Return to Video

Темпл Грандин (Temple Grandin): На светот му требаат различни видови на умови

  • 0:00 - 0:02
    Мислам дека ќе почнам со збор два за тоа
  • 0:02 - 0:04
    што точно е аутизам.
  • 0:04 - 0:07
    Аутизам е голем дијазапон што
  • 0:07 - 0:10
    оди од многу тешки случаи, кога детето не зборува,
  • 0:10 - 0:13
    па сѐ до брилијатни научници и инжињери.
  • 0:13 - 0:15
    И всушност тука се чувствувам како дома.
  • 0:15 - 0:17
    Бидејќи тука има многу аутистичка генетика.
  • 0:17 - 0:19
    Се надевам дека немате...
  • 0:19 - 0:23
    (Аплауз)
  • 0:23 - 0:25
    Тоа е континиум од карактерни особини.
  • 0:25 - 0:28
    Кога бубалица се претвара
  • 0:28 - 0:30
    во Аспрегер, што е само блага форма на аутизам?
  • 0:30 - 0:33
    Сакам да кажам дека Ајнштајн и Моцарт
  • 0:33 - 0:35
    и Тесла, денеска најверојатно би биле
  • 0:35 - 0:37
    дијагностицирани во аутистички спектар.
  • 0:37 - 0:40
    И една од работите со кои ќе се занимавам
  • 0:40 - 0:43
    е да ги потикнам овие деца да бидат оние кои ќе ја измислат
  • 0:43 - 0:45
    новата енергетска технологија,
  • 0:45 - 0:49
    за која утрово зборуваше Бил Гејтс.
  • 0:49 - 0:51
    Добро. Значи, ако сакате да го разберете
  • 0:51 - 0:53
    аутизмот, животни.
  • 0:53 - 0:55
    Сега сакам да ви зборувам за различните начини на размислување.
  • 0:55 - 0:58
    Мора да се одалечите од вербалниот јазик.
  • 0:58 - 1:00
    Јас размислувам во слики.
  • 1:00 - 1:03
    Не размислувам во јазик.
  • 1:03 - 1:05
    Тоа што е специфично за аутистичкиот мозок
  • 1:05 - 1:08
    е штo обрнува внимание на детали.
  • 1:08 - 1:10
    Ова е тест во кој треба или
  • 1:10 - 1:12
    да ги изберете големите или малите букви.
  • 1:12 - 1:14
    Аутистичкиот мозок побрзо ги забележува
  • 1:14 - 1:16
    малите букви.
  • 1:16 - 1:20
    И работата е во тоа што нормалниот мозок игнорира детали.
  • 1:20 - 1:22
    Па добро, ако градите мост, деталите се особено значајни,
  • 1:22 - 1:25
    бидејќи ќе се сруши ако ги игнорирате деталите.
  • 1:25 - 1:28
    Тоа што најмногу ме загрижува со работите денеска
  • 1:28 - 1:30
    е што работите стануваат премногу абстрактни.
  • 1:30 - 1:32
    Луѓето избегнуваат да прават
  • 1:32 - 1:34
    практични работи.
  • 1:34 - 1:36
    Навистина сум загрижена што многу од училиштата ги укинаа
  • 1:36 - 1:38
    практичните предмети,
  • 1:38 - 1:40
    бидејќи ликовно и сличните предмети
  • 1:40 - 1:42
    се предметите во кои јас се истакнував.
  • 1:42 - 1:44
    Добро, во мојата работа со добиток
  • 1:44 - 1:47
    забележував многу од малите работи, кои повеќе од луѓето не ги гледаат,
  • 1:47 - 1:49
    и кои го тераат добитокот да застанува. Како, на пример,
  • 1:49 - 1:52
    тоа што знамето се вееше баш пред ветеринарната клиника.
  • 1:52 - 1:55
    Во план им беше да ја срушат целата клиника,
  • 1:55 - 1:57
    но сѐ што требаа да направат е да го мрднат знамето.
  • 1:57 - 2:00
    Нагли движења, контраст.
  • 2:00 - 2:02
    Во раните седумдесети кога започнував, Се спуштив
  • 2:02 - 2:04
    долу во водилките за да видам што гледаше добитокот.
  • 2:04 - 2:07
    Луѓето мислеа дека сум луда. Јакна на оградата ги заплашуваше.
  • 2:07 - 2:10
    Сенки или јаже на подот ги тераа да застануваат.
  • 2:10 - 2:12
    Луѓето не ги забележуваа овие работи,
  • 2:12 - 2:14
    ланец што виси,
  • 2:14 - 2:16
    и тоа е прикажано многу, многу убаво во филмот.
  • 2:16 - 2:18
    Всушност го обожавам филмот, како тие успееа
  • 2:18 - 2:20
    да ги реплицираат сите мои проекти. Тоа е поради мојата гиковска страна.
