Return to Video

ڕه‌نگه‌ ئه‌مه‌ هۆكاری خه‌مۆكیی یان نیگه‌رانیت بێت

  • 0:01 - 0:03
    بۆ ماوه‌یه‌كی زۆر درێژ،
  • 0:03 - 0:06
    دوو نهێنیم هه‌بوو كه‌
    به‌سه‌رمدا خولیان خواردبۆوه‌.
  • 0:07 - 0:09
    لێیان تێنه‌ده‌گه‌یشتم
  • 0:09 - 0:12
    ڕاستگۆ بم له‌گه‌ڵتان، زۆر ده‌ترسام
    ته‌نانه‌ت لێیان بكۆڵمه‌وه‌.
  • 0:12 - 0:16
    یه‌كه‌م نهێنی،
    من 40 ساڵ بووم،
  • 0:16 - 0:19
    به‌درێژایی ژیانم، ساڵ دوای ساڵ،
  • 0:19 - 0:22
    خه‌مۆكیی و نیگه‌رانیی ڕاسته‌قینه‌
    له‌به‌رزبوونه‌وه‌دا بوون،
  • 0:22 - 0:25
    له‌ ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان،
    له‌ به‌ریتانیا،
  • 0:25 - 0:27
    له‌ ته‌واوی جیهانی ڕۆژئاوا.
  • 0:27 - 0:30
    ویستم له‌ هۆكاره‌كه‌ تێ بگه‌م.
  • 0:31 - 0:33
    بۆچی ئه‌مه‌ بۆ ئێمه‌ ڕوو ده‌دات؟
  • 0:33 - 0:36
    بۆچی وایه‌ كه‌ هه‌ر ساڵێك تێده‌په‌ڕێت،
  • 0:36 - 0:39
    زۆربه‌ی زۆرمان زه‌حمه‌ت ده‌یبینین
    بۆ تێپه‌ڕاندنی ڕۆژه‌كه‌؟
  • 0:40 - 0:43
    و من ویستم له‌مه‌ تێ بگه‌م زیاتر
    به‌هۆی نهێنییه‌كی كه‌سیی.
  • 0:43 - 0:44
    كاتێك هه‌رزه‌كار بووم،
  • 0:44 - 0:47
    بیرم دێت ده‌چوومه‌ لای پزیشكه‌كه‌م
    و ڕوونم ده‌كرده‌وه‌
  • 0:47 - 0:51
    ئه‌و هه‌سته‌م هه‌یه‌ وه‌كو ئه‌وه‌ی
    ئازار له‌ جه‌سته‌م دێته‌ ده‌ره‌وه‌
  • 0:51 - 0:53
    نه‌مده‌توانی كۆنتڕۆڵی بكه‌م،
  • 0:53 - 0:55
    تێنه‌ده‌گه‌یشتم بۆچی ئه‌مه‌ ڕووده‌دات،
  • 0:55 - 0:57
    به‌هۆیه‌وه‌ هه‌ستم به‌
    شه‌رمێكی زۆر ده‌كرد.
  • 0:57 - 0:59
    و پزیشكه‌كه‌م چیڕۆكێكی بۆ گێڕامه‌وه‌
  • 0:59 - 1:01
    ئێستا بۆم ده‌رده‌كه‌وێت به‌ مه‌به‌ست بوو،
  • 1:01 - 1:02
    به‌ڵام زۆر ئاسان و ساده‌ بوو.
  • 1:02 - 1:03
    هه‌مووی هه‌ڵه‌ نه‌بوو.
  • 1:03 - 1:06
    پزیشكه‌كه‌م گوتی،"ئێمه‌ ده‌زانین بۆچی
    خه‌ڵك وای به‌سه‌ردێت.
  • 1:06 - 1:10
    هه‌ندێك كه‌س سروشتییانه‌ تووشی
    ناهاوسه‌نگیی كیمیایی ده‌بن له‌ سه‌ریان--
  • 1:10 - 1:11
    ئاشكرایه‌ تۆ یه‌كێكی له‌وان.
  • 1:11 - 1:14
    هه‌موو ئه‌وه‌ی پێویسته‌ ئه‌وه‌یه‌ چه‌ند
    ده‌رمانێكت پێبده‌ین،
  • 1:14 - 1:16
    هاوسه‌نگیی كیمیاییت ده‌گێڕێته‌وه‌
    باری ئاسایی خۆی."
  • 1:16 - 1:20
    بۆیه‌ ده‌ستمكرد به‌ وه‌رگرتنی ده‌رمانێك
    به‌ناوی پاكسیڵ یاخود سێرۆكسات،
  • 1:20 - 1:22
    هه‌مان شته‌ له‌ژێر ناوی جیاواز و
    وڵاتی جیاوازه‌وه‌.
  • 1:22 - 1:25
    هه‌ستمكرد زۆر باشترم،
    پشتگیرییه‌كی ڕاسته‌قینه‌م بۆ دروست بوو.
  • 1:25 - 1:26
    به‌ڵام زۆری نه‌خایاند،
  • 1:26 - 1:28
    ئه‌م هه‌ستكردن به‌ ئازاره‌ گه‌ڕایه‌وه‌.
  • 1:28 - 1:30
    ژه‌مه‌ده‌رمانی زیاتر و زیاترم وه‌رگرت
  • 1:30 - 1:33
    تاكو، بۆماوه‌ی 13 ساڵ، ئه‌وپه‌ڕی ژه‌مه‌
    ده‌رمانی ڕێگه‌پێدراوم وه‌رده‌گرت
  • 1:33 - 1:35
    كه‌وا یاسایی ڕێگه‌ت پێدراوه‌ وه‌ریبگریت.
  • 1:35 - 1:39
    له‌ زۆربه‌ی ئه‌و 13 ساڵه‌دا، به‌ڕاده‌یه‌ك
    هه‌موو كاته‌كان له‌ كۆتاییدا،
  • 1:39 - 1:40
    هێشتا له‌ ئازارێكی زۆردابووم.
  • 1:40 - 1:43
    ده‌ستمكرد به‌ پرسیاركردن له‌خۆم،
    "لێره‌ چی ڕووده‌دات؟
  • 1:43 - 1:45
    چونكه‌ هه‌موو شتێك ده‌كه‌یت
  • 1:45 - 1:49
    كه‌ داوات لێكراوه‌ بیكه‌یت له‌ڕێی ئه‌و
    --چیڕۆكه‌ی به‌سه‌ر شارستانییه‌ت زاڵده‌بێت
  • 1:49 - 1:50
    بۆچی هێشتا هه‌ست به‌مه‌ ده‌كه‌یت؟"
  • 1:50 - 1:53
    بۆئه‌وه‌ی بگه‌ین به‌ بناغه‌ی ئه‌م
    دوو نهێنییه‌،
  • 1:53 - 1:54
    له‌ په‌رتووكێك كه‌وا نووسیومه‌
  • 1:54 - 1:57
    كۆتاییم پێهات به‌ده‌ستكردن به‌گه‌شتێكی
    گه‌وره‌ به‌ هه‌موو جیهان،
  • 1:57 - 1:59
    زیاتر له‌ 40 هه‌زارمیل گه‌شتم كرد.
  • 1:59 - 2:01
    ویستم له‌گه‌ڵ شاره‌زا ڕێبه‌ره‌كانی
    جیهان دانیشم
  • 2:01 - 2:03
    له‌باره‌ی چی ده‌بێته‌ هۆی
    خه‌مۆكیی و نیگه‌رانیی
  • 2:03 - 2:05
    و گرنگترین شت، چی چاره‌سه‌ریان ده‌كات،
  • 2:05 - 2:08
    و ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ زاڵبوون به‌سه‌ر
    خه‌مۆكیی و نیگه‌رانیی
  • 2:08 - 2:10
    و له‌لایه‌كه‌یتر چوونه‌ ده‌ره‌وه‌
    به‌ هه‌موو ڕێگه‌یه‌ك،
  • 2:10 - 2:11
    و بڕێكی زۆر فێربووم
  • 2:11 - 2:14
    له‌ خه‌ڵكه‌ سه‌رنجڕاكێشه‌كه‌ كه‌ به‌
    درێژای ڕێگه‌كه‌ ناسیمن.
  • 2:14 - 2:18
    به‌ڵام وابیرده‌كه‌مه‌وه‌ له‌ ناوه‌ڕۆكی
    ئه‌وه‌ی فێری بووم بریتییه‌ له‌،
  • 2:18 - 2:20
    تاكو ئێستا، به‌ڵگه‌ی زانستییمان
  • 2:20 - 2:24
    بۆ نۆ هۆكاری جیاوازی خه‌مۆكیی و
    نیگه‌رانیی هه‌یه‌.
  • 2:24 - 2:26
    دووانیان به‌ڕاستی له‌
    بایه‌لۆجی ئێمه‌ن.
  • 2:26 - 2:29
    جیناته‌كاناتن ده‌توانن واتان لێبكه‌ن
    هه‌ستیارتربن بۆ ئه‌م كێشانه‌،
  • 2:29 - 2:31
    له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی چاره‌نووستان نانووسنه‌وه‌.
