Return to Video

Amerikan hükûmeti protestocuları nasıl gözetliyor -- sen dâhil

  • 0:01 - 0:03
    Artık hepimiz birer eylemciyiz.
  • 0:04 - 0:05
    (Alkışlar)
  • 0:05 - 0:06
    Teşekkürler.
  • 0:07 - 0:08
    Burada bırakayım ben.
  • 0:08 - 0:09
    (Gülüşmeler)
  • 0:09 - 0:14
    Devlet okulları için para kaynağı
    bulmaya çalışan ailelerden,
  • 0:15 - 0:19
    Occupy Wall Street'e katılan
    binlerce insan
  • 0:19 - 0:22
    ya da polisin Afro-Amerikalılara
    zulmünü protesto etmek için
  • 0:22 - 0:25
    Black Lives Matter ile yürüyüş yapanlar,
  • 0:26 - 0:28
    kürtaj olmalı mı olmamalı mı
  • 0:28 - 0:30
    mitinglerine katılan aileler,
  • 0:31 - 0:33
    arkadaşlarımızın ve komşularımızın
  • 0:34 - 0:36
    sürgün edilmesinden
  • 0:36 - 0:38
    ya da Müslüman oldukları için
  • 0:38 - 0:40
    kara listeye eklenmesinden korkan bizler,
  • 0:41 - 0:46
    silah hakları ve serbestliğini
    savunan insanlar
  • 0:47 - 0:50
    ve geçen Ocak ayında ülkenin
    dört bir yanından
  • 0:50 - 0:53
    kadınların yürüyüşüne
    katılan milyonlarca insan.
  • 0:53 - 0:56
    (Alkışlar)
  • 0:56 - 0:58
    Artık hepimiz birer eylemciyiz
  • 0:58 - 1:02
    ve bu demek oluyor ki hepimizin teftiş
    hakkında endişelenmek için bir nedeni var.
  • 1:03 - 1:06
    Teftiş devletin bizim hakkımızda topladığı
  • 1:06 - 1:09
    özel ve detaylı bilgiler demek.
  • 1:09 - 1:12
    Asayiş ve ulusal güvenliğini
    sağlamak için ise
  • 1:12 - 1:14
    teftiş şart.
  • 1:14 - 1:16
    Ama teftişin geçmişinde
  • 1:16 - 1:20
    bu özel bilgilerin suistimal edilerek
  • 1:20 - 1:23
    insanlara karşı kullanıldığını gördük.
  • 1:23 - 1:25
    Sırf ırkları yüzünden,
  • 1:25 - 1:27
    millî kimlikleri yüzünden,
  • 1:27 - 1:29
    cinsel yönelimleri yüzünden
  • 1:29 - 1:32
    ve özellikle yaptıkları eylemler
  • 1:32 - 1:34
    politik görüşleri yüzünden.
  • 1:35 - 1:37
    Yaklaşık 53 yıl önce,
  • 1:37 - 1:40
    Dr. Martin Luther King Jr. Washington'da
  • 1:40 - 1:43
    ''Bir hayalim var'' konuşmasını yaptı.
  • 1:43 - 1:46
    Ve bugün hâlâ o konuşmanın arkasında yatan
  • 1:46 - 1:50
    ırkların eşitliği düşüncesi
    o kadar geçerli ki
  • 1:50 - 1:52
    kızlarım üçüncü sınıfta
    bu konuşmayı öğreniyorlar.
  • 1:53 - 1:54
    Ama o sırada
  • 1:55 - 1:57
    Dr. King oldukça tartışmalıydı.
  • 1:58 - 2:03
    Efsanevi ve kötü bilinen FBI yöneticisi
    J. Edgar Hoover şuna inanıyordu
  • 2:03 - 2:05
    ya da inanmak istedi,
  • 2:05 - 2:08
    İnsan Hakları Hareketi Sovyet
    komünistleri tarafından
  • 2:08 - 2:12
    Amerikan hükûmetini düşürmeye
    yönelik bir komplo girişimiydi.
  • 2:12 - 2:18
    Ve Hoover'ın ajanları Dr. King'in
    odasına dinleme cihazı yerleştirdi
  • 2:18 - 2:24
    ve İnsan Hakları Hareketi hakkındaki
    taktik ve stratejilerini
  • 2:24 - 2:28
    ve liderlerin konuşmalarını dinledi.
