Return to Video

Gevaarlijk: het verwarren van oorzakelijk verband met correlatie - Ionica Smeets op TEDxDelft

  • 0:10 - 0:13
    Welkom. Ik ben hier vandaag om jullie
  • 0:13 - 0:15
    te waarschuwen voor de gevaren van ijs.
  • 0:15 - 0:17
    Je weet dit wellicht niet,
  • 0:17 - 0:20
    maar deze schijnbaar onschuldige
    hoorntjes zoetigheid
  • 0:20 - 0:23
    zijn een van de grootste
    oorzaken van verdrinking.
  • 0:23 - 0:25
    Ik heb de cijfers die dat bewijzen.
  • 0:25 - 0:28
    Hier heb ik een grafiek met
    het aantal verkochte ijsjes.
  • 0:28 - 0:31
    Als je dat vergelijkt met
    het aantal verdrinkingen,
  • 0:31 - 0:33
    zie je duidelijk de stijgende lijn.
  • 0:33 - 0:37
    Je kunt dus wel stellen
    dat we op basis hiervan
  • 0:37 - 0:40
    ijs moeten verbieden,
    want het is levensgevaarlijk.
  • 0:40 - 0:44
    (Gelach) (Applaus)
  • 0:44 - 0:47
    Jullie zijn allemaal slim,
    dus heb je wel door
  • 0:47 - 0:49
    dat er iets niet klopt
    aan mijn voorbeeld.
  • 0:49 - 0:52
    Wat hier natuurlijk echt aan de hand is
  • 0:52 - 0:54
    is dat er nóg een factor meespeelt,
  • 0:54 - 0:56
    jullie raden het al: het mooie weer.
  • 0:56 - 0:58
    Als het mooi weer is,
  • 0:58 - 1:00
    gaan er meer mensen zwemmen,
  • 1:00 - 1:02
    en helaas verdrinken er dan
    ook meer, en tegelijk
  • 1:02 - 1:04
    zijn er meer mensen die ijs kopen.
  • 1:04 - 1:07
    De ijsjes zorgen dus niet
    voor meer verdrinkingen.
  • 1:07 - 1:09
    Hier zie je dus duidelijk
  • 1:09 - 1:11
    dat er iets niet klopt.
  • 1:11 - 1:14
    Maar een verkeerde conclusie trekken
  • 1:14 - 1:16
    wanneer je een verband ziet,
  • 1:16 - 1:19
    is de meest gemaakte fout in logica.
  • 1:19 - 1:21
    Mijn doel van vandaag is te zorgen
  • 1:21 - 1:23
    dat je deze fout voortaan kunt herkennen.
  • 1:23 - 1:26
    En ik hoop ook dat je de fout
  • 1:26 - 1:28
    in de toekomst zelf kunt voorkomen.
  • 1:28 - 1:31
    Ik zal dat doen door nog een paar
    bekende voorbeelden te geven.
  • 1:31 - 1:33
    Het eerste is vrij onschuldig.
  • 1:33 - 1:35
    Het is een feit
  • 1:35 - 1:38
    dat getrouwde mannen langer
    leven dan vrijgezelle mannen.
  • 1:38 - 1:40
    Als je naar de statistieken kijkt,
  • 1:40 - 1:42
    zie je dat dit echt zo is.
  • 1:42 - 1:45
    Vrouwenbladen trekken daarom
    graag de conclusie
  • 1:45 - 1:47
    dat het huwelijk goed is voor mannen,
  • 1:47 - 1:50
    omdat ze er langer door blijven leven.
  • 1:50 - 1:53
    Een vriend van mij grapt graag
  • 1:53 - 1:56
    dat door getrouwd te zijn
    het leven vooral langer lijkt,
  • 1:56 - 1:58
    maar -- (Gelach) --
  • 1:58 - 2:00
    dat is omdat zijn vrouw --
  • 2:00 - 2:03
    (Gejuich) (Applaus)
  • 2:03 - 2:07
    Kan iemand raden wat
    er hier aan de hand is?
