Return to Video

Het economische voordeel van vroeg onderwijs

  • 0:01 - 0:06
    Ik wil het hebben over een ander idee
  • 0:06 - 0:10
    waarom investeren in vroeg onderwijs
  • 0:10 - 0:13
    zinvol is als overheidsbesteding.
  • 0:13 - 0:15
    Het is een ander idee, want meestal
  • 0:15 - 0:17
    als mensen praten over vroeg onderwijs,
  • 0:17 - 0:19
    praten ze over alle prachtige voordelen
  • 0:19 - 0:23
    die voormalige deelnemers genieten:
  • 0:23 - 0:25
    ze halen betere cijfers
  • 0:25 - 0:27
    en verdienen later meer.
  • 0:27 - 0:29
    En dat is allemaal erg belangrijk,
  • 0:29 - 0:33
    maar ik wil bespreken
    wat dat allereerste onderwijs doet
  • 0:33 - 0:36
    voor de economie van een staat
  • 0:36 - 0:39
    en voor de promotie van
    zijn economische ontwikkeling.
  • 0:39 - 0:42
    Dat is zelfs cruciaal,
  • 0:42 - 0:45
    want om meer investeringen te krijgen
  • 0:45 - 0:48
    in het basisonderwijs,
  • 0:48 - 0:51
    moeten we staten hierin interesseren.
  • 0:51 - 0:53
    De federale regering
    heeft haar handen vol,
  • 0:53 - 0:56
    dus zullen de afzonderlijke staten
    het moeten doen.
  • 0:56 - 1:02
    We moeten de beleidsmakers van een staat
    dus aanspreken op iets dat ze begrijpen:
  • 1:02 - 1:05
    dat ze de economische ontwikkeling
  • 1:05 - 1:07
    van hun staat moeten stimuleren.
  • 1:07 - 1:08
    Met stimulering van economische ontwikkeling
  • 1:08 - 1:10
    bedoel ik niets magisch.
  • 1:10 - 1:14
    Ik bedoel alleen dat vroeg onderwijs
  • 1:14 - 1:17
    kan zorgen voor meer en betere banen,
  • 1:17 - 1:21
    en dus ook voor een hoger
    gemiddeld inkomen
  • 1:21 - 1:23
    voor de inwoners.
  • 1:23 - 1:26
    Als mensen nadenken over
  • 1:26 - 1:29
    de economische ontwikkeling
    van een staat of regio,
  • 1:29 - 1:31
    denken ze meestal niet direct aan
  • 1:31 - 1:35
    wat ze doen voor kinderdagverblijven
    en vroeg onderwijsprogramma's.
  • 1:35 - 1:39
    Ik weet dit omdat ik veel onderzoek
    heb gedaan naar deze programma's.
  • 1:39 - 1:42
    Ik heb met veel hoge ambtenaren
  • 1:42 - 1:45
    en politici gesproken over deze zaken.
  • 1:45 - 1:48
    Als beleidsmakers en anderen
    nadenken over economische ontwikkeling
  • 1:48 - 1:52
    denken ze als eerste aan
    fiscale stimuleringsmaatregelen:
  • 1:52 - 1:55
    onroerendgoedbelastingen, heffingskortingen,
  • 1:55 - 1:57
    er zijn tal van dit soort programma's.
  • 1:57 - 2:00
    Staten concurreren bijvoorbeeld
    hevig met elkaar
  • 2:00 - 2:03
    om nieuwe of grotere
    autofabrieken aan te trekken.
  • 2:03 - 2:06
    Ze bieden allerlei belastingvoordelen aan.
  • 2:06 - 2:08
    Die programma's kunnen zinvol zijn
  • 2:08 - 2:11
    als ze ook echt meer bedrijven aantrekken.
  • 2:11 - 2:14
    Ze zijn zinvol doordat ze
    meer en betere banen creëren,
  • 2:14 - 2:18
    de werkloosheid terugdringen
    en het inkomen per hoofd verhogen.
  • 2:18 - 2:20
    Het voordeel voor de inwoners
  • 2:20 - 2:22
    is dus evenredig aan
  • 2:22 - 2:25
    wat deze belastingvoordelen
    voor bedrijven hen kosten.
  • 2:25 - 2:29
    Mijn punt is dat programma's
    voor vroeg onderwijs
  • 2:29 - 2:33
    precies hetzelfde kunnen doen:
    meer en betere banen creëren,
  • 2:33 - 2:36
    maar op een andere manier.
