z wielu plemion, które zostały wyparte z własnych ziem
-
i zamknięte w obozach dla jeńców wojennych,
-
które teraz nazywa się rezerwatami.
-
Rezerwat Pine Ridge, który jest
-
tematem dzisiejszego pokazu,
-
leży około 120 km na południowy wschód od
-
Gór Czarnych w Dakocie Południowej.
-
Czasem nazywa się go
-
Obozem dla Jeńców Wojennych nr 334.
-
Właśnie tam żyją dziś Lakoci.
-
Jeśli ktokolwiek słyszał o AIM,
-
Ruchu Indian Amerykańskich,
-
albo o Russellu Means
-
Leonardzie Peltier
-
czy też o Incydencie w Oglala,
-
to wie, że Pine Ridge jest punktem zero
-
w kwestiach rdzennej Ameryki.
-
Poproszono mnie, abym opowiedział trochę
¶
-
o moich związkach z Lakotami.
-
To dla mnie trudne, ponieważ --
-
jak już pewnie zauważyliście --
-
jestem biały,
-
a to stanowi ogromną barierę w rezerwacie.
-
Zobaczycie wielu ludzi na moich fotografiach,
-
z którymi bardzo się zżyłem i którzy przyjęli mnie jak rodzinę.
-
Mówili do mnie bracie albo wójku
-
i przez pięć lat nieustannie zapraszali.
-
Jednak w Pine Ridge
-
zawsze będę tzw. "wasichu".
-
"Wasichu" to słowo w języku Lakotów,
-
które oznacza nie-Indianina.
-
Ale inna wersja tego słowa oznacza
-
"człowieka, który najlepsze mięso bierze dla siebie."
-
I to jest to, na czym chcę się skupić --
-
ten, który zgarnia najlepszą część mięsa.
-
To znaczy, że jest chciwy.
-
Rozejrzyjcie się wokół tej auli.
-
Jesteśmy w prywatnej szkole w zachodnich USA,
-
siedzimy na czerwonych, aksamitnych krzesłach,
-
a w kieszaniach mamy pieniądze.
-
Jeśli jednak przyjrzymy się naszemu życiu,
-
to okaże, się że naprawdę
-
wzięliśmy najlepszą część mięsa.
-
Przyjrzyjmy się więc tym fotografiom
-
ludzi, którzy stracili,
-
abyśmy my mogli zyskać.
-
Pamiętajmy, że patrząc na twarze tych ludzi
-
widzimy nie tylko oblicze Lakotów,
-
lecz wszystkich amerykańskich tubylców.
-
-
zapisana jest tak, jak ją usłyszałem
-
od moich lakockich przyjaciół i rodziny.
-
Przedstawię linię czasową
-
zawartych i zerwanych traktatów,
-
a także rzezi upozorowanych na bitwy.
-
Zacznę w 1824.
-
To, co znamy jako Biuro do Spraw Indian,
-
powstało jako część Departamentu Wojny,
-
wprowadzając atmosferę agresji
-
do naszych stosunków z rdzennymi Amerykanami.
-
1851:
-
Pierwszy traktat w Fort Laramie ściśle
-
określił granice Państwa Lakotów.
-
Zgodnie z traktatem,
-
ziemie te stanowiły suwerenne państwo.
-
Jeżeli granice określone w traktacie zostałyby zachowane,
-
a podstawa prawna mówi, że powinny --
-
to dziś USA wyglądałyby tak.
-
10 lat później
-
podpisana przez prezydenta Licolna ustawa o gospodartwach rolnych
-
wywołała napływ białych osadników na tereny tubylcze.
-
1863:
-
Powstanie Siuksów Santee w Minnesocie
-
kończy się powieszeniem 38 mężczyzn z plemienia,
-
największą masową egzekucją w historii Stanów.
-
Obyła się na rozkaz prezydenta Lincolna, który
-
zaledwie 2 dni wcześniej
-
podpisał Proklamację Emancypacji.
-
1866, początki budowy Pierwszej Koleji Transkontynentalnej
¶
-
i nowej ery.
-
Zawłaszczyliśmy ziemię w samym sercu
-
Państwa Lakotów, aby skrócić trasę pociągów.
-
Traktaty wylądowały za oknem.
