Mark Applebaum: De gekke muziekwetenschapper

Mark Applebaum schrijft muziek die breekt met de regels op prachtige manieren. Hij componeerde een concert voor een bloemist en maakte een muziekinstrument van afval en gevonden zaken. Deze vreemde presentatie kan je zomaar inspireren om je eigen 'regels' eens onder de loep te nemen voor je eigen creatieve werk. (Gefilmd op TEDx Standford).

Ik dacht dat huppelen
mij minder nerveus zou maken,

maar dat klopt niet,

een slecht idee dus. (Gelach)

Ik ben erg blij met de uitnodiging

om jullie mijn muziek en mijn werk

als componist te laten horen.
Want dat is aantrekkelijk

voor mijn alombekende narcisme.
(Gelach)

Ik maak geen grap,
het moest gezegd worden

zodat we verder kunnen. (Gelach)

Al snel was er een dilemma,

ik vind muziek echt saai,

en ik verveel me
in mijn rol als componist.

Daarom is verveling vandaag
het centrale thema.

Daarom is verveling vandaag
het centrale thema.

Ik ga mijn muziek met jullie delen,

zodat zij het verhaal vertelt

over hoe ik verveling gebruik als

katalysator voor creativiteit en ontdekking.

Hoe de verveling me dwingt om een fundamenteel

andere vraag te stellen over mijn discipline.

Hoe verveling me dwingt om

andere rollen te vervullen buiten

de traditionele rol van componist.

Vandaag begin ik met een fragment

uit een stuk op piano.

(Muziek)

Dat heb ik geschreven.
(Gelach)

Nee, dat is niet waar -- (Applaus)
Dankjewel.

Dat was niet van mij,

maar van Beethoven.

Ik was niet de componist,

maar de tolk.

Daar ben ik: de vertaler.

Een vertaler van wat?
Van een muziekstuk?

De vraag is: is dit muziek?

Dit is een retorisch vraag,

want welke standaard je ook gebruikt

is dit natuurlijk muziek.

Ik zeg dit nu

om het in jullie brein te krijgen,

want ik kom hier nog op terug.

Het wordt het refrein²

van deze presentatie.

Dit stuk van Beethoven

vind ik saai.

Ik bedoel, -- ik ... ssst, huh
-- het is als -- (Gelach)

Het is Beethoven:
hoe kan ik dat zeggen?

Ik ken dit stuk erg goed.

Ik moest het het als kind tot vervelens toe inoefenen.
(Gelach)

Ik zou willen het veranderen

om het persoonlijker te maken.

De opening --

(Muziek)

en dan vervang ik dit -- (Muziek)

en dan improviseer ik op deze melodie

en zo verder -- (Muziek)

(Muziek)

Zoiets.
Dankjewel.

(Applaus)

Zo pak ik dat aan.

Het is niet noodzakelijk beter dan Beethoven.

Ik vind het niet beter.
Het is eerder ... (Gelach)

interessanter voor mij
en minder saai voor mij.

Met de nadruk op 'voor mij',
omdat ik moet nadenken over

mijn snelle beslissingen
tijdens het spelen,

terwijl Beethovens compositie
door mijn hoofd gaat.

Ik probeer te bedenken
welke improvisaties ik ga maken.

Ik probeer te bedenken
welke improvisaties ik ga maken.

Het is een boeiende bezigheid en

ik leg de nadruk echt op mijzelf

en nu sta ik er twee keer op.
We zijn het eens

dat dit een fundamentele
solo-bezigheid is. (Gelach)

Het boeit me en is
een poosje interessant

maar ook dit gaat vervelen.

Ik bedoel dan de piano.

Het is een bekend instrument
met een gecomprimeerde klankkleur.

Tenminste als je op het klavier speelt.

Tenzij je ernaar luistert

nadat je het in fik hebt gezet.

Het wordt al snel saai,

Ik ga over op andere instrumenten,
die worden ook vertrouwd en

uiteindelijk ontwerp en bouw ik
mijn eigen instrument.

Ik bracht er één mee vandaag.

Ik speel er voor jullie op

zodat jullie kunnen horen hoe dat klinkt.

(Muziek)

Je moet een deurstop hebben,
dat is belangrijk. (Gelach)

Ik heb kammen. Het zijn de enige
kammen die ik bezit. (Muziek)

Ze zitten allemaal in mijn instrumenten. (Gelach)

(Muziek)

Ik kan er van alles mee doen.

Ik kan er met een vioolboog op spelen.
Ik hoef de stokjes niet gebruiken.

