Return to Video

Uyku ile hafıza korsanlığı

  • 0:00 - 0:03
    İster bir sınava giriyor olun,
  • 0:03 - 0:06
    ister yeni bir müzik aleti
    öğrenmeye çalışıyor olun,
  • 0:06 - 0:08
    hatta yeni bir sporda
    mükemmelleşmeye çalışıyor olun,
  • 0:08 - 0:12
    uyku aslında gizli hafıza silahınız
    olabilir.
  • 0:12 - 0:15
    [Bilim ile Uyumak]
  • 0:17 - 0:21
    Araştırmalar bize uykunun hafıza için
    en az üç farklı şekilde
  • 0:21 - 0:23
    kritik olduğunu açıkladı.
  • 0:23 - 0:27
    İlk olarak, beyninizi gerçekten
    hazır hale getirmeyi öğrenmeden önce
  • 0:27 - 0:29
    uykuya ihtiyacınız olduğunu biliyoruz,
  • 0:29 - 0:31
    neredeyse kuru bir sünger gibi
  • 0:31 - 0:34
    yeni bilgileri emmeye hazır.
  • 0:34 - 0:38
    Uyku olmadan, beynin içindeki
    hafıza devreleri,
  • 0:38 - 0:41
    önceden olduğu gibi bilfiil su ile tıkanır
  • 0:41 - 0:43
    ve yeni bilgileri özümseyemeyiz.
  • 0:43 - 0:47
    Bu yeni bellek izlerini etkin bir şekilde
    ortaya koyamayız.
  • 0:47 - 0:51
    Ama sadece öğrenmeden önce
    uyumak önemli değil
  • 0:51 - 0:55
    çünkü unutmamak için
    bu yeni anıların üzerindeki
  • 0:55 - 0:58
    kaydet düğmesine basmayı
    öğrendikten sonra
  • 0:58 - 1:00
    uykuya ihtiyaç olduğunu da biliyoruz.
  • 1:00 - 1:02
    Aslında uyku, beyindeki bu bilginin
  • 1:02 - 1:05
    gelecekte değişmesini durduracak
  • 1:05 - 1:09
    ve bu anıları bu sinir ağlarının
  • 1:09 - 1:11
    mimarisine yapıştıracak.
  • 1:11 - 1:14
    Uykunun bu hafıza güçlendirme avantajını
  • 1:14 - 1:19
    tam olarak nasıl sağladığını
    keşfetmeye başladık.
  • 1:20 - 1:25
    İlk mekanizma bir dosya aktarım sürecidir.
  • 1:25 - 1:29
    Burada, beyindeki iki farklı yapıdan
    bahsedebiliriz.
  • 1:29 - 1:32
    İlki hipokampüs olarak adlandırılır
  • 1:32 - 1:36
    ve hipokampüs, beyninizin sol
    ve sağ tarafında bulunur.
  • 1:36 - 1:38
    Hipokampüsü beyninizin
  • 1:38 - 1:42
    bilgilendirici gelen kutusu gibi
    düşünebilirsiniz.
  • 1:42 - 1:46
    Yeni hafıza dosyalarını almak
    ve onlara tutunmak konusunda çok iyidir.
  • 1:46 - 1:48
    Bahsedebileceğimiz ikinci yapıya
  • 1:48 - 1:50
    korteks denir.
  • 1:50 - 1:54
    Beyninizin tepesine oturan
    buruşuk büyük doku.
  • 1:54 - 1:56
    Derin uyku sırasında,
  • 1:56 - 1:59
    bir de dosya aktarım mekanizması var.
  • 1:59 - 2:02
    Hipokampüsü bir USB bellek gibi
  • 2:02 - 2:04
    ve korteksinizi sabit disk gibi düşünün.
  • 2:05 - 2:06
    Gün boyunca etrafta dolaşıyoruz
  • 2:06 - 2:08
    ve çok sayıda dosya topluyoruz,
  • 2:08 - 2:11
    ancak daha sonra gece
    derin uyku sırasında,
  • 2:11 - 2:14
    sınırlı depolama kapasitesi nedeniyle,
  • 2:14 - 2:17
    bu dosyaları hipokampüsten beynin,
  • 2:17 - 2:20
    korteksin sabit diskine aktarmak
    zorundayız.
  • 2:20 - 2:22
    Bu, derin uykunun yaptığı gibi görünen
  • 2:22 - 2:25
    mekanizmalardan biri.
  • 2:25 - 2:28
    Ancak farkına vardığımız, bu hatıraları
  • 2:28 - 2:32
    beyne yapıştırmaya yardımcı olan
    başka bir mekanizma var.
  • 2:32 - 2:34
    Buna tekrar deniyor.
  • 2:34 - 2:36
    Birkaç yıl önce bilim insanları,