  • 2:20 - 2:23
    И моите цртежи добија можност да играат во филмот.
  • 2:23 - 2:25
    И насловот на филмот е „Темпл Грандин“,
  • 2:25 - 2:27
    а не „Мислење во слики“.
  • 2:27 - 2:29
    А што е размислување во фотографии? Тоа се буквално
  • 2:29 - 2:31
    филмови во твојата глава.
  • 2:31 - 2:33
    Мојот мозок работи како пребарувањето слики на Гугл.
  • 2:33 - 2:36
    Кога бев мала немав претстава дека моето размислување е различно.
  • 2:36 - 2:38
    Мислев дека сите размислуваат во слики.
  • 2:38 - 2:40
    И додека ја пишував мојата книга „Размислување во слики“,
  • 2:40 - 2:43
    правев интервјуа на луѓе за тоа како тие размислуваат.
  • 2:43 - 2:45
    И бев шокирана кога дознав дека моето размислување
  • 2:45 - 2:47
    моето размислување е поприлично различно. Така,
  • 2:47 - 2:49
    ако кажам „замисли си камбанарија“
  • 2:49 - 2:51
    повеќе од луѓето ќе замислат општа, генерализирана слика.
  • 2:51 - 2:53
    Добро, можеби не е така во оваа просторија
  • 2:53 - 2:57
    но така е во повеќето места.
  • 2:57 - 2:59
    Јас гледам само специфични фотографии.
  • 2:59 - 3:03
    Тие ми се појавуваат во паметот, исто како во Гугл за слики.
  • 3:03 - 3:05
    И во филмот, направија одлична сцена
  • 3:05 - 3:09
    кога се спомна зборот „кондура“ и еден куп кондури од педесетите и шеесетите
  • 3:09 - 3:11
    излегуваат од мојата фантазија.
  • 3:11 - 3:13
    Ова е црквата од моето детство.
  • 3:13 - 3:16
    Баш специфично. Има и уште, Тврдината Колинс.
  • 3:16 - 3:18
    Добро, а што е со познатите?
  • 3:18 - 3:21
    И тие некако ми излегуваат, нешто вака.
  • 3:21 - 3:24
    Само многу брзо, како пребарувањето фотографии на Гугл.
  • 3:24 - 3:26
    И излегуваат една по една.
  • 3:26 - 3:28
    И си помислувам, добро можеби може да заврне снег,
  • 3:28 - 3:30
    или да имаме грмотевици,
  • 3:30 - 3:33
    и јас можам таквите фотографии да ги претворам во видеа.
  • 3:33 - 3:36
    Визуелното размислување ми беше огромна предност
  • 3:36 - 3:39
    при дизајнирањето фабрики за одгледување добиток.
  • 3:39 - 3:41
    И работев многу напорно во подобрување
  • 3:41 - 3:43
    на односот кон добитокот во кланиците.
  • 3:43 - 3:46
    Нема да ви покажам неудобни слајдови од кланици.
  • 3:46 - 3:48
    Ако сакате да ги погледнете, ги имам ставено тие работи на Јутјуб.
  • 3:48 - 3:52
    Но една од работите кои можев да ги правам дизајнирајќи
  • 3:52 - 3:54
    е што можев буквално да тестирам
  • 3:54 - 3:56
    дел од опремата во мислите,
  • 3:56 - 3:59
    баш како компјутерски систем за виртуелна реалност.
  • 3:59 - 4:01
    Ова е птичја перспектива
  • 4:01 - 4:04
    од модел на еден од моите проекти што беше користен во филмот.
  • 4:04 - 4:06
    Тоа беше баш супер.
  • 4:06 - 4:08
    И имаше многу Аспергер типови,
  • 4:08 - 4:11
    и аутистички типови кои работеа на снимањето на филмот.
  • 4:11 - 4:13
    (Смеа)
  • 4:13 - 4:15
    Но една од работите која навистина ме загрижува
  • 4:15 - 4:19
    е каде оди младата верзија на овие деца.
  • 4:19 - 4:22
    Тие не завршуваат во Силиконската долина, каде им е местото,
  • 4:22 - 4:25
    (Смеа)
  • 4:25 - 4:30
    (Аплауз)
  • 4:30 - 4:33
    Една од работите кои ги научив многу млада, бидејќи не бев баш друштвена,
  • 4:33 - 4:37
    е дека морам да ја продадам мојата работа, а не себеси.
  • 4:37 - 4:39
    А начинот на кој ги продавав проектите со добитокот
  • 4:39 - 4:42
    е што ги покажував моите цртежи и цртежи на работи.
  • 4:42 - 4:44
    Друга работа што како мало дете ми помогна,
  • 4:44 - 4:46
    е, човече, во 50-тите те учеа на манири.