  • 2:36 - 2:38
    Op een indirectere manier
  • 2:38 - 2:42
    kunnen deze programma's zorgen
    voor meer en betere banen
  • 2:42 - 2:45
    omdat investeringen in het basisonderwijs
  • 2:45 - 2:49
    de vaardigheden van je lokale
    beroepsbevolking verbeteren
  • 2:49 - 2:52
    als genoeg mensen
    in het gebied blijven wonen.
  • 2:52 - 2:55
    Vervolgens zal
    dat hoogwaardige personeel
  • 2:55 - 2:59
    een sleutelrol vervullen
    bij het creëren van banen
  • 2:59 - 3:02
    en hogere salarissen
    voor de lokale gemeenschap.
  • 3:02 - 3:05
    Laten we naar wat cijfers kijken.
  • 3:05 - 3:09
    Als je naar het overvloedige
    bewijsmateriaal kijkt
  • 3:09 - 3:14
    over de invloed van
    vroeg onderwijs-programma's
  • 3:14 - 3:19
    op het opleidingsniveau,
    het salaris en de vaardigheden
  • 3:19 - 3:22
    van voormalige deelnemers als volwassenen;
  • 3:22 - 3:25
    je kijkt naar de bekende effecten;
  • 3:25 - 3:28
    dan kijk je naar
    hoeveel mensen naar verwachting
  • 3:28 - 3:31
    in het gebied zullen blijven wonen,
  • 3:31 - 3:35
    en je kijkt naar onderzoek
    over hoezeer vaardigheden
  • 3:35 - 3:38
    leiden tot de creatie van banen,
    dan zul je concluderen
  • 3:38 - 3:40
    uit deze drie afzonderlijke onderzoekslijnen,
  • 3:40 - 3:44
    dat elke dollar geïnvesteerd
    in vroeg onderwijsprogramma's
  • 3:44 - 3:47
    het inkomen per hoofd
    in de staat
  • 3:47 - 3:51
    doet stijgen met 2 dollars en 78 cent.
  • 3:51 - 3:53
    Dit betekent een verdrievoudiging.
  • 3:53 - 3:57
    Een zestienvoudig rendement is mogelijk
  • 3:57 - 4:00
    als je de lagere
    misdaadcijfers incalculeert,
  • 4:00 - 4:04
    en de voordelen voor ex-deelnemers
  • 4:04 - 4:06
    die naar een andere staat verhuizen.
  • 4:06 - 4:09
    Maar er is een goede reden
    om op deze 3 dollar te focussen
  • 4:09 - 4:12
    omdat dit eruit springt
    en belangrijk is
  • 4:12 - 4:14
    voor de overheid van de staat
  • 4:14 - 4:16
    en die overheid zal het moeten doen.
  • 4:16 - 4:19
    Dit is dus een cruciaal voordeel
    voor de overheid
  • 4:19 - 4:22
    dat relevant is voor de economische
    ontwikkeling van een staat.
  • 4:22 - 4:26
    Een bezwaar dat je vaak hoort,
  • 4:26 - 4:31
    of minder vaak omdat mensen
    het niet willen uitspreken, is:
  • 4:31 - 4:35
    "Waarom zou ik meer
    belastingen moeten betalen
  • 4:35 - 4:40
    om te investeren in andermans kinderen?
  • 4:40 - 4:42
    Wat is mijn voordeel?"
  • 4:42 - 4:44
    Het probleem met dit bezwaar is
  • 4:44 - 4:48
    het achterliggende misverstand
  • 4:48 - 4:51
    over hoezeer lokale economieën
  • 4:51 - 4:55
    draaien om onderlinge afhankelijkheid.
  • 4:55 - 4:59
    De afhankelijkheid heeft betrekking
  • 4:59 - 5:02
    op de grote indirecte effecten
    van vaardigheden.
  • 5:02 - 5:08
    Wanneer andermans kinderen
    meer vaardigheden krijgen,
  • 5:08 - 5:11
    verhoogt dit de welvaart voor iedereen,
  • 5:11 - 5:15
    inclusief de mensen wiens
    vaardigheden niet veranderen.
