Return to Video

Hoe een lang vergeten virus ons kan helpen om de antibioticacrisis op te lossen

  • 0:01 - 0:03
    Denk eens even aan een virus.
  • 0:05 - 0:07
    Wat komt je voor de geest?
  • 0:07 - 0:08
    Een ziekte?
  • 0:08 - 0:09
    Angst?
  • 0:09 - 0:11
    Waarschijnlijk iets heel onaangenaams.
  • 0:11 - 0:14
    En toch zijn virussen
    niet allemaal hetzelfde.
  • 0:14 - 0:17
    Het is waar, sommige
    veroorzaken verwoestende ziektes.
  • 0:17 - 0:20
    Maar andere doen
    precies het tegenovergestelde --
  • 0:20 - 0:22
    ze kunnen ziektes genezen.
  • 0:22 - 0:24
    Die virussen noemen we ‘fagen’.
  • 0:24 - 0:27
    De eerste keer dat ik
    over fagen hoorde, was in 2013.
  • 0:27 - 0:30
    Mijn schoonvader, een chirurg,
  • 0:30 - 0:32
    vertelde me over een vrouw
    die hij behandelde.
  • 0:32 - 0:35
    De vrouw had een knieblessure
    en had meerdere operaties nodig,
  • 0:35 - 0:37
    en in de loop ervan
  • 0:37 - 0:40
    ontwikkelde ze een chronische
    bacteriële infectie in haar been.
  • 0:40 - 0:41
    Helaas voor haar
  • 0:41 - 0:44
    reageerden de bacteriën
    die de infectie veroorzaakten
  • 0:44 - 0:46
    niet op enig beschikbaar antibioticum.
  • 0:47 - 0:50
    Dan is meestal de enige mogelijkheid
    het been te amputeren
  • 0:50 - 0:53
    om verdere verspreiding
    van de infectie te stoppen.
  • 0:53 - 0:57
    Mijn schoonvader zocht wanhopig
    naar een ander soort oplossing
  • 0:57 - 1:01
    en vroeg een experimentele,
    ultieme behandeling met fagen aan.
  • 1:02 - 1:04
    En raad eens? Het werkte.
  • 1:04 - 1:08
    Drie weken na het aanbrengen van de fagen
    was de chronische infectie genezen,
  • 1:08 - 1:10
    terwijl eerst geen
    enkel antibioticum hielp.
  • 1:11 - 1:15
    Ik werd gefascineerd
    door dit vreemde concept:
  • 1:16 - 1:18
    virussen die een infectie genezen.
  • 1:19 - 1:22
    Ik ben nog steeds gefascineerd
    door de medische mogelijkheden van fagen.
  • 1:22 - 1:26
    Ik gaf vorig jaar mijn baan op
    om hiermee een bedrijf te beginnen.
  • 1:27 - 1:28
    Wat is nu een faag?
  • 1:29 - 1:33
    Het beeld dat je hier ziet,
    is genomen door een elektronenmicroscoop.
  • 1:33 - 1:37
    Dat betekent dat wat we
    op het scherm zien in feite zeer klein is.
  • 1:37 - 1:41
    Dat korrelige ding in het midden
    met een kop, een lang lijf
  • 1:41 - 1:42
    en een aantal poten --
  • 1:43 - 1:45
    is het beeld van een typische faag.
  • 1:45 - 1:46
    Best lief, toch?
  • 1:46 - 1:48
    (Gelach)
  • 1:49 - 1:51
    Kijk nu eens naar je hand.
  • 1:52 - 1:56
    Ons team schat dat er
    meer dan 10 miljard fagen
  • 1:56 - 1:58
    op elk van je handen zitten.
  • 1:58 - 2:00
    Wat doen ze daar?
  • 2:00 - 2:01
    (Gelach)
  • 2:01 - 2:04
    Virussen zijn goed
    in het infecteren van cellen.
  • 2:04 - 2:06
    En fagen zijn geweldig
    in bacteriën infecteren.
  • 2:06 - 2:08
    En je hand, zoals zo veel van ons lichaam,
  • 2:08 - 2:11
    is een broeikas van bacteriële activiteit,
  • 2:11 - 2:14
    waardoor het een ideaal
    jachtgebied is voor fagen.
  • 2:14 - 2:17
    Want fagen jagen immers op bacteriën.
  • 2:18 - 2:21
    Het is ook belangrijk om te weten
    dat fagen uiterst selectieve jagers zijn.