Dan klinkt het zo. (Muziek)

Met live elektronica,

kan ik het geluid radicaal veranderen. (Muziek)

(Muziek)

Zoiets.
(Muziek)

en ga maar door.

Dit geeft je een idee van de mogelijkheden

van dit instrument,
die ik bijzonder interessant vind.

Het maakt me uitvinder,
en het leuke is dat --

Dit instrument noem ik de Muisketeer ...
(Gelach)

en het gaafste is

ik ben 's werelds beste Muisketeerspeler.
(Gelach)

Oké? (Applaus)

In dat opzicht

is dat een voorrecht.

En hier ben ik de uitvinder.

Trouwens toen ik vertelde
dat ik 's werelds beste ben,

voor wie de score bijhoudt:
narcisme en solipsisme

en nu egocentrisme.

Ik weet dat sommigen van jullie nu denken: bingo!
(Gelach)

Het is echt een plezierige rol.

Ik moet toegeven dat ik ook 's wereld
slechtste Muisketeerspeler ben.

Daar maakte ik me nog het meeste zorgen over

toen ik nog geen permanente positie had.

Dat is gelukkig voorbij en
ik ga er ook niet dieper op in.

Vanbinnen ben ik troosteloos.
Er zijn nog littekens.

Mijn punt is dat al deze bezigheden

mij boeien vanwege hun veelzijdigheid

maar eigenlijk erg eenzame bezigheden zijn.

Al snel wil ik werken met andere mensen.

Het verheugt me
dat ik mag componeren voor anderen.

Ik schrijf solostukken.
Dan werk ik met één persoon,

soms met hele orkesten.
Dan werk ik met velen.

Dit is mijn creatiefste rol,

daarvoor ben ik het meest bekend.

Sommige van mijn composities zien er zo uit,

en andere zo,

en weer andere zo.

Ik maak het allemaal met de hand
en het is vervelend werk.

Het kost zeeën van tijd om ze te maken.

Momenteel werk ik aan een stuk

van 180 pagina's lang.

Het is een groot deel van mijn leven
en ik trek mijn haar uit.

Daar heb ik gelukkig veel van. (Gelach)

Dit is doodsaai en vermoeiend.

Na een poosje is niet alleen het uitschrijven saai.

maar wil ik zelf de notatie interessanter maken.

Dat leidt dan tot andere projecten.

Dit is een stuk uit de compositie:

"De Metafysica van Notatie".

De volledige partituur is 22 meter breed.

Het is een stel bizarre pictografische notaties.

Kijk eens van dichtbij.

Je ziet hoe gedetailleerd het is.
Ik werk met sjablonen,

met rechte hoeken, met Franse boogjes,
en uit de losse pols.

De 22 meter is opgesplitst

in 12 twee-meter-brede panelen die hingen

rond het lobbybalkon van het Cantor kunstmuseum.

Het heeft daar één jaar gehangen,

en tijdens dat jaar
werd het ervaren als visuele kunst.

Voor het grootste deel van de week,

behalve op vrijdagen,
rond het middaguur.

Dan kwamen verschillende artiesten
en interpreteerden de vreemde

en ongedefinieerde pictografische hiërogliefen. (Gelach)

Dit was een fantastische ervaring.

Het was muzikaal erg dankbaar en

opwindend omdat het in een museum hing

en dat het mij tot

visueel kunstenaar maakte. (Gelach)

Het komt helemaal vol.
(Gelach)

Ik ben meervoudig.
(Gelach)

Sommige mensen zeiden: "O, je bent een amateur."

Sommige mensen zeiden: "O, je bent een amateur."

Ik snap dat, ik heb immers

geen scholing in de visuele kunsten.

Geen training. Ik wilde het echter doen

als verlenging van mijn compositie.

een verlenging van mijn creatieve impuls.

Ik begrijp de vraag: maar is het muziek?

Dit is geen traditionele notatie.

Ik begrijp de impliciete kritiek

op dit stuk: 'S-tog'.
Ik maakte het toen ik in Kopenhagen woonde.

Ik gebruikte de metrokaart van Kopenhagen.

Ik heb de namen van de stations aangepast
naar muzikale provocaties,

De spelers zijn gesynchroniseerd via stopwatches.

Ze volgen het tijdschema.
Dat is in minuten na het uur uitgeschreven.

Hier paste ik iets aan,

of misschien stal ik het,

en maakte er een muzieknotatie van.

Een ander voorbeeld is dit stuk.

Ik nam polshorloges
en vormde ze om tot partituren.

Ik ontwierp mijn eigen voorkanten,
en liet ze maken

en de spelers volgden de partituren.