  • 2:31 - 2:35
    و گۆڕانكاریی مێشكیی ڕاسته‌قینه‌ هه‌ن
    كه‌وا كاتێك خه‌مۆك ده‌بیت ڕووده‌ده‌ن
  • 2:35 - 2:37
    كه‌ ده‌كرێت زه‌حمه‌تتر بكات
    بۆ چوونه‌ ده‌ره‌وه‌.
  • 2:37 - 2:39
    به‌ڵام زۆربه‌ی ئه‌و فاكته‌رانه‌ی
    كه‌ سه‌لمێنراون
  • 2:39 - 2:41
    ببنه‌ هۆكاری خه‌مۆكیی و نیگه‌رانیی
  • 2:41 - 2:43
    له‌ بایه‌لۆجی ئێمه‌ نین.
  • 2:44 - 2:46
    ئه‌وانه‌ فاكته‌رن له‌و ڕێگه‌یه‌ی
    كه‌ ده‌ژین.
  • 2:46 - 2:48
    هه‌ركه‌ تێیان بگه‌یت،
  • 2:48 - 2:51
    ده‌رگای چه‌نده‌ها جۆری جیاوازی
    چاره‌سه‌ر ده‌كاته‌وه‌
  • 2:51 - 2:52
    كه‌ پێویسته‌ پێشكه‌شی خه‌ڵكی بكرێت
  • 2:52 - 2:55
    شانبه‌شانی بژارده‌ی
    دژه‌كپكه‌ری كیمیایی.
  • 2:55 - 2:57
    بۆ نموونه‌،
  • 2:57 - 3:00
    گه‌ر تۆ ته‌نیایت،زیاتر ئه‌گه‌ری هه‌یه‌ كه
    خه‌مۆك بیت.
  • 3:00 - 3:04
    گه‌ر، كاتێك ده‌چیته‌ سه‌ر كار،
    هیچ كۆنتڕۆڵێكت نییه‌ له‌سه‌ر ئیشه‌كه‌ت،
  • 3:04 - 3:06
    ته‌نیا ئه‌وه‌ ده‌كه‌یت كه‌ داوات لێده‌كرێت
  • 3:06 - 3:07
    زیاتر ئه‌گه‌ری هه‌یه‌ خه‌مۆك بیت.
  • 3:07 - 3:10
    گه‌ر زۆر به‌ ده‌گمه‌ن بێیه‌ ده‌ره‌وه‌
    بۆ جیهانی سروشتی،
  • 3:10 - 3:12
    زیاتر ئه‌گه‌ری هه‌یه‌ خه‌مۆك بیت.
  • 3:12 - 3:15
    و ته‌نیا شتێك كه‌ زۆربه‌ی هۆكاره‌كانی
    خه‌مۆكیی و نیگه‌رانیی ده‌به‌ستێته‌وه‌
  • 3:15 - 3:17
    كه‌ له‌باره‌یه‌وه‌ فێری بووم.
  • 3:17 - 3:18
    هه‌موویان نا، به‌ڵام زۆربه‌یان.
  • 3:18 - 3:20
    هه‌موو كه‌سێك لێره‌ ده‌زانێت
  • 3:20 - 3:23
    ئێوه‌ هه‌مووتان پێویستیی ماددی
    سروشتیتان هه‌یه‌، ڕاسته‌؟
  • 3:23 - 3:24
    ئاشكرایه‌.
  • 3:24 - 3:26
    پێویستیتان به‌ خواردنه‌،
    پێویستیتان به‌ ئاوه‌،
  • 3:26 - 3:29
    پێویستیان به‌ په‌ناگه‌یه‌،
    پێویستیتان به‌ هه‌وای پاكه‌.
  • 3:29 - 3:31
    گه‌ر من ئه‌و شتانه‌
    له‌ ئێوه‌ دووربخه‌مه‌وه‌،
  • 3:31 - 3:33
    زۆر خێرا، تووشی كێشه‌یه‌كی گه‌وره‌ ده‌بن.
  • 3:33 - 3:35
    به‌ڵام له‌ هه‌مان كاتدا،
  • 3:35 - 3:38
    هه‌موو مرۆڤێك پێویستیی ده‌روونی
    سروشتی هه‌یه‌.
  • 3:38 - 3:40
    پێویسته‌ هه‌ست به‌ بوون بكه‌یت.
  • 3:40 - 3:43
    پێویسته‌ هه‌ست بكه‌یت ژیانت
    ماناو مه‌به‌ستی هه‌یه‌.
  • 3:43 - 3:46
    پێویسته‌ هه‌ست بكه‌یت خه‌ڵك
    ده‌تبینن و ڕێزت ده‌گرن.
  • 3:46 - 3:49
    پێویسته‌ هه‌ست به‌وه‌ بكه‌یت داهاتوویه‌كت
    هه‌یه‌ كه‌ مانایه‌كی هه‌یه‌.
  • 3:49 - 3:52
    و ئه‌و شارستانییه‌ته‌ی كه‌ بنیاتمان ناوه‌
    له‌ زۆربه‌ی شته‌كان باشه‌.
  • 3:52 - 3:54
    و زۆربه‌ی شته‌كان باشترن
    -- وه‌ك له‌ ڕابردوو
  • 3:55 - 3:56
    دڵخۆشم كه‌ ئه‌مڕۆ زیندووم.
  • 3:56 - 3:58
    به‌ڵام ئێمه‌ كه‌متر و كه‌متر باش بووین
  • 3:58 - 4:01
    له‌ چاوپێكه‌وتنی ئه‌م پێویستییه‌
    ده‌روونییه‌ بنچینه‌ییانه‌.
  • 4:02 - 4:04
    و ئه‌مه‌ ته‌نیا شت نییه‌ كه‌ ڕووده‌دات،
  • 4:04 - 4:08
    وابیرده‌كه‌مه‌وه‌ ئه‌مه‌ هۆكاری سه‌ره‌كیی
    به‌رده‌وام هه‌ڵكشانی ئه‌م قه‌یرانه‌یه‌.
  • 4:09 - 4:12
    ئه‌مه‌ زه‌حمه‌ت بوو بتوانم هه‌زمی بكه‌م.
  • 4:12 - 4:15
    به‌ڕاستی ململانێم له‌گه‌ڵ بیرۆكه‌ی بازدان
  • 4:15 - 4:18
    له‌و بیركردنه‌وه‌یه‌ی كه‌ خه‌مۆكیی
    و نیگه‌رانییم وه‌ك ته‌نیا كێشه‌یه‌ك له‌
  • 4:18 - 4:21
    له‌ مێشكم بۆ یه‌كێك له‌گه‌ڵ
    چه‌نده‌ها هۆكار كرد،
  • 4:21 - 4:23
    یه‌كێك له‌و چه‌ندانه‌ بریتییه‌ له‌و
    شێوازه‌ی كه‌ ده‌ژین.
  • 4:23 - 4:25
    ئه‌و كاته‌ به‌ڕاستی بۆمن ئیشی كرد
  • 4:25 - 4:28
    كاتێك ڕۆژێكیان،چووم چاوپێكه‌وتن له‌گه‌ڵ
    پزیشكێكی ئه‌فریقیای باشوور بكه‌م
  • 4:28 - 4:30
    به‌ناوی دكتۆر دێرێك سه‌مه‌رفیڵد.
  • 4:30 - 4:31
    پیاوێكی زۆرباشه‌.
  • 4:31 - 4:35
    و دكتۆر سه‌مه‌رفیڵد ساڵی 2001
    به‌ڕێكه‌وت له‌ كه‌مبۆدیا بوو،
  • 4:35 - 4:38
    كاتێك بۆ یه‌كه‌مجار دژه‌كپكه‌ری
    كیمیاییان ناساند
  • 4:38 - 4:40
    بۆ خه‌ڵكی ئه‌و وڵاته‌.
  • 4:40 - 4:43
    پزیشكه‌ ناوخۆییه‌كان، كه‌مبۆدییه‌كان،
    هه‌رگیز گوێبیستی ئه‌و ده‌رمانانه‌.
  • 4:43 - 4:45
    نه‌ببوون، وه‌كو ئه‌وه‌بوو بڵێن،
    ئه‌مانه‌ چین؟
  • 4:45 - 4:46
    ئه‌و ڕوونیكرده‌وه‌.
  • 4:46 - 4:47
    ئه‌وان پێیان گوت،
  • 4:47 - 4:50
    "ئێمه‌ پێویستمان پێیان نییه‌،
    ئیمه‌ دژه‌كپكه‌ری خۆمانمان هه‌یه‌."
  • 4:50 - 4:52
    وه‌كو ئه‌وه‌ بڵێت،"مه‌به‌ستتان چییه‌؟"
  • 4:52 - 4:55
    وای بیركرده‌وه‌ ئه‌وان باسی
    هه‌ندێك چاره‌سه‌ری گیایی ده‌كه‌ن.
  • 4:55 - 4:59
    وه‌كو بالووكه‌ی قه‌شه‌ جۆن، گینكگۆی
    دووپه‌ل، شتی له‌و جۆره‌.