  • 2:22 - 2:26
    Doorgaans zal een faag
    slechts één bacteriesoort infecteren.
  • 2:27 - 2:30
    In deze weergave jaagt de faag
  • 2:30 - 2:33
    op de bacterie Staphylococcus aureus,
  • 2:33 - 2:36
    bekend als MRSA
    in zijn antibioticum-resistente vorm.
  • 2:36 - 2:38
    Ze veroorzaakt huid- of wondinfecties.
  • 2:39 - 2:42
    De faag jaagt met zijn poten.
  • 2:42 - 2:45
    Dat zijn uiterst gevoelig receptoren
  • 2:45 - 2:48
    op zoek naar het juiste oppervlak
    op een bacteriecel.
  • 2:48 - 2:49
    Zodra hij het vindt,
  • 2:49 - 2:52
    zal de faag zich hechten
    aan de bacteriële celwand
  • 2:52 - 2:54
    en zijn DNA injecteren.
  • 2:54 - 2:56
    Het DNA zit in de kop van de faag
  • 2:56 - 2:59
    en gaat via het lange lijf
    naar de bacterie.
  • 2:59 - 3:02
    Dan herprogrammeert de faag de bacteriën
  • 3:02 - 3:04
    om tal van nieuwe fagen te produceren.
  • 3:04 - 3:07
    De bacteriën worden
    in feite faagfabrieken.
  • 3:08 - 3:12
    Eens dat er zich 50 -100 fagen
    ophopen in de bacteriecel
  • 3:12 - 3:14
    kunnen ze een eiwit vrijgeven
  • 3:14 - 3:16
    dat de celwand van de bacterie aantast.
  • 3:17 - 3:20
    Als de bacterie barst, komen de fagen vrij
  • 3:20 - 3:22
    en gaan ze weer
    nieuwe bacteriën infecteren.
  • 3:23 - 3:26
    Sorry, dit klonk waarschijnlijk
    weer als een eng virus.
  • 3:27 - 3:30
    Maar het is precies
    dit vermogen van fagen --
  • 3:30 - 3:33
    om zich binnen de bacteriën
    te vermenigvuldigen en hen dan te doden --
  • 3:33 - 3:36
    dat ze zo interessant maakt
    vanuit medisch oogpunt.
  • 3:36 - 3:38
    Wat ik ook heel interessant vind,
  • 3:38 - 3:40
    is de schaal waarop dit gebeurt.
  • 3:40 - 3:44
    Vijf jaar geleden wist ik
    echt niets over fagen.
  • 3:44 - 3:45
    Vandaag zou ik echter stellen
  • 3:45 - 3:48
    dat ze deel zijn van
    een natuurlijk grondbeginsel.
  • 3:48 - 3:52
    Fagen en bacteriën gaan terug
    naar de begindagen van de evolutie.
  • 3:52 - 3:55
    Ze hebben altijd samen bestaan
    en houden elkaar in bedwang.
  • 3:56 - 4:00
    Dit verhaal gaat over yin en yang,
    van de jager en de prooi
  • 4:00 - 4:01
    op microscopisch niveau.
  • 4:02 - 4:04
    Sommige wetenschappers schatten zelfs
  • 4:04 - 4:08
    dat fagen de meest voorkomende
    organismen op onze planeet zijn.
  • 4:09 - 4:12
    Dus voordat we het ook maar hebben
    over hun medische potentieel,
  • 4:12 - 4:15
    vind ik dat iedereen moet weten
    van hun bestaan en hun rol op aarde:
  • 4:15 - 4:18
    ze bejagen, infecteren en doden bacteriën.
  • 4:18 - 4:22
    Hoe komt het dat er iets is
    dat zo goed werkt in de natuur,
  • 4:22 - 4:24
    elke dag, overal om ons heen,
  • 4:24 - 4:26
    en toch in de meeste delen van de wereld
  • 4:26 - 4:28
    geen enkel geneesmiddel op de markt is
  • 4:28 - 4:31
    dat gebruik maakt van dit principe
    om bacteriële infecties te bestrijden?
  • 4:31 - 4:35
    Simpel gezegd heeft niemand nog
    zo'n geneesmiddel ontwikkeld,
  • 4:35 - 4:38
    althans niet een dat voldoet
    aan de westerse wettelijke standaarden,
  • 4:38 - 4:41
    die de norm uitmaken
    voor zo'n groot deel van de wereld.