  • 4:46 - 4:48
    Те учеа дека неможеш да ги земаш намирниците од полиците
  • 4:48 - 4:50
    во продавница и да ги фрлаш наоколу.
  • 4:50 - 4:53
    Кога децата се во трето или четврто одделение
  • 4:53 - 4:56
    може да се забележи дека ова дете ќе биде визуелен мислител,
  • 4:56 - 4:58
    цртајќи во перспектива. Но сакам
  • 4:58 - 5:00
    да потенцирам дека не секое дете аутист
  • 5:00 - 5:02
    ќе биде визуелен мислител.
  • 5:02 - 5:06
    Ја имам направено оваа снимка на мозокот пред неколку години,
  • 5:06 - 5:08
    и често се шегував дека имам
  • 5:08 - 5:10
    огромен интернет кабел
  • 5:10 - 5:12
    кој оди длабоко во мојот визуелен кортекс.
  • 5:12 - 5:14
    Ова е тензорски приказ.
  • 5:14 - 5:16
    И мојот голем интернет кабел
  • 5:16 - 5:18
    е двапати поголем од оној на контролната фотографија.
  • 5:18 - 5:20
    Црвените линии се мои,
  • 5:20 - 5:24
    а сините линии се на личност од ист пол и возраст.
  • 5:24 - 5:26
    Еве, ова е мојата огромна,
  • 5:26 - 5:28
    а ова е просечната, сина,
  • 5:28 - 5:32
    која е навистина мала.
  • 5:32 - 5:34
    Некои од истражувањата денеска покажуваат
  • 5:34 - 5:38
    дека луѓето од спектарот во суштина размислуваат со својот примарен визуелен кортекс.
  • 5:38 - 5:41
    Работата е во тоа, дека визуелен мислител е само еден тип на ум.
  • 5:41 - 5:44
    Видете, аутистичкиот ум има тенденција да биде специјализиран ум.
  • 5:44 - 5:48
    Добар во една работа, лош во нешто друго.
  • 5:48 - 5:50
    А јас бев лоша во алгебра. И никогаш не ми беше дозволено
  • 5:50 - 5:52
    да учам геомтрија или тригонометрија.
  • 5:52 - 5:55
    Огромна грешка. Сретнувам многу деца кои треба да прескокнат учење
  • 5:55 - 5:57
    алгебра и да учат директно геометрија и тригонометрија.
  • 5:57 - 6:00
    Друг тип на ум е мислителот во шаблони.
  • 6:00 - 6:02
    По абстрактен. Тоа се инжењерите,
  • 6:02 - 6:04
    компјутерските програмери.
  • 6:04 - 6:06
    Ова е размислување во шаблони. Оваа богомолка
  • 6:06 - 6:08
    е направена од едно парче хартија,
  • 6:08 - 6:10
    без лепење, без сечење.
  • 6:10 - 6:13
    И во позадина е шаблонот за виткање.
  • 6:13 - 6:15
    Ова се типовите на размислување,
  • 6:15 - 6:18
    фотореалистични визуелни мислители, како мене.
  • 6:18 - 6:22
    Мислители во шаблони, музички и математички умови.
  • 6:22 - 6:24
    Некои од нив често имаат проблеми со читање.
  • 6:24 - 6:26
    Такви проблеми исто така ќе видите и
  • 6:26 - 6:29
    кај деца кои се дислексични.
  • 6:29 - 6:31
    Ќе ги сретнете сите овие различни типови на умови.
  • 6:31 - 6:34
    А има и вербален ум. Тие ги знаат сите факти за сѐ.
  • 6:34 - 6:36
    Е сега, прашањето со сетилата е нешто друго.
  • 6:36 - 6:40
    Навистина без загрижена што ќе морам да ја носам оваа направа на моето лице.
  • 6:40 - 6:43
    И дојдов половина час порано
  • 6:43 - 6:45
    за да ја ставам и да имам време да се навикнам.
  • 6:45 - 6:48
    Ја свиткаа за да не ми удира во брадата.
  • 6:48 - 6:51
    Но осетливоста е прашање. На некои деца им пречат флуоресцентни светла;
  • 6:51 - 6:54
    други пак се преосетливи на звуци.
  • 6:54 - 6:57
    Знаете, тоа ќе биде променлива.
  • 6:57 - 7:01
    Визуелното мислење ми овозможи голем увид
  • 7:01 - 7:03
    во умот на животните.
  • 7:03 - 7:06
    Бидејќи размислете - животното размислува со сетилата,
  • 7:06 - 7:10
    не вербално. Размислува во слики.
  • 7:10 - 7:13
    Размислува во звуци. Размислува во мириси.
  • 7:13 - 7:16
    Размислете колку многу информации има на еден уличен хидрант.
  • 7:16 - 7:19
    Животното знае кој бил таму, кога биле таму,
  • 7:19 - 7:22
    дали се пријатели или непријатели, дали има некој за парење.
