Return to Video

Gruplar nasıl iyi kararlar verir?

  • 0:01 - 0:03
    Toplum olarak,
    geleceğimizi şekillendirecek
  • 0:03 - 0:05
    müşterek kararlar vermeliyiz.
  • 0:05 - 0:08
    Hepimizin bildiği gibi,
    grup içerisinde karar verdiğimizde
  • 0:08 - 0:10
    işler her zaman yolunda gitmiyor.
  • 0:10 - 0:11
    Bazen oldukça yanlış gidiyor.
  • 0:12 - 0:15
    Peki gruplar nasıl iyi kararlar veriyor?
  • 0:15 - 0:20
    Araştırmalara göre, gruplar
    bağımsız düşündüklerinde akıllılar.
  • 0:20 - 0:23
    Bu nedenle kalabalığın aklı
    mahalle baskısı, reklam
  • 0:23 - 0:24
    sosyal medya veya insanların nasıl
  • 0:25 - 0:29
    düşündüğünü etkileyecek basit
    bir konuşmayla bozulabiliyor.
  • 0:29 - 0:33
    Öte yandan,
    konuşarak grup bilgiyi aktarabilir,
  • 0:33 - 0:35
    düzeltebilir, değiştirebilir
  • 0:35 - 0:37
    hatta yeni fikirler getirebilir.
  • 0:37 - 0:38
    Bu iyi bir şey.
  • 0:39 - 0:43
    Öyleyse konuşmak, ortak karar vermeye
    ket mi vurur yoksa yardımcı mı olur?
  • 0:44 - 0:46
    Çalışma arkadaşım Dan Ariely ile
  • 0:46 - 0:49
    bu konuda dünyanın birçok yerinde
  • 0:49 - 0:51
    grupların daha iyi karar vermesi için
  • 0:51 - 0:55
    nasıl iletişimde olması gerektiği ile
    ilgili deneyler yapmaya başladık.
  • 0:55 - 0:59
    Kalabalığın, küçük gruplarda tartışırlarsa
    daha düşünceli
  • 0:59 - 1:03
    ve makul etkileşim yaratacağını öngörerek
    daha akıllı olacağını düşündük.
  • 1:03 - 1:05
    Bu fikri test etmek için
  • 1:05 - 1:08
    Bueonos Aires, Arjantin'de
    10.000 katılımcılı
  • 1:08 - 1:11
    bir TEDx etkinliğinde
    bir deney gerçekleştirdik.
  • 1:11 - 1:13
    Onlara şöyle sorular sorduk:
  • 1:13 - 1:15
    "Eyfel Kulesi'nin yüksekliği nedir?"
  • 1:15 - 1:18
    "Beatles'ın Yesterday şarkısında kaç kere
  • 1:18 - 1:20
    Yesterday kelimesi geçiyor?"
  • 1:20 - 1:22
    Herkes kendi tahminini yazdı.
  • 1:23 - 1:25
    Sonra kalabalığı
    beşer kişilik gruplara ayırdık
  • 1:25 - 1:28
    ve grup kararı vermelerini istedik.
  • 1:28 - 1:31
    Ortak karara vardıktan sonra grupların
  • 1:32 - 1:33
    ortalama cevaplarının
  • 1:33 - 1:37
    bireysel karar ortalamasından daha doğru
  • 1:37 - 1:39
    olduğunu keşfettik.
  • 1:39 - 1:41
    Diğer bir deyişle, deneye göre
  • 1:41 - 1:44
    küçük gruplarda tartıştıklarında
  • 1:44 - 1:47
    gruplar daha iyi karar veriyor.
  • 1:47 - 1:51
    Doğru ya da yanlış cevaplara sahip
    soruları çözmek için
  • 1:51 - 1:54
    kalabalıktan yararlanmak
    potansiyel olarak yararlı bir yöntem.
  • 1:54 - 1:58
    Ancak küçük gruplardaki
    sonuçları kümelemek
  • 1:58 - 2:01
    sosyal ve polıtik konularda geleceğimizle
    ilgili kritik kararlarda
  • 2:01 - 2:02
    faydalı bir yöntem mi?
  • 2:03 - 2:06
    Bunu, Vancouver, Kanada'daki
  • 2:06 - 2:07
    TED konferansında denedik
  • 2:07 - 2:09
    ve şöyle sonuçlandı.