  • 5:15 - 5:18
    Bijvoorbeeld, vele studies hebben aangetoond
  • 5:18 - 5:22
    dat wat groei in stedelijke gebieden
    werkelijk aandrijft,
  • 5:22 - 5:28
    niet zozeer lagere belastingen,
    lagere kosten of lagere lonen zijn,
  • 5:28 - 5:30
    maar de vaardigheden in dit gebied.
  • 5:30 - 5:32
    Met name wordt dan gekeken
  • 5:32 - 5:36
    naar het percentage
    hoger geschoolden in het gebied.
  • 5:36 - 5:38
    Bijvoorbeeld: stedelijke gebieden
  • 5:38 - 5:42
    als Boston, Minneapolis-St.Paul,
  • 5:42 - 5:47
    en Silicon Valley zijn niet welvarend
  • 5:47 - 5:49
    door de lage kosten!
  • 5:49 - 5:52
    Probeer maar eens een huis
    te kopen in Silicon Valley.
  • 5:52 - 5:54
    Dat is niet echt goedkoop.
  • 5:54 - 6:00
    Deze gebieden groeien omdat er
    veel hoogopgeleiden wonen.
  • 6:00 - 6:03
    Dus als wij investeren
    in andermans kinderen,
  • 6:03 - 6:05
    en deze vaardigheden opbouwen,
  • 6:05 - 6:09
    dan verhogen we de algehele
    banengroei in een stad.
  • 6:09 - 6:12
    Een ander voorbeeld.
  • 6:12 - 6:16
    Als we kijken waarop
    een salaris is gebaseerd,
  • 6:16 - 6:20
    en we naar de statistische gegevens kijken,
  • 6:20 - 6:25
    zien we dat een salaris
    deels wordt bepaald
  • 6:25 - 6:27
    door het opleidingsniveau.
  • 6:27 - 6:30
    Bijvoorbeeld het bezit
    van een academische graad.
  • 6:30 - 6:33
    Een interessant feit is dat
  • 6:33 - 6:37
    zelfs als we het effect
  • 6:37 - 6:40
    van je eigen opleiding niet meerekenen,
  • 6:40 - 6:44
    het opleidingsniveau van
    alle anderen in je stad
  • 6:44 - 6:46
    ook jouw salaris beïnvloed.
  • 6:46 - 6:50
    Als je je eigen opleiding niet meerekent,
  • 6:50 - 6:54
    en je kijkt naar het percentage
    hoogopgeleiden in jouw omgeving,
  • 6:54 - 6:58
    dan zul je zien dat dit een behoorlijk
    positief effect heeft op je salaris
  • 6:58 - 7:01
    zonder je eigen opleidingsniveau
    te veranderen.
  • 7:01 - 7:04
    Dit effect is zo sterk,
  • 7:04 - 7:08
    dat als iemand afstudeert,
  • 7:08 - 7:11
    het effect hiervan op salarissen
  • 7:11 - 7:13
    van anderen in de regio
  • 7:13 - 7:16
    groter is dan het directe effect.
  • 7:16 - 7:19
    Dus als iemand afstudeert,
    zal zijn totale inkomen in zijn leven
  • 7:19 - 7:22
    enorm stijgen,
    met ruim 700.000 dollar.
  • 7:22 - 7:25
    Iedereen in een regio heeft baat bij
  • 7:25 - 7:29
    een groter percentage
    hoogopgeleiden in de stad,
  • 7:29 - 7:32
    als je kijkt naar het totaal
    -- per persoon is het een klein effect --
  • 7:32 - 7:36
    maar in totaal voor alle mensen in de stad,
  • 7:36 - 7:40
    zie je dat de salarissen
    voor iedereen in de stad omhoog gaan
  • 7:40 - 7:42
    met in totaal bijna een miljoen dollar.
  • 7:42 - 7:45
    Dat is meer dan de directe voordelen
  • 7:45 - 7:47
    voor de persoon die de opleiding afrondt.
  • 7:47 - 7:49
    Wat is er aan de hand?
  • 7:49 - 7:53
    Wat verklaart deze grote
    indirecte effecten van onderwijs?
  • 7:53 - 7:54
    Bekijk het als volgt:
  • 7:54 - 7:57
    ik kan de hoogst opgeleide
    persoon ter wereld zijn,
  • 7:57 - 8:01
    maar als mijn collega's niet
    over de juiste vaardigheden beschikken,
  • 8:01 - 8:04
    wordt het voor mijn werkgever
    moeilijker om
  • 8:04 - 8:08
    nieuwe technologie of
    productietechnieken te introduceren.