  • 4:41 - 4:44
    Om te begrijpen waarom,
    moeten we teruggaan in de tijd.
  • 4:45 - 4:47
    Dit is een foto van Félix d'Herelle.
  • 4:47 - 4:51
    Hij is één van de twee wetenschappers
    gecrediteerd met het ontdekken van fagen.
  • 4:51 - 4:53
    Maar toen hij ze in 1917 ontdekte,
  • 4:53 - 4:56
    had hij geen idee van wat hij had ontdekt.
  • 4:57 - 5:00
    Hij was geïnteresseerd in
    de ziekte 'bacillaire dysenterie',
  • 5:00 - 5:02
    een bacteriële infectie
    die ernstige diarree veroorzaakt
  • 5:02 - 5:05
    en die toen vele mensen doodde,
  • 5:05 - 5:08
    want er was nog geen remedie
    tegen bacteriële infecties uitgevonden.
  • 5:09 - 5:13
    Hij was op zoek naar stalen van patiënten
    die deze ziekte hadden overleefd.
  • 5:13 - 5:15
    En hij vond dat er
    iets vreemds aan de hand was.
  • 5:15 - 5:18
    Iets in het monster doodde de bacteriën
  • 5:18 - 5:20
    waarvan men dacht
    dat ze de ziekte veroorzaakten.
  • 5:20 - 5:23
    Om te weten wat er gaande was,
    deed hij een ingenieus experiment.
  • 5:23 - 5:26
    Hij nam het monster, filtreerde het
  • 5:26 - 5:29
    totdat hij zeker was dat slechts
    iets heel kleins kon overblijven,
  • 5:29 - 5:33
    nam toen een klein druppeltje en voegde
    het toe aan vers gekweekte bacteriën.
  • 5:33 - 5:35
    Hij merkte op dat na een aantal uren
  • 5:35 - 5:37
    de bacteriën gedood waren.
  • 5:37 - 5:41
    Hij herhaalde dit, opnieuw filtreren,
    een klein druppeltje nemen,
  • 5:41 - 5:44
    toevoegen aan de volgende
    partij verse bacteriën.
  • 5:44 - 5:46
    Hij deed dit 50 keer achtereen,
  • 5:46 - 5:48
    altijd met hetzelfde effect.
  • 5:48 - 5:51
    Dan trok hij twee conclusies.
  • 5:51 - 5:54
    Eerst de voor de hand liggende:
    ja, iets doodde de bacteriën,
  • 5:54 - 5:56
    en het zat in die vloeistof.
  • 5:56 - 5:59
    De andere: het moest iets biologisch zijn,
  • 5:59 - 6:02
    want een klein druppeltje
    was voldoende voor een enorme impact.
  • 6:03 - 6:06
    Hij noemde het gevonden agens
    een ‘onzichtbare microbe’
  • 6:06 - 6:08
    en gaf het de naam ‘bacteriofaag’
  • 6:08 - 6:10
    wat, letterlijk vertaald,
    ‘bacteriëneter’ betekent.
  • 6:11 - 6:14
    Dit is trouwens een van de meest
    fundamentele ontdekkingen
  • 6:14 - 6:15
    van de moderne microbiologie.
  • 6:15 - 6:19
    Zo veel moderne technieken gaan terug
    naar ons begrip van hoe fagen werken --
  • 6:19 - 6:22
    bij genomisch editeren,
    maar ook op andere terreinen.
  • 6:22 - 6:25
    Net vandaag werd de Nobelprijs
    voor scheikunde aangekondigd
  • 6:25 - 6:27
    voor twee wetenschappers
    die werken met fagen
  • 6:27 - 6:29
    en op basis daarvan
    geneesmiddelen ontwikkelden.
  • 6:30 - 6:31
    In de jaren 20 en 30
  • 6:31 - 6:34
    zagen mensen ook meteen
    het medisch potentieel van fagen.
  • 6:34 - 6:36
    Want, hoewel onzichtbaar,
  • 6:36 - 6:39
    had je iets dat op een betrouwbare
    manier bacteriën doodde.
  • 6:39 - 6:42
    Bedrijven die vandaag nog steeds bestaan,
  • 6:42 - 6:43
    zoals Abbott, Squibb en Lilly,
  • 6:43 - 6:45
    verkochten faagbereidingen.
  • 6:45 - 6:47
    Maar praktisch gezien
    is het heel moeilijk
  • 6:47 - 6:51
    op basis van een onzichtbare microbe
    een betrouwbaar medicijn te maken.