  • 2:36 - 2:39
    farelerin bir labirentte koşarken
  • 2:39 - 2:41
    nasıl öğrendiklerine bakıyorlardı.
  • 2:41 - 2:46
    Bu farelerin hafıza merkezlerine
    aktiviteyi kaydediyorlardı.
  • 2:46 - 2:48
    Fare labirentte koşarken,
  • 2:48 - 2:53
    farklı beyin hücreleri labirentin
    farklı kısımlarını kodlardı.
  • 2:53 - 2:56
    Eğer beyin hücrelerinin her birine
    bir tını ekleseydiniz,
  • 2:56 - 2:59
    fare labirenti öğrenmeye başladığında
  • 2:59 - 3:02
    duyacağınız şey o anının imzası olurdu.
  • 3:02 - 3:04
    Yani sanki şöyle bir şey ...
  • 3:04 - 3:08
    (Canlı piyano müziği)
  • 3:08 - 3:12
    Duyabildiğimiz bu şey
    öğrenmenin imzasıydı.
  • 3:12 - 3:15
    Ama sonra akıllıca bir şey yaptılar.
  • 3:15 - 3:19
    Fareler uykuya dalarken beyinlerini
    dinlemeye devam ettiler
  • 3:19 - 3:22
    ve duydukları şey olağanüstüydü.
  • 3:22 - 3:24
    Fare uyurken aynı hafıza imzasını
  • 3:24 - 3:29
    beyninde yeniden oynatmaya başladı.
  • 3:29 - 3:33
    Ama o anda uyanıkken yaptığından
    neredeyse 10 kat
  • 3:33 - 3:35
    daha hızlı oynatıyordu.
  • 3:35 - 3:38
    Onun yerine duyduğunuz şey...
  • 3:38 - 3:41
    (Hızlı, canlı piyano müziği)
  • 3:41 - 3:43
    Bu, uykunun bu anıları
  • 3:43 - 3:46
    aslında güçlendirdiği
    ikinci yol gibi görünüyor.
  • 3:46 - 3:50
    Uyku aslında bu hatıraları beyinde
  • 3:50 - 3:53
    yeni bir devreye sokup puanlayarak
  • 3:53 - 3:55
    hafıza temsilini güçlendiriyor.
  • 3:56 - 3:59
    Uykunun hafıza için
    yararlı olmasının son yolu,
  • 3:59 - 4:02
    bütünleşme ve ilişkidir.
  • 4:02 - 4:04
    Aslında, uykunun hayal ettiğimizden
  • 4:04 - 4:07
    çok daha akıllı olduğunu öğreniyoruz.
  • 4:07 - 4:11
    Uyku sadece bireysel hatıraları
    güçlendirmekle kalmaz,
  • 4:11 - 4:16
    uyku aslında yeni hatıraları
    zekice birbirine bağlar.
  • 4:16 - 4:17
    Sonuç olarak,
  • 4:17 - 4:19
    ertesi gün gözden geçirilmiş
  • 4:19 - 4:24
    bir zihin çapında ilişkiler ağıyla
    uyanabilir,
  • 4:24 - 4:30
    önceden aşılamayan sorunlara
    çözümler bulabiliriz.
  • 4:30 - 4:32
    Muhtemelen bu, bir problemi çözerken
  • 4:32 - 4:36
    asla uyanık kalmanızın
    söylenmemesinin sebebi.
  • 4:36 - 4:40
    Bir problemi olduktan sonra
    uyumanız gerektiği söylenir
  • 4:40 - 4:42
    ve bu da tam olarak bilimin
    bize öğrettiği şeydir.
Title:
Uyku ile hafıza korsanlığı
Speaker:
Matt Walker
Description:

Hepimize bir sınavdan önce iyi bir gece uykusu çekmemiz söylendi - nihayet işte nedeni. Uyku bilimcisi Matt Walker, yeterince uyumanın beynimizin anıları saklama ve işleme şeklini nasıl etkilediğini açıklıyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED Series
Duration:
04:42
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for Hacking your memory -- with sleep
Miraç Şendil accepted Turkish subtitles for Hacking your memory -- with sleep
Miraç Şendil edited Turkish subtitles for Hacking your memory -- with sleep
Miraç Şendil edited Turkish subtitles for Hacking your memory -- with sleep
Nihal Aksakal edited Turkish subtitles for Hacking your memory -- with sleep

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.