  • 2:29 - 2:31
    Aynı zamanda Dr. King'in
    karısını aldattığını
  • 2:31 - 2:34
    odasına yerleştirdikleri
    cihaz sayesinde öğrenmiş oldular.
  • 2:34 - 2:37
    Ve J. Edgar Hoover, Dr. King'in
  • 2:37 - 2:41
    itibarını sarsma fırsatını yakalamış oldu.
  • 2:41 - 2:45
    FBI bu kayıtlarla birlikte
    el yazısı bir not ekleyerek
  • 2:45 - 2:48
    Dr. King'e bir paket gönderdi.
  • 2:49 - 2:55
    Bu mektubun taslağı yıllar sonra
    FBI arşivlerinde bulundu,
  • 2:55 - 2:57
    mektupta ise şunlar yazıyordu,
  • 2:57 - 3:00
    ''Bir rahip olmadığını biliyorsun.
  • 3:00 - 3:03
    Diğer tüm sahtekârlar gibi,
    senin de sonun yaklaşıyor King.''
  • 3:04 - 3:09
    Dr. King'i intihara iten
    birkaç cümlesi bile vardı,
  • 3:10 - 3:13
    ''King, yapabileceğin yalnızca
    tek bir şey kaldı.
  • 3:13 - 3:15
    Ne olduğunu biliyorsun.
  • 3:15 - 3:19
    O pis, anormal ve sahte varlığın
    insanlığın içine gömülmeden
  • 3:19 - 3:21
    bu şansı kaçırmasan iyi edersin.''
  • 3:21 - 3:23
    Ama asıl önemli olan şey,
  • 3:23 - 3:24
    Dr. King anormal değildi.
  • 3:25 - 3:29
    Hepimizin birilerinden sakladığı
    bir şeyler vardır.
  • 3:30 - 3:32
    Ve daha da önemlisi,
  • 3:32 - 3:34
    J. Edgar Hoover da anormal değildi.
  • 3:35 - 3:37
    Teftişin suistimalinin geçmişi,
  • 3:37 - 3:40
    yalnızca kötü, megaloman
    bir adamın geçmişi değil.
  • 3:41 - 3:44
    FBI'da geçirdiği yıllar boyunca,
  • 3:44 - 3:48
    J. Edgar Hoover Demokratik ve
    Cumhuriyetçi tüm başkanlara hizmet edip
  • 3:48 - 3:50
    destek olmaktan büyük zevk aldı.
  • 3:51 - 3:54
    Sonuçta Dr. King'in teftişini
    bilen ve onaylayan
  • 3:54 - 3:57
    John F. Kennedy ve kardeşi
    Robert Kennedy idi.
  • 3:59 - 4:03
    Hoover 15 yıl boyunca COINTELPRO
    denilen bir program yürüttü.
  • 4:03 - 4:08
    Programın amacı ise
    kendini insan haklarına,
  • 4:08 - 4:11
    Kadın Hakları Hareketi'ne,
  • 4:11 - 4:12
    barış ve savaşa karşı
  • 4:12 - 4:15
    kendini adayan sivil grupları
    gözetlemekti.
  • 4:15 - 4:18
    Ve teftiş bu kadarla da kalmadı.
  • 4:18 - 4:20
    Lyndon Baines Johnson,
  • 4:20 - 4:22
    seçim kampanyası boyunca,
  • 4:22 - 4:25
    düşmanı Barry Goldwater'ın uçağına
  • 4:25 - 4:31
    seçimleri kazanma çabasının bir parçası
    olarak dinleme cihazı yerleştirtti.
  • 4:31 - 4:34
    Tabii bir de Watergate olayı vardı.
  • 4:35 - 4:37
    Ulusal Demokrasi Kurulu'nun
  • 4:37 - 4:40
    Watergate Oteli'ndeki merkezine giren
  • 4:40 - 4:41
    hırsızlar yakalandı.
  • 4:41 - 4:46
    Nixon yönetimi hırsızlığı
    gizlemeye çalıştı
  • 4:46 - 4:49
    ve sonunda Nixon başkanlıktan
    istifa etmek zorunda kaldı.