  • 8:08 - 8:12
    Daardoor wordt mijn werkgever
    dus minder productief.
  • 8:12 - 8:15
    Hij zal me een minder hoog
    salaris kunnen betalen.
  • 8:15 - 8:19
    Zelfs als al mijn collega's
    de juiste vaardigheden hebben,
  • 8:19 - 8:23
    maar de werknemers bij de toeleverancier
  • 8:23 - 8:25
    niet de juiste vaardigheden hebben,
  • 8:25 - 8:27
    zal mijn bedrijf minder kunnen concurreren
  • 8:27 - 8:30
    in de nationale en internationale markten.
  • 8:30 - 8:35
    Zo'n bedrijf zal minder goede
    salarissen kunnen betalen,
  • 8:35 - 8:39
    en daarnaast is men,
    vooral in de technologische sector,
  • 8:39 - 8:43
    constant bezig de ideeën en werknemers
    van andere bedrijven te stelen.
  • 8:43 - 8:46
    Dus de productiviteit
    van bedrijven in Silicon Valley
  • 8:46 - 8:50
    is niet alleen afhankelijk van het niveau
    van hun eigen werknemers,
  • 8:50 - 8:54
    maar van de werknemers van
    alle bedrijven in de regio.
  • 8:54 - 8:58
    Als we kunnen investeren
    in andermans kinderen
  • 8:58 - 9:01
    via kleuter- en basisonderwijs
    van hoge kwaliteit
  • 9:01 - 9:04
    helpen we niet alleen die kinderen,
  • 9:04 - 9:07
    maar tevens zal iedereen in die regio
  • 9:07 - 9:10
    hogere salarissen ontvangen
  • 9:10 - 9:13
    en de werkgelegenheid zal stijgen.
  • 9:13 - 9:15
    Een ander bezwaar dat soms wordt gebruikt
  • 9:15 - 9:18
    tegen investeringen in
    vroeg onderwijsprogramma's
  • 9:18 - 9:21
    is de bezorgdheid
    dat mensen zullen verhuizen.
  • 9:21 - 9:26
    Dus als Ohio wil gaan investeren
  • 9:26 - 9:28
    in beter kleuteronderwijs
  • 9:28 - 9:32
    voor kinderen in Columbus, Ohio,
  • 9:32 - 9:34
    maar ze maken zich zorgen dat deze mensen
  • 9:34 - 9:37
    misschien gaan besluiten te verhuizen
  • 9:37 - 9:38
    naar Ann Arbor, Michigan,
  • 9:38 - 9:42
    En Michigan wil misschien investeren
  • 9:42 - 9:44
    in het kleuteronderwijs
    in Ann Arbor, Michigan,
  • 9:44 - 9:47
    maar bezorgd is dat deze mensen
    verhuizen naar Columbus, Ohio.
  • 9:47 - 9:51
    Ze zullen beide te weinig investeren
    omdat iedereen zal verhuizen.
  • 9:51 - 9:54
    Maar in de realiteit,
    als je naar de gegevens kijkt,
  • 9:54 - 9:59
    verhuizen Amerikanen
    niet zo snel als mensen denken.
  • 9:59 - 10:03
    De data laat zien dat ruim 60%
    van alle Amerikanen
  • 10:03 - 10:06
    vrijwel hun hele carrière zullen werken
  • 10:06 - 10:10
    in de staat waarin ze geboren zijn.
    Ruim 60 procent.
  • 10:10 - 10:14
    Dat percentage verschilt niet veel per staat.
  • 10:14 - 10:17
    Het verschilt niet veel
    met de economische situatie,
  • 10:17 - 10:19
    zij het recessie of economische groei,
  • 10:19 - 10:21
    en het verschilt weinig
    gedurende langere tijd.
  • 10:21 - 10:27
    Dus, de realiteit is:
    als je investeert in kinderen,
  • 10:27 - 10:29
    dan zullen ze blijven.
  • 10:29 - 10:32
    Of tenminste, genoeg zullen blijven,
  • 10:32 - 10:36
    om de investering rendabel te maken.
  • 10:36 - 10:40
    Samenvattend:
    er is veel wetenschappelijk bewijs
  • 10:40 - 10:43
    dat vroeg onderwijsprogramma's,
    als ze kwalitatief goed zijn,
  • 10:43 - 10:46
    zich zullen terugbetalen in een
    hoger opgeleide volwassen bevolking.