  • 5:00 - 5:02
    له‌بری ئه‌مه‌، چیڕۆكێكیان بۆ گێڕایه‌وه‌.
  • 5:03 - 5:06
    جوتیارێك هه‌بوو له‌ كۆمه‌ڵگاكه‌یان كه‌ له‌
    كێڵگه‌ی برنج كاری ده‌كرد.
  • 5:06 - 5:08
    ڕۆژێكیان، له‌سه‌ر زه‌وییه‌كی مین ڕاوه‌ستا
  • 5:08 - 5:11
    كه‌ له‌ جه‌نگ له‌گه‌ڵ ویلایه‌ته‌
    یه‌كگرتووه‌كان جێمابوو،
  • 5:11 - 5:12
    و لاقی فڕی.
  • 5:12 - 5:14
    بۆیه‌ لاقێكی ده‌ستكردیان پێ به‌خشی،
  • 5:14 - 5:16
    پاش ماوه‌یه‌ك، گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ كاركردن
    له‌ كێڵگه‌ی برنج.
  • 5:16 - 5:19
    به‌ڵام ئاشكرایه‌، كاركردن له‌ژێر
    ئاودا هه‌ره‌ ئازاربه‌خشه‌
  • 5:19 - 5:20
    كاتێك په‌لێكی ده‌ستكردت هه‌بێت،
  • 5:20 - 5:22
    من وای ده‌قه‌بڵێنم زۆر تینه‌بڕ بووه‌
  • 5:22 - 5:25
    بگه‌ڕێته‌وه‌ و له‌و كێڵگه‌یه‌ كاربكات
    كه‌ تێیدا ته‌قییه‌وه‌.
  • 5:25 - 5:27
    گه‌نجه‌كه‌ به‌ درێژایی ڕۆژه‌كه‌ گریا،
  • 5:27 - 5:29
    ڕه‌تی كرده‌وه‌ له‌ جێگا بێته‌ ده‌ره‌وه‌،
  • 5:29 - 5:32
    هه‌موو نیشانه‌كانی خه‌مۆكی كلاسیكی
    تێدا به‌ره‌وپێش چوو.
  • 5:32 - 5:33
    پزیشكه‌ كه‌مبۆدییه‌كه‌ گوتی،
  • 5:33 - 5:36
    "ئه‌مه‌یه‌ كه‌ دژه‌كپكه‌رێكمان پێبه‌خشی."
  • 5:36 - 5:38
    د. سه‌مه‌رفیڵد گوتی،
    "چی بوو؟"
  • 5:38 - 5:41
    ڕوونیان كرده‌وه‌ كه‌ چوون و
    له‌گه‌ڵی دانیشتن.
  • 5:42 - 5:43
    گوێیان لێگرت.
  • 5:44 - 5:47
    --زانییان كه‌ ئازاره‌كه‌ی ماقووڵ بوو
  • 5:47 - 5:50
    زه‌حمه‌ت بوو بۆ ئه‌وله‌ ئازاری ڕۆحی
    خه‌مۆكییه‌كه‌ی بیبینێت،
  • 5:50 - 5:54
    به‌ڵام له‌راستیدا، ئازاره‌كه‌ هۆكاری
    ته‌واو تێگه‌یشتووی هه‌بوو له‌ ژیانیدا.
  • 5:54 - 5:57
    یه‌كێك له‌و پزیشكانه‌ی، قسه‌ی بۆ خه‌ڵكی
    كۆمه‌ڵگاكه‌ ده‌كرد،وای دانا،
  • 5:57 - 6:00
    "ئێوه‌ ده‌زانن، گه‌ر مانگایه‌كمان بۆ
    ئه‌م گه‌نجه‌ بكڕیبا،
  • 6:00 - 6:01
    ده‌یتوانی ببێته‌ جوتیاری شیره‌مه‌نیی،
  • 6:01 - 6:04
    له‌و باره‌ی ئێستای نه‌ده‌بوو كه‌
    زۆر به‌ توندی ده‌یگوشی،
  • 6:04 - 6:07
    پێویستی نه‌ده‌كرد بچێت له‌
    كێڵگه‌ی برنج كاربكات."
  • 6:07 - 6:08
    بۆیه‌ مانگایه‌كیان بۆ كڕی.
  • 6:08 - 6:10
    له‌ماوه‌ی دوو هه‌فته‌دا،
    گریانه‌كانی وه‌ستان،
  • 6:10 - 6:12
    له‌ مانگێكدا، خه‌مۆكییه‌كه‌ی نه‌ما.
  • 6:12 - 6:14
    گوتیانه‌ د. سه‌مه‌رفیڵد،
  • 6:14 - 6:17
    "بۆیه‌ ده‌بینیت، دكتۆر، ئه‌و مانگایه‌،
    ئه‌وه‌ دژه‌كپكه‌ر بوو،
  • 6:17 - 6:18
    مه‌به‌ستت ئه‌مه‌یه‌، وایه‌؟"
  • 6:18 - 6:19
    (پێكه‌نین)
  • 6:19 - 6:21
    (چه‌پڵه‌)
  • 6:21 - 6:25
    گه‌ر ئێوه‌ گه‌وره‌بوون بیر له‌ خه‌مۆكیی
    بكه‌نه‌وه‌ به‌و ڕێگه‌یه‌ی كه‌ من بیرم
  • 6:25 - 6:27
    لێده‌كرده‌وه‌، و زۆربه‌ی خه‌ڵكی ئێره‌
    وابوون،
  • 6:27 - 6:29
    وه‌كو گاڵته‌یه‌كی خراپ دێته‌به‌رچاو،
    وایه‌؟
  • 6:29 - 6:31
    "چوومه‌ لای پزیشكه‌كه‌م بۆ دژه‌كپكه‌رێك،
  • 6:31 - 6:32
    مانگایه‌كی پێدام."
  • 6:32 - 6:35
    به‌ڵام ئه‌وه‌ی پزیشكه‌ كه‌مبۆدییه‌كان
    به‌ ژیریی زانییان،
  • 6:35 - 6:38
    به‌پشت به‌ستن به‌و سه‌رگوزه‌شته‌
    نازانستییه‌ تاكه‌كه‌سییه‌،
  • 6:38 - 6:41
    بریتییه‌ له‌وه‌ی ڕابه‌ری لێژنه‌ی
    پزیشكیی له‌ جیهان،
  • 6:41 - 6:43
    ڕێكخراوی ته‌ندروستیی جیهانیی،
  • 6:43 - 6:45
    ساڵانێكه‌ هه‌وڵیداوه‌ پێمان بڵێت،
  • 6:45 - 6:48
    بنیاتنراو له‌سه‌ر باشترین
    به‌ڵگه‌ی زانستیی.
  • 6:49 - 6:51
    گه‌ر خه‌مۆكیت،
  • 6:51 - 6:52
    گه‌ر نیگه‌رانیت،
  • 6:53 - 6:56
    تۆ بێهێز نیت، شێت نیت،
  • 6:56 - 7:00
    سه‌ره‌كیترین شت، مه‌كینه‌یه‌ك نیت
    له‌گه‌ڵ به‌شی تێكشكاو،
  • 7:01 - 7:03
    تۆ مرۆڤێكیت له‌گه‌ڵ پێویستیی ناڕازیی.
  • 7:04 - 7:07
    و ته‌نیا گرنگه‌ وابیربكه‌ینه‌وه‌ له‌باره‌ی
    پزیشكه‌ كه‌مبۆدییه‌كان و
  • 7:07 - 7:10
    ڕێكخراوی ته‌ندروستیی جیهانیی
    ناڵێن.
  • 7:10 - 7:11
    نه‌یان گوت به‌ جوتیاره‌كه‌،
  • 7:11 - 7:14
    "سڵاو هاوڕێ، پێویسته‌ خۆت كۆبكه‌یته‌وه‌،
  • 7:14 - 7:17
    ئه‌مه‌ كاری تۆیه‌ ئه‌م كێشه‌ بدۆزیته‌وه‌و
    بۆخۆت چاكی بكه‌یته‌وه‌."
  • 7:18 - 7:20
    له‌به‌رامبه‌ردا، ئه‌وه‌ی
    كه‌ گوتیان ئه‌وه‌یه‌،
  • 7:20 - 7:23
    "ئێمه‌ لێره‌ین وه‌كو گرووپێك
    بۆئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ تۆ كۆیبكه‌ینه‌وه‌،
  • 7:23 - 7:28
    بۆیه‌ به‌یه‌كه‌وه‌، ده‌توانین ئه‌م
    كێشه‌یه‌ بدۆزینه‌وه‌و چاكی بكه‌ین."
  • 7:28 - 7:32
    ئه‌مه‌ ئه‌و شته‌یه‌ كه‌ هه‌موو
    كه‌سێكی خه‌مۆك پێویستییه‌تی،
  • 7:32 - 7:35
    و ئه‌مه‌ ئه‌و شته‌یه‌ كه‌ هه‌موو
    كه‌سێكی خه‌مۆك شایه‌نییه‌تی.