  • 4:50 - 4:55
    COINTELPRO ve Watergate olayı
    Amerikalılar için bir uyarı alarmıydı.
  • 4:55 - 4:57
    Teftiş raydan çıkmıştı ve
  • 4:57 - 5:01
    siyasi rakipleri bastırmak için
    kullanılmaya başlamıştı.
  • 5:01 - 5:04
    Amerikalılar olayı geliştirdi,
  • 5:04 - 5:07
    yaptığımız şey ise teftiş yasasını
    yeniden düzenlemek oldu.
  • 5:08 - 5:13
    Gözetleme yasasını yenilerken
    yaptığımız ilk şey,
  • 5:13 - 5:15
    devletin telefonlarımıza
  • 5:15 - 5:21
    ve mektuplarımıza erişebilmesi için
    bir arama emri gerekmesiydi.
  • 5:22 - 5:25
    Arama emrinin önemli olmasının nedeni
  • 5:25 - 5:27
    müfettişler ile vatandaş arasında
  • 5:27 - 5:31
    bir hâkim görevi görmesidir
  • 5:31 - 5:34
    ve bu hâkimin işi yapılan teftişin
  • 5:34 - 5:36
    iyi bir amaçla yapıldığından,
  • 5:36 - 5:40
    doğru insanları hedeflediğinden
  • 5:40 - 5:42
    ve elde edilen bilginin
  • 5:42 - 5:44
    ayrımcılar için değil,
  • 5:44 - 5:49
    yasal amaçlar uğruna
    kullanılacağından emin olmaktır.
  • 5:49 - 5:50
    Sistemimiz buydu,
  • 5:50 - 5:51
    yani bu demek oluyor ki
  • 5:51 - 5:55
    Başkan Obama, Trump Tower'ın
    telefon hattını dinlemedi.
  • 5:55 - 5:59
    Sistem buna benzer bir şeyin hâkim olmadan
  • 5:59 - 6:02
    oluşmasını engellemek üzere kuruldu.
  • 6:02 - 6:07
    Peki telefon konuşmaları ve mektuplar
    değil de konu başka şeyler olursa ne olur?
  • 6:09 - 6:11
    Artık teknoloji var,
  • 6:11 - 6:15
    devletin sıradan insanların
    bilgilerini ucuzca ve kolayca
  • 6:15 - 6:18
    elde etmesini sağlayan teknoloji.
  • 6:19 - 6:21
    Telefon konuşmalarınız
  • 6:21 - 6:25
    bir bağımlılığınızın olup olmadığını,
  • 6:25 - 6:26
    inancınınızın ne olduğunu,
  • 6:26 - 6:29
    hangi hayır kurumlarına bağış yaptığınızı,
  • 6:29 - 6:32
    hangi politik adayı desteklediğinizi
    kolayca ortaya çıkarabilir.
  • 6:32 - 6:35
    Ve yıllar boyunca hükûmetimiz
  • 6:35 - 6:39
    Amerikalıların konuşma kayıtlarını
    balık ağı tarzı yıllarca topladı.
  • 6:40 - 6:44
    2012 yılında Ulusal
    Cumhuriyetçilik Kongresi
  • 6:44 - 6:48
    kullanılması planlanan
    yeni bir teknolojiden bahsetti.
  • 6:48 - 6:49
    Bir yüz tanıma sistemiyle
  • 6:49 - 6:51
    kalabalığın içindeki
  • 6:51 - 6:54
    eylemci ve sorun yaratan tipler
  • 6:54 - 6:56
    tanınacak ve erkenden durdurulacaktı.
  • 6:57 - 7:01
    Bugün, yetişkin Amerikalıların %50'sinin
  • 7:01 - 7:03
    yüzleri bir devlet veri tabanında kayıtlı.
  • 7:04 - 7:07
    Alkol, tütün, silah ve
    patlayıcı maddeler bürosu
  • 7:07 - 7:11
    hangi Amerikalıların silah
    gösterilerine gittiğini bulmak için
  • 7:11 - 7:14
    gösterinin otoparkında bulunan
  • 7:14 - 7:16
    arabaların plakalarını tarayan
  • 7:16 - 7:18
    plaka detektörleri kullandıkları bir
  • 7:18 - 7:19
    plan tertip ettiler.