  • 10:46 - 10:47
    Er is veel bewijs
  • 10:47 - 10:51
    dat deze mensen
    in de staat zullen blijven.
  • 10:51 - 10:54
    Er is veel bewijs dat mensen
  • 10:54 - 10:56
    met een hoge opleiding in de regio
  • 10:56 - 11:00
    een positief effect hebben op de
    lokale salarissen en werkgelegenheid.
  • 11:00 - 11:04
    En per geïnvesteerde dollar
  • 11:04 - 11:06
    krijgen we zo'n drie dollar terug
  • 11:06 - 11:08
    aan voordelen voor de lokale economie.
  • 11:08 - 11:12
    Ik vind het bewijs overduidelijk,
  • 11:12 - 11:15
    en de logica hierachter klopt.
  • 11:15 - 11:19
    Dus wat zijn de barrières?
  • 11:19 - 11:22
    Eén grote barrière zijn de kosten.
  • 11:22 - 11:26
    Als je kijkt naar wat het zou kosten
  • 11:26 - 11:29
    als elke staat zou investeren
  • 11:29 - 11:33
    in algemeen kleuteronderwijs
    voor vierjarigen
  • 11:33 - 11:37
    komen de totale jaarlijkse kosten
    voor de VS neer op
  • 11:37 - 11:39
    ongeveer 30 miljard dollars.
  • 11:39 - 11:41
    30 miljard dollar is veel geld.
  • 11:41 - 11:45
    Aan de andere kant, als je bedenkt
  • 11:45 - 11:49
    dat de VS ruim 300 miljoen inwoners telt,
  • 11:49 - 11:52
    praten we over ongeveer
  • 11:52 - 11:54
    100 dollar per persoon.
  • 11:54 - 11:57
    Dat is een bedrag
  • 11:57 - 12:01
    dat elke overheid zich kan veroorloven.
  • 12:01 - 12:06
    Het hangt allemaal af van politieke wil.
  • 12:06 - 12:08
    En natuurlijk, zoals ik al noemde:
  • 12:08 - 12:10
    deze kosten hebben evenredige voordelen.
  • 12:10 - 12:12
    Ik had het over de verdrievoudiging
  • 12:12 - 12:14
    voor de economie van de staat.
  • 12:14 - 12:17
    Dit betekent 80 miljard extra inkomsten.
  • 12:17 - 12:20
    En als we deze miljarden
    dollars willen vertalen
  • 12:20 - 12:22
    in iets dat betekenis heeft,
  • 12:22 - 12:26
    dan komt dit, voor een gemiddeld kind
    met een laag inkomen
  • 12:26 - 12:29
    neer op een verhoging in salaris
    van ongeveer 10 procent,
  • 12:29 - 12:32
    gezien over hun hele carrière,
    enkel door die kleuterschool!
  • 12:32 - 12:35
    Zonder verbetering van
    basis- en middelbaar onderwijs.
  • 12:35 - 12:37
    Zonder veranderingen in collegegeld of toegang,
  • 12:37 - 12:40
    maar alleen door verbeteringen
    in het kleuteronderwijs.
  • 12:40 - 12:42
    En kinderen uit de middenklasse
  • 12:42 - 12:44
    zouden er 5% op vooruit gaan.
  • 12:44 - 12:46
    Dus dit is een investering
  • 12:46 - 12:49
    die zich heel concreet zal terugbetalen
  • 12:49 - 12:53
    voor een breed scala aan
    inkomensgroepen binnen een staat
  • 12:53 - 12:58
    en grote en tastbare voordelen produceert.
  • 12:58 - 13:00
    Dat was één barrière.
  • 13:00 - 13:02
    Een grotere barrière is
  • 13:02 - 13:08
    het langetermijnaspect van de voordelen
    van de vroeg onderwijsprogramma's.
  • 13:08 - 13:11
    Ik zou willen stellen dat als we
  • 13:11 - 13:13
    de kwaliteit van de
    beroepsbevolking verbeteren,
  • 13:13 - 13:15
    we hierdoor de economische ontwikkeling vergroten.
  • 13:15 - 13:19
    Kinderen die op hun vierde
    kleuterlessen volgen,
  • 13:19 - 13:21
    sturen we uiteraard niet op hun vijfde al
  • 13:21 - 13:24
    aan het werk, toch?