  • 6:51 - 6:53
    Stel dat je vandaag naar de FDA gaat
  • 6:53 - 6:55
    en hen vertelt over dat onzichtbare virus
  • 6:55 - 6:57
    dat je aan patiënten wilt geven.
  • 6:58 - 7:01
    Toen in de jaren 1940
    chemische antibiotica verschenen,
  • 7:01 - 7:03
    veranderden ze het spel volledig.
  • 7:03 - 7:05
    Deze man speelde daarbij
    een belangrijke rol.
  • 7:05 - 7:06
    Dit is Alexander Fleming.
  • 7:06 - 7:08
    Hij won de Nobelprijs voor geneeskunde
  • 7:08 - 7:10
    voor zijn werk aan de ontwikkeling
  • 7:10 - 7:12
    van het eerste antibioticum, penicilline.
  • 7:13 - 7:17
    En antibiotica werken
    echt heel anders dan fagen.
  • 7:17 - 7:20
    Meestal remmen ze
    de groei van de bacteriën,
  • 7:20 - 7:23
    en maakt het niet zozeer uit
    om welke soort bacteriën het gaat.
  • 7:23 - 7:25
    Degene die we breedspectrum noemen
  • 7:25 - 7:28
    werken zelfs
    tegen een hele hoop bacteriën.
  • 7:29 - 7:31
    Vergelijk dat eens met fagen
    die zeer precies werken
  • 7:31 - 7:33
    tegen één bacteriesoort,
  • 7:33 - 7:35
    en je ziet het duidelijke voordeel.
  • 7:35 - 7:38
    Destijds moet dat gevoeld hebben
    als een droom die uitkwam.
  • 7:38 - 7:42
    Je had een patiënt
    met een vermoedelijke bacteriële infectie,
  • 7:42 - 7:43
    je gaf hem het antibioticum,
  • 7:43 - 7:45
    en zonder echt iets te hoeven weten
  • 7:45 - 7:48
    over de bacteriën
    die de ziekte veroorzaakten,
  • 7:48 - 7:49
    herstelden veel patiënten.
  • 7:49 - 7:52
    Naarmate we steeds meer
    antibiotica ontwikkelden,
  • 7:52 - 7:55
    werden die terecht de eerstelijnstherapie
    tegen bacteriële infecties.
  • 7:56 - 8:00
    Op die manier hebben ze enorm
    bijgedragen aan onze levensverwachting.
  • 8:00 - 8:03
    We kunnen vandaag alleen maar
    complexe medische ingrepen doen
  • 8:03 - 8:04
    en medische operaties uitvoeren
  • 8:04 - 8:06
    omdat we antibiotica hebben
  • 8:06 - 8:08
    en de patiënt niet meer
    het risico loopt te sterven
  • 8:08 - 8:11
    aan een bacteriële infectie
    opgelopen tijdens de operatie.
  • 8:12 - 8:16
    Dus vergaten we de fagen,
    vooral dan in de westerse geneeskunde.
  • 8:17 - 8:20
    Tot op zekere hoogte bestond
    toen ik opgroeide het idee:
  • 8:20 - 8:24
    we hebben bacteriële infecties opgelost;
    we hebben antibiotica.
  • 8:25 - 8:28
    Vandaag weten we natuurlijk
    dat dit verkeerd is.
  • 8:29 - 8:31
    De meesten hebben al gehoord
    over superbacteriën.
  • 8:31 - 8:33
    Dat zijn bacteriën
    die resistent zijn geworden
  • 8:33 - 8:37
    tegen veel, zo niet alle,
    antibiotica die we hebben ontwikkeld
  • 8:37 - 8:39
    om deze infectie te behandelen.
  • 8:40 - 8:41
    Hoe kon dat gebeuren?
  • 8:41 - 8:44
    Wel, we waren niet zo slim
    als we dachten te zijn.
  • 8:45 - 8:48
    We gingen antibiotica
    voor alles en nog wat gebruiken --
  • 8:48 - 8:51
    in ziekenhuizen als behandeling;
    thuis tegen een verkoudheid;
  • 8:51 - 8:53
    op boerderijen voor gezonde dieren --
  • 8:53 - 8:55
    en de bacteriën evolueerden.
  • 8:55 - 8:59
    Onder de massale aanval
    van de alomtegenwoordige antibiotica
  • 8:59 - 9:02
    overleefden die bacteriën
    die zich het best aanpasten.