-
W odpowiedzi trzy plemiona pod przywódctwem Czerwonej Chmury
-
kilkukrotnie zaatakowały i pokonały armię USA.
-
Pragnę powtórzyć tę część.
-
Lakoci pokonali armię USA.
-
1868: Drugi traktat w Fort Laramie
-
wyraźnie zapewnia niepodległość Wielkiemu Państwu Siuksów
-
oraz przynależność świętych Gór Czarnych do Lakotów.
-
Rząd obiecuje również ziemie i prawa do polowania
-
na terenie sąsiednich stanów.
-
Obiecujemy, że hrabstwo Powder River
-
będzie odtąd zamknięte dla białych.
-
Traktat wydawał się być całkowitym zwycięstwem
-
Czerwonej Chmury i Siuksów.
-
Faktycznie - była to jedyna wojna w historii Ameryki,
-
w której rząd wynegocjował pokój,
-
przystając na wszystkie warunki wroga.
-
-
Zakończono budowę Koleji Transkontynentalnej.
-
Rozpoczęto m.in. zbiorowy transport myśliwych,
-
którzy zaczęli masowo wybijać bawoły,
-
elimimując źródło pożywienia, odzieży i schronienia dla Siuksów.
-
1871:
-
Ustawa o Przywłaszczeniu Indian
-
czyni wszystkich Indian poddanymi rządu federalnego.
-
Co więcej, wojsko wydało zakazy
-
opuszczania rezerwatów przez zachodnich Indian.
-
W tym momencie wszyscy zachodni Indianie
-
stali się jeńcami wojennymi.
-
Również w 1871
-
skończyliśmy podpisywanie traktatów.
-
Problem polegał na tym, że traktaty uznawały suwerenność plemion,
-
na co nie mogliśmy pozwolić.
-
Mieliśmy plany.
-
-
Generał George Custer ogłosił znalezienie złota na terytorium Lakotów,
-
a szczególnie w Górach Czarnych.
-
Wiadomość o złocie wywołuje masowy napływ białych osadników
-
do Państwa Lakotów.
-
Custer radzi, aby Kongers znalazł sposób
-
na jak najszybsze unieważnienie
-
traktatów z Lakotami.
-
1875: Wybucha wojna z Lakotami
-
wywołana naruszeniem traktatu w Fort Laramie.
-
1876:
-
26 lipca,
-
podczas próby zaatakowania wioski Lakotów,
-
Siódma Kawaleria Custera została rozbita
-
w bitwie nad Little Big Horn.
-
1877:
-
Wielki wódz i wojownik Lakotów, Szalony Koń,
-
ogłosił kapitulację pod Fort Robinson.
-
Później został zamordowany w areszcie.
-
1877 to także rok, kiedy znaleźlismy sposób
-
na obejście traktatów z Fort Laramie.
-
Nową umowę przedstawiono wodzom Siuksów
-
jako kampanię pod hasłem "sprzedaj lub głoduj".
-
Podpisz albo twoje plemię nie będzie miało co jeść.
-
Jedynie 10 procent męskiej populacji podpisało.
-
Traktat z Fort Laramie mówił,
-
że co najmniej trzy czwarte plemienia musi
-
zrzec się ziem.
-
Tę klauzulę oczywiście zignorowano.
-
-
Koniec własności komunalnej terenów rezewatu.
-
Obszary 160-hektarowe przydzielono
-
indywidualnym Indianom,
-
a nadwyżkę rozdysponowano.
-
Plemiona straciły miliony hektarów.
-
Amerykańskie marzenie o własności prywatnej
-
okazało się bardzo sprytnym sposobem
-
na całkowity podział rezerwatu.
-
Ten krok zrujnował rezerwaty,
-
ułatwiając dalszy podział i sprzedaż
-
wraz z przemijającymi pokoleniami.
-
Większość nadwyżki oraz wiele parceli
-
zlokalizowanych w granicach rezerwatu
-
dostaje się w ręce białych farmerów.
-
Znowu całe bogactwo trafia do wasichu.
-
1890. Myslę, że w tym pokazie
¶
-
to najważniejszy rok.
-
Wtedy doszło do masakry nad Wounded Knee.
-
29 grudnia wojska USA
-
otoczyły obóz Siuksów nad zatoką Wounded Knee.