  • 2:07 - 2:09
    Want er is een causaal verband,
  • 2:09 - 2:11
    maar het is juist andersom.
  • 2:11 - 2:14
    Mannen die gezond zijn,
  • 2:14 - 2:16
    rijk en goed opgeleid,
  • 2:16 - 2:18
    met een hoge levensverwachting
  • 2:18 - 2:20
    zijn nu eenmaal mannen die eerder
  • 2:20 - 2:22
    een vrouw vinden
    -- zo zijn vrouwen nou eenmaal --
  • 2:22 - 2:25
    en kerels die een lage
    levensverwachting hebben,
  • 2:25 - 2:28
    ongezond zijn en arm,
  • 2:28 - 2:30
    daarvan is de kans dat ze trouwen kleiner.
  • 2:30 - 2:32
    Het komt door de hoge levensverwachting
  • 2:32 - 2:33
    dat die mannen trouwen,
  • 2:33 - 2:35
    niet andersom.
  • 2:35 - 2:37
    Dit is natuurlijk niet zo serieus.
  • 2:37 - 2:40
    Niemand gaat trouwen
    omdat hij dit heeft gelezen.
  • 2:40 - 2:43
    Dus we kijken even
    naar een serieuzer voorbeeld.
  • 2:43 - 2:46
    Uit een serieuzer onderzoek ook.
  • 2:46 - 2:49
    In Nature stond een onderzoek
    uit 1999 dat aantoonde
  • 2:49 - 2:52
    dat kinderen die met het licht aan slapen
  • 2:52 - 2:55
    veel meer kans hebben om
  • 2:55 - 2:57
    later bijziend te worden.
  • 2:57 - 2:59
    Maar de onderzoekers,
    echte slimmerikken,
  • 2:59 - 3:01
    schreven heel voorzichtig
  • 3:01 - 3:03
    dat ze een correlatie hadden gevonden,
  • 3:03 - 3:06
    maar ze wisten niet precies
    wat het causale verband was.
  • 3:06 - 3:09
    Voor de zekerheid echter
    werd ouders aangeraden
  • 3:09 - 3:11
    's avonds de lichten uit te doen.
  • 3:11 - 3:14
    In de populaire media werd
  • 3:14 - 3:17
    al snel gezegd dat bedlampjes
    kindermishandeling waren,
  • 3:17 - 3:18
    dat het heel slecht was
  • 3:18 - 3:20
    als er licht aanbleef
    in de slaapkamer.
  • 3:20 - 3:22
    Veel ouders werden ongerust.
  • 3:22 - 3:23
    Als dit was gebeurd
  • 3:23 - 3:26
    toen mijn zoontje met het licht aan sliep
  • 3:26 - 3:27
    had ik me ook rot gevoeld.
  • 3:27 - 3:32
    Gelukkig moest het artikel
    een week later gecorrigeerd worden.
  • 3:32 - 3:34
    Kun je raden waarom?
  • 3:34 - 3:38
    De biologen in de zaal zullen het weten.
  • 3:38 - 3:40
    Bijziendheid is erfelijk.
  • 3:40 - 3:42
    Dus de ouders die bijziend zijn,
  • 3:42 - 3:45
    laten graag het licht aan,
  • 3:45 - 3:47
    en dat zijn ook de ouders
  • 3:47 - 3:49
    die bijziende kinderen krijgen.
  • 3:49 - 3:53
    Dus zo zie je weer,
    een fout is zo gemaakt.
  • 3:53 - 3:56
    Dan het slechtste
    voorbeeld dat ik ken --
  • 3:56 - 3:58
    ik ken er heel veel,
  • 3:58 - 4:01
    ik zie er zeker iedere week
    wel eentje in de krant.
  • 4:01 - 4:02
    Maar dit is een klassieker.
