Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của bạn

"Hỡi những ai từng lên tiếng về biến đổi khí hậu, chúng tôi chưa được nghe đủ về những ảnh hưởng tâm lý khi sống trên thế giới đang ngày một ấm lên", cây viết khoa học Britt Wray phát biểu. Trong bài nói chuyện ngắn này, cô ấy khám phá về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu lên sức khoẻ về tinh thần, các mối quan hệ xã hội và tâm thần. Từ đó, cô chỉ ra những việc có thể làm để đối mặt với vấn đề này.

Hỡi những ai từng lên tiếng
về biến đổi khí hậu,

chúng tôi chưa được nghe đủ
về những ảnh hưởng tâm lý

khi sống trên thế giới
ngày càng ấm lên này.

Nếu đã nghe về các nghiên cứu đáng sợ

mà nhà truyền thông khoa học như tôi
viết lên trang sách và các tài liệu,

bạn chắc sẽ cảm thấy
đầy chết chóc, sợ hãi và tuyệt vọng.

Nếu từng chịu ảnh hưởng
của thảm họa khí hậu,

những cảm xúc có thể càng tồi tệ hơn,

dẫn đến sốc, chấn thương tâm lý,

làm căng thẳng các mối quan hệ,
lạm dụng thuốc

đánh mất bản sắc cá nhân
và khả năng tự kiểm soát.

Chính trị và công nghệ
đóng vai trò quan trọng

trong việc điều hòa
hỗn loạn khí hậu,

nhưng tôi ở đây
để gợi lên nơi các bạn việc

tại sao ta cũng cần
hành động và chính sách

phản ánh sự hiểu biết
về việc môi trường thay đổi

đe dọa đến hạnh phúc tinh thần,
xã hội và tâm hồn của ta.

Sự lo âu, buồn bã và tuyệt vọng của
các nhà khoa học và hoạt động môi trường

đã được ghi chép lại hàng năm nay.

Ta đã thấy
sau các thiên tai, thảm họa

như bão Sandy hay Katrina,

xu hướng tự tử và rối loạn stress
sau sang chấn (PTSD) tăng lên.

Nhiều dữ liệu về sức khỏe tâm thần
của cộng đồng phía Bắc

nơi ấm lên nhanh nhất,

như Inuit ở Labrador,

người dân đang đau khổ
khi chứng kiến tảng băng,

một phần quan trọng
trong bản sắc của họ,

tan biến dần ngay trước mắt.

Nếu vẫn chưa đủ đô
thì Hiệp hội Tâm lý học Mỹ

tuyên bố rằng các phản ứng tâm lý
với biến đổi khí hậu,

như là tránh xung đột, cảm giác vô dụng
và từ chức, đang tăng lên.

Nghĩa là quá trình ý thức
và vô thức

đang kìm hãm ta
nhìn nhận nguyên nhân của vấn đề,

tìm hiểu giải pháp
và thúc đẩy khả năng phục hồi tâm lý,

nhưng đó là thứ ta cần để chống chọi
với những thứ mà ta gây ra.

Gần đây, tôi đang nghiên cứu
một hiện tượng,

một ví dụ về những khó khăn
về mặt cảm xúc được ghi nhận.

Một dạng câu hỏi

mà phần lớn những người ở độ tuổi của tôi
đang loay hoay tìm câu trả lời.

Đó là:

Tôi có nên sinh con trong thời kì
biến đổi khí hậu này không?

Sau cùng thì, mọi trẻ em hiện nay

sẽ phải lớn lên trong thế giới
nơi bão giông, ngập lụt, cháy rừng,..

những thứ mà ta gọi là thiên tai
đã trở thành quen thuộc.

20 trong 22 năm vừa qua được
ghi nhận là nóng nhất lịch sử loài người.

Liên Hiệp Quốc cho rằng
2/3 dân số thế giới

có thể đối mặt
với sự thiếu nước sạch trong sáu năm tới.

Ngân hàng Thế giới dự đoán
đến năm 2050,

sẽ có 140 triệu người tị nạn khí hậu

ở châu Phi hạ Sahara, Mỹ Latin và Nam Á.

Và những ước tính khác
đẩy con số lên trên một tỷ người.

Di cư hàng loạt và khan hiếm tài nguyên

làm tăng nguy cơ bạo lực,
chiến tranh và bất ổn chính trị.

Liên Hiệp Quốc vừa báo cáo

gần một triệu loài sinh vật
đang bị đẩy đến bờ tuyệt chủng,

nhiều loài chỉ trong vài thập kỉ nữa,

và lượng khí thải vẫn tiếp tục tăng,
kể cả sau Hiệp định Paris.

Một năm rưỡi vừa qua,

tôi đã tổ chức các buổi
hội thảo và phỏng vấn

với hàng trăm người

về việc làm bố mẹ trong
thời khủng hoảng khí hậu.

Và tôi có thể nói là

những người lo lắng
về việc có con trong thời biến đổi khí hậu

không phải vì ích kỉ.

Mà vì họ đang phát hoảng.

Có một phong trào
tên là BirthStrike,

những người tham gia tuyên bố
sẽ không có con

vì tình trạng khủng hoảng sinh thái

và chính phủ không có động thái gì
giải quyết mối đe dọa này.

Vâng, các thế hệ khác cũng đối mặt
với hiểm họa sống còn của riêng họ,

Và không có lí do gì để xem thường
mối đe dọa thật sự đến sự sống này.