  • 7:35 - 7:39
    له‌به‌ر ئه‌مه‌یه‌ یه‌كێك له‌ پزیشكه‌
    ڕێبه‌ره‌كان له‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان،
  • 7:39 - 7:42
    له‌ به‌یاننامه‌ فه‌رمییه‌كه‌یان بۆ
    ڕۆژی ته‌ندروستیی جیهانیی،
  • 7:42 - 7:43
    دوو ساڵ پێش
    ئێستا له‌ 2017،
  • 7:43 - 7:45
    گوتیان پێویسته‌ كه‌متر له‌باره‌ی
    ناهاوسه‌نگیی كیمیایی
  • 7:45 - 7:49
    و زیاتر له‌باره‌ی ناهاوسه‌نگییه‌كان له‌و
    ڕێگه‌یه‌ی كه‌ ده‌ژین قسه‌بكه‌ین.
  • 7:49 - 7:52
    ده‌رمان حه‌سانه‌وه‌ی ڕاستیی
    ده‌به‌خشێته‌ هه‌ندێك كه‌س--
  • 7:52 - 7:54
    بۆماوه‌یه‌ك حه‌سانه‌وه‌یان
    به‌ من به‌خشی--
  • 7:54 - 7:57
    به‌ڵام به‌وردیی، چونكه‌ ئه‌م كێشه‌یه‌
    له‌ بایه‌لۆجییان قووڵتره‌،
  • 7:58 - 8:01
    چاره‌سه‌ره‌كانیش پێویسته‌ زۆر قوڵتربن.
  • 8:01 - 8:03
    به‌ڵام كاتێك بۆیه‌كه‌مجار ئه‌مه‌ فێربووم،
  • 8:03 - 8:04
    بیرمه بیرم ده‌كرده‌وه‌،
  • 8:04 - 8:07
    "باشه‌، ده‌توانم هه‌موو به‌ڵگه‌نامه‌
    زانستییه‌كان ببینم،
  • 8:07 - 8:09
    ژماره‌یه‌كی زۆر توێژینه‌وه‌م خوێنده‌وه‌،
  • 8:09 - 8:12
    چاوپێكه‌وتنم له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌كی زۆر
    شاره‌زا كرد كه‌ ئه‌مه‌یان ڕوونده‌كرده‌وه‌"
  • 8:12 - 8:16
    به‌ڵام به‌رده‌وامبووم له‌ بیركردنه‌وه‌،
    "چۆن ده‌توانین شیاوانه‌ ئه‌مه‌ بكه‌ین؟"
  • 8:16 - 8:18
    ئه‌و شتانه‌ی كه‌ وامان لێده‌كه‌ن
    خه‌مۆك بین
  • 8:18 - 8:21
    له‌زۆربه‌ی حاڵه‌ته‌كان زۆر ئالۆزترن
    له‌وشته‌ی كه‌ ڕوویده‌دا
  • 8:21 - 8:23
    له‌گه‌ڵ ئه‌م جوتیاره‌ كه‌مبۆدییه‌.
  • 8:23 - 8:25
    ته‌نانه‌ت له‌كوێ له‌گه‌ڵ ئه‌م
    وردبینییه‌ ده‌ست پێبكه‌ین؟
  • 8:25 - 8:28
    به‌ڵام دواتر، له‌ گه‌شته‌ درێژه‌كه‌م
    بۆ په‌رتووكه‌كه‌م،
  • 8:28 - 8:29
    له‌ هه‌موو جیهان،
  • 8:29 - 8:32
    به‌رده‌وام چاوم به‌و كه‌سانه‌ ده‌كه‌وت
    كه‌ هه‌مان شتیان ده‌كرد،
  • 8:32 - 8:34
    له‌ سیدنی، بۆ سان فرانسیسكۆ،
  • 8:34 - 8:34
    بۆ ساوپاولۆ.
  • 8:34 - 8:37
    به‌رده‌وام چاوم به‌و كه‌سانه‌ ده‌كه‌وت
    كه‌ تێده‌گه‌یشتن له‌
  • 8:37 - 8:39
    هۆكاره‌ قووڵتره‌كانی خه‌مۆكیی و نیگه‌رانی
  • 8:39 - 8:41
    و وه‌كو گرووپ، چاكیان ده‌كرد.
  • 8:41 - 8:44
    ئاشكرایه‌، ناتوانم له‌باره‌ی هه‌موو ئه‌و
    خه‌ڵكه‌ سه‌رنجڕاكێشه‌ باستان بۆ بكه‌م
  • 8:44 - 8:46
    كه‌ ناسیومن وله‌باره‌یان نووسیومه‌،
  • 8:46 - 8:50
    یاخود هه‌موو ئه‌و نۆ هۆكاره‌ی خه‌مۆكیی و
    نیگه‌رانیی كه‌ له‌باره‌یان فێربوومه‌،
  • 8:50 - 8:53
    چونكه‌ ڕێگه‌م پێناده‌ن گفتوگۆیه‌كی 10
    كاتژمێریی تێد پێشكه‌ش بكه‌م--
  • 8:53 - 8:55
    ده‌توانن سكاڵایان لێبكه‌ن له‌باره‌ی ئه‌وه‌
  • 8:55 - 8:57
    به‌ڵام ده‌مه‌وێت جه‌خت له‌سه‌ر
    دوو هۆكار بكه‌م
  • 8:57 - 9:00
    و دوو چاره‌سه‌ر كه‌ لێیان دێته‌ ده‌ره‌وه‌،
    گه‌ر ئاسایی بێت.
  • 9:00 - 9:01
    ئه‌مه‌ یه‌كه‌مینیانه‌.
  • 9:01 - 9:03
    ئێمه‌ ته‌نیاترین كۆمه‌ڵگه‌ین
    له‌ مێژووی مرۆڤایه‌تیی.
  • 9:03 - 9:06
    توێژینه‌وه‌یه‌كی نوێ هه‌بوو
    كه‌ پرسیاری له‌ ئه‌مریكییه‌كان كرد،
  • 9:06 - 9:09
    "وا هه‌ست ده‌كه‌یت كه‌ چیتر
    له‌ كه‌س نزیك نیت؟"
  • 9:09 - 9:13
    و 39 له‌سه‌دی خه‌ڵكه‌كه‌ گوتیان
    كه‌ ئه‌وه‌ وه‌سفی ئه‌مانی كردووه‌.
  • 9:13 - 9:14
    "چیتر له‌ كه‌س نزیك نین."
  • 9:14 - 9:16
    له‌ پێوانه‌ی جیهانیی بۆ ته‌نیایی،
  • 9:16 - 9:19
    به‌ریتانیا و به‌شه‌كانیتری ئه‌وروپا
    له‌دوای ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانن،
  • 9:19 - 9:22
    له‌ حاڵه‌تێك هیچ كه‌س لێره‌ هه‌ست
    به‌ له‌خۆباییبوون نه‌كات.
  • 9:22 - 9:23
    (پێكه‌نین)
  • 9:23 - 9:25
    كاتێكی زۆرم به‌سه‌ربرد
    گفتوگۆی ئه‌مه‌م ده‌كرد
  • 9:25 - 9:27
    له‌گه‌ڵ شاره‌زای ڕێبه‌ر
    له‌ جیهان له‌سه‌ر ته‌نیایی
  • 9:27 - 9:29
    پیاوێكی بێوێنه‌
    به‌ناوی پرۆفیسۆر جۆن كاسییۆپۆ،
  • 9:29 - 9:30
    له‌ شیكاگۆ بوو،
  • 9:30 - 9:33
    زۆر بیرم له‌ یه‌ك پرسیاركرده‌وه‌
    كاره‌كه‌ی ئه‌و نیشانمانی ده‌دات.
  • 9:33 - 9:35
    پرۆفیسۆر كاسییۆپۆ پرسیاری كرد،
  • 9:35 - 9:37
    "بۆچی ئێمه‌ هه‌ین؟
  • 9:37 - 9:39
    بۆچی لێره‌ین، بۆچی زیندووین؟"
  • 9:39 - 9:41
    یه‌ك هۆكاری سه‌ره‌كیی
  • 9:41 - 9:44
    ئه‌وه‌یه‌ باوانه‌كانمان له‌
    ساڤانای ئه‌فریقیا
  • 9:44 - 9:46
    ته‌نیا له‌ یه‌ك شت زۆر باش بوون.
  • 9:46 - 9:50
    گه‌وره‌تر نه‌بوون له‌و گیاندارانه‌ی
    زۆربه‌ی كات دایان ده‌ماڵین،
  • 9:50 - 9:53
    خێراتر نه‌بوون له‌و گیاندارانه‌ی
    زۆربه‌ی كات دایان ده‌ماڵین،
  • 9:53 - 9:56
    به‌ڵام زۆرباشتر بوون له‌
    یه‌كگرتن به‌یه‌كه‌وه‌ بۆ گرووپ
  • 9:56 - 9:57
    و هاوكاریكردن.