  • 7:22 - 7:25
    Има тон информации на тој хидрант.
  • 7:25 - 7:29
    Сѐ се тоа многу детални информации.
  • 7:29 - 7:31
    И набљудувањето на тие детали
  • 7:31 - 7:33
    ми даде голем увид во животните.
  • 7:33 - 7:37
    И животинскиот ум и мојот ум
  • 7:37 - 7:39
    ги става информациите од сетилата
  • 7:39 - 7:41
    во категории.
  • 7:41 - 7:43
    Маж на коњ
  • 7:43 - 7:45
    и маж на земја,
  • 7:45 - 7:47
    се перципираат како две сосема различни работи.
  • 7:47 - 7:50
    Може да имате коњ кој бил злоупотребуван од јавачот.
  • 7:50 - 7:52
    Коњот нема да има никаков проблем со ветеринарот,
  • 7:52 - 7:55
    ниту со чевларот за коњи, но не ќе може да го јавате.
  • 7:55 - 7:58
    Имате уште еден коњ, кој можеби бил тепан од чевларот
  • 7:58 - 8:00
    и тој ќе биде ужасен за било што на земја,
  • 8:00 - 8:03
    па и со ветеринарот, но човек ќе може да го јава.
  • 8:03 - 8:05
    Добитокот е сосема ист.
  • 8:05 - 8:07
    Човек на коњ,
  • 8:07 - 8:09
    човек кој е пешки, тоа се сосема различни работи.
  • 8:09 - 8:11
    Гледате, тоа се различни фотографии.
  • 8:11 - 8:14
    Сакам да размислите колку е тоа специфично.
  • 8:14 - 8:18
    Значи, наоѓам дека оваа способност да се ставаат информации
  • 8:18 - 8:21
    во категории, на многу луѓе не им оди баш лесно.
  • 8:21 - 8:23
    Кога поправам некое парче опрема
  • 8:23 - 8:25
    или некаков проблем со нешто во фабрика,
  • 8:25 - 8:29
    тие неможат да откријат: „Имам ли проблем со обуката на луѓето?
  • 8:29 - 8:31
    или имам проблем со опремата?“
  • 8:31 - 8:33
    Со други зборови, категоризација на проблеми со опремата,
  • 8:33 - 8:35
    од проблеми со луѓето.
  • 8:35 - 8:38
    Наоѓам дека многу луѓе имаат проблем да го сторат тоа.
  • 8:38 - 8:41
    Да речеме наоѓам дека е проблем со опремата.
  • 8:41 - 8:43
    Дали е незначителен проблем, нешто што може да го поправам едноставно?
  • 8:43 - 8:46
    Или дизајнот на целиот систем е погрешен?
  • 8:46 - 8:49
    Луѓето тешко се снаоѓаат во тоа.
  • 8:49 - 8:51
    На пример, да погледнеме нешто друго како
  • 8:51 - 8:53
    решавање на проблемот да се направат авионите побезбедни.
  • 8:53 - 8:55
    Да, имам пролетано над милион километри.
  • 8:55 - 8:57
    Многу летам со авиони,
  • 8:57 - 9:00
    и да бев од Федералната агенција за воздухопловство,
  • 9:00 - 9:04
    што би набљудувала многу внимателно?
  • 9:04 - 9:06
    Тоа се опашките на авионите.
  • 9:06 - 9:09
    Знаете, има пет фатални несреќи во последните 20 години,
  • 9:09 - 9:13
    каде опашката или едноставно паднала, или елементите за управување
  • 9:13 - 9:15
    во опашката се расипале на некој начин.
  • 9:15 - 9:17
    Проблемот се опашките, јасно и гласно.
  • 9:17 - 9:19
    А кога пилотите ги обиколуваат авионите, погодете што?
  • 9:19 - 9:21
    Неможе да видат што има во опашките.
  • 9:21 - 9:23
    Кога ќе размислам околу ова,
  • 9:23 - 9:26
    јас ги собирам сите овие специфични информации.
  • 9:26 - 9:29
    Специфични се. Моето размислување е од дното нагоре.
  • 9:29 - 9:33
    Јас ги собирам сите тие мали парчиња и ги склопувам како сложувалка.
  • 9:33 - 9:35
    Ова е коњ кој беше смртно преплашен
  • 9:35 - 9:37
    од црни каубојски шешири.
  • 9:37 - 9:39
    Бил малтретиран од некој што носел црн каубојски шешир.
  • 9:39 - 9:42
    Бели каубоски шешири, тоа беше сосема во ред.
  • 9:42 - 9:45
    Работата е во тоа што на светот ќе му требаат
  • 9:45 - 9:47
    сите различни умови
  • 9:47 - 9:49
    да работат заедно.
  • 9:49 - 9:52
    Мора да работиме на развивање на сите овие типови на умови.