  • 4:02 - 4:05
    In de jaren zeventig zagen onderzoekers
  • 4:05 - 4:09
    een sterk verband tussen kinderen
    die het goed deden op school,
  • 4:09 - 4:11
    en kinderen met veel zelfvertrouwen.
  • 4:11 - 4:13
    Ze concludeerden hieruit
  • 4:13 - 4:15
    dat het belangrijk is om te zorgen
  • 4:15 - 4:17
    dat kinderen opgevoed worden
  • 4:17 - 4:19
    met het idee zelfverzekerd
    en trots te zijn,
  • 4:19 - 4:22
    want als hun zelfvertrouwen hoog is,
  • 4:22 - 4:24
    dan komen de goede resultaten vanzelf.
  • 4:24 - 4:27
    Dit werd ouders generaties lang verteld.
  • 4:27 - 4:28
    Vooral in de VS.
  • 4:28 - 4:32
    Zorg ervoor dat je kind trots
    en vol zelfvertrouwen is
  • 4:32 - 4:33
    en dan komt alles goed.
  • 4:33 - 4:37
    Vele jaren later deed iemand
    een ander onderzoek
  • 4:37 - 4:38
    alleen om te kijken
  • 4:38 - 4:41
    hoe het oorzakelijk verband lag.
  • 4:41 - 4:44
    En ze kwamen erachter
    dat het juist andersom werkte.
  • 4:44 - 4:47
    De goede cijfers zorgden
    voor het zelfvertrouwen,
  • 4:47 - 4:50
    het zelfvertrouwen was niet
    de oorzaak van de goede cijfers.
  • 4:50 - 4:51
    Het was zelfs nog erger.
  • 4:51 - 4:55
    Kinderen die geleerd wordt
    enorm in zichzelf te geloven,
  • 4:55 - 4:57
    maar die nergens in uitblinken --
  • 4:57 - 4:58
    denk aan sport of muziek,
  • 4:58 - 5:00
    niet persé schoolzaken --
  • 5:00 - 5:02
    kinderen die trots op zichzelf zijn,
  • 5:02 - 5:03
    maar die in alles falen.
  • 5:03 - 5:06
    Die hebben uiteindelijk
    heel weinig zelfvertrouwen,
  • 5:06 - 5:09
    en bakken er niets van in het leven.
  • 5:09 - 5:12
    Dit was een ernstige vergissing
    wat betreft de correlatie.
  • 5:12 - 5:14
    Dus ik wil jullie vragen
  • 5:14 - 5:16
    om de volgende keer dat iemand
  • 5:16 - 5:19
    een causaal verband probeert aan te tonen
  • 5:19 - 5:21
    tussen twee dingen --
  • 5:21 - 5:24
    kan van alles zijn:
    vaccinaties en autisme,
  • 5:24 - 5:27
    vrouwelijke bankiers en
    de financiële crisis,
  • 5:27 - 5:30
    en als ze -- (Gelach) -- aangeven
  • 5:30 - 5:32
    dat er een sterke correlatie is,
  • 5:32 - 5:35
    onthoud dan dat alleen correlatie
    niet voldoende is.
  • 5:35 - 5:37
    Het geeft een idee
    van wat er aan de hand is,
  • 5:37 - 5:41
    maar voordat je concludeert
    dat het ene het andere veroorzaakt,
  • 5:41 - 5:44
    moet je weten waarom en hoe dit gebeurt.
  • 5:44 - 5:47
    Dus, als je twijfelt, denk dan aan ijsjes.
  • 5:47 - 5:48
    Enorm bedankt.
  • 5:48 - 5:53
    (Applaus)
Title:
Gevaarlijk: het verwarren van oorzakelijk verband met correlatie - Ionica Smeets op TEDxDelft
Description:

Ionica Smeets is wiskundige en wetenschapsjournalist met veel media-ervaring. Met behulp van haar kennis en enthousiasme legt ze in deze korte TED-talk met veel plezier uit wat de gevaren zijn van het door elkaar halen van oorzakelijkheid en correlatie.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDxTalks
Duration:
05:58

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.