    Ik hoop tenminste van niet.
  • 13:24 - 13:28
    We praten dus over een investering
  • 13:28 - 13:31
    waarvan het economische rendement
    niet zichtbaar zal zijn
  • 13:31 - 13:34
    in de komende 15 tot 20 jaar,
  • 13:34 - 13:37
    en Amerika is natuurlijk berucht
  • 13:37 - 13:40
    als een samenleving
    georiënteerd op de korte termijn.
  • 13:40 - 13:42
    Een mogelijke reactie hierop
  • 13:42 - 13:44
    die ik zelf soms aanvoerde in lezingen,
  • 13:44 - 13:47
    is dat je wijst op de voordelen
    van deze programma's,
  • 13:47 - 13:50
    zoals het drukken van de kosten
    voor speciaal onderwijs en bijlessen,
  • 13:50 - 13:52
    ouders die om kleuteronderwijs geven.
  • 13:52 - 13:55
    Misschien zien we migratie van ouders
  • 13:55 - 13:57
    op zoek naar goed kleuteronderwijs.
  • 13:57 - 13:59
    Ik denk dat dit waar is,
  • 13:59 - 14:01
    maar in zekere zin slaan ze de plank mis.
  • 14:01 - 14:07
    Uiteindelijk is dit
    investeren in de toekomst.
  • 14:07 - 14:11
    Dus wat ik je graag wil meegeven
  • 14:11 - 14:14
    is volgens mij de ultieme vraag.
  • 14:14 - 14:16
    Ik ben econoom, maar dit
  • 14:16 - 14:22
    is niet een economische vraag,
    maar een morele.
  • 14:22 - 14:26
    Zijn wij, Amerikanen, bereid --
  • 14:26 - 14:30
    is onze gemeenschap nog in staat --
  • 14:30 - 14:34
    om de politieke keuze te maken
    om nu een offer te brengen
  • 14:34 - 14:37
    door meer belastingen te betalen,
  • 14:37 - 14:42
    om de langetermijnperspectieven
    te verbeteren,
  • 14:42 - 14:46
    niet alleen voor onze kinderen,
    maar voor onze gemeenschap?
  • 14:46 - 14:50
    Zijn wij als land hier nog toe in staat?
  • 14:50 - 14:52
    En dat is iets wat elke inwoner
  • 14:52 - 14:55
    en stemgerechtigde zichzelf moet afvragen.
  • 14:55 - 14:58
    Is dat iets waar je nog waarde aan hecht?
  • 14:58 - 15:01
    Geloof je in het idee van investeren?
  • 15:01 - 15:02
    Dat idee is:
  • 15:02 - 15:05
    je brengt nu offers
    om later de vruchten te plukken.
  • 15:05 - 15:08
    Ik denk dat het bewijs
  • 15:08 - 15:11
    voor de voordelen van vroeg onderwijs
  • 15:11 - 15:15
    voor lokale economieën buitengewoon sterk is.
  • 15:15 - 15:19
    Maar de morele en politieke keuze
  • 15:19 - 15:24
    ligt bij ons, als burgers
    en stemgerechtigden.
  • 15:24 - 15:28
    Hartelijk bedankt. (Applaus)
Title:
Het economische voordeel van vroeg onderwijs
Speaker:
Timothy Bartik
Description:

In deze toespraak beargumenteert Timothy Bartik het macro-economisch nut van vroeg (peuter- en kleuter-)onderwijs. Hij vertelt waarom je hierin zou moeten investeren, ook al heb je zelf geen kinderen. De economische voordelen van goed opgeleide kinderen reiken voorbij het voordeel voor jezelf.

(Gefilmd tijdens TEDxMiamiUniversity.)

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
15:45
  • Op verschillende punten de tijdlijn aangepast op de spraak
    4:06 euro naar dollar
    4:39 dubbele aanhalingstekens toegevoegd
    5:17-21 formulering zin aangepast
    5:29 meestal naar met name
    5:23 college graduates, universitair naar hoger
    geschoolden
    5:53 steden naar gebieden
    9:58 De data laat zien dat toegevoegd, volgorde werkwoorden aangepast in opvolgende zin
    11:29 universeel naar algemeen
    14:21 bereidt naar bereid
    in omschrijving macro-economische naar -economisch, overbodig woord (uit) in eerste zin verwijderd.

Dutch subtitles

Revisions