  • 9:57 - 10:00
    ئه‌مه‌ زلهێزی ئێمه‌ بوو وه‌كو جۆر--
  • 10:00 - 10:01
    ئێمه‌ یه‌كده‌گرین،
  • 10:01 - 10:04
    وه‌كو هه‌نگه‌كان گه‌شه‌ده‌كه‌ن
    له‌ كووره‌یه‌كی هه‌نگ بژین.
  • 10:04 - 10:06
    مرۆڤه‌كان گه‌شه‌ده‌كه‌ن له‌ هۆزێكدا بژین.
  • 10:06 - 10:10
    ئێمه‌ یه‌كه‌مینی مرۆڤه‌كانین تا ئێستا
  • 10:10 - 10:12
    بڵاوه‌ به‌ هۆزه‌كانمان بكه‌ین.
  • 10:12 - 10:15
    و ئه‌مه‌ وامان لێده‌كات
    هه‌ست به‌ سامناكیی بكه‌ین.
  • 10:15 - 10:17
    به‌ڵام ناكرێت به‌مشێوه‌یه‌ بێت.
  • 10:17 - 10:20
    یه‌كێك له‌ پاڵه‌وانه‌كانی په‌رتووكه‌كه‌م،
    له‌ڕاستیدا، له‌ ژیانم،
  • 10:20 - 10:22
    پزیشكێكه‌ به‌ناوی سام ئێڤرینتۆن.
  • 10:22 - 10:25
    پزیشكێكی گشتییه‌ له‌ به‌شێكی هه‌ژاری
    ڕۆژهه‌ڵاتی له‌نده‌ن،
  • 10:25 - 10:26
    ئه‌و شوێنه‌ی كه‌ چه‌ندین ساڵ
    لێی ژیام.
  • 10:26 - 10:28
    سام به‌ڕاستی نامورتاح بوو،
  • 10:28 - 10:30
    چونكه‌ ژماره‌یه‌كی زۆر نه‌خۆشی هه‌بوو
  • 10:30 - 10:32
    به‌ خه‌مۆكیی و نیگه‌رانییه‌كی زۆره‌وه‌
    ده‌هاتنه‌ لای.
  • 10:32 - 10:35
    ئه‌ویش وه‌كو من، دژی
    دژه‌ كپكه‌ره‌ كیمیاییه‌كانه‌،
  • 10:35 - 10:38
    وابیرده‌كاته‌وه‌ هه‌ندێك حه‌سانه‌وه‌
    ده‌به‌خشنه‌ هه‌ندێك كه‌س.
  • 10:38 - 10:39
    به‌ڵام توانی دوو شت ببینێت.
  • 10:39 - 10:42
    یه‌كه‌میان، نه‌خۆشه‌كانی زۆربه‌ی كاته‌كان
    خه‌مۆك و نیگه‌ران بوون
  • 10:42 - 10:45
    له‌به‌ر هۆكاری ته‌واو ماقووڵ،
    وه‌كو ته‌نیایی.
  • 10:45 - 10:49
    دووه‌میان، هه‌رچه‌نده‌ ده‌رمان هه‌ندێك
    حه‌سانه‌وه‌یان ده‌به‌خشیه‌ هه‌ندێك كه‌س،
  • 10:49 - 10:52
    بۆ زۆربه‌ی خه‌ڵكی،
    چاره‌سه‌ری كێشه‌كه‌یان نه‌ده‌كرد.
  • 10:52 - 10:53
    كێشه‌ بنچینه‌ییه‌كه‌.
  • 10:54 - 10:57
    ڕۆژێكیان، سام بڕیاریدا پێشه‌وایه‌تیی
    بۆچوونێكی جیاواز بكات.
  • 10:57 - 10:59
    ژنێك هاته‌ ناوه‌نده‌كه‌ی،
    ناوه‌نده‌ پزیشكییه‌كه‌ی،
  • 10:59 - 11:00
    ناوی لیسا كه‌نینگهام بوو،
  • 11:01 - 11:02
    من دواتر لیسام ناسی.
  • 11:02 - 11:06
    لیسا له‌ماڵه‌كه‌ی خۆی خۆی قفڵ كردبوو
    له‌گه‌ڵ خه‌مۆكیی و نیگه‌رانییه‌كی زۆر
  • 11:07 - 11:08
    بۆماوه‌ی حه‌وت ساڵ.
  • 11:09 - 11:12
    كاتێك هات بۆ ناوه‌نده‌كه‌ی سام،
    پێی گوترا،"خه‌م مه‌خۆ،
  • 11:12 - 11:14
    به‌رده‌وام ده‌بین له‌ پێدانی
    ئه‌م ده‌رمانانه‌ بۆت،
  • 11:14 - 11:16
    به‌ڵام شتێكی تریشت بۆ ده‌نووسین،
  • 11:17 - 11:20
    بۆت ده‌نووسین هه‌فته‌ی دووجار
    بێیه‌ ئه‌م ناوه‌نده‌
  • 11:20 - 11:23
    بۆ ئه‌وه‌ی چاوت به‌ گرووپێك له‌ خه‌ڵكی تری
    خه‌مۆك و نیگه‌ران بكه‌وێت،
  • 11:23 - 11:26
    نه‌ك له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی چه‌ند خه‌مباری،
  • 11:26 - 11:29
    به‌ڵكو بۆئه‌وه‌ی شتێكی به‌مانا بدۆزنه‌وه‌
    هه‌مووتان به‌یه‌كه‌وه‌ بیكه‌ن
  • 11:29 - 11:32
    بۆیه‌ ته‌نیا نابن و هه‌ست ناكه‌ن
    ژیان بێ ئامانجه‌."
  • 11:32 - 11:35
    یه‌كه‌مجار ئه‌م گرووپه‌
    چاویان به‌یه‌ك كه‌وت،
  • 11:35 - 11:38
    لیسا به‌ته‌واه‌تی ده‌ستیكرد به‌ ڕشانه‌وه‌
    به‌هۆی نیگه‌رانیی،
  • 11:38 - 11:39
    ئه‌مه‌ زۆر به‌هێزبوو بۆ ئه‌و.
  • 11:39 - 11:42
    به‌ڵام خه‌ڵكه‌كه‌ پشتیان شێلا،
    گرووپه‌كه‌ ده‌ستیانكرد به‌ گفتوگۆ،
  • 11:42 - 11:45
    وه‌كو ئه‌وه‌بوو بڵێن،
    "ئێمه‌ ده‌توانین چی بكه‌ین؟"
  • 11:45 - 11:48
    ئه‌مانه‌ خه‌ڵكی ناوه‌وه‌ن،
    خه‌ڵكی ڕۆژهه‌ڵاتی له‌نده‌ن وه‌كو من،
  • 11:48 - 11:50
    هیچ شتێكیان له‌باره‌ی
    باخه‌وانیی نه‌ده‌زانی.
  • 11:50 - 11:51
    گوتیان."بۆچی باخه‌وانیی فێرنه‌بین؟"
  • 11:51 - 11:54
    ناوچه‌یه‌ك هه‌بوو له‌پشت
    نووسینگه‌ی پزیشكه‌كان
  • 11:54 - 11:55
    كه‌ ته‌نیا ده‌غڵ بوو.
  • 11:55 - 11:57
    "بۆچی نه‌یكه‌ین به‌ باخچه‌یه‌ك؟"
  • 11:57 - 11:58
    په‌رتووكیان له‌ په‌رتووكخانه‌ هێنا،
  • 11:58 - 12:00
    سه‌یری پارچه‌ی یوتیوبیان كرد.
  • 12:00 - 12:02
    په‌نجه‌یان له‌ خۆڵه‌كه‌ دا.
  • 12:02 - 12:05
    فێری ریتمه‌كانی وه‌رزه‌كان بوون.
  • 12:05 - 12:06
    به‌ڵگه‌ی زۆر هه‌ن
  • 12:06 - 12:08
    كه‌ جیهانی سروشتی نیشانده‌دات
  • 12:08 - 12:10
    كه‌ به‌ڕاستی دژه‌كپكه‌رێكی به‌هێزه‌.
  • 12:10 - 12:13
    به‌ڵام شتێكی زۆر گرنگتریان ئه‌نجامدا.
  • 12:13 - 12:15
    ده‌ستیانكرد به‌ دروستكردنی هۆزێك.
  • 12:15 - 12:17
    ده‌ستیان كرد به‌ دروستكردنی گرووپێك.
  • 12:17 - 12:19
    ده‌ستیانكرد به‌ ئاگاداربوون له‌ یه‌كتر.
  • 12:19 - 12:21
    گه‌ر یه‌كێكیان دیارنه‌بووایه‌،
  • 12:21 - 12:24
    ئه‌وانیتر ده‌چوون به‌دوایدا ده‌گه‌ڕان--
    "تۆ باشیت؟"
  • 12:24 - 12:26
    یارمه‌تییان ده‌دا بزانن چ شتێك
    ئه‌و ڕۆژه‌ بێزاری كردوون.
  • 12:26 - 12:28
    ئه‌وه‌ی كه‌ لیسا پێی گوتم،
  • 12:28 - 12:31
    "هه‌ركه‌ باخچه‌كه‌ ده‌ستیكرد به‌ گوڵكردن،
  • 12:31 - 12:32
    ئێمه‌ ده‌ستمانكرد به‌ گوڵكردن."