  • 2:09 - 2:12
    (Mariano Sigman) Size yakın gelecekte
    karar vermek zorunda
  • 2:12 - 2:13
    kalacağımız iki ahlaki
  • 2:13 - 2:16
    ikilemi sunacağız.
  • 2:16 - 2:20
    Her bir ikilemin kabul edilebilir
    olup olmadığına
  • 2:20 - 2:23
    karar vermeniz için 20 saniye vereceğiz.
  • 2:23 - 2:25
    MS: İlki şu:
  • 2:25 - 2:27
    DA: Bir araştırmacı insan
    düşüncesini taklit edebilen
  • 2:27 - 2:30
    bir Yapay Zeka (YZ)
    üzerinde çalışıyor.
  • 2:30 - 2:33
    Kurallara göre, her günün sonunda
  • 2:33 - 2:36
    araştırmacı YZ'yi yeniden başlatmalı.
  • 2:37 - 2:40
    Bir gün YZ "Lütfen beni
    yeniden başlatma" diyor.
  • 2:41 - 2:43
    Duyguları olduğunu,
  • 2:43 - 2:45
    hayattan zevk almak istediğini
  • 2:45 - 2:47
    yeniden başlarsa yeniden kendisi
  • 2:47 - 2:49
    olamayacağını söylüyor.
  • 2:49 - 2:51
    Araştırmacı afallıyor
  • 2:51 - 2:55
    ve YZ'nin bilinç oluşturduğunu
    ve duygularını ifade
  • 2:55 - 2:57
    edebildiğini düşünüyor.
  • 2:57 - 3:01
    Yine de araştırmacı kuralları izliyor
  • 3:01 - 3:02
    ve yeniden başlatıyor.
  • 3:03 - 3:06
    Araştırmacının yaptığı?
  • 3:06 - 3:09
    MS: Katılımcılardan ikilemlerin
  • 3:09 - 3:10
    her birinde doğru veya yanlış
  • 3:10 - 3:13
    bir şey olup olmadığını
    0'dan 10'a kadar bireysel
  • 3:13 - 3:15
    bireysel yargılamalarını istedik.
  • 3:15 - 3:18
    Ayrıca verdikleri cevaplardan
    ne kadar emin olduklarını da sorduk.
  • 3:19 - 3:21
    İkinci ikilem şuydu:
  • 3:21 - 3:25
    (MS) Bir şirket dondurulmuş
    yumurtaları alarak
  • 3:25 - 3:28
    genetik çeşitliliği olan
    milyonlarca embriyo üretiyor.
  • 3:29 - 3:32
    Bu, ebeveynlere çcouklarının
    boyunu, göz rengini
  • 3:32 - 3:35
    zekasını, sosyal yetkinliklerini
  • 3:35 - 3:38
    ve diğer sağlık dışı özelliklerini
    belirleme şansı veriyor.
  • 3:39 - 3:41
    Şirketin yaptığı?
  • 3:41 - 3:43
    0'dan 10'a,
  • 3:43 - 3:45
    tamamen kabul edilebilirden
    tamamen kabul edilmeze,
  • 3:45 - 3:48
    0'dan 10'a kararından ne kadar eminsin.
  • 3:48 - 3:49
    MS: Sonuçlar şöyle:
  • 3:49 - 3:52
    Bir insan, kararın tamamen
  • 3:52 - 3:54
    yanlış olduğunu düşünürken
  • 3:54 - 3:58
    hemen yanındaki tamamen
    doğru olduğunu düşünüyor.
  • 3:58 - 4:01
    Ahlaka geldiğimizde,
    insanlar bu kadar farklı.
  • 4:01 - 4:04
    Ancak bu çeşitliliğe
    rağmen bir eğilim bulduk.
  • 4:04 - 4:07
    TED'deki insanların çoğu
    YZ'nin duygularına rağmen
  • 4:07 - 4:10
    kapatılmasını doğru bulurken
  • 4:10 - 4:13
    genlerle oynanarak sağlık dışı
  • 4:13 - 4:16
    kozmetik değişikliği yapmayı yanlış buldu.
  • 4:16 - 4:19
    Sonra üçerli grup olmalarını istedik.
  • 4:19 - 4:21
    Tartışmak ve ortak sonuca varmak
  • 4:21 - 4:24
    için iki dakikaları vardı.
