Return to Video

Ağustos böcekleri: Ayağınızın altındaki uyuyan ordu - Rose Eveleth

  • 0:07 - 0:09
    Amerika Birleşik Devletleri'nin
    doğu yakasında yaşıyorsanız,
  • 0:09 - 0:11
    hayatınızın son 17 yılını
  • 0:12 - 0:13
    uyuyan böcek ordusu üzerinde
  • 0:13 - 0:16
    yürüyerek, yemek yiyerek
    ve uyuyarak geçirdiniz.
  • 0:16 - 0:18
    Bunlar ağustos böcekleri.
  • 0:19 - 0:20
    Her 17 yılda bir
  • 0:20 - 0:23
    milyarlarcası yerin altından
    üç şey yapmak için çıkar:
  • 0:23 - 0:25
    Deri değiştirmek, üremek ve ölmek.
  • 0:26 - 0:28
    Etrafta 15 farklı çeşit
    ağustos böceği vardır,
  • 0:28 - 0:31
    yerden ne zaman çıkacaklarına
    bağlı olarak gruplanırlar.
  • 0:31 - 0:33
    Bu cinslerin bazıları 13 sene döngüsünde,
  • 0:33 - 0:35
    bazıları ise 17 sene döngüsündedir.
  • 0:35 - 0:38
    Her şekilde ağustos böcekleri
    hayatlarının büyük kısmında yer altında
  • 0:38 - 0:40
    bitki köklerinin sularından
    beslenerek yaşar.
  • 0:40 - 0:41
    Çıkma zamanı geldiğinde,
  • 0:41 - 0:43
    yetişkinler yerden kazmaya başlarlar
  • 0:43 - 0:44
    ve yeryüzüne çıkarlar,
  • 0:44 - 0:47
    burada sadece birkaç
    hafta yaşayacaklardır.
  • 0:47 - 0:48
    Ancak bu haftalarda
  • 0:48 - 0:50
    herkes ağustos böceklerinin
    geldiğini bilir.
  • 0:50 - 0:51
    Onlardan milyarlarca olur.
  • 0:51 - 0:53
    Ve gürültücüdürler.
  • 0:53 - 0:56
    Erkek ağustos böcekleri dişileri
    çağırmak için grup oluşturur
  • 0:56 - 0:58
    ve toplu koroları
    100 desibele ulaşabilir --
  • 0:58 - 1:00
    bir elektrikli testere kadar gürültülü.
  • 1:00 - 1:03
    Aslında bir elektrikli testere veya
    çim biçme makinası kullanıyorsanız,
  • 1:03 - 1:05
    erkek ağustos böcekleri onlardan
  • 1:05 - 1:07
    biri olduğunuzu düşünerek
    size doğru gelir.
  • 1:07 - 1:09
    Doğadaki pek çok şeyde olduğu gibi
  • 1:09 - 1:11
    ağustos böcekleri toplulukları
    olmadan çıkmaz.
  • 1:11 - 1:14
    Sesli böceklerle birlikte gelen
    her tür harika ve iğrenç
  • 1:14 - 1:16
    yırtıcı hayvan ve parazit vardır.
  • 1:16 - 1:18
    Örneğin, Massospora mantarını ele alalım.
  • 1:18 - 1:21
    Bu küçük, beyaz mantar kendini
    ağustos böceğinin karnına gömerek
  • 1:21 - 1:22
    böceği canlı canlı yer,
  • 1:22 - 1:24
    geriye sporlarını bırakır.
  • 1:24 - 1:26
    Bu sporlar çatlayınca,
  • 1:26 - 1:28
    hâlâ yaşayan ağustos
    böceklerinden fışkırır,
  • 1:28 - 1:30
    böceği uçan ölüm tuzluğuna çevirerek
  • 1:30 - 1:34
    şüphelenmeyen ağustos böceği
    komşularına sporları yağdırır.
  • 1:34 - 1:36
    Ancak ağustos böceklerinin
  • 1:36 - 1:38
    ne zaman gelip gideceğini
    oldukça iyi bilsek de,
  • 1:38 - 1:41
    hâlâ neden böyle olduğundan
    pek emin değiliz.
  • 1:41 - 1:42
    Elbette tüm türünün birden
  • 1:42 - 1:45
    ortaya çıkmasının belli avantajları var.
  • 1:45 - 1:47
    Yerden çıkan ağustos böceklerinin sayısı
  • 1:47 - 1:50
    yırtıcı hayvanlar için öylesine
    baş döndürücüdür ki
  • 1:50 - 1:52
    birkaç böceğin yaşayıp üremesi
    neredeyse garantidir.
  • 1:52 - 1:56
    Ağustos böcekleri her 13 ya da
    17 yılda bir ortaya çıktıklarından,
  • 1:56 - 1:59
    ki bu avcılarının çoğunun
    ömürlerinden daha uzun bir süre,
  • 1:59 - 2:02
    onları yiyen hayvanlar onların
    mevcudiyetine bağlı olmayı öğrenmezler.
  • 2:02 - 2:04
    Peki neden 16, 18 veya 12 değil de
  • 2:04 - 2:05
    13 ve 17 yıl?
  • 2:06 - 2:08
    Bu kısmını gerçekten kimse bilmiyor.
  • 2:08 - 2:10
    Bu sayının şans eseri olması olası
  • 2:10 - 2:13
    veya belki de ağustos böcekleri
    asal sayıları gerçekten seviyor.
  • 2:13 - 2:16
    Sonunda ağustos böcekleri
    çiftleşip yavaşça ölecekler,
  • 2:16 - 2:18
    sesleri uzaklarda giderek kaybolacak.
  • 2:18 - 2:20
    Bıraktıkları yumurtalar
    tekrar döngüye başlayacak,
  • 2:20 - 2:23
    ağustos böcekleri yavruları yeri kazıp
    bitki suyuyla beslenecek
  • 2:23 - 2:26
    ve gökleri karartıp havayı
    şarkıları ile doldurmak için
  • 2:26 - 2:27
    sıralarını bekleyecekler.
  • 2:27 - 2:29
    17 senede hazır olacaklar.
  • 2:29 - 2:30
    Ya siz?
Title:
Ağustos böcekleri: Ayağınızın altındaki uyuyan ordu - Rose Eveleth
Description:

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/cicadas-the-dormant-army-beneath-your-feet-rose-eveleth

Her 13 veya 17 senede bir, milyarlarca ağustos böceği yerin altından deri değiştirmek, çiftleşmek ve ölmek için çıkar. Yetişkin ağustos böcekleri yer üstünde sadece birkaç hafta yaşar ama onları göz ardı etmek zordur -- çok gürültücüdürler! Rose Eveleth hâlâ anlamadığımız şeyler olduğunu itiraf ederek bu gürültücü böcekler hakkında bilmeniz gereken her şeyi açıklıyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
02:46

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.