Beledigingen door Shakespeare

"Je bent een visventer!' Als we de woorden van Shakespeare van dichtbij bekijken, vooral zijn beledigingen, dan zien we waarom hij bekend staat als een meester-toneelschrijver wiens werk de tijd overstijgt en over de hele wereld bekeken wordt.

Les door April Gudenrath, verteld door Juliet Blake, animatie door TED-Ed.

Bekijk de hele les: http://ed.ted.com/lessons/insults-by-shakespeare

(Muziek)

Waarom huiveren we als we 'Shakespeare' horen?

Volgens mij komt dat meestal door zijn woorden.

Al die 'uwe' en 'gij' en 'derhalve'

en 'weshalve zijt gij' kunnen dodelijk saai zijn.

Maar je vraagt je af waarom hij zo populair is.

Waarom zijn zijn stukken meer opgevoerd
dan elke andere toneelschrijver?

Omwille van zijn woorden.

In de late zestiende en vroege zeventiende eeuw

waren die het sterkste wapen van een mens,

en er was veel om over te praten.

Maar meestal was het deprimerend.

Je weet wel, met de Pest en zo.

Shakespeare gebruikt inderdaad veel woorden.

Eén van zijn sterkste wapenfeiten
is zijn gebruik van beledigingen.

Ze verenigden het voltallige publiek:

waar je ook zat, je kon lachen
met wat er op het podium gebeurde.

Woorden, vooral dialoog in een drama,

worden om verschillende redenen gebruikt:

om de stemming van de scène te bepalen,

om meer sfeer te geven

en om de relaties
tussen de personages te ontwikkelen.

Beledigingen doen dat kort en krachtig.

Laten we 'Hamlet' eens bekijken,

vlak voor deze dialoog.

Polonius is de vader van Ophelia,
die verliefd is op Prins Hamlet.

Koning Claudius wil weten
waarom Prins Hamlet zich zo gek gedraagt

sinds de koning met de moeder
van Prins Hamlet is getrouwd.

Polonius stelt voor dat zijn dochter

informatie inwint bij Prins Hamlet.

Dan volgt de Tweede Akte, Tweede Scène.

Polonius: "Kent u mij, mijnheer?"

Hamlet: "Uitstekend. U bent een visventer."

Polonius: "Welnee, mijnheer."

Hamlet: "Dan wilde ik dat u zo eerzaam was."

Zelfs al weet je niet wat een 'visventer' is,

dan nog kan je een paar tips uit de context halen.

Eén: Polonius reageerde negatief,
het zal dus wel slecht zijn.

Twee: vis stinkt,
het zal dus wel slecht zijn.

En drie: 'venter' klinkt gewoon niet
als een goed woord.

Hoewel je de betekenis niet kende,

kan je een schets beginnen maken

van de relatie tussen Hamlet en Polonius,

die niet goed was.

Maar als je wat verder zoekt,
zie je dat 'visventer' een soort makelaar was,

en in deze context zou dat iets als een pooier zijn,

alsof Polonius zijn dochter verkoopt voor geld,

om de gunst van de koning te winnen.

Daardoor zie je dat Hamlet niet zo gek is
als hij zelf zegt,

en het maakt de spanning
tussen deze twee personages nog groter.

Nog een voorbeeld?

De beledigingen in 'Romeo en Julia' zijn van de beste
in het werk van Shakespeare.

Het stuk gaat over twee bendes

en door het lot getarte geliefden
die zich het leven benemen.

Bij elk handgemeen weet je
dat er straffe taal aan te pas zal komen.

En je krijgt waar voor je geld.

In Akte 1, Scène 1, zien we van bij het begin

de graad van wantrouwen en haat

wanneer de leden van de twee families,
de Capulets en de Montagues, elkaar ontmoeten.

Gregory: "Ik zal fronsen als ik voorbijga,

dat ze het maar interpreteren zoals ze willen."

Sampson: "Nee, zoals ze durven.
Ik bijt mijn duim naar hen,

en als ze dat pikken, staan ze te kijk."

Abraham en Balthazar komen op.

Abraham: "Bijt u uw duim naar ons, mijnheer?"

Sampson: "Ik bijt inderdaad mijn duim, mijnheer."

Abraham: "Bijt u uw duim naar ons, mijnheer?"

Hoe helpt dit ons om de stemming
of de personages te begrijpen?

Laten we de belediging ontleden.

Vandaag stelt je duim bijten niet veel voor,

maar Sampson zegt
dat het een belediging is voor hen.

Als zij het zo opnemen,
zal het wel zo geweest zijn.

Dat toont hoeveel spanning er was

zelfs tussen de mensen
die voor de twee Huizen werkten.

Normaal doe je niets tegen iemand
tenzij je een vechtpartij wil uitlokken,

en dat is precies wat er staat te gebeuren.

Op een dieper niveau
was 'je duim bijten' in die tijd

het equivalent van
je middelvinger opsteken vandaag.

Daar gaan sterke gevoelens mee gepaard.

We beginnen de spanning te voelen in de scène.

Later zal Tybalt, van het Huis Capulet,

Benvolio van het Huis Montague aanvallen.

Tybalt: "Wat, hebt gij het zwaard getrokken
temidden van deze bange wezels?

Keer om, Benvolio, en kijk uw dood in de ogen."

Benvolio: "Ik bewaar alleen de vrede.
Steek uw zwaard weg

of gebruik het om samen met mij
deze mannen uit elkaar te halen."

Tybalt: "Wat? Dat trekt zijn zwaard
en spreekt van vrede!

Ik haat het woord, zoals ik de hel haat,
alle Montagues, en u.

Komaan, lafaard!"

Oké, bange wezels.

We weten ook hier dat het iets slechts is.

De families haten elkaar.
Dit is olie op het vuur.

Maar hoe diep steekt dit nu echt?

Iemand 'bange wezel, lafaard' noemen

voor de ogen van zijn eigen mensen
en van de rivaliserende familie

betekent dat er een knokpartij aankomt.

Tybalt daagt Benvolio uit

en om zijn eer te beschermen,
moet Benvolio vechten.

Deze dialoog geeft ons een goed beeld
van hoe deze twee personages zijn uitgewerkt.

Tybalt denkt dat de Montagues bange wezels zijn

en heeft geen respect voor hen,

waardoor de scene
een extra dosis dramatische spanning krijgt.

Ik ga nu iets verklappen.

De heethoofdigheid van Tybalt,
en zijn diepe haat voor de Montagues

noemen wij literatuurmensen zijn hamartia,

hetgeen zijn ondergang veroorzaakt.

Hij sterft door de hand van Romeo.

Dus als je Shakespeare bekijkt,

sta dan even stil bij de woorden,

want die hebben je echt iets te vertellen.