  • 7:20 - 7:24
    Şu anda, sanıyoruz ki
    polis şubelerinin %70'i
  • 7:24 - 7:27
    otomatik plaka tarama teknolojisine sahip
  • 7:27 - 7:31
    ve şehir boyunca insanların
    arabalarını takip edebiliyorlar.
  • 7:32 - 7:35
    Ve bu bilginin tamamı,
  • 7:35 - 7:38
    araba plakaları, yüz tanıma teknolojisi,
  • 7:38 - 7:39
    telefon kayıtları,
  • 7:39 - 7:42
    rehberiniz, arkadaş listeniz,
  • 7:42 - 7:46
    Dropbox'a ya da Google Fotoğraflar'a
    yüklediğiniz fotoğraflar,
  • 7:46 - 7:50
    hatta bazen mesajlaşmalarınız
    ve elektronik postalarınız,
  • 7:50 - 7:53
    bir arama izni gerekçesiyle korunmuyor.
  • 7:54 - 7:59
    Yani bu demek oluyor ki
    sıradan insanlara ait tonlarca bilgiye
  • 7:59 - 8:03
    gayet düşük bir bütçeyle erişmek mümkün.
  • 8:03 - 8:05
    Teftişin altın çağındayız.
  • 8:06 - 8:12
    Şimdi, her anne baba
    bunun ne demek olduğunu anlayacak.
  • 8:12 - 8:14
    Bir bebeğiniz olduğunda
  • 8:14 - 8:16
    ve bebek daha çok küçükken
  • 8:16 - 8:19
    henüz beşiğinden dışarı tırmanamaz.
  • 8:19 - 8:22
    Ama zaman geçtikçe küçük kızınız büyür
  • 8:22 - 8:25
    ve beşikten dışarı tırmanabilecek güçtedir
  • 8:25 - 8:29
    ama ona ''Sakın beşikten dışarı
    çıkma, tamam mı?'' dersiniz
  • 8:29 - 8:31
    ve her aile ne olacağını zaten bilir.
  • 8:31 - 8:34
    Bazı bebekler beşikten dışarı tırmanır.
  • 8:35 - 8:38
    Doğru değil mi? Yapabilme ve
    izin arasındaki fark budur.
  • 8:38 - 8:41
    Şu an aynı şey devlet için de geçerli.
  • 8:41 - 8:44
    Eskiden devletimizin
    yüz milyonlarca Amerikalı üzerinde
  • 8:44 - 8:47
    çok geniş çaplı teftiş yapabilme
    ve bulduğu bilgileri
  • 8:47 - 8:49
    suistimal etme gücü yoktu.
  • 8:50 - 8:51
    Ama artık devlet büyüdü ve
  • 8:51 - 8:53
    bugün o teknolojiye sahibiz.
  • 8:54 - 8:57
    Devletin yapma kabiliyeti var
  • 8:57 - 9:00
    ve bu demek oluyor ki
    yasalar artık her zamankinden de önemli.
  • 9:00 - 9:02
    Devletin bunu
  • 9:02 - 9:06
    ne zaman yapmaya yetkili olduğunu
    yasalar söylemeli
  • 9:06 - 9:10
    ve bir tür sonucu olduğunu temin etmeli.
  • 9:10 - 9:13
    Bu yasalar çiğnendiğinde ve bir tür
  • 9:13 - 9:15
    sonuç ya da cezalandırma
    olduğunda bunu fark ediyoruz.
  • 9:15 - 9:18
    Yasalar her zamankinden daha önemli
  • 9:18 - 9:21
    çünkü artık tek kuralın devletin
    bilgilerimizi suistimal etmesinden
  • 9:21 - 9:23
    korumak olduğu bir dünyada yaşıyoruz.
  • 9:23 - 9:25
    Ama yasalar başarısızlığa uğradı.
  • 9:26 - 9:30
    Özellikle 11 Eylül'den beri
    yasaların hiçbir işlevi yok
  • 9:30 - 9:32
    ve ihtiyacımız olan kurallar artık yok.
  • 9:33 - 9:36
    Ve bunun sonuçlarını görüyoruz.
