Return to Video

Çiftleşme çılgınlığı, sperm stoğu ve yavru işgalleri: bir ateş karıncası kraliçesinin hayatı

  • 0:07 - 0:11
    Haziran ayı, yoğun bir yağmurun
    hemen sonrası
  • 0:11 - 0:16
    ve gökyüzü normalde pek rastlamadığımız
    varlıklarla dolu.
  • 0:16 - 0:19
    İlk bakışta biraz
    rahatsız edici gözükebilir.
  • 0:19 - 0:24
    Fakat Solenopsis invicta'nın,
    diğer adıyla ateş karıncasının
  • 0:24 - 0:29
    talihli erkek ve dişileri için
    romantizm günü.
  • 0:29 - 0:31
    Bu bir gerdek uçuşu,
  • 0:31 - 0:35
    kanatlı denen ve üreme yeteneğine sahip
    binlerce erkek ve dişi karınca,
  • 0:35 - 0:39
    ilk ve son kez kanatlanıyor.
  • 0:39 - 0:44
    Ama kanatlı avcılardan kurtulan
    başarılı erkekler için bile
  • 0:44 - 0:47
    bu çiftleşme çılgınlığı ölümcül olacak.
  • 0:47 - 0:53
    Çiftleşmeyi başarmış dişilerin
    işi ise daha yeni başlıyor.
  • 0:53 - 0:57
    Ayrıldığı eşinden ömür boyu
    sperm temini sağladıktan sonra,
  • 0:57 - 1:02
    yeni kraliçemiz şimdi tek başına
    yekpare bir koloni kurmalı.
  • 1:02 - 1:03
    Yere inip
  • 1:03 - 1:07
    yuvasını kurabilecek uygun bir yer arıyor.
  • 1:07 - 1:11
    Tercihen, insanların
    çoktan bozduğu araziler gibi
  • 1:11 - 1:15
    yumuşak, kazması kolay
    ve topraklı bir yer bulabilir.
  • 1:15 - 1:16
    Uygun yeri bulduğunda
  • 1:16 - 1:23
    kraliyet statüsünü oluşturan koçanları
    üretmek için kanatlarını koparacak.
  • 1:23 - 1:28
    Sonra, sonunda bir oda olacak şekilde
    aşağı doğru kazmaya başlar.
  • 1:28 - 1:32
    Kraliçe günde yaklaşık on yumurtasını
    buraya bırakır
  • 1:32 - 1:36
    ve bir hafta içinde ilk larvalar çıkar.
  • 1:36 - 1:37
    Sonraki üç hafta boyunca
  • 1:37 - 1:42
    kraliçe, hem kendisini hem de
    yavrularını beslemek için
  • 1:42 - 1:44
    döllenmemiş olan
    yumurtalardan medet umar,
  • 1:44 - 1:48
    bu süreçte kilosu yarı yarıya düşer.
  • 1:48 - 1:50
    Neyse ki yaklaşık 20 gün sonra
  • 1:50 - 1:54
    bu larvalar ilk işçi grubunu oluşturur,
  • 1:54 - 1:59
    yemek aramaya ve sıska kalmış
    kraliçelerini doyurmaya hazırlardır.
  • 1:59 - 2:01
    Fakat kızları ellerini çabuk tutmalıdır --
  • 2:01 - 2:04
    annelerini acilen
    sağlığa kavuşturmaları gerekir.
  • 2:04 - 2:06
    Yakın çevrelerinde,
  • 2:06 - 2:11
    düzinelerce komşu kraliçe,
    kendi karınca ordularını kuruyorlar.
  • 2:11 - 2:14
    Bu koloniler bu zamana kadar
    barış içinde yaşadı
  • 2:14 - 2:16
    fakat işçiler ortaya çıktığında,
  • 2:16 - 2:20
    kuluçka baskını adı verilen
    hadise de başlar.
  • 2:20 - 2:23
    Birkaç metre uzaklıkta olan
    yuvalardaki işçiler,
  • 2:23 - 2:26
    kraliçemizden yavrularını çalmaya başlar.
  • 2:26 - 2:28
    Kolonimiz misilleme yapsa da,
  • 2:28 - 2:31
    daha uzakta olan işgalciler bile
  • 2:31 - 2:33
    işçileri zorlamaya başlar.
  • 2:33 - 2:38
    Saatler içinde, işgalciler
    kraliçemizin tüm yavru kaynağını
  • 2:38 - 2:40
    yakındaki en büyük yuvaya götürmüş olur
  • 2:40 - 2:44
    ve kraliçenin hayatta kalan
    kızları onu terk eder.
  • 2:44 - 2:46
    Kraliçe, son şansını kovalayarak
  • 2:46 - 2:50
    galip gelen işgalcilerin yuvasına gider.
  • 2:50 - 2:55
    Kaybeden diğer kraliçeleri
    ve savunucu karıncaları yerinden edip