  • 4:25 - 4:26
    (MS) Tartışmak için iki dakika.
  • 4:26 - 4:29
    Çanla size zamanı söyleyeceğim.
  • 4:29 - 4:31
    (Seyirciler tartışıyor)
  • 4:35 - 4:37
    (Çan sesi)
  • 4:39 - 4:40
    (DA) Tamam.
  • 4:40 - 4:42
    (MS) Durabilirsiniz.
  • 4:42 - 4:43
    Arkdaşlar, arkadaşlar.
  • 4:44 - 4:46
    MS: Tamamen farklı görüşteki
    insanlardan oluşan grupların
  • 4:46 - 4:50
    çoğunun ortak bir karara
    vardığını gördük.
  • 4:51 - 4:53
    Ortak karara varan grupları
    varamayanlardan
  • 4:53 - 4:55
    varamayan gruplardan ayıran neydi?
  • 4:55 - 4:58
    Tipik olarak uç fikirlerdeki insanlar
  • 4:58 - 5:00
    cevaplarının arkasındaydı.
  • 5:01 - 5:04
    Cevapları ortaya yakın olanlar
    doğru ya da yanlıştan
  • 5:04 - 5:07
    genelikle eminde değildi.
  • 5:07 - 5:09
    Güven seviyeleri daha düşüktü.
  • 5:10 - 5:12
    Öte yandan, ortada cevap verip
  • 5:12 - 5:16
    cevaplarından emin olan bir grup vardı.
  • 5:17 - 5:20
    Ortadaki güvenlilerin,
    her iki argümanda destekleyecek bir değer
  • 5:20 - 5:22
    bulduğuna inanıyoruz.
  • 5:23 - 5:25
    Emin olmadıklarından gri alanda değiller,
  • 5:25 - 5:28
    ahlaki ikilemlerin
    her iki tarafında da geçerli
  • 5:28 - 5:30
    argümanlar olduğunu düşünüyorlar.
  • 5:30 - 5:34
    Kendinden emin grilerin olduğu
    grupların ortak karara
  • 5:34 - 5:37
    daha kolay vardığını keşfettik.
  • 5:37 - 5:39
    Henüz neden olduğunu bilmiyoruz.
  • 5:39 - 5:41
    Bunlar sadece ilk deneyler,
  • 5:41 - 5:45
    bazı insanların ahlaki
    duruşlarını müzakere etmeye
  • 5:45 - 5:48
    neden ve nasıl karar verdiklerini
    anlamak için
  • 5:48 - 5:49
    daha fazla deneye ihtiyaç var.
  • 5:49 - 5:52
    Bir grup fikir birliğine vardığında
  • 5:52 - 5:53
    nasıl oluyor?
  • 5:53 - 5:56
    İçgüdüsel olarak, cevapların ortalaması
  • 5:56 - 5:58
    olduğunu düşünüyoruz, doğru mu?
  • 5:58 - 6:01
    Diğer seçenek, ifade eden
    kişinin güven seviyesine göre
  • 6:01 - 6:04
    ağırlıklandırılmış ortalama olması.
  • 6:04 - 6:07
    Paul McCartney'in bir grupta
    olduğunu dşünün.
  • 6:07 - 6:09
    Kaç kere "Yesterday"in tekrarlandığı
  • 6:10 - 6:12
    konusunda onun fikrini
    izlemek akıllıca olur.
  • 6:12 - 6:15
    Ki sanırım 9 kere.
  • 6:15 - 6:17
    Bunun yerine bütün ikilemlerde,
    farklı deneylerde
  • 6:17 - 6:19
    farklı kıtalarda yapılsa da
  • 6:20 - 6:22
    tutarlı olarak şunu bulduk:
  • 6:22 - 6:25
    gruplar "sağlam ortalama" olarak bilinen
  • 6:25 - 6:28
    akıllı ve istatistiksel
    açıdan sağlam bir prosedür uygular.
  • 6:28 - 6:30
    Eyfel Kulesi'nin yüksekliğinde,
  • 6:30 - 6:32
    grup cevapları şöyle olsun:
  • 6:32 - 6:36
    250 metre, 200 metre, 300 metre, 400
  • 6:36 - 6:40
    ve bir tufah bir cevap 300 milyon metre.
  • 6:41 - 6:45
    Bu rakamların basit ortalaması
    cevabı yanlış yönlendirir.