  • 9:36 - 9:40
    Birleştirme merkezleri yerel,
    eyalet ve federal hükûmet arasında
  • 9:40 - 9:43
    iç terörü ortaya çıkarması gereken
  • 9:43 - 9:45
    müşterek görev kuvvetleridir.
  • 9:45 - 9:47
    Ve daha önce bazı
    birleştirme merkezi raporlarında
  • 9:47 - 9:51
    şu gibi şeylerin tehlikeli
    addedildiğini gördük:
  • 9:51 - 9:54
    Üçüncü parti adaylarına oy vermeniz
  • 9:54 - 9:58
    ya da ''Beni ezip geçemezsin''
    bayrağınızın olması
  • 9:58 - 10:02
    veya vergi karşıtı bir film izlemeniz.
  • 10:02 - 10:07
    Aynı birleştirme merkezi Müslüman
    topluluklarının okuma listelerini
  • 10:07 - 10:11
    ve liselilerin askere alınmasına karşı
    olan Quaker topluluğunu da gözetledi.
  • 10:13 - 10:18
    Millî Gelirler İdaresi adında "Çay Partisi"
    veya "Vatansever" olan grupları
  • 10:18 - 10:21
    oransız olarak denetledi.
  • 10:21 - 10:23
    Ve şu anda gümrük ve sınır devriyesi
  • 10:23 - 10:26
    ülkeye gelen insanları durdurup
  • 10:26 - 10:29
    sosyal medya şifrelerimizi talep ediyor
  • 10:29 - 10:32
    ve arkadaşlarımızın kim olduğunu,
  • 10:32 - 10:33
    söylediklerimizi görebiliyor
  • 10:33 - 10:36
    hatta kimliğimize bürünüyorlar.
  • 10:37 - 10:39
    Benim gibi özgürlükçü insanlar
  • 10:39 - 10:43
    insanların dikkatini bunlara
    çekmeye çalışıyor
  • 10:43 - 10:46
    ve yıllardır onlarla savaşıyor.
  • 10:46 - 10:50
    Obama yönetimi sırasında
    bu büyük bir problemdi
  • 10:51 - 10:53
    ama artık daha da kötü bir hâl aldı.
  • 10:55 - 10:57
    New York Polis Şubesi'nin
  • 10:57 - 10:59
    Müslümanları gözetlemesi
  • 10:59 - 11:03
    ya da bir polis şubesinin
    plaka detektörü kullanarak
  • 11:03 - 11:06
    eşlerinin nerede olduğuna bakması
  • 11:07 - 11:08
    veya bu gibi şeyler,
  • 11:08 - 11:09
    son derece tehlikeli.
  • 11:10 - 11:13
    Bir başkanın federal teftiş ve
    federal hükûmetin gücünü
  • 11:13 - 11:15
    politik karşıtlıklardan intikam almak için
  • 11:16 - 11:19
    başka bir amaçla kullanması
  • 11:19 - 11:20
    bir zulümdür.
  • 11:20 - 11:24
    Ve sonuç olarak hepimiz birer eylemciyiz
  • 11:25 - 11:28
    ve hepimizin teftişten korkmak için
    bir nedeni var.
  • 11:29 - 11:33
    Ama tıpkı Dr. Martin Luther King'in
    döneminde olduğu gibi
  • 11:33 - 11:35
    bazı şeylerin işleyişini değiştirebiliriz.
  • 11:36 - 11:38
    İlk olarak, şifrelemeyi kullanın.
  • 11:39 - 11:44
    Şifreler bilgilerinizi ucuzca
    ve fırsatçı bir şekilde
  • 11:44 - 11:47
    ele geçirilmesinden korur.
  • 11:47 - 11:50
    Teftişin altın çağını aşağı çeker.
  • 11:52 - 11:55
    İkinci olarak, teftiş reformunu
    destekleyin.
  • 11:56 - 11:58
    Şunu biliyor muydunuz:
  • 11:58 - 12:01
    Alman ya da Fransız hükûmeti için
  • 12:01 - 12:04
    ya da uluslararası insan hakları grubunda
  • 12:04 - 12:08
    veya ulusal petrol firmasında
    çalışan bir arkadaşınız
  • 12:08 - 12:12
    sağlam bir yabancı istihbarat hedefidir.