  • 9:52 - 9:55
    И една од работите што ме излудува,
  • 9:55 - 9:57
    на моите патувања и средбите со аутисти,
  • 9:57 - 10:00
    е дека гледам многу од овие паметни но чудни неприлагодени деца.
  • 10:00 - 10:03
    И тие едноставно не се многу друштвени,
  • 10:03 - 10:05
    и никој не се труди да ги развие нивните интереси
  • 10:05 - 10:07
    во нешто како наука.
  • 10:07 - 10:10
    Ова не носи на работите околу мојот учител по природни науки.
  • 10:10 - 10:13
    Мојот учител во филмот е преставен апсолутно прекрасно.
  • 10:13 - 10:15
    Бев забушант како ученик. Кога бев во средно училиште
  • 10:15 - 10:18
    едноставно не ми беше грижа за учење,
  • 10:18 - 10:21
    се додека не почнав да учав во одделението на г-дин. Карлок.
  • 10:21 - 10:24
    Тој во филмот е преставен како Др. Карлок.
  • 10:24 - 10:27
    Тој ме предизвика да протолкувам
  • 10:27 - 10:30
    како работи соба со оптичка илузија.
  • 10:30 - 10:32
    На децата мора да им покажувате
  • 10:32 - 10:34
    интересни работи.
  • 10:34 - 10:37
    Една од работите што мислам дека TED треба да го прави е
  • 10:37 - 10:40
    да им укаже на училиштата за сите супер предавања на TED,
  • 10:40 - 10:42
    а има и тон интересни работи на интернет,
  • 10:42 - 10:44
    кои можат да ги заинтигрираат овие деца.
  • 10:44 - 10:47
    Бидејќи сретнувам многу од овие неприлагодени деца,
  • 10:47 - 10:50
    и наставници на средниот запад, а и во другите делови од земјата,
  • 10:50 - 10:52
    кога ќе се одалечите од технолошките центри,
  • 10:52 - 10:54
    не знаат што треба да прават со овие деца.
  • 10:54 - 10:56
    И тие не одат по вистинската патека.
  • 10:56 - 10:58
    Работата е во тоа што, можете еден ум
  • 10:58 - 11:01
    да го изградите да биде мисловен и когнитивен.
  • 11:01 - 11:04
    Или твојот ум може да е ожичен за да бидеш подруштвен.
  • 11:04 - 11:06
    Она што покажаа некои нови истражувања за аутизмот,
  • 11:06 - 11:08
    е дека може да има некакво дополнително ожичување тука позади
  • 11:08 - 11:11
    во навистина брилијаниот ум, а да изгуби неколку жички за социјализација тука.
  • 11:11 - 11:15
    Тоа доаѓа како трговија помеѓу размислување и социјализација.
  • 11:15 - 11:17
    Така може да дојдете до состојба која е толку тешка
  • 11:17 - 11:20
    што ќе имате личност која воопшто не зборува.
  • 11:20 - 11:22
    Во нормалниот човечки ум
  • 11:22 - 11:25
    јазикот го покрива визуелното размислување кое го делиме со животните.
  • 11:25 - 11:28
    Ова е работата на Др. Брус Милер.
  • 11:28 - 11:31
    Тој проучуваше пациенти со Алцхајмерска болест
  • 11:31 - 11:33
    кои имаа деменција на предниот дел од мозокот.
  • 11:33 - 11:36
    И деменцијата ги „изела“ деловите од мозокот одговорни за говор,
  • 11:36 - 11:41
    а ова е уметничко дело на личност кој порано монтирал радио во автомобили.
  • 11:41 - 11:45
    Ван Гог незнаел ништо за физика.
  • 11:45 - 11:47
    Но мислам дека е многу интересно
  • 11:47 - 11:49
    дека се правени истражувања кои покажале
  • 11:49 - 11:51
    дека шаблонов во сликава
  • 11:51 - 11:54
    следи статистички модел на турбуленција.
  • 11:54 - 11:56
    Така доаѓаме до многу интересната идеја
  • 11:56 - 11:58
    дека можеби некои од овие математчки шаблони
  • 11:58 - 12:00
    се во нашите глави.
  • 12:00 - 12:02
    А за Волфрам Алфа фаќав забелешки
  • 12:02 - 12:04
    и ги запишував сите можни
  • 12:04 - 12:06
    зборови за пребарување кои можев да ги користам
  • 12:06 - 12:10
    бидејќи мислам тоа да влезе во моите предавања за аутизам.
  • 12:10 - 12:12
    Мора да им покажуваме на овие деца интересни работи.
  • 12:12 - 12:14
    А ги исфрлаат часовите за поправки на автомобили
  • 12:14 - 12:16
    и моделарство, и часовите по уметност.
  • 12:16 - 12:19
    Сакам да кажам, уметност беше мојот најдобар предмет во училиште
  • 12:19 - 12:21
    Мораме да мислиме за сите овие различни типови на умови.