  • 2:55 - 2:58
    yavru yığınının tepesine
    yerleşmeye çalışır.
  • 2:58 - 3:02
    Kızları, annelerinin
    galip gelmesine yardım eder
  • 3:02 - 3:06
    birlikte, saltanat hükümdarını yener
    ve yavru yığınını gasp ederler.
  • 3:06 - 3:09
    Sonunda, kalan tüm savaşçılar kaybeder,
  • 3:09 - 3:13
    ta ki sadece tek bir kraliçe
    ve yavru yığını kalana dek.
  • 3:13 - 3:16
    Artık çevredeki en büyük yuvasında
  • 3:16 - 3:23
    yüzlerce işçiye hükmeden galip kraliçemiz,
    en önemli hedefine odaklanır:
  • 3:23 - 3:25
    üremeye.
  • 3:25 - 3:30
    Sonraki birkaç sene boyunca,
    koloni yalnızca kısır işçi üretir.
  • 3:30 - 3:34
    Fakat nüfusları
    yaklaşık 23 bini geçtiğinde
  • 3:34 - 3:36
    plan değişir.
  • 3:36 - 3:38
    Artık her baharda,
  • 3:38 - 3:42
    koloni, doğurgan ve kanatlı
    dişi ve erkekler üretecek.
  • 3:42 - 3:46
    Bu büyük karıncalar
    yazın başlarında doğar
  • 3:46 - 3:49
    ve sonbaharda işçi üretimine
    geri dönerler.
  • 3:49 - 3:53
    Şiddetli yağışlardan sonra,
    bu kanatlılar göklere çıkar
  • 3:53 - 3:58
    ve kraliçelerinin genlerini birkaç yüz
    metreye kadar rüzgara doğru yayar.
  • 3:58 - 4:01
    Fakat bu çiftleşme çılgınlığına
    katkıda bulunmak için
  • 4:01 - 4:06
    koloni büyük bir süper organizma olarak
    gelişmeye devam etmelidir.
  • 4:06 - 4:10
    Genç karıncalar her gün kraliçeyi besler
    ve yavrularla ilgilenir,
  • 4:10 - 4:14
    bu sırada işçiler de yemek toplar
    ve yuvayı savunur.
  • 4:14 - 4:16
    İşgalciler saldırdığında
  • 4:16 - 4:20
    bu yaşlı savaşçılar
    zehirleriyle onları uzaklaştırır.
  • 4:20 - 4:23
    Yağmur sonrası koloni toplanır,
  • 4:23 - 4:26
    yuvalarını genişletmek için
    ıslak toprağı kullanırlar.
  • 4:26 - 4:29
    Sel sırasında evlerini su bastığında da
  • 4:29 - 4:33
    kardeşler, kraliçelerini güvende tutarak
  • 4:33 - 4:36
    bir araya gelip
    canlı bir kayığa dönüşürler.
  • 4:36 - 4:37
    Ama ne kadar dirençli olsalar da
  • 4:37 - 4:40
    her koloninin bir sonu vardır.
  • 4:40 - 4:44
    Yaklaşık sekiz sene sonra,
    kraliçemizin spermi biter
  • 4:44 - 4:47
    ve ölen işçileri yenileyemez.
  • 4:47 - 4:50
    Yuvanın nüfusu azalır
  • 4:50 - 4:52
    ve sonunda komşu bir koloni
    tarafından ele geçirilir.
  • 4:52 - 4:57
    Kraliçemizin hükmü sona erer
    ancak genetik mirası adını yaşatır.
Title:
Çiftleşme çılgınlığı, sperm stoğu ve yavru işgalleri: bir ateş karıncası kraliçesinin hayatı
Speaker:
Walter R. Tschinkel
Description:

Bütün dersi izlemek için: https://ed.ted.com/lessons/mating-frenzies-sperm-hoards-and-brood-raids-the-life-of-a-fire-ant-queen-walter-r-tschinkel

İlkbaharda, şiddetli yağışlardan hemen sonra, erkek ve dişi ateş karıncaları, gerdek uçuşu olarak bilinen bir romantizm günü için gökyüzünde toplanır. Üreme yeteneğine sahip binlerce karınca bir çiftleşme çılgınlığına katılır ve çiftleşmeyi başarmış bir dişi için hayat daha yeni başlıyordur. Walter R. Tschinkel, yeni kraliçenin nasıl bir koloni inşa ettiğini ve onu komşu karınca ordularından nasıl koruduğunu detaylı bir şekilde anlatıyor.

Ders: Walter R. Tschinkel, Yönetmen: Lisa Vertudaches.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:59

Turkish subtitles

Revisions