-
Zamordowali wodza Wielką Stopę
-
i 300 jeńców wojennych,
-
korzystając z nowej broni szybkostrzelnej
-
z eksplodującymi pociskami
-
zwanej karabinem Hotchkiss.
-
Za tę "bitwę" Siódma Kawaleria
-
otrzymała za swoje męstwo 20 Medali Honoru.
-
otrzymała za swoje męstwo 20 Medali Honoru.
-
Do dziś dnia
-
to najwyższa liczba Medali Honoru
-
kiedykolwiek przyznanych za jedną bitwę.
-
Za to masowe morderstwo kobiet i dzieci
-
wręczono więcej medali niż
-
za jakąkolwiek bitwę w czasie I Wojny Światowej,
-
II Wojny Światowej,
-
wojny w Korei, Wietnamie
-
Iraku czy Afganistanie.
-
Masakrę nad Wounded Knee
-
uznaje się za koniec wojen indiańskich.
-
Za każdym razem, kiedy odwiedzam
-
masowy grób nad Wounded Knee,
-
widzę nie tylko grób
-
Lakotów czy Siuksów,
-
ale też pomnik wszystkich ludów tubylczych.
-
Święty człowiek, Czarny Łoś, powiedział:
¶
-
"Wtedy nie wiedziałem, jak bardzo
-
wszystko się skończyło."
-
Kiedy teraz patrzę wstecz,
-
z wysokiej góry mego sędziwego wieku,
-
wciąż widzę zarżnięte kobiety i dzieci
-
leżące na stosie i porozrzucane
-
po wyboistych terenach wąwozu.
-
Widzę tak wyraźnie, jak wtedy, gdy
-
me oczy były młode.
-
I wiem, że w tym krwawym błocie coś jeszcze umarło
-
i zostało przysypane śniegiem.
-
Umarło ludzkie marzenie,
-
a marzenie to było piękne."
-
To wydarzenie zapoczątkowało
¶
-
nową erę w historii rdzennej Ameryki.
-
Wszystko można odnieść do czasu
-
przed i po Wounded Knee.
-
Bo właśnie w chwili, w której
-
palce spoczęły na spuście karabinu Hotchkiss
-
rząd USA otwarcie określił swoją pozycję względem praw tubylców.
-
Zmęczyli się traktatami.
-
Zmęczyli się świętymi górami.
-
Zmęczyli się tańcami duchów.
-
Zmęczyły ich te wszystkie kłopoty z Siuksami.
-
Tak więc wprowadzili swoje zasady.
-
"Dalej chcesz być Indianinem?" mówili,
-
trzymając palec na spuście.
-
1900:
-
Populacja indiańska osiąga najniższą liczebność --
-
poniżej 250,000,
-
w porównaniu do szacowanych ośmiu milionów
-
z roku 1492.
-
-
1980:
-
Najdłuższa sprawa sądowa w historii USA,
-
Państwo Siuksów kontra Stany Zjednoczone,
-
zotała rozstrzygnięta przez Sąd Najwyższy USA.
-
Sąd orzekl, że kiedy Siuksowie zostali wysiedleni do rezerwatów
-
i siedem milionów hektarów ich ziem
-
udostępniono poszukiwaczom i osadnikom,
-
postanowienia drugiego traktatu z Fort Laramie
-
zostały pogwałcone.
-
Sąd orzekł,
-
że Góry Czarne zawłaszczono nielegalnie
-
i początkowo oferowana cena wraz z odsetkami
-
powinna zostać wypłacona Siuksom.
-
Sąd wycenił, że Siuksowie
-
otrzymają za Góry Czarne jedynie
-
106 milionów dolarow.
-
Oni odmówili pieniędzy, jednogłośnie wołając, że
-
"Góry Czarne nie są na sprzedaż."
-
-
Dzisiejsze statystki dla rdzennej populacji,
-
ponad wiek po masakrze nad Wounded Knee,
-
ujawniają dziedzictwo kolonizacji,
-
wymuszonej migracji
-
oraz naruszeń traktatowych.
-
Bezrobocie w rezerwacie Pine Ridge
-
waha się między 85 a 90 procent.
-
Urząd kwaterunkowy nie może wybudować nowych domów,
-
a te istniejące rozpadają się.
-
Jest wielu bezdomnych,
-
a reszta tłoczy się w gnijących budynkach,
-
zamieszkiwanych przez 5 rodzin.