  • 12:32 - 12:35
    ئه‌م بۆچوونه‌ پێی ده‌گوترێت
    مه‌رجدانانی كۆمه‌ڵایه‌تیی،
  • 12:35 - 12:36
    له‌سه‌رانسه‌ی ئه‌وروپا بڵاوه‌.
  • 12:36 - 12:39
    كۆمه‌ڵه‌یه‌كی بچووك، به‌ڵام
    گه‌وره‌بوو له‌ به‌ڵگه‌ هه‌یه‌
  • 12:39 - 12:42
    پێشنیازده‌كات كه ده‌توانێت هه‌ڵه‌ی
    مانادار و ڕاسته‌قینه‌
  • 12:42 - 12:43
    له‌ خه‌مۆكیی و نیگه‌رانیی به‌رهه‌مبێنێت.
  • 12:43 - 12:47
    بیرمه‌ ڕۆژێكیان له‌و باخچه‌یه‌ وه‌ستابووم
  • 12:47 - 12:50
    كه‌ لیسا وجارێك- هاوڕێ
    خه‌مۆكه‌كانی دروستیانكردبوو--
  • 12:50 - 12:51
    باخچه‌یه‌كی زۆر جوانه‌--
  • 12:51 - 12:52
    ئه‌م هه‌سته‌م هه‌یه‌،
  • 12:52 - 12:56
    زۆر ئیلهامبه‌خشه‌ له‌لایه‌ن پرۆفیسۆر
    هیو مه‌كای له‌ ئوسترالیا.
  • 12:56 - 13:01
    بیرم ده‌كرده‌وه‌، زۆربه‌ی جار كه‌ خه‌ڵك
    هه‌ست به‌ كه‌وتن ده‌كه‌ن له‌وكۆمه‌ڵگه‌یه‌
  • 13:01 - 13:04
    ئه‌وه‌ی كه‌ پێیان ده‌ڵێین-- دڵنیام هه‌موو
    كه‌سێك لێره‌ گوتوویه‌تی، من--
  • 13:04 - 13:07
    ئێمه‌ ده‌ڵێین،"تۆ ته‌نیا پێویسته‌ تۆ بیت،
    خۆت بیت."
  • 13:07 - 13:11
    بۆم ده‌ركه‌وت، ڕاستییه‌كه‌ی، ئه‌وه‌ی
    كه‌ پێویسته‌ بڵێینه‌ خه‌ڵك ئه‌وه‌یه‌،
  • 13:11 - 13:12
    "تۆ مه‌به‌.
  • 13:12 - 13:14
    خۆت مه‌به‌.
  • 13:14 - 13:16
    ببه‌ خۆمان. ببه‌ ئێمه‌.
  • 13:17 - 13:18
    ببه‌ به‌شێك له‌ گرووپێك."
  • 13:18 - 13:22
    (چه‌پڵه‌)
  • 13:22 - 13:24
    چاره‌سه‌ری ئه‌م كێشانه‌
  • 13:24 - 13:27
    ته‌واونابێت به‌ وێنه‌كێشانی زیاتر و زیاتر
    له‌سه‌ر سه‌رچاوه‌كانت
  • 13:27 - 13:29
    وه‌كو تاكێكی جیاكراوه‌--
  • 13:29 - 13:31
    ئه‌مه‌ به‌شێكه‌ له‌وه‌ی ئێمه‌ی
    تووشی ئه‌م قه‌یرانه‌ كردووه‌.
  • 13:31 - 13:35
    ده‌كه‌وێته‌ سه‌ر دووباره‌ به‌یه‌كه‌وه‌
    به‌ستن له‌گه‌ڵ شتێك گه‌وره‌تر له‌ تۆ.
  • 13:35 - 13:37
    ئه‌مه‌ش له‌گه‌ڵ یه‌ك له‌ هۆكاره‌كانیتری
  • 13:37 - 13:40
    خه‌مۆكیی و نیگه‌رانیی ده‌به‌ستێت
    كه‌ ویستم له‌باره‌یان قسه‌تان بۆ بكه‌م.
  • 13:40 - 13:41
    هه‌موو كه‌سێك ده‌زانێت
  • 13:41 - 13:45
    خواردنی خێرا زاڵبووه‌ به‌سه‌ر پارێزیمان
    له‌ڕووی جه‌سته‌ییه‌وه‌ نه‌خۆشی خستووین.
  • 13:45 - 13:47
    من به‌ هیچ هه‌ستێكی به‌رزی و بڵندیی
    ئه‌مه‌ ناڵێم،
  • 13:47 - 13:50
    ئه‌و قسه‌یه‌ی كه‌ ده‌یكه‌م ده‌قاوده‌ق
    له‌ (ماكدۆناڵدز) هێناومه‌.
  • 13:50 - 13:54
    هه‌مووتانم بینی ئه‌م ژه‌می به‌یانی ته‌ندر-
    وستی تێدتان ده‌خوارد، حه‌زم به‌مه‌ نه‌بوو.
  • 13:54 - 13:58
    به‌ڵام هه‌روه‌كو ئه‌وه‌ی خواردنی خێرا زاڵ
    بووه‌ به‌سه‌ر پارێزیمان و له‌ڕووی جه‌سته‌
  • 13:58 - 14:02
    نه‌خۆشی خستووین، جۆرێك له‌ به‌های خێرا
    به‌سه‌ر مێشكماندا زاڵبووه‌
  • 14:02 - 14:04
    و له‌روی بیرییه‌وه‌ نه‌خۆشی خستووین.
  • 14:04 - 14:07
    بۆماوه‌ی هه‌زاران ساڵ،
    فه‌یله‌سووفه‌كان گوتوویانه‌،
  • 14:07 - 14:12
    گه‌ر وابیرده‌كه‌یته‌وه‌ ژیان ده‌رباره‌ی
    پاره‌، پایه‌ و شانازیكردنه‌،
  • 14:12 - 14:13
    وه‌كو گێلێك دیارده‌بیت.
  • 14:13 - 14:16
    ئه‌وه‌ هه‌مان ده‌سته‌واژه‌ ی
    شۆپن هاوه‌ر نییه‌،
  • 14:16 - 14:17
    به‌ڵام كورتكراوه‌ی قسه‌كانێتی.
  • 14:17 - 14:21
    نامۆییانه‌، زه‌حمه‌ت هیچ كه‌سێك زانستییا-
    نه‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی له‌سه‌ر ئه‌مه‌ كردبێت.
  • 14:21 - 14:24
    تاكو كه‌سێكی به‌ڕاستی سه‌یرم ناسی به‌
    ناوی پرۆفیسۆر تیم كاسه‌،
  • 14:24 - 14:26
    له‌ كۆلێژی نۆكسه‌ له‌ ئیلینۆی،
  • 14:26 - 14:29
    بۆماوه‌ی 30 ساڵ توێژینه‌وه‌ی
    له‌سه‌ر ئه‌مه‌ كردووه‌،
  • 14:29 - 14:32
    توێژینه‌وه‌كه‌ی پێشنیازی چه‌نده‌ها شتی
    زۆر گرنگ ده‌كات.
  • 14:32 - 14:35
    یه‌كه‌میان، هه‌رچه‌ند بروات وابێت
  • 14:35 - 14:40
    ده‌توانیت ڕێگه‌ی خۆت بكڕی و پیشانی
    بده‌یت به‌بێ ناخۆشیی،
  • 14:40 - 14:42
    و بۆ ژیانێكی باش،
  • 14:42 - 14:45
    ئه‌وه‌نده‌ ئه‌گه‌ری هه‌یه‌ خه‌مۆك
    یان نیگه‌ران بیت.
  • 14:45 - 14:46
    دووه‌میان،
  • 14:46 - 14:51
    وه‌كو كۆمه‌ڵگایه‌ك، زۆر زیاتر
    به‌و بیروباوه‌ڕانه‌ پاڵنراوین.
  • 14:51 - 14:52
    به‌درێژای هه‌موو ژیانم،
  • 14:52 - 14:56
    له‌ژیر قورسایی ڕاگه‌یاندن و ئینستگرام
    و هه‌ر شتێكی وه‌كو ئه‌وان.
  • 14:57 - 14:58
    هه‌ركه‌ بیرم له‌مه‌ كرده‌وه‌،
  • 14:58 - 15:04
    بۆم ده‌ركه‌وت وه‌كو ئه‌وه‌یه‌ هه‌موومان له
    له‌دایكبوونمانه‌وه‌ به‌ جۆرێك له‌ كه‌ی ئێف
  • 15:04 - 15:08
    سی بۆ ڕۆح تێركراوین. ڕاهێنانمان پێكراوه‌
    له‌ شوێنی هه‌ڵه‌ به‌دوای دڵخۆشی بگه‌ڕێین،
  • 15:08 - 15:11
    هه‌روه‌كو چۆن خواردنی خێرا پێویستیی
    خۆراكیت پڕناكاته‌وه‌
  • 15:11 - 15:13
    به‌ڵكو وات لێده‌كات هه‌ست
    به‌ ترسناكیی بكه‌یت،
  • 15:13 - 15:16
    به‌های خێرا پێویستیی
    ده‌روونیت پڕناكه‌نه‌وه‌،
  • 15:16 - 15:19
    له‌ ژیانێكی باش دوورت ده‌خه‌نه‌وه‌.