Một vài người cảm thấy tốt hơn
nếu nhận con nuôi.

hoặc phi đạo đức
nếu có nhiều hơn một con,

đặc biệt là có 3, 4 đứa hoặc hơn,

vì trẻ em làm tăng khí thải nhà kính.

Giờ thì, thật không may là,

những người muốn có con
phải hi sinh quyền lợi,

vì, theo một vài cách,
họ bị đổ lỗi vì lựa chọn của mình

trong khi sự thật
không nghiêm trọng đến thế,

nhưng cứ tạm gác logic đấy ở đây.

Một nghiên cứu
thường được trích dẫn chỉ ra,

trung bình, ở một đất nước công nghiệp,
bớt sinh một đứa con,

bạn có thể giảm 59 tấn CO2 mỗi năm.

So sánh với việc

không dùng xe hơi
giảm gần 2,5 tấn,

tránh các chuyến bay quốc tế,

chỉ giảm 1,5 tấn,

và ăn thực đơn từ thực vật
có thể giảm gần một tấn mỗi năm.

Cân nhắc rằng
nếu một đứa trẻ ở Bangladesh

chỉ góp 56 tấn CO2 vào
"di sản" CO2 của bố mẹ chúng

trong suốt cuộc đời,

thì một đứa trẻ ở Mỹ là 9.441 tấn.

Đó là lí do một số người
tranh cãi

rằng chính phụ huynh
từ những quốc gia thải ra lượng CO2 lớn

nên suy nghĩ thấu đáo
về việc có bao nhiêu con.

Nhưng quyết định có con
và cảm xúc về tương lai

là rất riêng tư,

và phụ thuộc vào chuẩn mực văn hóa,

tín ngưỡng tôn giáo, địa vị xã hội,
học vấn và nhiều thứ nữa.

Thế nên, với vài người, tranh cãi
về sinh con thời khủng khoảng khí hậu

thì thật là khó hiểu.

Nhiều người có nhiều thứ sống còn khác
cần phải quan tâm hơn

như là, làm sao để có đủ thức ăn

khi là mẹ đơn thân làm ba việc cùng lúc,

hoặc họ dương tính với HIV
hoặc thuộc một đoàn tị nạn.

Bi kịch thay, biến đổi khí hậu
khiến nút giao ngày càng rõ nét.

Nó khiến những nỗi lo bên lề
mà chúng ta đang đối mặt thêm trầm trọng.

Một nhà khoa học chính trị
từng nói với tôi rằng

biến đổi khí hậu
đang bắt đầu đánh vào tâm lý các gia đình,

và làm tăng tỉ lệ nữ giới
có hiểu biết

quyết định không có con.

Thật thú vị.

Nó có ảnh hưởng
đến tâm lý của bạn không?

Bạn có bị "căng thẳng trước
san chấn liên quan đến khí hậu"?

Một nhà tâm thần học khí hậu
đã đặt ra thuật ngữ đó

và rằng nghề nghiệp cũng đang chùn bước
vì những tai ương từ khí hậu.

Chúng ta đang sống trong thời mà
vài học sinh trung học

không muốn vào đại học nữa,

vì chúng không thể
nhìn thấy tương lai.

Và điều này đưa tôi quay lại
với quan điểm chính của mình.

Quan ngại về việc có con
thời khủng hoảng khí hậu tăng lên

là một chỉ số báo động rằng mọi người
đang cảm thấy rất căng thẳng.

Giờ đây, học sinh toàn cầu
đang kêu gào sự thay đổi

trong tuyệt vọng.

Và thực tế điên rồ là
ta có thể thấy mình đã góp phần

tạo ra vấn đề
khiến bản thân cảm thấy bất an.

Biến đổi khí hậu
xuất hiện ở mọi mặt,

cũng như cách
nó làm hỗn loạn tâm trí ta.

Nhiều nhà hoạt động sẽ nói

cách chữa đau khổ hiệu quả nhất
là hành động.

Và vài nhà tâm lý học sẽ nói rằng
câu trả lời nằm ở trị liệu.

Số khác tin rằng việc tưởng tượng
đang trong giây phút cuổi đời,

hồi tưởng về thứ quan trọng nhất
trong cuộc đời,

sẽ giúp bạn xác định
điều nên làm lúc này,

với từng đấy thời gian còn lại.

Ta cần những ý tưởng đó, và hơn nữa,
để chăm sóc cho tâm hồn mình

khi môi trường mà ta từng biết
đang trừng phạt ta.

Và dù bạn có con hay không,

thì chúng ta cũng cần thành thật
về điều đang diễn ra,

và thứ chúng ta
đang mắc nợ lẫn nhau.

Ta không đủ sức chữa trị

các ảnh hưởng tâm lý
do biến đổi khí hậu gây ra

vì vài vấn đề khác như khoa học,
công nghệ, kinh tế, chính trị,

thì "nặng kí" và vấn đề này bị xem nhẹ.

Sức khỏe tâm thần
nên là thứ quan trọng nhất

của bất kì chiến lược
chống biến đổi khí hậu nào,

nó cần được gây quỹ,
thực hiện công bằng, đạo đức, quan tâm,

và lan tỏa nhận thức.

Vì kể cả khi là người
hay né tránh cảm xúc nhất trên thế giới,

vấn đề này là quá lớn
để bạn có thể chôn giấu.

Xin cảm ơn.

(vỗ tay)