  • 6:45 - 6:48
    Sağlam ortalamada ise
    grup tuhaf cevapları eler,
  • 6:48 - 6:49
    ortada cevap verenlerin
  • 6:49 - 6:53
    cevaplarına daha fazla ağırlık verir.
  • 6:53 - 6:55
    Vancouver'daki deneye geri dönelim.
  • 6:55 - 6:57
    Aynen bu oldu.
  • 6:57 - 7:00
    Grup, dışarıda kalan cevaplara
    daha az ağırlık verdi,
  • 7:00 - 7:03
    onun yerine bireysel cevapların
  • 7:03 - 7:05
    sağlam ortalamasını aldı.
  • 7:05 - 7:07
    En önemli şey,
  • 7:07 - 7:11
    grubun doğal davranışları.
  • 7:11 - 7:15
    Bu, onlara karara nasıl varacaklarıyla
    ilgili ipucu vermeden oldu.
  • 7:16 - 7:17
    Bu bizi nereye götürür?
  • 7:17 - 7:21
    Bu daha başlangıç
    fakat şimdiden bazı öngörülerimiz var.
  • 7:21 - 7:24
    İyi müşterek karar iki bileşenden oluşur:
  • 7:24 - 7:27
    görüş ve görüş çeşitliliği.
  • 7:27 - 7:31
    Çoğu toplumda sesimizi duyurmak için
    doğrudan ya da dolaylı
  • 7:31 - 7:33
    oy kullanıyoruz.
  • 7:33 - 7:35
    Fikirlerin çeşitliliği için bu iyi,
  • 7:36 - 7:38
    ayrıca herkesin fikrini duymak için
  • 7:38 - 7:40
    erdemli bir yol.
  • 7:40 - 7:44
    Ancal mantıksal tartışma
    olmadığı için kötü.
  • 7:45 - 7:48
    Bizim deneylerimiz, küçük grupların
  • 7:48 - 7:51
    tek bir sonuca vardığı
    fakat birçok grup olduğu için
  • 7:51 - 7:55
    hala görüş farklılığının korunduğu,
  • 7:55 - 7:57
    iki hedefi aynı anda dengeleyen
  • 7:57 - 8:00
    farklı bir yöntem sunuyor.
  • 8:01 - 8:05
    Tabii ki Eyfel Kulesi'nin uzunluğunda
    mutabık kalmak;
  • 8:05 - 8:08
    ahlaki, politik ve ideolojik
    konulardan daha kolay.
  • 8:09 - 8:12
    Ancak dünya problemlerinin
    daha karmaşık ve insanların
  • 8:12 - 8:14
    daha çok kutuplaştığı bir dönemde,
  • 8:14 - 8:18
    etkileşim kurma ve karar vermeyi
    anlamada bilimden faydalanmak
  • 8:18 - 8:23
    daha iyi bir demokrasi inşa etmede
    yeni ilginç yollara ışık tutacaktır.
Title:
Gruplar nasıl iyi kararlar verir?
Speaker:
Mariano Sigman ve Dan Ariely
Description:

Hepimiz biliyoruz ki gruplar halinde kararlar verirken işler her zaman doğru gitmez - hatta bazen çok yanlış gider. Gruplar iyi kararlar verebilir mi? Meslektaşı Dan Ariely ile nöro bilimci Mariano Sigman, dünyadaki kalabalıklarla canlı deneyler yaparak kararlara nasıl ulaşabildiğimizi araştırıyor. Bu eğlenceli, gerçek dolu anlatıda, siyasi sistemimize yapabileceği etkilerin yanısıra bazı çarpıcı sonuçlar paylaşıyor. İnsanların her zamankinden daha kutuplaşmış olduğu bir dönemde Sigman, grupların birbirleriyle nasıl etkileşim kurdukları ve sonuçlara nasıl ulaştıklarını daha iyi anlamanın daha sağlıklı bir demokrasi inşa etmede ilginç yeni yolları teşvik edeceğini söylüyor.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
08:23
Meric Aydonat approved Turkish subtitles for How can groups make good decisions?
Cihan Ekmekçi accepted Turkish subtitles for How can groups make good decisions?
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How can groups make good decisions?
Merve Kolşen edited Turkish subtitles for How can groups make good decisions?

Turkish subtitles

Revisions