  • 15:19 - 15:22
    به‌ڵام كه‌ بۆیه‌كه‌مجار له‌گه‌ڵ
    پرۆفیسۆر كاسه‌ كاتم به‌سه‌ربرد
  • 15:22 - 15:23
    و هه‌موو ئه‌مانه‌ فێرده‌بووم،
  • 15:23 - 15:26
    هه‌ستم به‌ تێكه‌ڵه‌یه‌كی سه‌یر
    له‌ هه‌سته‌كان كرد.
  • 15:26 - 15:28
    چونكه‌ له‌لایه‌كه‌وه‌،
    وه‌كو به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ ده‌مبینی.
  • 15:28 - 15:32
    توانیم تێبگه‌م چه‌ند جار له‌ ژیانم
    كاتێك هه‌ستم به‌ ماندوویی ده‌كرد،
  • 15:32 - 15:37
    هه‌وڵمدا به‌ جۆرێك له‌ خۆ ده‌رخستن و
    چاره‌سه‌ری گه‌وره‌ی ده‌ره‌كیی تیماری بكه‌م
  • 15:37 - 15:40
    و توانیم تێبگه‌م بۆچی ئه‌مه‌
    بۆمن به‌باشی ئیشی نه‌كرد.
  • 15:41 - 15:44
    بیریشم كرده‌وه‌،
    ئه‌مه‌ جۆرێك له‌ ڕوونیی نییه‌؟
  • 15:44 - 15:46
    وه‌كو ئه‌وه‌ نییه‌ ئاسایی بێت، وایه‌؟
  • 15:46 - 15:47
    گه‌ر گوتمه‌ هه‌موو كه‌سێك لێ،ره‌
  • 15:47 - 15:49
    هیچ كامێكتان له‌سه‌ر پێخه‌فی مه‌رگ
    پاڵناكه‌وێت
  • 15:49 - 15:53
    و بیر له‌هه‌موو ئه‌و پێڵاوانه‌ بكه‌وه‌ كه‌
    كڕیوتن و هه‌موو ئه‌و تویتانه‌ی بۆت هاتووه‌
  • 15:53 - 15:54
    بیر له‌و ساتانه‌ی
  • 15:54 - 15:57
    خۆشه‌ویستیی،مانا و په‌یوه‌نیكردن
    له‌ ژیانت ده‌كه‌یته‌وه‌.
  • 15:57 - 15:59
    وابیرده‌كه‌مه‌وه‌ زیاتر ئه‌مه‌
    له‌ كڵێشه‌یه‌ك بچێت.
  • 15:59 - 16:02
    به‌ڵام به‌رده‌وامبووم له‌ قسه‌كردن
    له‌گه‌ڵ پرۆفیسر كاسه‌ و گوتم،
  • 16:02 - 16:05
    "بۆچی من هه‌ست به‌و دوولایه‌نییه‌
    سه‌یره‌ ده‌كه‌م؟"
  • 16:05 - 16:07
    گوتی،"له‌ هه‌ندێك ئاستدا،
    هه‌موومان ئه‌و شتانه‌ ده‌زانین.
  • 16:07 - 16:09
    به‌ڵام له‌و شارستانییه‌ته‌،
    پێیان ناژین."
  • 16:09 - 16:12
    ئێمه‌ زۆرباش ده‌ینناسین
    ده‌زانین بوونه‌ته‌ كڵێشه‌.
  • 16:12 - 16:13
    به‌ڵام پێیان ناژین.
  • 16:13 - 16:16
    به‌رده‌وامبووم له‌ پرسیاركرنی بۆچی
    ئێمه‌ شتێكی زۆر قووڵ ده‌زانین،
  • 16:16 - 16:17
    به‌ڵام به‌و ناژین؟
  • 16:17 - 16:21
    دوای ماوه‌یه‌ك، پرۆفیسۆر كاسه‌ پێی گوتم،
  • 16:21 - 16:23
    "چونكه‌ ئێمه‌ له‌ناو مه‌كینه‌یه‌ك ده‌ژین
  • 16:23 - 16:27
    كه‌ دیزاینكراوه‌ وامان لێبكات ئه‌و شته‌ی
    گرنگه‌ له‌باره‌ی ژیان پشتگوێی بخه‌ین."
  • 16:27 - 16:29
    ده‌بوو به‌ڕاستی بیر له‌مه‌ بكه‌مه‌وه‌،
  • 16:29 - 16:31
    "چونكه‌ ئێمه‌ له‌ناو مه‌كینه‌یه‌ك ده‌ژین
  • 16:31 - 16:35
    كه‌ دیزاینكراوه‌ وامان لێبكات ئه‌و شته‌ی
    گرنگه‌ له‌باره‌ی ژیان پشتگوێی بخه‌ین."
  • 16:35 - 16:38
    پرۆفیسۆر كاسه‌ ویستی ڕوونی بكاته‌وه‌ گه‌ر
    بتوانین ئه‌و مه‌كینه‌یه‌ تێكبشكێنین.
  • 16:38 - 16:41
    ژماره‌یه‌كی زۆر توێژینه‌وه‌ی بۆئه‌مه‌
    زیادكردووه‌:
  • 16:41 - 16:42
    نموونه‌یه‌كتان پێ ده‌ڵێم،
  • 16:42 - 16:46
    هه‌موو كه‌سێك لێره‌ هانده‌ده‌م ئه‌مه‌
    له‌گه‌ڵ هاوڕێ و خێزانیان تاقیبكه‌نه‌وه‌.
  • 16:46 - 16:49
    له‌گه‌ڵ گه‌نجێك ناوی نه‌یسن ده‌نگن بوو،
    گرووپێك له‌ هه‌رزه‌كار و گه‌نجی هێنا
  • 16:49 - 16:53
    بۆ ئه‌وه‌ی به‌یه‌كه‌وه‌ كۆببنه‌وه‌ بۆ
    زنجیره‌ دانیشتنێك بۆ ماوه‌یه‌ك.
  • 16:53 - 16:54
    و به‌شێك له‌ خالی گرووپه‌كه‌
  • 16:54 - 16:58
    بریتیبوو له‌وه‌ی وا له‌ خه‌ڵكه‌كه‌ بكرێت
    بیر له‌و ساتانه‌ی ژیانیان بكه‌نه‌وه‌
  • 16:58 - 17:01
    كه‌ به‌ڕاستی مانا و مه‌به‌ستیان
    تێدا دۆزیبۆوه‌.
  • 17:01 - 17:03
    بۆ هه‌ركه‌سه‌ و شتێكی جیاواز بوو.
  • 17:03 - 17:06
    بۆ هه‌ندێكیان، ژه‌نینی مۆسیقا،
    نووسین، یارمه‌تیدانی كه‌سێك بوو--
  • 17:06 - 17:09
    دڵنیام هه‌ركه‌سێك لێره‌ ده‌توانێت
    شتێك بێنێته‌ پێش چاوی، وایه‌؟
  • 17:09 - 17:13
    و به‌شێك له‌ خاڵی گرووپه‌كه‌ بریتیبوو له‌
    وا له‌ خه‌ڵكه‌كه‌ بكرێت پرسیاربكه‌ن،
  • 17:13 - 17:15
    "باشه‌، چۆن زۆرتر ژیانی خۆت
    ته‌رخانده‌كه‌یت
  • 17:15 - 17:18
    بۆ شوێنكه‌وتنی ئه‌و ساتانه‌ی
    مانا و مه‌به‌ست،
  • 17:18 - 17:20
    و كه‌متر بۆ، نازانم،
    كڕینی شتی بێمانا كه‌ پێویستت پێیان نییه‌
  • 17:20 - 17:23
    له‌ تۆری كۆمه‌ڵایه‌تی دایبنێیت و
    هه‌وڵده‌یت خه‌ڵك پێت بڵێن،
  • 17:23 - 17:25
    "ئای خوایه‌، زۆر حه‌سووده‌!"
  • 17:25 - 17:27
    ئه‌وه‌ی دۆزییانه‌وه‌ بریتیبوو له‌،
  • 17:27 - 17:28
    ته‌نیا ئه‌م كۆبوونه‌وانه‌،
  • 17:28 - 17:32
    وه‌كو جۆرێك له‌ ئاڵووده‌ نه‌ناسراوه‌كانی
    كحول بوو بۆ پاراستنی مافی كڕیار، وایه‌؟
  • 17:32 - 17:35
    هێنانی خه‌ڵك بۆ ئه‌م كۆبوونه‌وانه‌،
    ڕه‌وانی ئه‌م به‌هایانه‌ دیاریده‌كات،
  • 17:35 - 17:37
    كاری له‌سه‌ر بكه‌ن و لێیبكۆڵنه‌وه‌
    به‌یه‌كه‌وه‌،
  • 17:37 - 17:40
    بووه‌ هۆی گۆڕانێكی دیار له‌به‌های خه‌ڵكی.