Ze volgen de secondewijzer.

De spelers reageren muzikaal als de wijzer
over de symbolen gaan.

Hier nog een ander stuk

en de uitvoering ervan.

Nu ben ik jutter

door het gebruiken van de metrokaart,

of een dief, maar ook ontwerper.

Zoals in het geval van de horloges.

Voor mij is dit opnieuw interessant.

Een andere rol is die van uitvoerend artiest.

Sommige stukken van mij hebben
vreemde theatrische elementen.

Ik voer ze vaak uit.
Ik laat jullie

een stuk zien: 'Echolalie',

uitgevoerd door Brian McWhorter.

Hij is een bijzondere artiest.

Let op het instrumentarium.

(Muziek)

Ik hoorde jullie ook gniffelen
om de net iets te scherpe boor,

Ik hoorde jullie ook gniffelen
om de net iets te scherpe boor,

de intonatie was twijfelachtig.
(Gelach)

Laten we nog een stukje bekijken.

(Muziek)

De chaos gaat door.

Er zijn geen klarinetten en trompetten.

Geen fluiten en violen. Nu een stuk

met buitengewoon instrumentarium.

Dit is 'TIön' voor drie dirigenten
zonder musici. (Gelach)

Dit was gebaseerd op de observatie

van twee mensen die ruzie maakten in gebarentaal,

het maakte geen enkel geluid.

Maar psychologisch overduidelijk een luide ervaring.

Met die vreemde apparaten en

de totale afwezigheid van traditionele instrumenten

en de overvloed aan dirigenten,

zou je je kunnen afvragen: is dit muziek?

Nu een stuk waar ik me gedraag,

en dat is "Concerto for Orchestra".

Het zal opvallen dat er veel traditionele instrumenten

zijn in dit stuk. (Muziek)

(Muziek)

Dit is niet de titel van het stuk.

Ondeugend van me.
Om het interessanter te maken.

Hier wat ruimte en dit is de titel van het stuk.

Laten we doorgaan.

(Muziek)

Het is beter met een bloemist?
(Gelach) (Muziek)

Het is zeker minder saai.
Laten we nog een paar stukjes bekijken.

(Muziek)

Met al deze theatrale elementen
krijg ik een andere rol:

die van theatermaker.

Ik schreef toch de orkestpartities?

Dan waren er die andere dingen.

De bloemist.

Daarmee verhogen we de druk op
de muziek-ontologie,

in zijn traditionele vorm dan.

Laten we één laatste stuk bekijken vandaag.

Het stuk heet 'Afasie'.

Het is voor handgebaren,
gesynchroniseerd met geluid.

Dit betekent nog één laatste rol:

die van choreograaf.

Het ziet er zo uit.

Het vertelt mij wanneer ik

welke handgebaren moet maken.

Gesynchroniseerd met een geluidsopname

die uitsluitend bestaat uit stemgeluiden.

Ik heb de stem van een fantastische zanger
opgenomen op mijn computer

Ik heb de stem van een fantastische zanger
opgenomen op mijn computer

en op talloze manieren vervormd.

Dat is de audiotape die je zo gaat horen.

Ik speel nu een deel uit 'Afasie'.

(Muziek)

Een voorproefje van het stuk.
(Applaus)

Het is inderdaad bizar.

Maar is het muziek?

Ik concludeer dat het de verkeerde vraag is,

dat het niet het belangrijkste is.

Belangrijker is: is het nog interessant?

En niet: is dit muziek?

Ik maakt me niet druk over wat ik maak.

Ik laat mijn creativiteit me brengen

in richtingen die interessant zijn voor mij.

Zonder dat ik me druk maak over
de herkenbaarheid van het resultaat.

Door een notatie te laten bepalen

wat een muzikale compositie zou moeten zijn.

Het heeft me gedwongen

om verschillende rollen te vervullen.

Ik wil dat jullie nadenken over

hoe dit voor jullie de kern van

je discipline zou veranderen.

Nog één ding:

ik realiseer me dat ik

een paar psychologische fouten benoemd heb

en behoorlijk wat obsessief gedrag heb laten zien.

Misschien zelfs wangedrag liet zien.

Je zou kunnen zeggen dit een vorm

van zelfhaat is en een soort schizofrenie.

Tenminste als ik de populaire term gebruik:

meervoudige persoonlijkheidsstoornis. (Gelach)

Ondanks alles dring ik erop aan bij jullie

om na te denken welke rollen

je in je eigen werk kan vervullen.
Of het nu

dichtbij of vergezocht is.

Heel erg bedankt. (Applaus)

(Applaus)