-
39 procent domostw w Pine Ridge
-
nie ma prądu.
-
Co najmniej 60 procent domów
-
zaatakowała czarna pleśń.
-
Ponad 90 procent populacji
-
żyje poniżej granicy ubóstwa.
-
Wskaźnik zachorowań na gruźlicę
-
jest mniej więcej 8 razy wyższy niż średnia USA.
-
Umieralność noworodków
-
jest najwyższa na kontynencie
-
i około 3 razy wyższa niż średnia USA.
-
Rak szyjki macicy występuje 5 razy
-
częściej niż w Stanach.
-
70 procent ludności porzuca szkołę.
-
Rotacja wśród nauczycieli
-
8 razy przewyższa średnią krajową USA.
-
Dziadkowie często wychowują wnuki,
-
gdyż alkoholizm, przemoc domowa i
-
ogólna apatia uniemożliwia rodzicom
-
opiekę nad dziećmi.
-
50 procent ludności w wieku powyżej 40 lat
-
cierpi na cukrzycę.
-
Średnia długość życia mężczyzn
-
waha się między 46
-
a 48 lat --
-
mniej więcej tyle
-
co w Afganistanie i Somalii.
-
Ostatni rozdział każdego pomyślnego ludobójstwa
¶
-
to moment, w którym oprawca
-
może umyć ręce i powiedzieć:
-
"Mój Boże, co ci ludzie sobie robią?
-
Zabijają się wzejemnie.
-
Zabijają się, podczas gdy my
-
patrzymy jak umierają."
-
Tak właśnie weszliśmy w posiadanie USA.
-
To jest dziedzictwo koncepcji
-
"Boskiego Przeznaczenia".
-
Więźniowie wciąż rodzą się
-
w obozach dla jeńców,
-
długo po odejściu strażników.
-
To są kości, które zostały
-
po tym, jak najlepsze mięso zostało zjedzone.
-
Dawno temu
-
cykl wydarzeń został wprawiony w ruch
-
przez ludzi takich jak ja, przez wasichu,
-
ludzi chciwych ziemi i wody
-
oraz złota z gór.
-
Te wydarzenia wywołały efekt domina
-
który jednak musi się skończyć.
-
My, społeczństwo panujące, czujemy dystans
¶
-
wobec masakry z roku 1890
-
czy też serii pogwałconych 150 lat temu traktatów.
-
Jednak muszę zadać wam pytanie:
-
Co powinniście czuć, widząc obecne statystyki?
-
Jaki jest związek
-
między tymi obrazami cierpienia
-
a historią, którą właśnie wam przeczytałem?
-
Do jakiej części tej historii
-
w ogóle się przyznacie?
-
Czy jesteście dziś choć po części odpowiedzialni?
-
Powiedziano mi, że musi być coś, co my możemy zrobić.
-
Trzeba wzywać do działania.
-
Bo zbyt długo staliśmy na uboczu,
-
zadowoleni z bycia świadkiem,
-
robiąc jedynie zdjęcia.
-
Wydaje się, że rozwiązanie leży w dalekiej przeszłości.
-
Jedynie maszyna czasu pozwoliłaby
-
po nie sięgnąć.
-
Cierpienie tubylcow to nie sprawa
¶
-
którą można łatwo naprawić.
-
To nie jest coś, co możemy pozostawić w tyle,
-
tak jak zostawiliśmy ratowanie Hatiti,
-
walkę z AIDS czy głodem.
-
Tzw. naprawa może być
-
znacznie trudniejsza dla społeczeństwa panującego
-
niż, powiedzmy, 50-dolarowy czek,
-
wycieczka kościelna
-
w celu zamalowania graffiti
-
czy też paczka niechcianej odzieży
-
darowana przez rodzinę z przedmieść.
-
Więc co możemy zrobić?
-
Wzruszać ramionami w ciemnościach?
-
-
wciąż na porządku dziennym
-
naruszają postanowienia
-
traktatów podpisanych z Lakotami
-
w 1851 i 1868 w Fort Laramie.
-
Dziś ja wzywam do działania --
-
Moje życzenie TED brzmi następująco:
-
Respektujcie traktaty.
-
Oddajcie Góry Czarne.
-
To nie wasza sprawa, co z nimi zrobią.
-