  • 9:03 - 9:06
    Tegenwoordig noemen we die
    ‘multiresistente bacteriën’.
  • 9:06 - 9:08
    Laat me jullie
    een beangstigend cijfer vertellen.
  • 9:08 - 9:11
    In een recente studie
    in opdracht van de Britse regering
  • 9:11 - 9:13
    werd geschat dat in 2050
  • 9:13 - 9:15
    elk jaar tien miljoen mensen
    kunnen sterven
  • 9:15 - 9:17
    aan multiresistente infecties.
  • 9:18 - 9:21
    Vergelijk dat met de huidige
    acht miljoen jaarlijkse doden door kanker,
  • 9:21 - 9:23
    en je ziet hoe beangstigend veel dit is.
  • 9:24 - 9:27
    Maar het goede nieuws is
    dat de fagen er nog zijn.
  • 9:27 - 9:30
    En laat me je vertellen dat ze
    niet wakker liggen van multiresistentie.
  • 9:30 - 9:31
    (Gelach)
  • 9:31 - 9:37
    Ze gaan blij door met de bacteriën
    om ons heen op te sporen en te doden.
  • 9:38 - 9:41
    Ook zijn ze selectief gebleven,
    wat vandaag een goede zaak is.
  • 9:41 - 9:45
    Vandaag kunnen we betrouwbaar
    een bacteriële ziektekiem identificeren
  • 9:45 - 9:48
    die in allerlei omstandigheden
    een infectie veroorzaakt.
  • 9:48 - 9:51
    Hun selectiviteit gaat ons helpen
    de bijwerkingen te vermijden
  • 9:51 - 9:54
    die vaak worden geassocieerd
    met breedspectrum-antibiotica.
  • 9:54 - 9:56
    Maar misschien
    is het beste nieuws nog
  • 9:56 - 9:59
    dat ze niet langer
    onzichtbare microben zijn.
  • 9:59 - 10:00
    We kunnen ze bekijken.
  • 10:00 - 10:01
    We deden het daarstraks.
  • 10:01 - 10:03
    We kunnen hun DNA sequencen.
  • 10:03 - 10:05
    We begrijpen hun voortplanting.
  • 10:05 - 10:07
    En we begrijpen de beperkingen.
  • 10:07 - 10:12
    We staan klaar om faag-gebaseerde
    geneesmiddelen te ontwikkelen.
  • 10:12 - 10:14
    En dat gebeurt nu over de hele wereld.
  • 10:14 - 10:17
    Meer dan 10 biotech-bedrijven,
    waaronder ons eigen bedrijf,
  • 10:17 - 10:21
    ontwikkelen mens-faag applicaties
    om bacteriële infecties te behandelen.
  • 10:21 - 10:25
    Een aantal klinische studies
    lopen in Europa en de Verenigde Staten.
  • 10:26 - 10:28
    Dus ben ik ervan overtuigd
    dat we aan de vooravond staan
  • 10:28 - 10:30
    van een renaissance van faagtherapie.
  • 10:30 - 10:34
    Voor mij is de juiste manier
    om de faag voor te stellen, iets als dit.
  • 10:35 - 10:37
    (Gelach)
  • 10:37 - 10:41
    Voor mij zijn fagen de superhelden
    waar we op hebben gewacht
  • 10:41 - 10:44
    in onze strijd
    tegen multiresistente infecties.
  • 10:45 - 10:47
    Dus als je nog eens denkt aan een virus,
  • 10:47 - 10:49
    houd dan dit beeld in je achterhoofd.
  • 10:49 - 10:52
    Een faag zou immers
    ooit je leven kunnen redden.
  • 10:53 - 10:54
    Dank je.
  • 10:54 - 10:57
    (Applaus)
Title:
Hoe een lang vergeten virus ons kan helpen om de antibioticacrisis op te lossen
Speaker:
Alexander Belcredi
Description:

Virussen hebben een slechte reputatie -- maar sommige zullen je leven ooit kunnen redden, zegt biotechondernemer Alexander Belcredi. In deze fascinerende talk heeft hij het over fagen, natuurlijk voorkomende virussen die schadelijke bacteriën met dodelijke precisie opsporen en doden. Hij laat zien hoe deze ooit vergeten organismen nieuwe hoop kunnen bieden tegen de groeiende dreiging van antibiotica-resistente superbacteriën.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
11:13

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.