  • 12:21 - 12:24
    Со нив апсолутно мора да се работи,
  • 12:24 - 12:27
    бидејќи во иднина несомнено ќе
  • 12:27 - 12:30
    ни требаат овие типови на личности.
  • 12:30 - 12:32
    Ајде да зборуваме за работни места.
  • 12:32 - 12:34
    Мојот учител по наука ме мотивираше да учам
  • 12:34 - 12:37
    бидејќи бев забушант кој нејќеше да учи.
  • 12:37 - 12:39
    Но знаете што? Стекнував работно искуство.
  • 12:39 - 12:41
    Гледам премногу од овие паметни деца кои ги немаат научени основните работи,
  • 12:41 - 12:43
    како на пример да доаѓаат на време.
  • 12:43 - 12:45
    Тоа ме научија кога бев осум години.
  • 12:45 - 12:48
    Го знаете тоа, да се однесувате пристојно кога одите на неделен ручек кај баба.
  • 12:48 - 12:51
    Тоа ме научија кога бев многу многу млада.
  • 12:51 - 12:54
    А кога бев 13 имав работа во кројачница
  • 12:54 - 12:56
    шиејќи облека.
  • 12:56 - 12:59
    Додека бев на факултет одев на пракса.
  • 12:59 - 13:02
    Градев работи.
  • 13:02 - 13:05
    И исто така морав да научам како да извршувам задолженија.
  • 13:05 - 13:09
    Знаете, единственото нешто што ме интересираше како мала беше да цртам слики на коњи.
  • 13:09 - 13:11
    Мајка ми ми рече: „Ајде да нацртаме слика од нешто друго.“
  • 13:11 - 13:13
    Тие мора да научат како да прават нешто друго.
  • 13:13 - 13:15
    Да речеме дека детето е фиксирано на Лего коцки.
  • 13:15 - 13:18
    Да го натераме да гради различни работи.
  • 13:18 - 13:20
    Работата со аутистичкиот ум
  • 13:20 - 13:22
    е што тежнее кон фиксирање.
  • 13:22 - 13:24
    Како кога дете обожава тркачки автомобили,
  • 13:24 - 13:26
    да ги искористиме тркачките коли за математика.
  • 13:26 - 13:29
    Да пресметаме колку долго ѝ треба на тркачка кола да помине одредено растојание.
  • 13:29 - 13:33
    Со други зборови, да ја искористиме таа фиксација
  • 13:33 - 13:36
    за да го мотивираме тоа дете, тоа е една од работите кои треба да ги направиме.
  • 13:36 - 13:39
    Навистина ми е преку глава од учителите
  • 13:39 - 13:42
    особено кога ќе се отидете во другите делови од земјава,
  • 13:42 - 13:44
    кои незнаат што да прават со овие паметни деца.
  • 13:44 - 13:46
    Едноставно ме излудува.
  • 13:46 - 13:48
    Што може да работат визуелните мислители кога ќе пораснат?
  • 13:48 - 13:51
    Може да работат графички дизајн, секакви работи поврзани со компјутери,
  • 13:51 - 13:56
    фотографија, индустриски дизајн.
  • 13:56 - 13:58
    Мислителите во шаблони, тие се оние кои ќе бидат
  • 13:58 - 14:01
    вашите математичари, вашите софтверски инжињери,
  • 14:01 - 14:05
    вашите компјутерски програмери, сите овие типови на професии.
  • 14:05 - 14:08
    А потоа ги имате вербалните умови. Тие се одлични новинари.
  • 14:08 - 14:11
    Тие исто така се одлични театарски актери.
  • 14:11 - 14:13
    Бидејќи проблемот во тоа да си аутист,
  • 14:13 - 14:16
    е што морав да ги учам социјалните вештини како да ги глумам.
  • 14:16 - 14:19
    Тоа мора едноставно да го учите.
  • 14:19 - 14:22
    И мора да работиме со таквите ученици.
  • 14:22 - 14:24
    Така доаѓаме до прашањето на ментори.
  • 14:24 - 14:27
    Знаете, мојот учител по наука не беше акредитиран учител.
  • 14:27 - 14:29
    Тој беше научник во НАСА.
  • 14:29 - 14:31
    Во поново време, некои од државите дојдоа до тоа
  • 14:31 - 14:33
    да ако имате диплома по биологија или диплома по хемија,
  • 14:33 - 14:36
    можете да предавате биологија или хемија во училиште.
  • 14:36 - 14:38
    Треба да го правиме тоа.
  • 14:38 - 14:40
    Бидејќи тоа што сум го забележала е дека
  • 14:40 - 14:42
    квалитетните учители, за многу од овие деца,
  • 14:42 - 14:44
    им се недостапни бидејќи предаваат на факултетите.
  • 14:44 - 14:47
    Треба некои од тие квалитетни учители да ги донесеме во средните училишта.