  • 17:40 - 17:44
    دووری خستنه‌وه‌ له‌ گه‌رده‌لوولی ئه‌و
    نامانه‌ی خوڵقاندنی خه‌مۆكیی
  • 17:44 - 17:47
    ڕاهێنانمان پێبكه‌ن بۆ گه‌ڕان به‌دوای
    دڵخۆشی له‌ شوێنی هه‌ڵه‌،
  • 17:47 - 17:51
    به‌ره‌و به‌های مانادارتر و وزه‌پێدراو
  • 17:51 - 17:53
    كه‌وا له‌ خه‌مۆكیی سه‌رمان ده‌خات.
  • 17:53 - 17:57
    به‌ڵام له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌و چاره‌سه‌رانه‌ی
    بینیم و له‌باره‌یان نووسیوومه‌،
  • 17:57 - 17:59
    و زۆربه‌ی كه‌ ناتوانم لێره‌ باسی بكه‌م،
  • 17:59 - 18:01
    به‌رده‌وامبووم له‌ بیركردنه‌وه‌،
  • 18:01 - 18:04
    ده‌زانن: بۆچی زۆری خایاند تاكو ئه‌م
    پێشبینییانه‌ بینم؟
  • 18:04 - 18:07
    چونكه‌ كاتێك بۆ خه‌ڵكی
    ڕوونیانده‌كه‌یته‌وه‌--
  • 18:07 - 18:09
    هه‌ندێكیان زۆر ئالۆزن، به‌ڵام هه‌مووی نا--
  • 18:09 - 18:12
    كاتێك بۆ خه‌ڵكی ڕوونیده‌كه‌یته‌وه‌،
    وه‌كو زانستی مووشه‌كیی نییه‌، وایه‌؟
  • 18:12 - 18:15
    له‌ هه‌ندێك ئاستدا،
    ئێمه‌ به‌ڕاستی ئه‌و شتانه‌ ده‌زانین.
  • 18:15 - 18:17
    بۆچی زۆر زه‌حمه‌ت ده‌یبینین تێیبگه‌ین؟
  • 18:17 - 18:19
    وابیرده‌كه‌مه‌وه‌ هۆكاری زۆر هه‌یه‌.
  • 18:19 - 18:24
    به‌ڵام هۆكارێك ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پێویسته‌
    تێگه‌یشتنمان بگۆڕین
  • 18:24 - 18:27
    كه‌ خه‌مۆكیی و نیگه‌رانیی
    له‌ڕاستیدا چین.
  • 18:27 - 18:30
    ژماریه‌یه‌كی زۆر هاوبه‌شیكردنی
    بایه‌لۆجی ڕاسته‌قینه‌
  • 18:30 - 18:32
    بۆ خه‌مۆكی و نیگه‌رانیی هه‌ن.
  • 18:32 - 18:36
    به‌ڵام گه‌ر ڕێگه‌ به‌ بایه‌لۆجی بده‌ین
    ببێته‌ ته‌واوی وێنه‌كه‌،
  • 18:36 - 18:38
    وه‌ك چۆن من بۆ ماوه‌یه‌كی زۆر وامكرد،
  • 18:38 - 18:42
    له‌و كاته‌ی كه‌ ده‌دوێم شارستانییه‌ته‌كه
    مان له‌زۆربه‌ی كاته‌كانی ژیانم زۆریكردووه‌
  • 18:42 - 18:45
    ئه‌وه‌ی كه‌ ناڕاسته‌وخۆ ده‌ڵێینه‌ خه‌ڵكی
    ئه‌وه‌یه‌، خواستی هه‌موو كه‌سێكیش نییه‌،
  • 18:45 - 18:48
    به‌ڵام ئه‌وه‌ی ناڕاسته‌وخۆ ده‌ڵێینه‌
    خه‌ڵكی ئه‌وه‌یه‌،
  • 18:48 - 18:50
    "ئازاره‌كه‌ت هیچ مانایه‌كی نییه‌.
  • 18:51 - 18:52
    ته‌نیا باش كارنه‌كردنێكه‌.
  • 18:52 - 18:54
    وه‌كو كه‌لێنێكه‌ له‌ پرۆگرامێكی كۆمپیوته‌ر
  • 18:54 - 18:57
    ته‌نیا كێشه‌یه‌كی وایه‌ركارییه‌
    له‌ سه‌رتدا."
  • 18:58 - 19:01
    به‌ڵام ته‌نیا توانیم ژیانم بگۆڕم
  • 19:01 - 19:05
    كاتێك بۆمده‌ركه‌وت خه‌مۆكییه‌كه‌ت
    خراپ كاركردن نییه‌.
  • 19:07 - 19:08
    ئاماژه‌یه‌كه‌.
  • 19:09 - 19:11
    خه‌مۆكییه‌كه‌ت ئاماژه‌یه‌كه‌.
  • 19:11 - 19:13
    شتێكت پێ ده‌ڵێت.
  • 19:13 - 19:18
    (چه‌پڵه‌)
  • 19:18 - 19:20
    ئێمه‌ هه‌ست به‌مه‌ ده‌كه‌ین
    له‌به‌ر چه‌ند هۆكارێك،
  • 19:20 - 19:23
    زه‌حمه‌ته‌ ببینرێن
    له‌ كاتی ئازاركێشانی خه‌مۆكیی--
  • 19:23 - 19:25
    من زۆر به‌باشی له‌مه‌ تێده‌گه‌م
    له‌ ئه‌زموونی كه‌سییه‌وه‌.
  • 19:25 - 19:29
    به‌ڵام به‌ یارمه‌تیی ڕاست،
    ده‌توانین له‌م كێشانه‌ تێبگه‌ین
  • 19:29 - 19:31
    و ده‌توانین به‌یه‌كه‌وه‌
    چاره‌سه‌ریان بكه‌ین.
  • 19:31 - 19:33
    به‌ڵام بۆ كردنی ئه‌مه‌،
  • 19:33 - 19:34
    یه‌كه‌م هه‌نگاو
  • 19:34 - 19:37
    ئه‌وه‌یه‌ ده‌ست هه‌ڵگرین له‌
    ڕیسواكردنی ئه‌م ئاماژانه‌
  • 19:37 - 19:41
    به‌وه‌ی بڵێین ئه‌مانه‌ ئاماژه‌ی بێهێزیی،
    یاخود شێتیی یان ته‌واو بایه‌لۆجین،
  • 19:41 - 19:43
    جگه‌ له‌ ژماره‌یه‌كی كه‌م له‌ خه‌ڵكی.
  • 19:43 - 19:47
    پێویسته‌ ده‌ستبكه‌ین به‌
    گوێگرتن له‌و ئاماژانه‌،
  • 19:47 - 19:50
    چونكه‌ شتێكمان پێده‌ڵێن
    كه‌ به‌ڕاستی پێویسته‌ گوێمان لێیبێت.
  • 19:51 - 19:56
    ته‌نیا ئه‌و كاته‌ی كه‌ به‌ڕاستی گوێ
    له‌و ئاماژانه‌ ده‌گرین،
  • 19:56 - 20:00
    و خه‌ڵاتی ئه‌و ئاماژانه‌ ده‌كه‌ین
    ڕێز له‌و ئاماژانه‌ ده‌گرین،
  • 20:00 - 20:02
    كه‌وا ده‌ست ده‌كه‌ین به‌ بینینی
  • 20:02 - 20:06
    دۆزینه‌وه‌ی چاره‌سه‌ره‌ قووڵتره‌كان
    كه‌ هێز و ئازادیمان پێده‌به‌خشن
  • 20:07 - 20:11
    ئه‌و مانگایانه‌ی له‌ هه‌موو
    شوێنێك چاوه‌ڕێمان ده‌كه‌ن.
  • 20:12 - 20:13
    سوپاس.
  • 20:13 - 20:16
    (چه‌پڵه‌)
Title:
ڕه‌نگه‌ ئه‌مه‌ هۆكاری خه‌مۆكیی یان نیگه‌رانیت بێت
Speaker:
جۆوان هاری
Description:

له‌ ئاخاوتنێکی كاریگه‌ر و پڕ چاڵاكی، ڕۆژنامه‌نووس جۆوان هاری باسی پێشبینی نوێی شاره‌زایان له‌ جیهان له‌سه‌ر ئه‌و هۆكارانه‌ی ده‌بنه‌ هۆی خه‌مۆكیی و نیگه‌رانیی دەکات. جگە لەوەش، باسی چه‌ند چاره‌سه‌رێكی ده‌ركه‌وتوو دڵخۆشكه‌ر، دەکات. هاری ده‌ڵێت"گه‌ر تۆ خه‌مۆكیت یاخود نیگه‌رانیت، تۆ لاواز نیت و تۆ شێت نیت-- تۆ مرۆڤێكی کە پێداویستیەکانت بۆ دابین نەکراوە".

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
20:31

Kurdish (Central) subtitles

Revisions