  • 12:12 - 12:16
    Yani o arkadaşınızla muhabbet ettiğinizde,
  • 12:16 - 12:19
    ABD hükûmeti bu bilgiyi
    kaydediyor olabilir.
  • 12:20 - 12:24
    Ve bu bilgiler kaydedildiğinde,
  • 12:24 - 12:26
    konuşma Amerikalılar
    arasında geçmiş olsa bile
  • 12:26 - 12:29
    bu bilgiler FBI'a aktarılabilir
  • 12:29 - 12:31
    ve FBI herhangi bir izin veya
    geçerli bir neden olmadan
  • 12:31 - 12:33
    üzerinde istediği gibi
  • 12:33 - 12:34
    araştırma yaparak
  • 12:34 - 12:37
    Amerikalılar hakkında bilgi arayabilir
  • 12:37 - 12:40
    ve hiçbir belge ya da şüphe olmaksızın
  • 12:40 - 12:43
    hangi suçları işlediğimize bakabilirler.
  • 12:44 - 12:47
    Bunların bir kısmının
    olmasına izin veren yasaya
  • 12:47 - 12:51
    FISA Değişiklik Yasası'nın
    702. bölümü deniyor
  • 12:51 - 12:54
    ve bu sene harika bir fırsatımız var,
  • 12:54 - 12:58
    çünkü 702. bölümün süresi
    2017'nin sonunda dolmuş olacak.
  • 12:58 - 13:03
    Yani Kongre'nin durağanlığı bizim
    tarafımızda olacak,
  • 13:03 - 13:05
    eğer bu reformu istiyorsak.
  • 13:05 - 13:08
    Ve temsilcilerimize baskı yaparak
  • 13:08 - 13:12
    bu yasa üzerinde önemli
    reformlar yapmalarını sağlayabilir
  • 13:12 - 13:15
    ve bilgilerimizi bu yönlendirme
    ve suistimalden koruyabiliriz.
  • 13:17 - 13:22
    Son olarak, işlerin bu kadar kontrolden
    çıkmasının en önemli nedenlerinden biri
  • 13:22 - 13:24
    teftişle birlikte olanların çoğu
  • 13:25 - 13:29
    - teknoloji, buna fırsat veren
    ve bizi koruması gereken
  • 13:29 - 13:33
    kural ve yasaların
    orada olması veya olmaması -
  • 13:33 - 13:35
    bir sır ya da gizlenmiş.
  • 13:35 - 13:38
    Şeffaflığa ihtiyacımız var ve
    Amerikalılar olarak devletin
  • 13:38 - 13:42
    bizim adımıza neler yaptığını
    bilmemiz gerekiyor
  • 13:42 - 13:46
    ki böylece teftişin
    ve bu bilgilerin kullanımının
  • 13:47 - 13:49
    demokratik olarak hesabı verilmiş olsun.
  • 13:50 - 13:52
    Artık hepimiz birer eylemciyiz,
  • 13:53 - 13:56
    yani hepimizin teftiş hakkında
    endişelenmek için bir nedeni var.
  • 13:57 - 14:00
    Ama Dr. Martin Luther King'in
    dönemindeki gibi
  • 14:00 - 14:02
    yapabileceğimiz bazı şeyler var.
  • 14:02 - 14:06
    Lütfen bana katılın
    ve hep birlikte işe koyulalım.
  • 14:07 - 14:08
    Teşekkürler.
  • 14:08 - 14:12
    (Alkışlar)
Title:
Amerikan hükûmeti protestocuları nasıl gözetliyor -- sen dâhil
Speaker:
Jennifer Granick
Description:

Amerikan hükûmetini telefon konuşmalarını dinlemekten, elektronik postalarını okumaktan ve yerini izlemekten durduran ne? Çok az şey, diyor teftiş ve siber güvenlik danışmanı Jennifer Granick. Hükûmet hakkınızdaki bütün bilgiler kolayca, ucuz ve hiçbir arama izni gereği duymadan belgeliyor -- eğer daha önce bir eyleme ya da silah gösterisine katıldıysanız ilgilenecekleri türden bir insansınız demektir. Haklarınız ve altında olduğunuz risklerle birlikte kendinizi teftişin altın çağından nasıl koruyacağınız hakkında daha çok şey öğrenin.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
14:25

Turkish subtitles

Revisions