  • 14:47 - 14:50
    Друга работа, која може да биде многу, многу многу успешна е,
  • 14:50 - 14:53
    дека има многу луѓе кои можеби се пензионирале
  • 14:53 - 14:56
    од работата во софтверската индустрија, и тие може да го учат вашето дете.
  • 14:56 - 14:59
    И воопшто не е битно ако материјата што ја предаваат е застарена,
  • 14:59 - 15:02
    бидејќи тоа што го правите е палење на искра.
  • 15:02 - 15:05
    Го будите тоа дете.
  • 15:05 - 15:08
    И ако го пробудите, тогаш ќе ги научи сите тие нови работи.
  • 15:08 - 15:10
    Менторите се неопходни.
  • 15:10 - 15:12
    Неможам доволно силно да потенцирам
  • 15:12 - 15:15
    што направи мојот учител по наука за мене.
  • 15:15 - 15:18
    Мора да ги подучувате, вработете ги.
  • 15:18 - 15:20
    И ако го земете на пракса во вашите компании,
  • 15:20 - 15:23
    спецификата со аутистичкиот, Аспрегер тип на ум,
  • 15:23 - 15:26
    е што мора да им дадете специфична задача. Немојте само да речете: „Дизајнирај нов софтвер.“
  • 15:26 - 15:28
    Мора да им кажете нешто многу поспецифично.
  • 15:28 - 15:31
    „Дизајнираме софтвер за мобилните телефони
  • 15:31 - 15:33
    и мора да ја прави оваа и оваа специфична работа.
  • 15:33 - 15:35
    И мора да користи само толку меморија.“
  • 15:35 - 15:37
    Ви треба такво ниво на детали.
  • 15:37 - 15:39
    Па тоа е крајот на мојот говор.
  • 15:39 - 15:41
    Сакам да им се заблагодарам на сите што дојдоа.
  • 15:41 - 15:43
    Беше одлично што сум тука.
  • 15:43 - 15:55
    (Aплауз)
  • 15:55 - 15:58
    Аха, имате прашање за мене?
  • 15:58 - 15:59
    (Aплауз)
  • 15:59 - 16:03
    Крис Андeрсон: Многу Ви благодарам за ова.
  • 16:03 - 16:05
    Знаeте, еден пат имате напишано, ми се допаѓа овој цитат,
  • 16:05 - 16:07
    „Ако аутизмот магично
  • 16:07 - 16:10
    исчезне од лицето на Планетата,
  • 16:10 - 16:13
    тогаш човекот сеуште ќе се социјализираше околу огништето
  • 16:13 - 16:15
    на влезот во пештерата.“
  • 16:15 - 16:17
    Темпл Грандин: Па што мислите кој ги има измислено првите камени копја?
  • 16:17 - 16:20
    Тип со Аспергер. И ако ги поправите сите аутистички гени
  • 16:20 - 16:22
    нема повеќе да постои Силиконската долина,
  • 16:22 - 16:24
    и нема да се реши енергетската криза.
  • 16:24 - 16:27
    (Aплауз)
  • 16:27 - 16:29
    КА: Сакав да Ве прашам уште неколку прашања.
  • 16:29 - 16:31
    И ако било кој од нив Ви се чини непримерно,
  • 16:31 - 16:33
    во ред е само да кажете, „Следното прашање.“
  • 16:33 - 16:35
    Но, ако некој тука кој
  • 16:35 - 16:37
    има дете со аутизам,
  • 16:37 - 16:39
    или знае дете со аутизам
  • 16:39 - 16:42
    и се чуствува некако отсечено од нив,
  • 16:42 - 16:44
    кој е советот кој би му го дале?
  • 16:44 - 16:46
    ТГ: Па, најпрво мора да погледнете на која возраст е.
  • 16:46 - 16:48
    Ако имате две, три или четири годишно дете
  • 16:48 - 16:50
    кое не говори и нема социјална интеракција,
  • 16:50 - 16:52
    неможе доволно да потенцирам,
  • 16:52 - 16:56
    не чекајте. Ви требаат најмалку 20 часа неделно учење - еден на еден.
  • 16:56 - 16:59
    Знате, работата е во тоа што аутизмот доаѓа во различни степени.
  • 16:59 - 17:01
    Ќе има барем половина од луѓето во спектарот
  • 17:01 - 17:03
    кои нема да научат да говорат, и тие нема да работат
  • 17:03 - 17:06
    во Силиконската долина, тоа би било неразумно да го прават.
  • 17:06 - 17:08
    Но имате паметни деца
  • 17:08 - 17:10
    со лесен облик на аутизам,
  • 17:10 - 17:12
    и тука треба да ги разбудите
  • 17:12 - 17:14
    правејќи интересни работи.
  • 17:14 - 17:17
    Јас се социјализирав преку заеднички интереси.
  • 17:17 - 17:21
    Јавав коњи со други деца. Правев модели на ракети со други деца,
  • 17:21 - 17:23
    работев електроника со други деца,
  • 17:23 - 17:25
    и во шеесетите лепев огледалца
  • 17:25 - 17:28
    на гумена мембрана на звучник за да направам светлечко шоу.
  • 17:28 - 17:31
    Тоа го сметавме за супер финта.
  • 17:31 - 17:33
    КА: Дали е нереално да се
  • 17:33 - 17:35
    надеваат или мислат дека тоа дете
  • 17:35 - 17:38
    ги сака, бидејќи некои од нив само се осудуваат да го посакаат тоа
  • 17:38 - 17:40
    ТГ: Па ќе ви кажам - тоа дете ќе биде лојално.
  • 17:40 - 17:42
    И ако ви гори куќата, тие ќе ве спасат.
  • 17:42 - 17:45
    КА: Повеќето од луѓето, ако ги прашате
  • 17:45 - 17:47
    која е нивната најголема страст, тие ќе ви кажат работи како
  • 17:47 - 17:50
    „Моите деца“ или „Мојот љубовник.“
  • 17:50 - 17:53
    Која е Вашата најголема страст?
  • 17:53 - 17:55
    ТГ: Јас сум страствена во намерата работите кои ги правам
  • 17:55 - 17:57
    да го направат светот подобро место.
  • 17:57 - 17:59
    Кога мајка на дете со аутизам ќе ми рече:
  • 17:59 - 18:01
    „Моето дете се запиша на факултет поради твојата книга,
  • 18:01 - 18:03
    или некои од твоите предавања“. Тоа ме прави среќна.
  • 18:03 - 18:06
    Знаете, кланиците со кои работев во
  • 18:06 - 18:08
    '80-тите, беа апсолутно ужасни.
  • 18:08 - 18:12
    Развив многу едноставен систем на бодирање за кланици
  • 18:12 - 18:14
    во кој се мерат резултати, колку добиток паднал,
  • 18:14 - 18:16
    колку бил боден со стап,
  • 18:16 - 18:18
    колку од нив мукаат до бесвест?
  • 18:18 - 18:20
    И сѐ е тоа премногу едноставно.
  • 18:20 - 18:22
    Директно набљудувате неколку едноставни работи.
  • 18:22 - 18:24
    Тоа функционираше навистина добро. Задоволна сум кога
  • 18:24 - 18:27
    гледам работи кои прават вистински измени
  • 18:27 - 18:29
    во светот. Ни треба многу повеќе од тие работи,
  • 18:29 - 18:31
    и многу помалку апстрактни работи.
  • 18:31 - 18:38
    (Аплауз)
  • 18:38 - 18:40
    КА: Кога разговаравме по телефон, една од работите што ми ја кажавте
  • 18:40 - 18:42
    навистина ме фасцинираше. Ми кажавте дека
  • 18:42 - 18:46
    навистина сте пасионирани за серверски фарми. Кажете ми нешто околу тоа.
  • 18:46 - 18:49
    ТГ: Па причината зашто се возбудувам кога читам околу тоа
  • 18:49 - 18:52
    e што содржи знаење.
  • 18:52 - 18:54
    Тоа се библиотеки.
  • 18:54 - 18:56
    И за мене знаењето е исклучително
  • 18:56 - 18:58
    вредно. Па, можеби пред 10-тина години
  • 18:58 - 19:00
    се поплавила нашата библиотека.
  • 19:00 - 19:02
    Ова беше пред интернетот да стане толку голем.
  • 19:02 - 19:04
    И бев многу вознемирена што сите книги беа уништени,
  • 19:04 - 19:06
    бидејќи тоа беше уништено знаење.
  • 19:06 - 19:08
    А серверските фарми, или дата центрите
  • 19:08 - 19:11
    се големи библиотеки на знаење.
  • 19:11 - 19:14
    КА: Темпл, може ли да кажам дека ми беше апсолутно задоволство што те имавме на TED.
  • 19:14 - 19:17
    TG: Многу ви благодарам. Ви благодарам.
  • 19:17 - 19:23
    (Аплауз)
Title:
Темпл Грандин (Temple Grandin): На светот му требаат различни видови на умови
Speaker:
Temple Grandin
Description:

Темпл Грандин, дијагностицирана со аутизам како дете, говори за тоа како работи нејзиниот ум -- споделувајќи ја нејзината способност да „размислува во слики“, што и помага да решава проблеми кои оние со типични мозоци може да ги испуштат. Таа поентира дека на светот му требаат луѓе од аутстичкиот спектар: визуелни мислители, мислители во шаблони, вербални мислители и секакви типови на паметни *гиковски* деца.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
19:26
Georgi Stanojevski added a translation

Macedonian subtitles

Revisions